مربوط به یادداشت بالا تصویر شماره سه ـ عکس یادگاری دیگری با مسؤولان و کارکنان کتابخانه دانشنامه جهان اسلام. @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا تصویر شماره چهار ـ جلسه بررسی دانشنامه و ارائه دیدگاه و پیشنهاد برای ارتقای سطح فعالیت‌ها. @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا تصویر شماره پنج ـ در کنار دوست گرامی و هم‌کلاسی کلیه مقاطع تحصیلی دانشگاهی، تاریخ‌پژوه گران‌مایه آقای دکتر ناجی (سمت راست تصویر) و دوست عزیز ورودی سال ۱۳۶۳ دانشگاه امام صادق علیه السلام آقای پرویز سلمانی (سمت چپ تصویر) @MohsenAlviri

مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام برگزار می‌کند: «سلسله نشست‌های علمی تاریخ و روایت» نشست اول: ظرفیت‌های احادیث شیعی برای پژوهش‌های تاریخی 🎙ارائه‌دهنده: آیت الله محمدهادی یوسفی غروی 🔹 دبیر علمی: حجت الاسلام والمسلمین دکتر محسن الویری برخی محورهای مهم نشست: 🔹 آیا دسته بندی روایات (صحیح، حسن، ضعیف و ...) در پژوهش‌های تاریخی کاربرد دارد؟ 🔸 روایات در کدام عرصه‌های تاریخ‌پژوهی و چگونه قابل استفاده است؟ تاریخ سیاسی، تاریخ اجتماعی ...؛ 🔹 آیا روایات فقط برای زیست اهل بیت علیهم السلام قابل استناد است یا برای پژوهش‌های تاریخی درباره شیعیان نیز می‌توان از آن‌ها استفاده کرد؟ 🔸 آیا شیوه استفاده از متون روایی تک‌نگاشت و جوامع روایی یکسان است؟ 🔹 آیا محدث سیره نگار داشته ایم؟ در صورت وجود اهمیت کار این محدثان چیست؟ 🔸 نسبت روایات صرف تاریخی در متون روایی مانند آنچه به میلاد معصومان پرداخته، با متون روایی غیر تاریخی مانند کتاب التوحید چگونه است؟ 🏢خیابان شهید فاطمی (دورشهر)، کوچه ۱۵, پلاک۴ ⏰ دوشنبه ۲ بهمن ۱۴۰۲ ساعت ۱۸:۳۰ _ ۲۰ 🌐 لینک شرکت مجازی: https://www.aparat.com/CHSIQS/live @MohsenAlviri

🔹 انتشار مقاله «خط زمان در قرآن؛ بررسی موردی "إذ" و "و إذ"» در شماره ۵۵ دوفصلنامه تاریخ در آینه پژوهش (سال بیستم، شماره دوم، پاییز و زمستان ۱۴۰۲) مقاله «خط زمان در قرآن؛ بررسی موردی "إذ" و "و إذ"» به چاپ رسیده است. چکیده این مقاله که صفحات ۴۷ تا ۶۶ این شماره از دو فصلنامه را به خود اختصاص داده، چنین است: مقوله "زمان" یکی از اصلی‌ترین مقومات تاریخ ـ با هر تعریفی از آن ـ است. مفهوم زمان در دانش تاریخ و به عبارتی دقیق‌تر زمان تاریخی تفاوتی جوهری با مفهوم رایج از زمان در فلسفه و فیزیک دارد. یکی از ویژگی‌های زمان تاریخی پیوند آن با مقوله‌ای به نام خط زمان است و این مفهوم هم به نوبه خود در پیوند با مفهومی دیگر به نام "رویدادهای مهم" قرار دارد. "خط زمان" Timeline که اکنون جایگاهی مهم در اطلاع‌رسانی یافته است حکایت‌گر یک بازه زمانی برای بازنمایی و یا ارائه منظم گرافیکی یا غیرگرافیکی مهمترین رویدادهای آن بازه است. قرآن به دلیل پیوند تاریخ با هدایت انسان، اهتمامی در خور توجه و البته با شیوه بیانی ویژه خود به تاریخ دارد و به نظر میرسد برجسته ساختن توالی زمانی رویدادها و ارائه الگوهای مختلفی برای خط زمان یکی از مصداق‌های این اهتمام باشد. نوشتار پیش رو، پس از مروری بر تعابیر مختلف قرآنی در این زمینه، با بررسی موارد کاربرد "اذ" و "و إذ" در قرآن، کوشیده است یکی از خط زمان‌های مورد نظر قرآن را باز بنمایاند. این بررسی نشان می‌دهد که "اذ" و "و إذ" به معنای ظرف زمان و متعلق به فعل محذوف "اذکر" یا "اذکروا" یک خط زمان با تکیه بر پاره‌ای رویدادهای مهم زندگی نُه تن از پیامبران (ابراهیم، لوط، موسی، سلیمان، الیاس، یونس، یوسف، عیسی، محمد علیهم السلام)، دو تن از شخصیت‌های الهی (لقمان و مریم) و یک گروه (اصحاب کهف) تشکیل‌ می‌دهند. متن کامل مقاله در نسخه پی‌دی‌اف به پیوست در دسترس است. ۷ بهمن ۱۴۰۲ @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا متن کامل مقاله «خط زمان در قرآن؛ بررسی موردی "إذ" و "و إذ"» @MohsenAlviri

هم اندیشی "مردم علیه پوپولیسم" به همت پژوهشکده مطالعات تمدنی و اجتماعی و پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی و با همکاری مرکز همکاری های علمی و بین الملل به صورت مجازی برگزار می‌شود. ⏳زمان: سه شنبه ۱۰ بهمن ۱۴۰۲ 🕣ساعت۸:۳۰ تا ۱۲:۳۰ 🌐لینک حضور در جلسه: dte.bz/scscenter @MohsenAlviri

🔸 انتشار مقاله "تاریخ‌نگاری و آخرت‌گرایی؛ درنگی در سودمندی تاریخ بر اساس متون تاریخی مسلمانان" فصل‌نامه حیات معنوی وابسته به مؤسسه فرهنگی دین‌پژوهی بُشری که خود را "نشریه‌ای نو برای ترویج زیست اخلاقی، عقلانیِ بهتر و حیات معنوی برتر" تعریف کرده است، هفدهمین شماره (پاییز ۱۴۰۲) خود را به مناسبات اخلاق و تاریخ ویژه ساخته است. این شماره که سرکار خانم دکتر زهرا روح‌الهی امیری سردبیری آن را عهده‌دار بوده‌اند، دربردارنده نُه مقاله، سه گفت‌وگو، یک معرفی و نقد کتاب و دو مقاله میهمان است. مقاله "تاریخ‌نگاری و آخرت‌گرایی؛ درنگی در سودمندی تاریخ بر اساس متون تاریخی مسلمانان" در صفحات ۳۱ تا ۳۷ این شماره از فصلنامه به چاپ رسیده است. فصل‌نامه شماره برخط رایگان ندارد و دسترسی به نسخه الکترونیکی آن از طریق وب سایت مؤسسه فرهنگی دین‌پژوهی بشرا www.boshraonline.ir و یا فیدیبو www.fidibo.com و یا طاقچه www.taaghche.com میسور است. چکیده مقاله چنین است: تاریخ‌نگاری مسیر بالنده و امیدوار کننده‌ای را در کشور ما پیش گرفته است. این دانش دست کم برای نگاه داشتن به هم‌پیوستگی با میراث نیاکانمان و ارائه ضوابط و قواعدی در این زمینه، نیازمند واکاوی و بازخوانی نوشته‌های بازمانده از مورخان مسلمان پیشین است. این امر یکی از بایسته‌های بومی شدن پایه‌های معرفتی و رویکردها و سوگیریهای دانش تاریخ هم هست. مورخان مسلمان متأثر از قرآن که روایتِ تاریخ را "ذِکری" (بر وزن پیدا) یعنی به خودآورنده و یادآورنده دلها (به عنوان مثال هود، ۱۲۰ و ق، ۳۷) نامیده است، سودمندی‌های تاریخ و آگاهی‌های تاریخی را فراتر از قلمرو زیست این‌جهانی آدمی می‌انگاشتند و سرای زیست جاودانه انسان را هم بهره‌مند از آن می‌شمردند. این نگاه که از دیدگاه تاریخ‌پژوهانی مانند مرحوم زرین‌کوب تاریخ را تا مرز همسایگی با تجربه‌های اخلاقی و حتی عرفانی می‌کشاند، می‌تواند همه فرایند تاریخ‌پردازی یعنی گردآوری اطلاعات، سنجش و پردازش آنها و سرانجام و به ویژه نگارش متن تاریخی را از خود متأثر کند، و بر همین اساس می‌توان از آن به عنوان یک معیار برای ارزیابی نوشته‌های تاریخی، بهره جست. این نوشتار کوشیده است با مروری بر مقدمه چند متن برگزیده تاریخی تا پیش از قرن دهم هجری، آخرت‌گرایی از مسیر پرداختن به تاریخ را به عنوان یکی از انگیزه‌ها و پیامدهای تاریخ‌نگاری در دوره اسلامی بر رسد. ۱۱ بهمن ۱۴۰۲ @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا تصویر روی جلد شماره هفدهم فصلنامه حیات معنوی @MohsenAlviri

🇮🇷 فرا رسیدن دهه فجر و سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی مبارک باد. 🔹انتشار مقاله "از خودشناسی تا بالندگی اخلاقی؛ نگاهی به یکی از سودمندی‌های تاریخ در آثار مورخان مسلمان" در هفدهمین شماره فصل‌نامه حیات معنوی که در فرسته قبلی بدان اشارت رفت، مقاله "از خودشناسی تا بالندگی اخلاقی؛ نگاهی به یکی از سودمندی‌های تاریخ در آثار مورخان مسلمان" به قلم مشترک آقای سلمان فیاض و بنده در صفحات ۳۸ تا ۵۶ به چاپ رسیده است. این مقاله برگرفته از بخشی از پایان‌نامه مقطع کارشناسی ارشد آقای فیاض است که با عنوان "گونه‌شناسی دیدگاه مورخان مسلمان در باره سودمندی تاریخ" روز ۹ آبان ۱۴۰۱ در دانشگاه باقر العلوم علیه السلام دفاع و در همان روز در این کانال یادداشتی در باره آن منتشر شده بود. چکیده این مقاله چنین است: سودمندی تاریخ یکی از محورهای مورد اهتمام در فلسفه علم تاریخ و گاه فلسفه انتقادی تاریخ است. یکی از ساحت‌های سودمندی تاریخ، سودمندی آن در عرصه اخلاق و معنویت است که پاره‌ای از مورخان مسلمان در آغاز نوشته‌های تاریخی خود به این موضوع پرداخته‌اند. جستار پیش رو، با بهره بردن از شیوه گونهشناسی و دسته‌بندی کوشیده است دیدگاه مورخان مسلمان را در این باره با تأکید بر نقش و کارکرد خودشناسی برای بالندگی اخلاقی بکاود. یافته‌های این پژوهش نشان‌گر آن است که از نظر مورخان مسلمان مؤلفه‌هایی مانند انتخاب مسیر درست، غفلت‌گریزی، درک ناچیز بودن انسان در عالم هستی، آگاهی یافتن به ارزش شکیبایی‌پیشگی و پی بردن به بایستگی سپاس‌گزاری از خدا و بندگان او تاریخ‌ورزان را به سوی پیراستگی روان، آراسته شدن به اخلاق نیک و فروتنی می‌کشاند. در چنین چشم‌اندازی، دانش تاریخ در فرهنگ اسلامی را می‌توان یک منبع و آموزگار برتر اخلاق‌‌آموزی و پُلی برای رسیدن به اخلاق بالنده و معنویت شمرد، زیرا اخلاق برآمده از تاریخ همواره همراه با بیان نمونه‌های تحقق‌یافته عینی و بیرونی است و مورخان مسلمان هم کوشیده‌اند این جانب تاریخ را واننهند. ۱۲ بهمن ۱۴۰۲ @MohsenAlviri

🔸 انتشار مقاله "نقش سنت‌های عاشورایی مردمی در شکل‌گیری فرهنگ عاشورایی در ایران (۶۵۶ ـ ۷۰۹ ق)" مقاله "نقش سنت‌های عاشورایی مردمی در شکل‌گیری فرهنگ عاشورایی در ایران (۶۵۶ ـ ۷۰۹ ق("در صفحات ۸۷ تا ۱۱۲ شماره پیاپی ۹۵ فصلنامه علمی ـ پژوهشی تاریخ اسلام (سال بیست و چهارم، شماره سوم) منتشر شده است. این مقاله برگرفته از رساله دکتری آقای دکتر محمدعلی رحیمی ثابت است که با عنوان "سنت‌های عاشورایی شیعیان ایران از سقوط بغداد تا تأسیس دولت صفویه (۶۵۶ - ۹۰۷ ق)" در تاریخ ۱۳۹۷/۱۱/۱۱ در گروه تاریخ دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد نجف‌آباد با راهنمایی بنده و مشاوره آقای دکتر علیرضا ابطحی دفاع و گزارشی از آن در تاریخ ۱۳۹۷/۱۱/۱۲ در همین کانال منتشر شد. چکیده مقاله منتشر شده چنین است: شناسایی سنت‌های عاشورایی در میان مردم عادی و نقش این سنت‌ها در شکل‌گیری فرهنگ عاشورایی در مقطع مختلف تاریخی دارای اهمیت بسیاری است؛ از همین رو مقاله پیش رو در پی پاسخ به این پرسش تدوین شده است که سنت‌های عاشورایی مردمی در بازه زمانی سقوط خلافت عباسی توسط مغولان (۶۵۶ ﻫ.ق) تا روی کار آمدن صفویان (۹۰۷ ﻫ.ق) در ایران کدام است؟ و چه نقشی در شکلگیری فرهنگ عاشورایی متناسب با تحولات سیاسی و اجتماعی شیعیان در این دوران داشته‌است؟ مقاله با یاری گرفتن از چارچوب مفهومی «آیین» در تحلیل گزاره‌های تاریخی مربوط به این موضوع، چهار سنت زیر را در بین توده‌های مردم شناسائی کرده است: رواج نقل مناقب و فضائل اهل بیت، شباهت‌بخشی و همذات‌پنداری میان اشخاص و رویدادهای روزمره با واقعهی عاشورا، آیینی شدن سبک پوشش گروه‌هایی از مردم تحت تأثیرحماسه‌ی عاشورا، و زیارت مراقد ائمه اطهار علیهم السلام. این چهار سنت در شکل‌گیری فرهنگ عاشورایی در محدودهی جغرافیایی، تمدنی و فرهنگی ایران متناسب با تحولات تشیع در این دوران یعنی: گسترش فعالیت سیاسی اجتماعی شیعیان پس از حمله مغولان، میل و گرایش بعضی از حاکمان به تشیع، و نزدیکی تصوف و تشیع نقش داشت. متن کامل مقاله که با نام نویسنده مسؤول و همراه با نام استادان راهنما و مشاور منتشر شده به پیوست در دسترس است. ۱۴ بهمن ۱۴۰۲ @MohsenAlviri