بسم الله الرحمن الرحیم

﷽ کلان قاعده فقهی نفی سبیل ✍ قاعده "نفی سبیل" یکی از کلیدی ترین قواعد فقهی است که بر تمام ابواب فقهی تاثیر گذار است. ♦️این قاعده بر بسیاری از قواعد فقه سیاسی، قضایی، مدنی و معاملی و ... حکومت دارد. ♦️بر اساس این قاعده، شارع مقدس هر امری که سبب سلطه و سبیل کفار بر مسلمین شود را هرگز جعل نکرده است. ♦️حفظ حدود و ثغور اسلام و دفاع از مرزهای سرزمینی آن در برابر هجوم کفار، یکی از آثار کلیدی این قاعده است. ♦️یکی دیگر از ساحت های مهم این قاعده، نفی هر گونه سلطه کفار بر مرزهای فکری و فرهنگی در فضای مجازی است. ♦️ به سبب این حکم شرعی، بر حاکم اسلامی لازم است هر نوع نرم افزار،شبکه اجتماعی و ... که باعث تاثیرگذاری و سلطه کفار بر مرزهای فکری و فرهنگی مسلمین می شود را با ابزارهای مناسب خود، ممنوع سازد. #لبیک_یا_خامنه_ای 《یادداشت های فقهی اجتهادی》 🆔 @Ijtihad_Jurisprudence

﷽ ✍️ بازخوانی استظهاری از آیه 59 سوره احزاب معروف به «آیه حجاب» 🔸خطاب آیه به «رسول(ص)، ازواج و دختران رسول(ص) و زنان مومنین» است. این خطاب، برای اکرام و تشریف مخاطبان بوده و احترازی نیست. حکم وجوبی در آیه از قضایای حقیقیه است؛ یعنی همه مکلفین، مقدر و مفروض الوجود هستند و توجهی به اوصاف خارجی آنها نشده است. ✅نتیجه آنکه این حکم برای همه زمان ها، مکان ها و مکلفین، تا روز قیامت است. 🔸«جلباب» از ریشه «جلب» به معنی چیزی است که از خمار [روسری و مقنعه امروزی] بزرگ تر بوده و کاملا بدن، دست ها، صورت، کتف ها و تمام حجم بدن (اعطاف) را می پوشاند و پنهان می کند. 🔸حکمت استفاده از جمع مکسر در آیه_ یعنی جلابیب_ برای نشان دادن ویژگی زنان با حیا و آزاده است که چندین جلباب و پوشش داشتند و همانند زنان هرزه به یک روسری اکتفا نمی کردند که مقداری از صورت، گردن و موهای آنها پیدا باشد. 📚 تاج العروس ؛ ج‏1 ؛ ص374 و الطراز الأول ؛ ج‏1 ؛ ص361 🔸«دنی» در لغت به معنی مقاربة و نزدیکی میان دو امر است. این فعل وقتی با «الی» متعدی می شود به معنی نزدیک شدن دو چیز است. ولی این فعل وقتی با «علی» متعدی می شود به معنی «أرخی الشیء» یعنی آویختن یک چیز مثل پرده و ... است. 📚 معجم مقاييس اللغه، ج‏1، ص: 469 و الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل، زمخشری، ج‏3، ص: 560 و تبيان الصلاة، محقق بروجردی، ج‌3، ص: 250‌ ✅ نتیجه آنکه: «يُدْنينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلاَبِيبِهِن‏» یعنی مکلفین آیه باید از جلباب های خود را، بر خود آویزان کنند و به تعبیر امروزی پوشش های سراسری خود را _ مثل چادر_ را باید به سر کنند به گونه ای که هیچ عضو و حجمی از بدن آن پیدا نباشد. البته روایات در مقام تفسیر این آیه، وجوب پوشش وجه و کفین(یعنی دست ها تا مچ) را مشروط به عدم مفسده، مقید کرده است. لذا باید گفت: چادر _دقیق تر چادرها و جلابیت_، پوشش برتر نیست بلکه به نص قرآن پوشش واجب و لازم شرعی است! 🔹قیود «أَدْنى‏ أَنْ يُعْرَفْن»‏ و «فَلا يُؤْذَيْن‏» علت حکم حجاب نیستند بلکه حکمت وجوب حجاب می باشند بلکه به تعبیر دقیق تر، این دو قید، حیثیت تعلیلیه دارد نه حیثیت تقییدیه. 🔸در حیثیت تقییدیه، موضوع حکم، معلق و منوط بر وجود قید است. مثلا جواز تنبیه کودک منوط و معلق بر تادیب است. اگر تادیب در کار نبود و مثلا تنبه برای اهانت به کودک و ... بود، جواز تنبیه هم منتفی است. 🔸در حیثیت تعلیلیه، موضوع حکم، منوط و معلق به وجود قید نیست و در هر صورتی لزوم تحصیل دارد. مثلا وجوب اکرام زید که دانشمند است در هر صورتی لازم است و قید دانشمند بودن او، دخلی در اصل وجوب اکرام او ندارد و اگر مکلف به دانشمند بودن او جاهل نیز باشد، بر او لازم است که او را اکرام کند. ✅ نتیجه آنکه: در آیه شریفه، «شناخته شدن و اذیت نشدن» حیثیت تعلیلیه برای حکم است نه حیثیت تقییدیه. یعنی وجوب حجاب مطرح شده در آیه، حتی در صورتی که هیچ شناخته شدن و اذیت نشدنی نیز در کار نباشد، وجود دارد. 《یادداشت های فقهی _ اجتهادی》 🆔 @Ijtihad_Jurisprudence

❁﷽❁ تحلیل دقیق از مجرای قاعده اهم و مهم بر اساس مراحل حکم شرعی ✍️ حکم شناسی تاثیر کلیدی در اجتهاد یک فقیه دارد. تحلیل مکانیزم رسیدن یک حکم به مکلف و تحلیل سنخ آن، تاثیر مستقیم در مبانی اجتهادی یک فقیه دارد. برخی از فقها همانند امام خمینی، این امر را تک مرحله ای می دانند، برخی دو مرحله ای، برخی چهار مرحله ای. محقق نائینی قائل به مراحل سه گانه زیر است: 🔸مرحله جعل حکم: این مرحله ربطی به فقیه ندارد. رتق و فتق آن بر عهده مولا است. قانونگذار و شارع باید مصالح و مفاسد نفس الامری را لحاظ کند. دقت کنید گاهی مصالح و مفاسد در جعل یک حکم است گاهی در مجعول. برای مثال در مجعول «مسواک زدن» مصلحت بوده ولی در جعل وجوب آن خیر و باعث حرج و مفسده برای مکلفین می شده است. برعکس؛ گاهی در مجعول تبعیت از خبر واحد ممکن است خطا و مفسده باشد ولی شارع به دلیل مصالح کلیدی در جعل آن، اقدام به حجیت بخشی به خبر واحد می کند. 🔸مرحله ابلاغ حکم: این مرحله دلیل در نزد فقیه موجود است. گاهی میان ادله تعارض رخ می دهد که مجتهد باید بر اساس مرجحات و قواعد باب تعارض آن را حل کند و بر اساس ضوابط آن، حکم شرعی را استنباط کند. شایان ذکر است که شیخ طوسی هدف از تالیف کتاب «استبصار» را حل تعارض میان روایات دانسته است که موطن آن این مرحله است. 🔸مرحله امتثال حکم: این مرحله مخصوص مکلف است. حکم شرعی هیچ ابهامی برای او ندارد و کاملا کشف شده و در ذمه او تقرر و فعلیت یافته است. بلکه تنافی در حکم استنباط شده توسط فقیه، پس از جعل و ابلاغ روی داده است. رفع این تنافی ها و تزاحم های اجرایی، مجرای قاعده اهم و مهم است. محقق نائینی اولین اصولی بود که مباحث مرتبط با این مرحله را از فقه وارد اصول نمود و ساختار و قواعد آن را به شکل منسجمی تنظیم نمود. 📚اجود التقریرات (خویی - نائینی) مطبعة عرفان ج 1 ص 270 تا ص 293 و فوائد الاصول (کاظمی - نائینی) انتشارات جامعه مدرسين حوزه علميه قم‏، ج 1 ص 314 تا ص 335 《یادداشت های فقهی _ اجتهادی》 🆔 @Ijtihad_Jurisprudence

❁﷽❁ ✍️ تبیین معیار «اصول متلقاة» در الگوریتم اجتهادی محقق بروجردی 🔹در منظومه فقهی محقق بروجردی، یکی از قرائنی که کشف قطعی و یقینی از حکم شرعی می‌کند، «اصول متلقاة» است. در دیدگاه این فقیه برجسته، وجود حکم شرعی در کتب مخصوص فتاوای فقهای صدر اول یکی از راه‌های کلیدی شناسایی اصول متلقاة است. 🔸ازجمله این کتب مخصوص فتوایی می‌توان به: «المقنع» و «الهدایة» از شیخ صدوق (متوفی:381 قمری)، «المقنعة»، «الإعلام»، «الإشراف»، «أحكام النساء» و «المسائل الطوسیة» آثار شیخ مفید (متوفی: 413 قمری)، «الانتصار» و «جمل العلم و العمل» برای سید مرتضی (متوفی: 436 قمری)، «النهایة» شیخ طوسی (متوفی: 460 قمری)، «المراسم» سلّار، «الكافي في الفقه» ابو الصلاح حلبی (متوفی: 447 قمری) و «المهذب» ابن براج (متوفی: 481 قمری) اشاره کرد. 🔹 قطع آوری اصول متلقاة ریشه در روش اصحاب ائمه علیهم‌السلام دارد؛ زیرا بنای آن‌ها این بوده است که فقه را به‌صورت پیوسته تا معصوم علیهم‌السلام، سینه ‌به ‌سینه از محدثین، فقها و اصحاب خاص ائمه علیهم‌السلام اخذ کنند. روش آن‌ها به‌گونه‌ای بوده است که در بیان فتوا، سعی بسیار زیادی در حفظ بیان و الفاظ ائمه علیهم‌السلام داشتند. 🔸این روش بیان فقه و فتوا تا زمان صدوقین، شیخین و سیدین _ معروف به عصر قدما_ ادامه داشت تا آنکه برخی از فقها به دلیل مسائل نوپدید فقهی و ضرورت اجتهاد از ادله، اقدام به تفریع برخی از مسائل فقهی از اصول و روایات ائمه علیهم السلام نمودند. نمونه بارز این روش را می توان در «المبسوط» شیخ طوسی رهگیری کرد. 📚 منتظری، حسين علی، دراسات في المكاسب المحرمة، ج 1، ص: 94 🔹با تحلیل دیگر می توان گفت: علت قطع آوری اصول متلقاة ریشه در سیره متشرعه اصحاب خاص و فقهای اهل بیت علیهم السلام در بیان فتوا و احکام شرعی دارد که تعنت و تلاش در حفظ کلمات و الفاظ معصومین علیهم السلام داشتند. بعلاوه اخباری که از حیث صدوری و جهتی، به دلیل موانعی همانند: تقیه، قضیه شخصیه بودن، جعلی و کذب بودن و ...، دارای اشکال بودند را پالایش می نمودند و از نقل آن در بیان فتوا و احکام شرعی خودداری می کردند. 📚شيرازى، ناصر مكارم، الاجتهاد و التقليد، ج 3، ص: 544 ✅ نتیجه التزام به اصول متلقاة این است که هیچ دلیل روایی دیگر _ هر چند با طرق متعدد در حد تواتر _ نمی تواند با آن معارضه کند. این مبنای اصولی تاثیر فراوانی در مبانی اجتهادی یک فقیه دارد که شایسته است همه جوانب آن بررسی شود. 《یادداشت های فقهی _ اجتهادی》 🆔 @Ijtihad_Jurisprudence