حضرت آیت الله حاج میرزا یدالله عباس زاده رفیع، معروف به دوزدوزانی تبریزی، فرزند حاج عبد الحمید، فرزند حاج عباس، و او فرزند حاج الله وردی، به سال ۱۳۱۴شمسی، برابر با ۱۳۵۴قمری، در خاندانی متدین و مذهبی در محله ی پل سنگی شهر تبریز چشم به جهان گشود.
پدر ایشان از تجار متدین و نیکوکار شهر تبریز بود و اجداد معظمٌ له سال ها پیش از تولد وی، از شهر دوزدوزان، واقع در هفتاد کیلومتری شهر تبریز، به این شهر مهاجرت و در آن جا رحل اقامت افکنده بودند.
معظمٌ له در سال ۱۳۲۲ش و جهت فراگیری ادبیات فارسی و عربی وارد مکتب خانه شد و تحصیلات خود را نزد مرحوم حاج میر محمود آقا -که در شهر تبریز شهرت به سزایی داشت- و نیز مرحوم حاج آقا میرزا فرج الله فرا آموخت.
شوق تحصیل دانش های دینی، او را در سال ۱۳۲۵ش به مدرسه ی دینی حسن پاشا -واقع در میدان صاحب الامر (عجل الله تعالی فرجه)- کشاند و حضرت آیت الله دوزدوزانی در اندک مدتی با علاقه‌ی شدیدی که به فراگیری دانش داشت، در بین هم دوره های خود شاخص گردید. از اساتید ایشان در آن مدت سه سال می توان به عالم ربانی، حضرت حجت الاسلام والمسلمین حاج میرزا رسول شاهدی اشاره نمود.
آنگاه در سال ۱۳۲۹ش، جهت استفاده از دیگر اساتید آن روزگار تبریز، در مدرسه‌ی علمیه‌ی طالبیه – مسجد جامع تبریز- مشغول به تحصیل شد و دروس ادبیات، منطق، اصول و شرح لمعتین مرحوم شهید ثانی را در محضر اساتیدی چون حضرات: مرحوم شیخ حسن چلوپز (حاشیه ی ملا عبدالله)، مرحوم میرزا آقا باغمیشه ای (مغنی اللبیب)، مرحوم حاج میرزا علی اصغر باغمیشه ای (شرح لمعه)، مرحوم حاج میرزا علی اصغر اخی جهانی، مرحوم حاج سید رضا مرندی (شرح لمعه)، مرحوم حاج میرزا ابو الفضل صدیق سرابی (معالم الأصول) و مرحوم سید هادی خسرو شاهی (شرح لمعه) فراگرفت.
ناگفته نماند که حضرت آیت الله دوزدوزانی از آغاز طلبگی به تدریس ادبیات در مسجد “خاله اوغلی” تبریز اشتغال داشت و به تربیت طلاب می پرداخت.
معظمٌ له در حالی که هنوز به سن هجده سالگی نرسیده بود، در سال ۱۳۳۲ش و جهت تکمیل آموخته های خویش به شهر قم هجرت فرمود و باقی دروس سطح را نزد حضرات آیات: میرزا محمد مجاهدی تبریزی، شیخ احمد پایانی، سید حسین قاضی طباطبایی، شیخ راضی نجفی تبریزی (رحمه الله علیهم) و … به استفاده نشست.
ایشان در سال ۱۳۳۷ش و پس از درگذشت والد مکرمش به حج بیت الله الحرام و مسجد النبی(صل الله علیه وآله) و نیز زیارت عتبات عالیات نایل آمد و پس از بازگشت، تحصیل دروس خارج را در محضر اساتید بزرگ آن دوران آغاز نمودند.
معظم له در درس خارج فقه مرحوم آیت الله العظمی حاج سید حسین طباطبایی بروجردی(رحمه الله علیه) که در حرم حضرت معصومه(سلام الله علیها) برپا می شد، به مدت سه سال شرکت نمود و پس از درگذشت ایشان، مدتی در درس اصول رهبر کبیر انقلاب آیت الله العظمی سید روح الله موسوی خمینی (اعلی الله مقامه الشریف) که در مسجد سلماسی تشکیل می‌شد، حاضر آمد.
وی همچنین از دروس حضرات آیات عظام: سید محمد رضا موسوی گلپایگانی، میرزا هاشم آملی، سید محمد محقق داماد یزدی و شیخ حسن فرید اراکی(رحمت الله علیهم) نیز کامیاب شدند.
همچنین در محاضرات خارج فقه و اصول مرحوم حضرت آیت الله العظمی حاج سید محمدکاظم شریعتمداری (قدس الله سره) حضور محققانه جسته، مدت ۲۵ سال تمام از افادات علمی ایشان در فقه و اصول مستفید گشت.
معظمٌ له یکی از شاگردان مبرز و برجسته‌ی آن فقید سعید است که تقریباً یک دوره‌ی کامل خارج فقه و اصول را در مدت ۲۵ سال از محضر ایشان فراگرفت و بنیه ی اجتهادی خود را در کلاس های درس ایشان استحکام بخشید.
همچنین معظم له در ایام مسافرت خود به عتبات عالیات که حدود یک ماه به طول انجامید، از محضر اساتید حوزه ی دانشگاه بزرگ علوی(علیه السلام) در نجف اشرف مستفید شده، به محاضرات حضرات آیات عظام: حاج سید ابو القاسم موسوی خویی، حاج سید محسن طباطبایی حکیم و حاج سید محمود شاهرودی ( رحمه الله علیهم ) حاضر آمد.
ایشان همچنین در کنار دروس متداول فقهی و اصولی حوزه، از علوم عقلی غافل نشده، در کلاس های درس اسفار مرحوم علامه حاج سید محمد حسین طباطبایی تبریزی (رحمه الله علیه)، صاحب تفسیر شریف “المیزان” شرکت نمود و در ضمن آن، یک دوره درس منظومه‌ی حاج ملا هادی سبزواری؛ را به عده‌ای از فضلای حوزه تدریس نمود.
در پی حرکت با برکت مرحوم علامه طباطبایی (رحمه الله علیه) برای خارج کردن معارف قرآنی از دروس حاشیه ای حوزه، و نیز شوق درونی آیت الله دوزدوزانی تبریزی به تفسیر قرآن، از سال ۱۳۸۲ق، برابر با ۱۳۴۲ش به تشکیل حلقات تفسیر قرآن اهتمام جست و با ترتیب سُوَر قرآنی که پس از مدتی جای خود را به تفسیر موضوعی داد، به شرح و تبین کتاب الهی مشغول شد.
حاصل این جلسات که حدود ۵۰ سال به طول انجامید، در کنار سه جلد تفسیر موضوعی قرآن که به انتشار رسیده، دفاتر متعددی است که هنوز به زیور طبع آراسته نشده و به خواست الهی به چاپ خواهد رسید.
معظمٌ له علاوه بر تدریس و تبلیغ احکام الهی در شهرهای قم، تهران، کرج و تبریز خدمات اجتماعی شایانی نیز داشته اند که بخشی از آن ها عبارتند از:
*** احداث مسجد جواد الائمه (علیه السلام) در خیابان جیحون شهر تهران که به نام مسجد حاج کاظم و به طرز نیکویی اداره می شود و مورد استفاده ی مومنین است.
*** بازسازی مسجد تاریخی شصت و سه ستون تبریز که قدمت چهار صد ساله دارد و در سال های اخیر متروکه بود که با تلاش های معظمٌ‌له مرمت و تعمیر شد و هم اکنون یکی از مساجد فعال شهر تبریز است.
*** تعمیر کتابخانه ی مدرسه ی طالبیه ی تبریز.
*** اعزام مبلّغ به نقاط مختلف
ایشان در طی سال های ۵۰ تا ۵۷ ش، مبلغینی را جهت آموزش مسائل دینی به روستاییان و جلوگیری از گسترش عقاید منحرفین و غلات به شهرستان کلیبر و ۵۰۰ روستای اطراف آن در استان آذربایجان شرقی اعزام نمودند و همچنین با هزینه ی شخصی خود، استراحت گاهی مجهز برای مبلغین اعزامی تاسیس نمودند.
از جمله خصوصیات این دوره ها این بود که با مبلغ اعزامی شرط می شد نباید از دیگران حق تبلیغ درخواست نماید. این نوع تبلیغ، تأثیر به سزایی در آن منطقه داشت. این طرح، بعدها تا حدودی در مناطق دیگری بمانند بخش زاغه از توابع خرم‌آباد و هشترود و شهر ری نیز اجرا شد.
*** مبارزه ی فکری با منحرفین اعتقادی
با توجه به گسترش بیش از پیش فعالیت گروه های منحرف و فرقه های ضاله بمانند صوفیه و بهاییت و وهابیت در سال های اخیر، حضرت آیت الله دوزدوزانی با همکاری مرحوم حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ داود الهامی و حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ محمد مردانی، در سال ۱۳۷۵ش، موسسه‌ای برای مبارزه با این تحرکات با نام (موسسه ی دفاع از حریم اسلام) تاسیس نمودند و در این راه چندین جلد کتاب جیبی به چاپ رسانیده و به صورت رایگان منتشر ساخته‌اند که در این جا به نام بعضی از کتب انتشار یافته از سوی این موسسه اشاره می گردد:
۱٫ تصوف از دیدگاه ائمه ی اطهار:؛
۲٫ پیدایش تصوف در میان شیعیان؛
۳٫ فرقه های نعمت اللهی و گنابادی؛
۴٫ فرقه های ذهبیه و اویسیه و خاکساریه؛
۵٫ سیری کوتاه در مرام اهل حق (علی اللهیان)؛
۶٫ دو محور عقاید وهابیان؛
۷٫ بهاییت مولود تصوف.
همچنین این مؤسسه اقدام به خرید و پخش دیگر کتبی که در این رابطه برای افراد مفید است، می نماید و برای مطالعه به شکل مجانی در اختیار افراد به ویژه طلاب قرار می دهد.
*** تأسیس جلسات مذهبی
معظمٌ له جهت تبلیغات مذهبی و پاسخگویی به نیاز نسل نوخاسته، جلسات مذهبی ای را با شیوه ای نوین تأسیس نمودند که این جلسات در دو بخش بزرگسالان و نوباوگان تشکیل می شد:
۱) جلسه ی دینی مکتب علی(علیه السلام) در سال ۱۳۵۳ ش در شهر تبریز تاسیس گردید. این جلسات در آن زمان به شیوه ی خاصی با استفاده از تریبون سخنرانی و صندلی برای شرکت کنندگان به صورت هفتگی و سیّار برگزار می گردید و اکثر شرکت کنندگان آن از طبقه ی جوان و تحصیل‌کرده بودند.
۲) جلسات هفتگی برای تربیت دینی نوباوگان هفت تا دوازده ساله در پنجاه مسجد شهر تبریز که توسط هشتاد نفر از روحانیون و معممین و تجار آن شهر اداره می شدند و در مجموع، حدود هزار نفر در آن جلسات شرکت می کردند. شرکت کنندگان در این جلسات علاوه بر آموزش قرآن، به آموختن احکام و عقاید و سرودهای مذهبی و روش مناظره با مخالفین می پرداختند.
همانطور که اشاره شد، معظم له از آغاز طلبگی در مدرسه ی دینی طالبیه به تدریس و تربیت طلاب اشتغال داشتند که پس از مهاجرت به قم نیز این رویه ادامه پیدا کرد.
تدریس و تربیت طلاب برای حضرت آیت الله دوزدوزانی تبریزی چنان جاذبه ای داشته و دارد که هرگز راضی به تعطیل آن نشده و به استثنای چند سالی که اجباراً از آن محروم شد، همیشه در این سمت مقدس و متعالی به افاده می پردازد.
ایشان پس از تدریس دروس سطح به شکل مکرر، در پی درخواست افاضل حوزه و در سال ۱۴۰۰ق به تشکیل حلقات خارج فقه و اصول پرداخت که درس خارج فقه همچنان ادامه دارد.
تعدادی از طلاب و افاضل علوم دینی از دروس معظم له در مسجد امام زین العابدین(علیه السلام) مستفید می شوند و برخی نیز به مکتوب کردن آن می پردازند که کتاب “البیان الباهر فی صلاه المسافر” در دو جلد، از آن جمله به شمار می رود
در این بخش از شرح حال حضرت آیت الله دوزدوزانی به بازگو نمودن اوصاف ایشان از زبان دو استاد بزرگ وی می پردازیم:
حضرت آیت الله العظمی سید محمدکاظم شریعتمداری (قدس سره) :
جناب العالم الفاضل، علم الأعلام، حجه الإسلام والمسلمین، الحاج المیرزا یدالله دوزدوزانی دامت إفاضاته، ممّن حضر فی أبحاثی سنین عدیده حضور تفهمٍ وتعمقٍ وتحقیقٍ، فنال مناه وفاز مبتغاه، فجدّ واجتهد، و بلغ مرتبهً عالیهً من العلم والسداد، فهو الیوم من العلماء العاملین، والفضلاء المحققین، فلله درّه وکثّر الله فی أهل العلم أمثاله.
حضرت آیت الله العظمی سید محمدرضا گلپایگانی (قدس سره) :
…و ممّن سلک سبیل السلف، و بذل جهده و صرف شطراً من عمره فی طلب العلوم الدینیه، وحاز مرتبهً من الفضل، جناب العلّامه حجه الإسلام الحاج میرزا یدالله الدوزدوزانی أیّده الله تعالی… .
آیت الله دوزدوزانی تبریزی از سال ۱۳۷۳ و در پی درخواست برخی اعاظم و نیز مومنین به انتشار فتاوای خود در ضمن حاشیه بر کتاب “خلاصه الاحکام” پرداخت و علی رغم میل باطنی به مرجعیت رسید. و در سال ۱۳۷۷ اقدام به چاپ رساله ی “توضیح المسائل” نمود. رساله ی عملیه ی ایشان تا به حال به چاپ های متعدد و زبان های مختلف در تیراژهای بالا رسیده و به ویژه در سال های اخیر، میزان مراجعه کنندگان از تهران، کرج، آذربایجان و نیز کشورهایی چون آذربایجان، ترکیه، پاکستان و هندوستان … رو به ازدیاد بوده است.
هر چند تمحض و تمرکز ایشان بر روی تدریس علوم دینی چندان مجالی برای تالیف کتاب بر ایشان نگذاشته و خودشان نیز به نوشتن کتاب هایی که چندان مطالب جدیدی در آن یافت نمی شود، اشتیاقی نشان نمی دهند، ولی مکتوبات متعددی چه به شکل انتشار یافته و چه در شکل مخطوط از ایشان موجود است که فهرست وار اشاره می کنیم:
۱- توضیح المسائل؛ [تاکنون بیش از ۱۳ بار در تیراژهای فراوان و زبان های مختلف چاپ شده است.]
۲- تحقیق اللطیف حول التوقیع الشریف؛ [تحقیق در پیرامون امکان و یا عدم امکان رویت حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه) در زمان غیبت کبری. این کتاب به زبان عربی نوشته شده و انتشار عمومی آن به جهت برخی ملاحظات انجام نشده است.]
۳- تغییر جنسیت آری یا نه؟؛ [پژوهشی علمی در موضوع تغییر جنسیت و حکم شرعی آن]
۴- إرشاد المؤمنین؛ [حاشیه بر ارشاد المومنین مرحوم آیت الله حجت]
۵- حاشیه علی العروه الوثقی؛ [زیر چاپ]
۶- حواشی علی منهاج الصالحین؛ [تکثیری]
۷- خمس در عصر پیامبر(ص) و پاسخ به برخی شبهات؛
۸- دروس حول المعاد؛ [از سلسله دروس تفسیر موضوعی قرآن]
۹- دروس حول الموت والحیاه والبرزخ وأشراط الساعه؛ [از سلسله دروس تفسیر موضوعی قرآن]
۱۰- دروس حول نزول القرآن؛ [از سلسله دروس تفسیر موضوعی قرآن]
۱۱- رساله ی هلالیه؛ [درباره ی هلال ماه قمری]
۱۲- کتاب قصاص؛ [مخطوط]
۱۳- ملحقات توضیح المسائل؛
۱۴- مناسک حج تمتع و عمره. [احکام زیارت حرمین شریفین که چندین بار جهت استفاده ی مومنین در سفر حج انتشار یافته است.]
۱۵- استفتائات – جلد اول
۱۶- تفسیر ترتیبی سوره هایی از قرآن [مخطوط]
۱۷- دوره ی اصول فقه [مخطوط]
۱۸- البیان الباهر فی صلاه المسافر؛ تقریرات بحث صلاه مسافر توسط حضرت حجت الاسلام حاج شیخ یوسف یعقوبی
این کانال تنها کانال رسمی و وابسته به دفتر مرجع عالیقدر جهان تشیع حضرت آیت الله العظمی حاج میرزا یدالله دوزدوزانی تبریزی مدظله العالی می‌باشد.
@Duzduzani_ir👈
🔰تمامی دولت ها جهت احقاق حق کشور #جمهوری_آذربایجان و ایجاد #صلح در منطقه اقدام نمایند.
حضرت آیت اللّه العظمی #دوزدوزانی_تبریزی روز چهارشنبه در پایان درس خارج فقه خویش با اشاره به فرازی از #زیارت_اربعین و عظمت اربعین حسینی، این حرکت عظیم را متعلق به یک زمان خاص ندانستند و فرمودند:
حرکت اباعبداللّه حسین علیه السلام و مبارزه با ظلم در تمامی طول سال باید ساری و جاری باشد.
سپس مرجع عالیقدر نسبت به تحولات اخیر در #قره_باغ فرمودند: متأسفانه جنگ خانمان سوزی در قره باغ پیش آمده و حق مسلمانان چندین سال است که در آنجا ضایع شده و حتی مجامع بین الملل نیز اذعان به حق جمهوری آذربایجان در این اراضی نموده اند.
لذا لازم است تمامی دولت ها جهت احقاق حق کشور جمهوری آذربایجان و ایجاد صلح در منطقه اقدام نمایند.
امیدوارم خداوند متعال به عظمت حضرت ابا عبداللّه الحسین علیه السلام که این روزها متعلق به ایشان می باشد این مشکل را از جامعه آذربایجان و تمامی جوامع مسلمان حل و فصل نماید.
کانال رسمی دفتر آیت اللّه العظمی دوزدوزانی تبریزی
@Duzduzani_ir👈