✍️ بس فتنهها بزاید
تأملی در باب بسط گفتمان انقلاب اسلامی
۱ از ۳
🔺همواره یکی از چالشهای جریان انقلاب اسلامی، مواجهه با طیف به اصطلاح خاکستری (اگر کاربست این واژه صحیح باشد) بوده است.
فرض چالش خیز اینجاست: این طیف علقه شدید و جدی با حاق گفتمان ایمانی انقلاب اسلامی ندارند.
توصیه هم این است: پس برای همراه کردن آنان با انقلاب و یا حداقل کاستن از اصطکاکشان با سیاستهای نظام، بهتر است از گفتمانهای رقیقتری استفاده شود؛ گفتمانهایی که لبههای تیز اسلام ناب و درگیری شرک و توحید را ندارند، کمتر هزینهزا هستند و میتوانند دایره بیشتری از آحاد جامعه را شامل شوند.
🔺در میان بدیلهای گفتمانی همواره مطرح برای این هدف، میتوان به ملیگرایی، رفاه و پیشرفت، سرگرمی، بهروز بودن و غیره اشاره کرد که با وزن و اولویتهای مختلف، مورد تاکید طیفهای گوناگون نخبگان در لایههای اجتماعی متفاوتی قرار میگیرند تا بتوانند مردم را با نظام همراه کنند. طبعا بحث در اینجا پیرامون طرح این بدیلها در عرض گفتمان اسلام ناب است و نه در ذیل آن؛ چون اساسا جایگزینها برای این طرح میشوند تا لوازم هزینهزای گفتمان بالادستی را بر جامعه تحمیل نکنند و بتوان با حاشیه بیشتری مردم را راضی و همراه کرد.
🔺آیا این روش مصیب بوده و خواهد بود؟ به نظر میرسد برای فتح باب گفتگو پیرامون این چالش، باید مقداری بر 1) شرایط و 2) سازوکار تأثیر و تأثر گفتمان در جامعه تأمل نمود.
🔺تکاپوی گفتمان انقلاب اسلامی در جامعه ایران، هرچند به صورت رسمی از پاییز 41 آغاز شد، اما در خلاء متولد نشده بود. چه از سویی بر انباشتی از تراث شیعی با محوریت نهاد مرجعیت و تطورات شورانگیز آن از صفویه تا پهلوی دوم اتکاء داشت که خود جلودار عمده قیامهای معاصر ایران بود، از سوی دیگر به صورت طبیعی خود را در برابر معارضی مییافت که با نام تجدد وارد شده بود و در لایههای مختلف اجتماعی سیاست، نهادها و ساختارها، سبک زندگی، بینشها و در نهایت گرایشها دعوی راهبری اجتماعی داشت. تجدد یک پدیده حقیقتا تمدنی بود و تمامی لوازم ایده مدرنیته را می توانست با خود حمل کند.
🔺امام راحل و سایر علما در دهه 40، به خوبی، هرچند احتمالا اجمالی و با شدت و ضعف، این هجمه را درک میکردند. سیاست توانسته بود ریخت نهادی جامعه مسلمین را تغییر دهد، فرهنگ و سبک زندگی نیز به صورت واضحی با جریان سیاست تعاملی روشن داشتند. هجمه تمدنی نمیخواست و نمیتوانست فقط برخی ساحتهای جوامع هدف را تغییر دهد؛ هرچند به اقتضا و بسته به شرایط، در مثل ایران و ترکیه و مصر فرهنگ بیشتر تغییر میکرد و در مثل عراق و افغانستان سیاست.
🔺در این شرایط، امام راحل باید گفتمان خود را انتخاب میکرد. میتوانست مانند مشروطه به نوعی تجدد بومی را برگزیند، و یا مانند نهضت نفت بر لوازم توسعه کشور انگشت بگذارد، اما انتخاب او چیز دیگری بود، قیام لله و محوریت توحید در همه ساحتهای بشری؛ درگیری با حاق ایده تمدن جدید.
🔺هرچند این محوریت در بیان و اندیشه امام، در لوازم و امتدادهایش تفصیل یافت و صرفا تکرار کلمه الله نبود. ملیگرایی و استقلال در ماجرای کاپیتولاسیون، پیشرفت در انتقادهای پسینی از اصلاحات ارضی، فرهنگ در لایحه انجمنها و ... همه بسط آن اندیشه محوری بودند. کسی که با حرکت امام همراه بود، از طرح این لوازم چیزی غیر از همان اسلام در خطر است اولیه را نمی فهمید، همه در خدمت اسلام بودند.
🔺چرا این انتخاب امام بود؟ چون او با فطانت فهمیده بود فضای گفتمانی جامعه ایرانی در تمام لایهها به صورت نسبتا یکدستی پر بود و یا در حال پر شدن بود! گفتمان تجدد به مانند همه جوامع اسلامی، با سرعتی خیره کننده توانسته بود در اقشار و لایههای مختلف جامعه ایرانی نفوذ کند. زندگیها، به شدت و ضعف، با آن تنظیم شده بود و نظام ارزشی خود را تدریجا شکل میداد. یک ایده تمامیتخواه بود که باید در برابرش و به همان وزان، ایدهای تمامیتخواه قرار میگرفت. اگر ایده نهضت جزئینگر میبود، به نفع تمامیتخواهی ایده تجدد مصادره میشد، چون تجدد بود که میتوانست فضا را پر کند و جزءنگری معارضش را در خود هضم کند؛ همانگونه که در مشروطه، استبدادستیزی را در خود بلعید و سکولاریسم مدرن استبدادی پهلوی را بیرون داد و در نفت هم جبهه نیروهای سیاسی نهضت را از هم پاشاند و صحنه سیاسی کشور با قطبنمای جهانی، به سمت ابرقدرت جدید جهان، امریکا، چرخاند.
🔺در واقع ما در دهه 40، در موازنه گفتمانی نبودیم. جامعه ای که به محاق تمدنی رفته بود، اگر ایدهای حامل تمدن الهی برنمیگزید، قطعا شکستی بر سیاهه شکستهای معاصرش میافزود.
ادامه یادداشت در کانال آقای طلایی 🔽🔽
https://eitaa.com/nafy_va_esbat
❖ کانال #ایران_آینده👇🏻
🌐https://eitaa.com/joinchat/4069130343Cba3978c77a
💡دوره آموزشی پیوست نگاری فرهنگی
🖋آقای دکتر حسن بنیانیان
🕰پنجشنبه 25آبان
📍دانشگاه باقرالعلوم (علیه السلام)
❖ کانال #ایران_آینده👇🏻
🌐https://eitaa.com/joinchat/4069130343Cba3978c77a
از معدود منابع در خصوص پیوست نگاری فرهنگی این دو کتاب قابل مراجعه و مطالعه است.
❖ کانال #ایران_آینده👇🏻
🌐https://eitaa.com/joinchat/4069130343Cba3978c77a
ایران آینده🇮🇷
مرکز نوآوریهای اجتماعی مبتدا با مشارکت دفتر امور نخبگان و استعدادهای برتر برگزار میکند: کارگاه
12.82M حجم رسانه بالاست
مشاهده در ایتا
❇️برگ دیگری از رویداد مسئلهشناسی بینا❇️
وقتی مسئلهها به درستی شناخته شد.
آنگاه میتوان گامی مؤثر برای حلشان برداشت
اینجا همه جمعند تا به شناخت بهتری برسند...
رویدا حل مساله بینا
❖ کانال #ایران_آینده👇🏻
🌐https://eitaa.com/joinchat/4069130343Cba3978c77a
💡پیامد جبهه غزه بر تحولات فرهنگی ایران چه خواهد بود؟
🖊 مهدی افراز
🔹فرهنگ امروز ایران حاصل برهم کنش نیروهای متنوعی است که صورت کلی آن زورآزمایی نظام معنایی عالم مدرن با نظام معنایی اسلامِ ایرانی است. افراد و نهادهای اجتماعی هر میزان که به یک نظام معنایی رغبت داشته باشند، آن را وارد چرخه تولید - توزیع - مصرف روزمره خود کرده و جهان اجتماعی شان را با آن پر می کنند. سبک ها، مدها، الگوها، بازارها و نمادهایی که امروز در همه ساحات زندگی ایرانیان بروز می یابد در واقع نشان دهنده اتحاد وجودی است که قاطبه افراد جامعه ایران با یک یا چند نظام معنایی خاص برقرار کرده و به آن جهان ملحق شده اند. لذا مهم ترین عامل تعیین کننده در روند تحولات فرهنگی، تراز موازنه گرایش و تعلق خاطر به یکی از دو نظام معنایی مدرن یا اسلام ایرانی است.
🔸اما چگونه یک نظام معنایی برای انسان یا عالم انسانی رغبت برانگیز و جذاب می شود؟ انسان برای تدبیر امور روزمره خود نمی تواند فارغ از یک ساختار معنایی باشد لذا دائما در یک کنکاش درونی برای قضاوت و انتخاب است. فصل الخطاب این دعوای درونی، مقوله قدرت است. انسان به حسب فطرت کمال جوی خود، دائما به دنبال آن نظام معنایی خواهد بود که از قدرت و مکنت افزون تری برای تأمین سعادت وی برخوردار است. الله اکبر خود استعاره ای بر این حقیقت است که انسان ذاتا الهه ای را اجابت میکند که قدرتمندتر و مافوق همه قدرت هاست.
🔹در تلقی عمومی بشری، آن کانونی که مقتدرتر و شکست ناپذیرتر است حتما واجد نظام معنایی مطئمن تری برای ساخت عالم انسانی است. لذا یک کانون قدرت نه از این جهت که امکانات یا منابع بیشتری را در اختیار دارد بلکه چون اراده های وسیع تری را در اختیار می گیرد توان بسط فرهنگی پیدا می کند. تمامی امکانات و ابزارهای فعلی در تمدن آمریکایی همچون هالیوود نه علت، که خودشان معلول و نتیجه یک امر انکار ناپذیر هستند و آن؛ تمایل و رغبت جهانیان به یک نظام معنایی است که فاتح جنگ جهانی دوم برآمده از آن است. علت آن که همواره نظم های نوین جهانی و تحولات تمدنی متعاقب نبردهای نظامی پدیدار می شوند هم همین است که عرصه نظامی حیثیتی ترین میدان تقاطع و تقابل قدرت است، وقتی در این عرصه شکستی حاصل شود مستقیما نظام معنایی و معرفتی پشتیبانی کننده آن نیز هزیمت می شود.
🔸امروز مهم ترین پایه قدرت نظام معنایی مدرن در جبهه غزه دچار چالش شده است و آن چالش بدیل پذیری است، یکی از وجوه اقتدار نظام معنایی غرب همواره این بود که این نظام، نظام پایان ناپذیری است چون این نظام از چنان هیمنه ای برخوردار است که هیچ ساختار ارزشی دیگر ماهیتا نمی تواند بدیل آن باشد چون این نظام همه نظامات ارزشی دیگر را بدون هیچ نوع مشاجره و بگومگویی در هاضمه خود به یک خرده فرهنگ تنزّل داده و به عنوان یک قطعه جدید بر پیکره عظیم خود خواهد افزود و به قول خودشان؛ هرآنچه سخت و استوار است دود می شود و به هوا می آورد... .
🔹کشتار و قتل عام امروز غزه نشان دهنده پایان این هضم کنندگی است. این روزها جهان غرب اگر کمترین امکانی برای مراوده، تعامل و نهایتا هضم نظام ارزشی غزه را در خود می یافت هیچگاه برای این حجم از قتل عام و جنایت به خود زحمت و نکبت نمی داد. حجم کشتار غزه نمایان گر اوج تضاد میان نظام معنایی مدرن با نظام معنایی مقاومت است، اگر کوچکترین کورسویی برای تعامل این دو نظام معنایی بود غرب هزینه این کشتار را به جان نمی خرید. سبعیت غرب در غزه، اعتراف به بدیل پذیری نظام معنایی مدرن و رقابت پذیر بودن الهیات آن است. جنایتکار بودن لزوماً برای یک نظام معنایی دلزدگی جهانی ایجاد نمی کند ولی اگر آن جنایت، آشکارکننده شکست پذیری و بدیل پذیری باشد قطعاً اراده ها و دل ها از او روی گردان خواهند شد.
🔸درست است که جغرافیای غزه محملی جهت ظهور این افول برای نظام معنایی غرب شده اما دامنه آن به تمامی عرصه های اجتماعی و بشری که مبتنی بر این نظام است، تسری خواهد یافت. بیشترین جلوه های این چالش در نقطه ای منشأ اثر خواهد شد که خاستگاه نظام معنایی مقاومت است و آن جامعه ایران است. طبیعتاً بیشترین لطمه پذیری را ساختار ارزشی مدرن در ادامه زورآزمایی های خود در جامعه ایران خواهد داشت و اگر این وضعیت به عنوان یک فرصت تاریخی به رسمیت شناخته شود، آینده تحولات فرهنگی ایران را شدیداً تحت تأثیر قرار خواهد داد.
❖ کانال #ایران_آینده👇🏻
🌐https://eitaa.com/joinchat/4069130343Cba3978c77a
◆سلسله نشستهای علمی◆
«جمهوری اسلامی شناسی»
🔸بررسی سامانه حکمرانی فرهنگی کشور
🔹با حضور مدیران فرهنگی جمهوری اسلامی
┄┄┅••=✧؛❁؛✧=••┅┄┄
☜ نشست سوم: سازمان هنری رسانه ای اوج
📍حجتالاسلام دکتر علی جعفری
نماینده راهبردی سازمان
┄┄┅••=✧؛❁؛✧=••┅┄┄
◄برای ثبت نام جهت حضور در نشست مشخصات خود را به آی دی ایتــــا @hatef_69 ارسال فرمایید.
#پژوهشکده_تبلیغ_و_مطالعات_اسلامی_باقرالعلوم(ع)
#موسسه_مطالعات_نوین_اسلامی(معنا)
#جمهوریاسلامیشناسی
❖ کانال #ایران_آینده👇🏻
🌐https://eitaa.com/joinchat/4069130343Cba3978c77a
◆سلسله نشستهای علمی◆
«جمهوری اسلامی شناسی»
🔸بررسی سامانه حکمرانی فرهنگی کشور
🔹با حضور مدیران فرهنگی جمهوری اسلامی
┄┄┅••=✧؛❁؛✧=••┅┄┄
☜ سومین نشست با حضور
حجت الاسلام علی جعفری
نماینده راهبردی سازمان هنری رسانهای اوج
┄┄┅••=✧؛❁؛✧=••┅┄┄
#پژوهشکدهتبلیغومطالعاتاسلامیباقرالعلوم(ع)
#موسسهمطالعاتنویناسلامی(معنا)
#جمهوریاسلامیشناسی
❖ کانال #ایران_آینده👇🏻
🌐https://eitaa.com/joinchat/4069130343Cba3978c77a