🔸 سن تکلیف، تعدد همسر، حق طلاق، کیفیت پوشش، ارث، دیه، قصاص، خروج از منزل، سرپرستی کودک و ... اموری هستند که در فتوای مشهور فقیهان میان زنان و مردان تفاوت دارند. 🔹 وقتی به دامنه وسیع این نابرابری‌های فقهی میان زنان و مردان می‌نگریم، از منظر عدالت جنسیتی، تأمل در تبیین موجه بودن آن‎ها، اهمیت پیدا می‌کند. 🔸 «گفتمان تغییر» رویکردی است که می‌کوشد تا دست‌کم برخی از این احکام نابرابر را تغییر دهد و صورت نابرابر این احکام برای جامعه امروز را عادلانه ارزیابی نمی‌کند. 🔹 در مقاله «رابطه احکام فقهی نابرابر میان زن و مرد با عدالت جنسیتی» ـ که به سفارش پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در سال 1398 تالیف شده است ـ به ارزیابی روش‎شناسانه این گفتمان پرداخته‌ام. ✅لینک دریافت مقاله: https://eitaa.com/M_Shajarian/110 مهدی شجریان @M_Shajarian

صدا زدن همسر با نام کوچک 🔸 به گزارش خبرگزاری فارس، به‌تازگی امام‌جمعه‌ای محترم فرموده‌اند: «متأسفانه با تأثیر فرهنگ غرب، زن و همسر در خانه همدیگر را با اسم کوچک صدا می‌زنند، در لایه اول زندگی که صمیمیت بین زن و شوهر حاکم است، اگر همدیگر را با اسم کوچک صدا بزنند مانعی ندارد، اما در لایه دوم که لایه ظاهری زندگی است باید حرمت زن و شوهر حفظ شود». 🔹 در اینجا سؤالاتی به ذهن می‌آید: آیا صدازدن همسر با اسم کوچک از غرب به جوامع ما رسوخ پیداکرده است؟ برفرض که از غرب آمده باشد، آیا هر آنچه محل تولدش غرب است امری ناپسند است؟ اگر زن و شوهر بین فامیل، آشنا یا حتی در جامعه، یکدیگر را با نام صدا بزنند حرمت‌شکنی کرده‌اند؟ 🔸 به نظر می‌رسد: ۱. فرآورده غربی نه سیاه مطلق است نه سفید. برای قضاوت باید هر عادت و رسومی را ـ غربی باشد یا شرقی ـ با میزان عقل و دین سنجید و در مورد آن داوری کرد. ۲. صدا کردن همسر با نام کوچک در سیره پیامبر خدا رواج داشته است. پیامبر بارها ـ دست‌کم در حضور راوی ـ همسران خود را به نام کوچک صدا زده است. گاهی خدیجه، گاهی زینب و گاهی عایشه، با نام کوچک مورد خطاب آن حضرت قرار گرفته‌اند ( اصول کافی، ج۶، ص۳۰۰؛ همان، ج۳، ص۲۱۸؛ دلائل الإمامة، ص۷۸؛ تفسير فرات الكوفي؛ ص۵۱۹؛ امالی طوسی، ص۳۱۶ و ...). ۳. با جستجویی کوتاه نمایان می‎شود که مطابق روایات، امام علی نیز فراوان همسر خود را با نام صدا کرده است (ر.ک: قرب الإسناد؛ ص۳۲۵؛ تفسير فرات الكوفي، ص۸۳؛ اصول کافی، ج‏۸، ص۱۶۳). حتی این مسئله در فضای اجتماعی نیز دیده می‌شود. برای مثال هنگامی‌که آن حضرت با جمعی غذای خود را به اسیری هدیه می‌دهد، رو به همسر خود می‌کند و او را دعوت به همراهی در این کار کرده و در ابتدا او را با تعبیر «يَا فَاطِمَةُ حَبِيبَتِي‏» مورد خطاب قرار می‌دهد (تفسیر فرات کوفی، ص۵۲۳). همین تعبیر را پیامبر اکرم نیز در حضور راوی در مورد دختر خود به‌کار برده‌اند (كشف الغمة في معرفة الأئمة، ج‏۲، ص۴۶۸). شاید معادل گویای حبیبیتی در فارسی «عزیزم» باشد که امروز در میان متدینان کمتر کسی آن را خطاب به همسرش در جمع به کار می‌برد. ۴. اینکه صدازدن همسر با نام کوچک در جمع امری صحیح یا غلط است از اساس مسئله‌ای فرهنگی است و نباید آن را با متن دین گره زد. پیامبر خدا فرمود: «صدازدن افراد با نامی که دوست دارند باعث محبت می‌شود» (کافی، ج۲، ص۶۴۳). حال اگر در جامعه صدازدن همسر با نام کوچک باعث دل‌آزردگی شخص او نمی‌شود و از نگاه عرف نیز امری قبیح و ناپسند محسوب نمی‌گردد، منعی در مورد آن وجود نخواهد داشت. آن‌ها که به‌جای نام همسر او را با تعابیری مثل «منزل» صدا می‌زنند یا حتی از نوشتن نام او روی سنگ قبرش ابا دارند، رفتاری دینی را بازتاب نمی‌دهند، بلکه ای‌بسا در بافت اجتماعی امروز به شخصیت مستقل زن توهین کرده و گونه‌ای از مردسالاری را تقویت می‌کنند. مهدی شجریان @M_Shajarian

عدالت در ساختار حکمرانی 🔹 تحقق حکمرانی عادلانه در نقطه آرمانی خود نیازمند دو شرط است: «حاکمانی عادل» و «حکمرانی عادلانه». 🔸 حاکمان عادل با بهره‌مندی از ملکه «عدالت فردی»، بخشی از عدالت را تضمین می‌کنند و حکمرانی عادلانه با بهره‌مندی از یک سیستم و ساختار چابک، حکیمانه و به‌دوراز بسترهای فساد برانگیز، «عدالت اجتماعی» را تامین می‌کند. 🔹 هرگز بدون اصلاح ساختارها، عدالت در سطح اجتماع و حکمرانی شکل نخواهد گرفت و باور به اینکه تنها با قرار دادن افرادی عادل در مسند حکمرانی و انتخاب افرادی صالح برای زمامداری جامعه، آب گوارای عدالت بر لب تشنگان خواهد رسید، باوری نادرست است. 🔸 در مقاله «عدالت در ساختار حکومت از منظر نامه‌های نهج‌البلاغه» ـ که در همایش بین‌المللی امام علی الگوی عدالت و معنویت در سال ۱۳۹۸ منتشر شد ـ کوشیده‌ام تا برخی از راهکارهایی که امام علی علیه‌السلام در جهت تأمین شرط دوم و اصلاح ساختار حکومت خود مدنظر داشته است را تبیین کنم. 🔹 بسیاری از این اصول حتی امروز نیز کارایی دارند و اگر حکمرانان به آن‌ها توجه کنند، به مرزهای عدالت نزدیک‌تر خواهند شد. ✅ لینک مقاله: https://eitaa.com/M_Shajarian/113 مهدی شجریان @M_Shajarian

✔️ آخرین جلسه هفتگی هیئت حوزه علمیه مدینة العلم در سال ۹۹ به مناسبت شهادت امام موسی کاظم علیه السلام 🎙 سخنران: حجة الاسلام و المسلمین استاد دکتر مهدی شجریان (دام عزه) 🕌 مکان: حوزه علمیه مدینة العلم آیة الله خوئی رحمة الله علیه 🗓 زمان: دوشنبه ۱۸ اسفند ۹۹ به همراه نماز مغرب و عشاء (مراسم فقط با حضور برادران و رعایت مسائل بهداشتی برگزار می‌شود؛ ان شاء الله.) 🆔 @heyat_madine

سخنرانی شب شهادت امام کاظم علیه السلام مدرسه علمیه مدینه العلم 🔹 حجیت عقل در کلام امام کاظم 🔹 اولویت تربیت نفس و قضاوت خود در کلام امام کاظم @M_Shajarian

لینک مقالات منتشر شده از اینجانب: 1. مطالعه تطبیقی مولفه‎های دینداری از منظر روایات شیعه و سنی / پاییز 1394 2. تقوی جامع‌ترین صورت خردورزی در قرآن کریم / تابستان 1395 3. نگرشی نوین در تبیین ضرورت عقلی عمل به دستورات شرعی با تاکید بر آیات و روایات / #پژوهشی / زمستان 1395 4. بررسی تطبیقی چیستی عقل در روایات / #پژوهشی / زمستان 1395 5. اصول روش تفسیری آیت الله جوادی آملی / زمستان 1396 6. بررسی گستره شریعت از منظر دیدگاههای رایج در مصالح و مفاسد واقعیه / #پژوهشی / بهار 1397 7. تاملاتی پیرامون مساله فیلترینگ محتوای ضد دینی / بهار 1397 8. تاملات روش شناختی در کتاب معرفه الله بالله لا بالاوهام الفلسفیه و العرفانیه / #پژوهشی / زمستان 1397 9. چالش‌های ارتباط روحانیت با نسل جدید / زمستان 1397 10. عدالت در ساختار حکومت از منظر نامه‌های نهج‌البلاغه / زمستان 1397 11. جایگاه تکوینی و تشریعی غیرت زنان در خصوص مسئله تعدد زوجات از منظر روایات / #پژوهشی / زمستان 1397 12. عقلانیت دینی و رئالیسم انتقادی / زمستان 1397 13. Justice in the Structure of Government in Light of Nahj al-Balagha Letters / بهار 1398 14. گسترش خشونت علیه روحانیت به بهانه قتل طلبه همدانی / بهار 1398 15. چالش‌های روحانیت و مخاطبان آینده / تابستان 1398 16. مبدا هستی در الهیات فمینیستی و حکمت صدرایی / #پژوهشی / تابستان 1398 17. رابطه احکام فقهی نابرابر میان زن و مرد با عدالت جنسیتی، واکاوی گفتمان تغییر پس‌از انقلاب اسلامی / پاییز 1398 18. جایگاه انسانی زن از منظر ملاصدرا / #پژوهشی / زمستان 1398 19. تاثیر جنسیت در معرفت، تحلیل دیدگاه فمینیستی با تاکید بر نظریه اعتباریات علامه طباطبایی / #پژوهشی / زمستان 1398 20. تقدس فهم از دین و واگرایی حوزویان / زمستان 1398 21. تعارض علم و دین در مصاف کرونا / بهار 1399 22. مسئله شر از دیدگاه ملاصدرا و نورمن گیسلر / #پژوهشی / تابستان 1399 23. فعالیت سیاسی و سعادت انسانی، بررسی دیدگاه فمینیسم بر پایه حکمت متعالیه / تابستان 1399 24. راهبرد حکومتی جلب رضایت عمومی از منظر نامه‌های نهج‌البلاغه با تاکید بر بررسی سند الگوی پایه اسلامی ایرانی پیشرفت / #پژوهشی / پاییز 1399 25. راه حلی برای چالش مفهومی عدالت / #پژوهشی / زمستان 1399 26. بررسی رویکردهای رایج در مفهوم عدالت جنسیتی / #پژوهشی / زمستان 1399 27. نگاهی به رویکرد فقهی آیت الله صانعی / فروردین ۱۴۰۰ 28. پرتوی از آیات قرآن در کلام حسینی / تابستان ۱۴۰۰ 29. جنس برتر از منظر ملاصدرا / #پژوهشی/ پاییز ۱۴۰۰ 30. یکسان‌انگاری حجاب و عفاف، چالشی در مسیر توجیه حجاب 31. عدالت جنسیتی و گفتمان تغییر در احکام فقهی زنان/#پژوهشی/پاییز ۱۴۰۰ 32. بررسی رویکرد تغییر در اجرای مسائل زنان در عرصه حکمرانی 33. مبانی انسان‌شناسی عدالت جنسیتی/ #پژوهشی/بهار ۱۴۰۱ 34. فلسفه‌های حجاب و عدالت جنسیتی /#پژوهشی/تابستان ۱۴۰۱ 35. اجتهاد عقلگرا در مسائل فقهی زنان/#پژوهشی/بهار 1402 36. تببین و تحلیل مرزهای حجاب و عفاف/ #پژوهشی/تابستان 1402 37. عدالت جنسیتی و گفتمان عدم تغییر در احکام فقهی زنان / #پژوهشی/تابستان 1402 38. نقد و بررسی جایگاه اجماع و شهرت در فتاوای فقهی با تاکید بر مسائل زنان / #پژوهشی/ پاییز 1402 39. بررسی انتقادی رویکرد متن‌ستیز با تاکید بر مسائل زنان و قاعده اشتراک / #پژوهشی / تابستان 1402 40. نقد و بررسی اشکالات احتمالی بر اصل تناقض / #پژوهشی/ پاییز 1402 41. واکاوی معنای عفت در دو دانش فقه و اخلاق / #پژوهشی/ زمستان 1402 42. واکاوی تفسیر عفاف اخلاقی در آیه 60 سوره نور / #پژوهشی / زمستان 1402 مهدی شجریان 🌐 https://eitaa.com/M_shajarian

۲۰ جلسه تدریس درباره شر 🔹 امسال در درس مجازی، شاید برای هشتمین بار «مسئله شر» را تدریس کردم. اشکالی قوی و نفس‌گیر، در مواجهه به اصل وجود خدا یا دست‌کم صفات کمالیه او. اشکالی که معتقد است: «حالا که شر هست پس خدا وجود ندارد» یا «حالا که شر هست پس خدا عدالت ندارد». 🔸 گمان می‌کنم این اشکال بیشتر ماهیتی عاطفی و روانشناختی دارد و پاسخ‌های آن نوعا قالبی عقلی و فلسفی. همین دوگانگی و دوسنخی بودنِ اشکال و پاسخ، موجب شده تا اکثر پاسخ‌ها ریشه این اشکال را خشک نکنند و با توفیقی اندک تنها به مصاف شاخه‌ها و تنه آن روند. 🔹 شخصی که در متن شر گرفتار آمده و سنگینی درد و رنجی استخوان سوز را به دوش می‌کشد، بیش از پاسخ‌های عقلی و فلسفی - که خود گرفتار نقض‌ها و نقص‌هایی هستند - نیازمند به همدلی و کاهش درد و رنج است. 🔸 گمان می‌کنم اولویت اول با هر قدم و قلمی است که به کاهش رنج‌ها و آلام انسان‌ها بیانجامد و پاسخ‌های فلسفی و کلامی در مرحله بعد اهمیت دارند. اگر بیشتر به کاهش درد انسان‌ها کمر همت بسته بودیم، کمتر با طرح این اشکال از طرف آنان مواجه می‌شدیم. 🔹 در این دوره در ضمن ۲۰ جلسه، مسئله شر و پاسخ‌های رایج آن را تشریح و نقد و بررسی کردم. امیدوارم برای سروران همراه مفید باشد و حقیر را از نکات انتقادی خود بهره‌مند کنند. ✅ لینک فایل زیپ این 20 جلسه: https://t.me/M_Shajarian/76 مهدی شجریان @M_Shajarian

ماه رمضان مبارک چرا روزه؟! 🔹 گویند شخصی برای خرید برده به بازار رفت. از برده فروش سراغ بهترین را گرفت. جوانی تنومند و قوی هیکل به او نشان داد و گفت این بهترین برده من است. 🔹 از جوان پرسید نامت چیست؟ چند سال سن داری؟ چقدر توان کار داری؟ چه قدر در روز می‌خوابی؟ چه میزان غذا میخوری و ... 🔹 برده جوان به هر یک از سوالات کامل‌ترین جواب‌ها را داد اما شخص راضی نشد! برده دوم و سوم نیز به همین شیوه آزموده شده و مردود شدند. 🔹 نوبت به چهارمی رسید که جثه‌ای ضعیف و هیکلی نحیف داشت اما پاسخ‌های او رنگ دیگری بود: نام من نامی‌ است که مولایم بخواهد؛ سن و سال من مطابق با خواسته ارباب من است؛ به قدری کار می‌کنم که آقایم دستور دهد؛ خواب من به اندازه رضای مولای من است؛ خورد و خوراکم به اندازه روزی مرحمتی آقایم است و ... 🔹 شخص همین جوان نحیف را خرید و با لبخند رضایت گفت: "بقیه ارباب بودند و فقط همین یک نفر بنده است". 🔹 در مورد فواید و آثار یا فلسفه و غایت روزه‌داری - نظیر دیگر دستورات خدا - زیاد گفته‌اند‌‌‌ تا شاید رغبتی بیش به اطاعت پیدا کنیم: یادکرد فقرا، چشیدن طعم تلخ حال گرسنگان، سلامتی بدن، نظم و ترتیب یافتن زندگی و ... 🔹 اما همه اینها قابل ان قلت و ایراد هستند زیرا در قالب‌های دیگری غیر روزه، قابل دست‌یابی هستند. 🔹 فلسفه روزه‌داری و سایر دستورات الهی یک کلمه است و آن هم "بندگی" است. بیش از این دنبال دلیل نگردید که حکمت دستورات خدا را به راحتی نخواهید یافت. 🔹 روزه یعنی ایستادن در مقابل آنچه می‌خواهیم و تن دادن به آنچه او می‌خواهد با همه حدود و ثغوری که او طلب کرده است. 🔹 ماه بندگی خدا بر همه شما مبارک. 🔹 در این لحظات برای هم توفیق "بنده خدا بودن" را طلب کنیم. مهدی شجریان @M_Shajarian

🔹 «نفس» فیلم منحصربه‌فرد دیگری از نرگس آبیار است. ستاره این فیلم دختربچه‌ای 6 ساله است که آبیار کوشیده تا دنیای پاک و بی‌آلایش او را هنرمندانه و با تصاویری جذاب و دل‌نشین، برای ما به تصویر کشد. 🔸 نفس برای ما بزرگ‌ترها ـ که از جهان معنایی کودکان فاصله‌ای بسیار داریم ـ آموزگاری سازنده است و می‌تواند بسیاری از رفتارهای ما با این نو گلان باغ زندگی را تنظیم و تصحیح ‌کند. 🔹 نفس در حاشیه خود چهره پر از غم جنگ را نیز به تصویر می‌کشد و استعدادهای بزرگی که در آن از دستمان رفته‌اند را یادآور می‌گردد تا یک‌بار دیگر نعمت امنیت را بیشتر و بهتر ببینیم. 🔸 نفس در عمق معنایی خود برای من یک باور الهیاتی مهم را نیز به‌مرور آورد آنجا که گفته می‌شود: «اگر مرگ نقطه پایان بودن انسان است، آنگاه چقدر این دنیا آزاردهنده است و چقدر آفریننده آن بیهوده‌کار». این فیلم برای خداباوران، ضرورت اعتقاد به جهانی دیگر در امتداد این دنیای پر از درد را بازخوانی می‌کند، اگر اعتقاد به وجود خدایی عادل و حکیم داشته باشند. 🔹 نفس فیلمی است که پس از دیدن آن حس خوبی داشتم و مانند مطالعه یک کتاب نکاتی بسیار از آن آموختم و وقتی‌ که پای آن گذاشتم را بربادرفته ندیدم. این چند سطر را به‌رسم قدردانی از عوامل این فیلم ارزشمند نگاشتم. مهدی شجریان @M_Shajarian

واکسن پولی عادلانه نیست 🔹 بر اساس فایل تصویری موجود در پایگاه میزان، سخنگوی ستاد کرونا بیان داشت: «این مجوز را ستاد ملی داده که اگر کسی بخواهد، واکسن خارجی وارد کند ... [و] اگر کسی عجله دارد برای واکسن زدن و نمی‌تواند در نوبت واکسن ما بماند، برود آنجا واکسن بزند. پولش را هم باید بدهد البته به‌جای آنکه خارج از کشور بزند». 🔸 از سخنان ایشان استفاده می‌شود که در آینده نزدیک «پول داشتن» یکی از ملاک‌های استحقاق پیدا کردن نسبت به واکسن کرونا خواهد شد. در خصوص این اظهارات نکات ذیل به ذهن می‌رسد: ۱. مسئله مهم در عدالت اجتماعی، تقسیم عادلانه خیرات اجتماعی است. امروز واکسن یکی از مهم‌ترین خیرات اجتماعی است و نمی‌توان «پول داشتن» را ملاک توزیع عادلانه این خیر اجتماعی محسوب کرد. در جامعه‌ای که فاصله طبقاتی با سرعتی چشمگیر در حال فربه‌تر شدن است، هموار کردن مسیر برای دستیابی به این خیر اجتماعی برای مرفهین جامعه، خشم و نفرت توده مردم را بیشتر می‌کند. ۲. وقتی مسیری برای رساندن واکسن به ثروتمندان جامعه پیش‌بینی شود، درواقع بستری برای شکل‌گیری رانت پدید آمده است. متولیان این امر از اخذ این واکسن‌ها از مبدأ خود تا رساندن آن به مقصد و به دست ثروتمندان، چه کسانی خواهند بود؟ وقتی مصرف‌کننده متمول به هر قیمتی راضی است تا واکسن را تهیه کند، نان واسطه‌ها در این میان در روغن است و این خود ساختاری فاسد فراهم می‌آورد که بر تنور فاصله طبقاتی می‌دمد و در آن امکان شکل‌گیری انواعی از رانت و فسادهای اقتصادی فراهم خواهد شد. ۳. چنانچه در سیاست کلی دولت نیز پیش‌بینی شده است، معیار تقسیم عادلانه واکسن در میان مردم، درجه آسیب‌پذیری و نیاز صنف آن‌ها در مواجهه با این ویروس منحوس است نه پول داشتن. کادر درمان، مشاغل خدماتی که امکان تعطیلی کسب و کار برایشان وجود ندارد، کسبه‌ای که حاضرند این روزها با جان خود بازی کنند اما عملاً توان ماندن در خانه را ندارند؛ زیرا بیرون خانه کرونا آن‌ها را تا مرز مرگ می‌کشد و درون خانه فقر و تورم آن‌ها را از پا درمی‌آورد و بسیاری دیگر از مردم عزیز ما امروز در اولویت واکسیناسیون هستند. با این تصمیم دردهای مردم فقیر جامعه بیشتر می‌شود و باور به بی‌عدالتی در وجود آن‌ها تقویت می‌گردد. مهدی شجریان @M_Shajarian

نگاهی به رویکرد فقهی آیت الله صانعی 🔹 مرحوم آیت‌الله صانعی در عصر ما نماینده فتاوای فقهی شاذ و خلاف اجماع و شهرت بوده است. بلوغ دختران در سیزده سالگی، عدم ﺷﺮﻃﻴﺖ ﻣﺮﺩ ﺑﻮﺩﻥ ﺩﺭ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺩﻳﻨﻲ و ﻗﻀﺎﻭﺕ، ﺗﺴﺎﻭﻱ ﺯﻥ ﻭ ﻣﺮﺩ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﻭ ﻏﻴﺮﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﺩﺭ ﻗﺼﺎﺹ ﻧﻔﺲ و ﺩﻳﻪ، عدم ﺣﺮﻣﺖ ﺗﺮﺍﺷﻴﺪﻥ ﺭﻳﺶ، ﻋﺪﻡ ﺣﺮﻣﺖ موسیقی‌هایی ﻛﻪ ﻣﺤﺘﻮﺍﻱ ﺑﺎﻃﻞ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ... برخی از این فتاوا هستند. 🔸 در قبال این فتاوا سه رویکرد قابل ره‌گیری است: یکم رویکردی که این فتاوا را بدون ارائه دلیل معتبر مردود و بدعت می‌شمارد و نگاهی کاملاً منفی به آن‌ها دارد؛ دوم رویکری که آنها را بدون دلیل معتبر می‌ستاید و خدمت به دین و دیانت می‌شمارد و سوم رویکردی که به صورت مستدل و علمی می‌کوشد تا در سنت فقهی و اصولی، به قضاوت دقیق علمی آنها بپردازد. 🔹 کاملترین رویکرد در مواجهه با این فتاوا، رویکرد سوم است؛ زیرا پروژه فقهی صانعی در پارادایم فقه سنتی جا دارد به گونه‌ای که او تلاش کرده، تا به ارائه استدلال‌های فقهی و تکیه بر برخی از اصول و قواعد به چنین فتاوایی دست یابد. بنابراین تلاش فقهی او مانند هر فقیه دیگری ترکیبی از خطا و صواب خواهد بود. 🔸 در مقاله «نگاهی به رویکرد فقهی آیت الله صانعی»، برخی از مهمترین قواعدی که موجب صدور چنین فتاوایی از نامبرده شده است را تبیین کرده‌ام که عبارتند از: ۱. قاعده عدالت؛ ۲. توجه ویژه به قرآن کریم؛ ۳. بازنگری در ادله بر پایه نیازهای روز؛ ۴. عدم هراس از مخالفت با اجماع و شهرت و ۵. قاعده نفی حرج. 🔹 پیشنهاد این مقاله این است که با توجه به ارائه بحث‌های صانعی در پارادایم مباحث فقهی و در عین حال کارآمدی برخی از فتاوا در مواجهه با چالش‌های عصر کنونی، نظیر برخی فتاوای وی در مسائل زنان، لازم است نقد و بررسی علمی آنها به دور از قضاوت‌های سیاسی و شخصیتی، در دستور کار جامعه حوزوی و دانشگاهی قرار گیرد و از این طرق بر پویایی و پایایی دانش فقه افزوده شود. 🔸 فقیهانی مانند صانعی برای دانش فقه یک فرصت مغتنم هستند و نباید آن‌ها را تهدید انگاشت. در این خصوص برگزاری یک یا چند همایش اختصاصی و دعوت از صاحب نظران برای ورود به فتاوای شاذ وی و ارائه دیدگاه انتقادی در قبال آن‌ها نیز بسیار سودمند خواهد بود. ✅ لینک دریافت فایل مقاله: https://t.me/M_Shajarian/81 مهدی شجریان @M_Shajarian