✅ ایمان، بستر و مقدّمه عمل به احكام، و عبارت«یا ایّها الّذین آمنوا» تشویقى براى عمل به احكام است. ✅ مدّت بدهكارى، باید روشن باشد. «الى اجل مسمّى» ✅ براى حفظ اعتماد و خوش بینى به همدیگر و آرامش روحى طرفین و جلوگیرى از فراموشى، انكار و سوءظنّ، باید بدهى ها نوشته شود. «فاكتبوه» ✅ براى اطمینان و حفظ قرارداد از دخل و تصرّف احتمالى طرفین، سند باید با حضور طرفین و توسط شخص سوّمى نوشته شود. «ولیكتب بینكم كاتب» ✅ نویسنده ى قرارداد، حقّ را در نظر گرفته و عین واقع را بنویسد. «بالعدل» شرط گزینش نویسنده ى اسناد، داشتن #عدالت در قلم است. ✅ به شكرانه سواد و علمى كه خداوند به ما داده است، كارگشایى كنیم. «ولا یأب كاتب ان یكتب كما علّمه اللّه» ✅ اهل هر فن و حرفه اى مسئولیّت ویژه دارد، كسى كه قلم دارد باید براى مردم بنویسد. «ولا یأب كاتب ان یكتب» ✅ باید بدهكار كه حقّ بر ذمّه اوست، متن قرار داد را بگوید و كاتب بنویسد، نه آنچه را بستانكار ادعا نماید. «و لیملِل الّذى علیه الحقّ» ✅ اقرار انسان علیه خودش، قابل قبول است. «فلیملل الذى علیه الحقّ» ✅ بدهكار، هنگام املاى قرارداد باید خدا را در نظر بگیرد و چیزى را فروگذار نكند و تمام خصوصیّات بدهى را بگوید. «ولیتّق اللّه ربّه» ✅ تدوین قانون باید به گونه اى باشد كه حقّ ناتوان ضایع نشود. اگر بدهكار، سفیه یا ضعیف و ناتوان و یا گنگ و لال بود، سرپرست و ولىّ او متن قرارداد را بگوید و كاتب بنویسد. «فان كان الذى علیه الحقّ سفیهاً او ضعیفاً... فلیملل ولیّه» ✅ سفیهان و ناتوانان در مناسبات اجتماعى، نیازمند ولىّ هستند. «فلیملل ولیّه» ✅ توجّه به حقوق طبقه محروم و اقشار ضعیف، از سوى مسئولان وسرپرستان لازم است. ✅ گواهان باید عادل و مورد اطمینان و رضایت طرفین باشند. «ممن ترضون» ✅ هر كدام از مردها به تنهایى مى توانند شاهد باشند، ولى اگر شاهد یک مرد و دو زن بود، آن دو زن به اتفاق هم اداى شهادت كنند. تا اگر یكى لغزش یا اشتباه كرد، نفر دوّم یادآورى كند. «فتذكّر احداهما» ✅ دو زن به جاى یک مرد در گواهى، یا به خاطر روحیّه ى ظریف و عاطفى آنهاست و یا به جهت آن است كه معمولاً مردان در مسائل بازار و اقتصاد حضور بیشتری دارند. ✅ اگر براى شاهد گرفتن از شما دعوت كردند، خوددارى نكنید، گرچه گواه شدن بدون دعوت واجب نیست. «ولا یأب الشهداء اذا ما دعوا» ✅ مبلغ قرارداد مهم نیست، حفظ اطمینان و حقّ الناس مهم است. «ولاتسأموا ان تكتبوه صغیراً او كبیراً» ✅ ثبتِ سند به صورت دقیق و عادلانه سه فایده دارد: 1⃣ضامن اجراى عدالت است. 2⃣ موجب جرأت گواهان بر شهادت دادن است. 3⃣ مانع ایجاد بدبینى در جامعه است. ✅ اگر فایده واسرار احكام براى مردم گفته شود، پذیرفتن آن آسان مى شود. «ذلكم اقسط...» ✅ معطل شدن امروز براى نوشتن قرارداد، بهتر از فتنه و اختلاف فرداست. «ادنى الا ترتابوا» ✅ در معاملات نقدى، لزومى به نوشتن نیست. «اِلاّ أن تكون تجارة حاضرة» ✅ در معاملات نقدى، اگرچه نوشتن لازم نیست، ولى شاهد بگیرید. «فلیس علیكم جناح ألاّ تكتبوها واشهدوا اذا تبایعتم» ✅ كاتب و شاهد در امان هستند و نباید به خاطر حقّ نوشتن و حقّ گفتن مورد آزار و اذیّت یكى از طرفین قرار گیرند. «لایضارّ كاتب ولاشهید» ✅ اگر اداى شهادت و یا نوشتن قرارداد، نیازمند زمان یا تحمّل زحمتى بود، باید شاهد و كاتب به نحوى تأمین مالى شوند وگرنه هر دو ضرر خواهند كرد. «ولا یضارّ كاتب ولا شهید» ✅ كاتب و شاهد حقّ ندارند سند را به گونه اى تنظیم كنند كه به یكى از طرفین ضررى وارد شود. «لایضارّ كاتب ولاشهید» ✅ هرگونه خدشه در سند، از هركسی كه باشد، فسق و گناه است.«فانّه فسوق» ✅ كاتب و شاهد، مرزبان حقوق مردم هستند و شكستن مرزها همان خروج از مرز وفسق است.«فانّه فسوق» ✅ قلب پاک و با تقوا، همچون آینه علوم و حقایق را مى گیرد. «واتقواللّه و یعلّمكم اللّه» ✅ خداوند تمام نیازهاى مادّى و معنوى شما را مى‌داند و بر اساس آن، احكام و قوانین را براى شما بیان مى‌كند. قانون گذار باید آگاهى عمیق و گسترده داشته باشد. «واللّه بكل شىء علیم» 🌸🍃🌸🍃🌸