#مشاوره_فقهی سؤال: آیا پژوهشگر شدن در زمینه فقه و اصول، فایده‌ای دارد؟ این سوال عده ای از فضلا است.احساس می‌کنیم برای کسی که به دنبال مرجع تقلید شدن نیست، نوآوری در عرصه پژوهش‌های فقهی و نوسازی شیوه اجتهاد، امری بی‌فایده باشد. زیرا نهادهای دولتی و عموم مردم جامعه از مراجع عظام، تقلید می‌کنند و کاری با نظرات ما ندارند؛ بنابراین تلاش‌های علمی ما اثری نخواهد داشت. این عامل سبب شده تا دوستان به فکر هجرت به رشته‌های دانشگاهی و ورود به عرصه علوم انسانی هستند تا بلکه موثر تر باشند. پاسخ: خیر این‌گونه نیست که اثرگذاری فقهی منحصرا دست مراجع تقلید باشد و بقیه فقها و فقه پژوهان بی خاصیت و معطل باشند. البته که هرکس به اندازه دانش و اعتبارش اثر گذار خواهد بود و یک پژوهشگر فقهی نباید انتظار و توقع داشته باشد که خود را با یک مرجع تقلید جا افتاده مقایسه کند! اوّلاً علما و فقهای معاصر، به ادبیات فقهی موجود در میان پژوهشگران توجه دارند و مثلاً اگر بخواهند نظری بر خلاف نظر مشهور ارائه کنند، اگر مقالات و آثار متعددی همگام با نظر آنان تولید شده باشد، دست خود را باز می‌بینند و جرأت ابراز نظرشان را پیدا می‌کنند. یا اگر بخواهند برخلاف مشهور مطلبی را بیان کنند وقتی به ادبیات تولید شده معاصران مراجعه کنند ممکن است متوقف شده و احتیاط کنند. بنابراین پایان‌نامه‌های فقهی، مقالات، یادداشت‌ها و آثار فقهی منتشر شده تأثیر قابل توجهی در تعدیل و حساسیت‌زدایی از جامعه علمی برای پذیرش نظرات فقهی جدید یا محکم کردن و حساس کردن جامعه دینی دربرابر بی انضباطی فقهی خواهد بود. دارد. از بحثهای خوب موضوع شناسی(در معنای عام آن) که امروز کمک بزرگی به استنباطات فقها می کند، می گذرم که روشن است. بحثهای فقهی آیات مطهری، جعفری، بهشتی، موسی صدر، مصباح یزدی، مؤمن، مهدوی کنی، امینی، ضیاء آبادی و امثالهم (رحمهم الله تعالی) در که از دوران جوانی و میانسالی تا پیری امتداد داشته _با وجود اینکه مرجع تقلید رسمی نبودند_ همه در این راستا ارزشمند بوده و هست و در ادبیات فقهی و فضای جامعه دینی و حتی زمینه افتای فقهای معاصر کم و بیش اثرگذار بوده و هست. نفوذ و تأثیر گذاری فقهی و اجتماعی برخی از افراد نامبرده از برخی از دوستان مرجع تقلیدشان به هیچ وجه کمتر نبوده است. از فقها و فضلای معاصر به جهاتی نام نبردم چون ممکن است اسم برخی از قلم بیفتد و سبب کدورت شود. ثانیاً باتوجه به گستردگی مسائل فقهیِ مورد ابتلاء جامعه از یک سو و نیاز به تبیین منطقی و مستدل و ادبیات اقناعی در جامعه دینی مخاطب، بسیاری از نهادها و مؤسسات و عده زیادی از نخبگان به دنبال پژوهشگاه‌ها و پژوهشگران و مشاوران صاحب نظر فقهی هستند که بتوانند حکم شرعی را در عرصه‌های تخصصی به صورت دقیق تر و مستدل کشف و بحثهای اقناعی کنند. این مراکز پروژه‌های فقهی و مسائل متعددی را برای فقه پژوهان و مجتهدان جوانتر مطرح و انتظار پاسخ دارند‌ و همچنین جامعه نخبگان در ارتباط با سروران محترم به دنبال گفتگو‌ و رسیدن به دلیل اجمالی و اقناع فکری مناسب هستند. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی و مرکز فقهی قوه قضاییه و دبیرخانه شورای نگهبان و نیز دبیرخانه خبرگان رهبری و امثال آنها از جمله مراکزی هستند که کارهای مهم و موثری را در حوزه فقه با فضلای حوزه پیش برده اند و این روند کمابیش ادامه دارد. بنابراین نا امید نباشید! توصیه می‌شود که ابتدا بر فقه و اصول عمومی و کلیات اجتهاد تسلط پیدا کنید و آن‌گاه در یک یا چند عرصه را تخصصی فقه مثل فقه هنر، فقه خانواده، فقه پزشکی، فقه امنیت، فقه هسته‌ای، فقه محیط زیست، فقه تربیت و... مشغول به کار پژوهشی شوید و آثار تولید کنید و شک نکنید که اگر کار خوبی انجام بدهید و ارتباطات اجتماعی درستی هم داشته باشید، به لطف خدا موفق خواهید شد. ورود در عرصه علوم انسانی هم کار ساده و بسیطی نیست و توان فکری و اجتهاد جدی لازم دارد که بحثش مفصل و خارج از حوصله کنونی بنده است. موفق باشید. #فقه #اجتهاد #پژوهش #فقه_مضاف #اصول _ پاسخ به پرسش جمعی از فضلای درس خارج حوزه علمیه قم ۱۴۰۰/۹/۲۰ @Menhajalsalehin