⚪️ معیار تعریف مادی و مجرد؛ بررسی دیدگاه ها(۴) 🔰 حرکت برگرفته از 📜نگاهی نو به فلسفه اسلامی ص۴۰۴_۴۰۸ معیار دیگری که در تمایز موجودات مادی از موجودات مجرد بیان شده است حرکت است که بر اساس آن هر موجودی که حرکت داشته باشد، موجود مادی است، و هر موجودی که حرکت نداشته باشد، مجرد است. 🔹بررسی پیش از بررسی این مسئله ، لازم است معنای حرکت را مشخص کنیم . تعاریف متعددی برای حرکت بیان شده که مهم ترین آنها در دو دسته قرار می گیرند : 1⃣تعاریفی که در آن واژه « قوه» به کار رفته است :خروج تدریجی از قوه به فعل. 2⃣تعاریفی که در آن ها واژه «قوه» استفاده نشده است که می توان آنها را این گونه خلاصه کرد: سیلان وجود یا همان وجود سیال یا تغییر تدریجی شیء حال باید معنای قوه را مشخص کنیم الف) هیولا: با انکار وجود هیولا در خارج ، وجود چنین قوه ای نیز در خارج انکار می شود. ب)حالتی در وجود سیال(در حقیقت این تعریف از دسته دوم تعاریف محسوب می شود) به این معنا که موجوداتی استعداد دارند تا با حرکت وجودی خویش حالت لاحق را دارا شوند : حرکت به این معنااختصاص به موجودات مادی ندارد. زیرا ادله انکار تغییر و حرکت ( که قسمی از تغییر است ) در موجودات مجرد بر پذیرش قوه به معنای هیولا مبتنی است در حالی که این مبنا باطل است . لذا دلیلی بر استحاله استعداد ، تغییر و حرکت در موجودات _ اعم از مجرد مثالی و یا عقلی _ وجود ندارد و یا دست کم ما چنین دلیلی نیافتیم . علاوه بر این که می توان ادله نقلی بر وقوع تغییر و حرکت در همه موجودات ممکن از جمله موجودات مجرد اقامه کرد. #مکتب_فلسفی_استاد_فیاضی #استاد_فیاضی #فلسفه #آیت_الله_فیاضی ◀️مکتب فلسفی استاد فیاضی 🆔 @FayaziPhilosophicalSchool

⚪️ ادله نقلی وقوع تغییر و حرکت در همه موجودات ممکن برگرفته از 📜نگاهی نو به فلسفه اسلامی ص۴۰۶_۴۰۸ در اینجا به دو دسته از ادله نقلی بر «وقوع استعداد ، تغییر و حرکت در ممکنات» اشاره می کنیم : 1⃣بر اساس برخی روایات ویژگی « ثبات و عدم تغییر » ویژگی مخصوص خداوند متعال است و غیر از او، همه موجودات دارای تغییر هستند و از آنجا که هر تغییر ملازم با حرکت است (زیرا تغییر تدریجی عین حرکت و تغییر دفعی همراه با حرکت می باشد ) همه مخلوقات دارای حرکت نیز می باشند: «عَنِ ابْنِ أَبِي يَعْفُورٍ قَالَ:- سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع- عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ‌ هُوَ الْأَوَّلُ وَ الْآخِرُ وَ قُلْتُ أَمَّا الْأَوَّلُ فَقَدْ عَرَفْنَاهُ وَ أَمَّا الْآخِرُ فَبَيِّنْ لَنَا تَفْسِيرَهُ فَقَالَ إِنَّهُ لَيْسَ شَيْ‌ءٌ إِلَّا يَبِيدُ أَوْ يَتَغَيَّرُ أَوْ يَدْخُلُهُ التَّغَيُّرُ وَ الزَّوَالُ أَوْ يَنْتَقِلُ مِنْ لَوْنٍ إِلَى لَوْنٍ وَ مِنْ هَيْئَةٍ إِلَى هَيْئَةٍ وَ مِنْ صِفَةٍ إِلَى صِفَةٍ وَ مِنْ زِيَادَةٍ إِلَى نُقْصَانٍ وَ مِنْ نُقْصَانٍ إِلَى زِيَادَةٍ إِلَّا رَبَّ الْعَالَمِينَ فَإِنَّهُ لَمْ يَزَلْ وَ لَا يَزَالُ بِحَالَةٍ وَاحِدَةٍ هُوَ الْأَوَّلُ قَبْلَ كُلِّ شَيْ‌ءٍ وَ هُوَ الْآخِرُ عَلَى مَا لَمْ يَزَلْ وَ لَا تَخْتَلِفُ عَلَيْهِ الصِّفَاتُ وَ الْأَسْمَاءُ كَمَا تَخْتَلِفُ عَلَى غَيْرِهِ مِثْلُ الْإِنْسَانِ الَّذِي يَكُونُ تُرَاباً مَرَّةً وَ مَرَّةً لَحْماً وَ دَماً وَ مَرَّةً رُفَاتاً وَ رَمِيماً وَ كَالْبُسْرِ الَّذِي يَكُونُ مَرَّةً بَلَحاً وَ مَرَّةً بُسْراً وَ مَرَّةً رُطَباً وَ مَرَّةً تَمْراً فَتَتَبَدَّلُ عَلَيْهِ الْأَسْمَاءُ وَ الصِّفَاتُ وَ اللَّهُ جَلَّ وَ عَزَّ بِخِلَافِ ذَلِكَ‌» 2⃣دسته ای دیگر از روایات بر موت همه مخلوقات اعم از مخلوقات مجرد و مادی دلالت دارند، و عروض موت در موجود نیز مستلزم تغییر در وجود اوست؛ از این رو، می‌توان گفت همه موجودات ممکن، تغییر دارند و از آنجا که تغییر، ملازم با حرکت است، همه آنها دارای حرکت نیز خواهند بود: «عَنْ أَبِي الْمَغْرَاءِ قَالَ حَدَّثَنِي يَعْقُوبُ الْأَحْمَرُ قَالَ: دَخَلْنَا عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع نُعَزِّيهِ بِإِسْمَاعِيلَ فَتَرَحَّمَ عَلَيْهِ ثُمَّ قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ نَعَى إِلَى نَبِيِّهِ ص نَفْسَهُ فَقَالَ‌ إِنَّكَ مَيِّتٌ وَ إِنَّهُمْ مَيِّتُونَ‌ وَ قَالَ‌ كُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ‌ ثُمَّ أَنْشَأَ يُحَدِّثُ فَقَالَ إِنَّهُ يَمُوتُ أَهْلُ الْأَرْضِ حَتَّى لَا يَبْقَى أَحَدٌ ثُمَّ يَمُوتُ أَهْلُ السَّمَاءِ حَتَّى لَا يَبْقَى أَحَدٌ إِلَّا مَلَكُ الْمَوْتِ وَ حَمَلَةُ الْعَرْشِ وَ جَبْرَئِيلُ وَ مِيكَائِيلُ ع قَالَ فَيَجِي‌ءُ مَلَكُ الْمَوْتِ ع حَتَّى يَقُومَ بَيْنَ يَدَيِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَيُقَالُ لَهُ مَنْ بَقِيَ وَ هُوَ أَعْلَمُ فَيَقُولُ يَا رَبِّ لَمْ يَبْقَ إِلَّا مَلَكُ الْمَوْتِ وَ حَمَلَةُ الْعَرْشِ وَ جَبْرَئِيلُ وَ مِيكَائِيلُ ع فَيُقَالُ لَهُ قُلْ لِجَبْرَئِيلَ وَ مِيكَائِيلَ فَلْيَمُوتَا فَتَقُولُ الْمَلَائِكَةُ عِنْدَ ذَلِكَ يَا رَبِّ رَسُولَيْكَ وَ أَمِينَيْكَ فَيَقُولُ إِنِّي قَدْ قَضَيْتُ عَلَى كُلِّ نَفْسٍ فِيهَا الرُّوحُ الْمَوْتَ ثُمَّ يَجِي‌ءُ مَلَكُ الْمَوْتِ حَتَّى يَقِفَ بَيْنَ يَدَيِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَيُقَالُ لَهُ مَنْ بَقِيَ وَ هُوَ أَعْلَمُ فَيَقُولُ يَا رَبِّ لَمْ يَبْقَ إِلَّا مَلَكُ الْمَوْتِ وَ حَمَلَةُ الْعَرْشِ فَيَقُولُ قُلْ لِحَمَلَةِ الْعَرْشِ فَلْيَمُوتُوا قَالَ ثُمَّ يَجِي‌ءُ كَئِيباً حَزِيناً لَا يَرْفَعُ طَرْفَهُ فَيُقَالُ مَنْ بَقِيَ فَيَقُولُ يَا رَبِّ لَمْ يَبْقَ إِلَّا مَلَكُ الْمَوْتِ فَيُقَالُ لَهُ مُتْ يَا مَلَكَ الْمَوْتِ فَيَمُوتُ ثُمَّ يَأْخُذُ الْأَرْضَ بِيَمِينِهِ وَ السَّمَاوَاتِ بِيَمِينِهِ‌وَ يَقُولُ أَيْنَ الَّذِينَ كَانُوا يَدْعُونَ مَعِي شَرِيكاً أَيْنَ الَّذِينَ كَانُوا يَجْعَلُونَ مَعِي إِلَهاً آخَرَ.» #مکتب_فلسفی_استاد_فیاضی #استاد_فیاضی #فلسفه #آیت_الله_فیاضی ◀️مکتب فلسفی استاد فیاضی 🆔 @FayaziPhilosophicalSchool

🔰اقسام کمالات 👤آیت الله فیاضی حفظه الله #مکتب_فلسفی_استاد_فیاضی #استاد_فیاضی #فلسفه #آیت_الله_فیاضی ◀️مکتب فلسفی استاد فیاضی 🆔 @FayaziPhilosophicalSchool

⚪️ معیار تعریف مادی و مجرد؛ بررسی دیدگاه ها(۵) 🔰 زمان برگرفته از 📜نگاهی نو به فلسفه اسلامی ص۴۰۸_ ۴۰۹ تعریف و معیار دیگری که برای موجودات مادی بیان شده، زمان است که براساس آن، هر موجودی که زمان داشته باشد، مادی است؛ زیرا زمان مقدار حرکت است و موجود مادی به دلیل آنکه حرکت دارد، زمان نیز دارد. در مقابل، هر موجودی که زمان نداشته باشد مجرد است . 🔹بررسی زمان، مقدار متصل غیر قاری است که بر حرکت عارض می شود؛ به همین دلیل، در هر موردی که حرکت موجود شود، زمان نیز موجود خواهد بود. بنابراین اگر حرکت را مخصوص موجودات مادی بدانیم، زمان نیز مخصوص موجودات مادی خواهد بود؛ اما همانطور که بیان شد حرکت مخصوص موجودات مادی و عنصری نیست و می تواند در همه موجودات ممکن الوجود اعم از مادی و مجرد موجود باشد. لذا نمی توان زمان را به عنوان ملاک تمایز موجودات مادی و عنصری از موجودات مجرد معرفی کرد. #مکتب_فلسفی_استاد_فیاضی #استاد_فیاضی #فلسفه #آیت_الله_فیاضی ◀️مکتب فلسفی استاد فیاضی 🆔 @FayaziPhilosophicalSchool

⚪️ معیار تعریف مادی و مجرد؛ بررسی دیدگاه ها(۶) 🔰 مکان برگرفته از 📜نگاهی نو به فلسفه اسلامی ص۴۰۹_۴۱۰ تعریف و معیار دیگری که برای موجودات مادی بیان شده است، مکان است که بر اساس آن، هر موجودی که مکان داشته باشد، مادی و عنصری است و هر موجودی که مکان نداشته باشد، مجرد است. 🔹بررسی مکان، فضایی است که جسم اشغال می کند، از این رو مکان، مخصوص اجسام است. با این توصیف، جسم مجرد مثالی نیز همانند جسم مادی و عنصری چون جسم است، فضا اشغال می کند و مکان دارد؛ اما باید توجه داشت اگر جسمی مادی باشد، مکانش هم مادی است و اگر جسمی مثالی باشد، مکان مثالی خواهد داشت؛ نظیر اجسامی که انسان ها در رؤیا مشاهده می کنند که آن اجسام دارای مکان هستند و یا انسان متصوری که بر روی صندلی نشسته است . در نتیجه این ویژگی هم نمی تواند یکی از ویژگی های مخصوص برای موجودات مادی و عنصری تلقی شود. #مکتب_فلسفی_استاد_فیاضی #استاد_فیاضی #فلسفه #آیت_الله_فیاضی ◀️مکتب فلسفی استاد فیاضی 🆔 @FayaziPhilosophicalSchool

⚪️ معیار تعریف مادی و مجرد؛ دیدگاه برگزیده 🔰 محسوس به حس ظاهر برگرفته از 📜نگاهی نو به فلسفه اسلامی ص۴۱۰_۴۱۴ استاد فیاضی با تحلیل و بررسی دقیق مسأله، معیاری ارائه کرده اند که البته از ظاهر عبارات برخی دیگر از اندیشمندان نیز استفاده می شود. بر اساس این تعریف، موجود مادی، موجودی محسوس به حس ظاهر است؛ خواه محسوس بالفعل باشد یا محسوس بالقوه، خواه محسوس اول باشد یا محسوس ثانی. افزون بر آن، هر موجودی که چنین جسم محسوسی وابسته باشد و نتواند مستقل از موجود شود، مادی خواهد بود؛ نظیر صور حال در جسم، أعراض و نقطه که مستقل از جسم موضوع نیستند. 🔹تبیین قیود 1⃣قید اول (محسوس به حس ظاهر) هر چیزی که به وسیله حواس پنجگانه انسان یعنی باصره، سامعه، لامسه، ذائقه، شامه ادراک شود محسوس به حس ظاهر است و مادی و عنصری است . با این قید، اموری همچون شادی، غم، درد، و... که از سوی حواس باطنی ادراک می شوند، مادی نخواهد بود. 2⃣قید دوم( محسوس بالفعل و بالقوه) ماده محسوس بالفعل است؛ یعنی به صورت بالفعل از سوی حواس ظاهری قابل درک است؛ اما انرژی، محسوس بالقوه است، نه بالفعل زیرا انرژی تنها پس از تراکم و ماده شدن می تواند محسوس بالفعل شود . به هر حال، از آنجا که ماده و انرژی، محسوس به حس ظاهر هستند، موجود مادی خواهند بود نه مجرد اگر چه یکی از آنها محسوس بالفعل است و دیگری محسوس بالقوه. قید «محسوس بالقوه» افزون بر انرژی شامل اجنه هم می شود؛ زیرا اجنه نیز از آتش هستند و قابلیت ادراک با حس ظاهر را دارند؛ و لو آنکه به صورت بالفعل برای برخی افراد از طریق حواس ظاهری ادراک نمی شوند. 3⃣قید سوم (محسوس اول و ثانی ) مقصود از محسوس اول، محسوسی است که بالذات مورد احساس واقع می شود . چنین محسوسی همان کیفیات محسوس است؛ زیرا از میان مقولات، جوهر، کم و تمام مقولات نسبی، بالذات قابل احساس نیستند و در بین کیفیات نیز صرفا کیف محسوس است که جزء محسوسات به شمار می رود. مثلاً امتداد که خود قابل احساس نیست ولی با ادراک رنگ که کیف محسوس است و به صورت بالذات حس میشود ، امتداد نیز درک می شود. #مکتب_فلسفی_استاد_فیاضی #استاد_فیاضی #فلسفه #آیت_الله_فیاضی ◀️مکتب فلسفی استاد فیاضی 🆔 @FayaziPhilosophicalSchool

⚪️ تجرد یا مادیت نفس؛ بیان دیدگاه‌ها برگرفته از 📜نگاهی نو به فلسفه اسلامی ص۵۱۶_۵۱۸ در بحث تجرد یا مادیت نفس دیدگاه های مختلفی وجود دارد که مهمترین آنها از این قرار است : 1⃣مادی‌گرایان: مادیت همه نفوس به اعتقاد مادی‌گرایان، همه نفوس اعم از نفس نباتی، حیوانی و انسانی مادی هستند. گروهی از متکلمان نیز به مادیت نفوس معتقد هستند. 2⃣مشائیان: مادیت نفس نباتی و حیوانی و تجرد نفس انسانی نفوس نباتی و حیوانی و نیز قوای نباتی و حیوانی، هم در هنگام حدوث و هم در بقا مادی هستند و نفس انسانی و قوای آن نیز هم در هنگام حدوث و هم در بقا مجرد می باشند. 3⃣صدرالمتألهین: مادیت نفس نباتی و تجرد نفس حیوانی و انسانی در بقا به اعتقاد مرحوم ملا صدرا، نفس نباتی و قوای آن هم در حدوث و هم در بقا مادی هستند و هیچ‌گاه به مرتبه تجرد نمی رسند، اما نفس حیوانی و انسانی و قوای آنها هر چند همچون نفس نباتی و قوای آن‌ها در ابتدای حدوث، مادی هستند، در ادامه وجود یعنی در بقا به مرتبه‌ای از تجرد می رسند. 4⃣استاد فیاضی: مادیت نفس نباتی و تجرد نفس انسانی در حدوث و بقا به اعتقاد استاد فیاضی، نفس نباتی و قوای آن در حدوث و بقا مادی هستند و نفس انسانی و قوای آن در حدوث و بقا مجرد می باشند. #مکتب_فلسفی_استاد_فیاضی #استاد_فیاضی #فلسفه #آیت_الله_فیاضی ◀️مکتب فلسفی استاد فیاضی 🆔 @FayaziPhilosophicalSchool

⚪️ تجرد یا مادیت نفس؛ بیان دیدگاه‌ استاد فیاضی برگرفته از 📜نگاهی نو به فلسفه اسلامی ص۵۱۸_۵۱۹ 🔸نفس نباتی از نظر استاد ،فیاضی نفس نباتی و قوای آن که مبدأ تغذیه، رشد و تولید مثل هستند، هم در هنگام حدوث و هم در بقا مادی هستند و هیچ گاه به درجه تجرد نمی رسند خواه نفس و قوای نباتی موجود در نباتات باشد یا نفس و قوای نباتی موجود در حیوانات و انسانها. 🔸نفس انسانی اما نفس انسانی یا همان نفس حیوانی ناطق و قوای آن که وظیفه ادراک، حرکت ارادی و تعقل را به عهده دارند هم در هنگام حدوث و هم در بقا مجردند و چنین نیست که در ابتدا مادی بوده و سپس به مرتبه تجرد برسند، بلکه از ابتدا مجرد خلق شده و تا انتها نیز مجرد باقی میمانند. البته ممکن است برخی انسانها از مرتبه تجرد مثالی به مرتبه تجرد عقلی برسند، اما هیچ گاه مادی نبوده اند، آن طور که ملاصدرا اعتقاد داشت. 🔸نفس حیوانی تذکر این نکته لازم است که تجرد یا مادیت نفس حیوانی و قوای آن در حيوانات برای ما ثابت نشده و ما تاکنون استدلالی که بتواند تجرد یا مادیت نفس و قوای حیوانی را ثابت کند نیافتیم؛از این رو،استاد فیاضی مسئله تجرد یا مادیت نفس حیوانی و قوای آن را مسکوت گذاشته‌اند. البته ما قوای حیوانی در وجود انسان که به عین وجود نفس انسانی موجودند را مجرد میدانیم ولی ادله ای که تجرد آنها را ثابت میکنند فقط ناظر به قوای حیوانی در انسانها هستند، نه ناظر به نفس و قوای حیوانی در حیوانات. 🔹در نتیجه از نظر استاد فیاضی: 1⃣ نفس نباتی و قوای آن در حدوث و بقا مادی هستند، خواه نفس و قوای نباتی موجود در نباتات باشد یا نفس و قوای نباتی موجود در حیوانات و انسانها. 2⃣ نفس حیوانی و قوای آن: درباره تجرد یا مادیت آنها نظر دقیقی نداریم، اما قوای حیوانی در انسان مجردند. 3⃣ نفس انسانی و قوای آن در حدوث و بقا مجردند. #مکتب_فلسفی_استاد_فیاضی #استاد_فیاضی #فلسفه #آیت_الله_فیاضی ◀️مکتب فلسفی استاد فیاضی 🆔 @FayaziPhilosophicalSchool

📜نشست تخصصی موضوع: تقابل واحد و کثیر 👤 ارائه حضرت آیت‌الله غلامرضا فیاضی حفظه الله 🗓 چهارشنبه ۱۴۰۱/۱۰/۲۸ ساعت: ۱۹:۱۵ 🏢 قم، خیابان 19 دی، کوچه 10، فرعی اول سمت چپ، مجمع عالی حکمت اسلامی 🔷 حضور مجازی👇 🌐 https://b2n.ir/g.falsafe 🔸کانال نشر آثار آیت الله فیاضی 🆔@Fayazi_ir