🔈هستی شناسی حقایق اخلاقی 👤حجت الاسلام و المسلیمن سید علی اکبر قلعه بهمن 🔰موسسه امام خمینی رحمه الله تاریخ:۱۴۰۱/۱۰/۱۲ 🔹نظرات فلسفی آیت الله مصباح (ره) @PhilosophyofAyatollahMesbah

🔈ارتباط دین و اخلاق و نقش آن در اسلامی سازی علوم انسانی از دیدگاه علامه مصباح رحمه الله 👤دکتر امیر خواص 🔰موسسه امام خمینی رحمه الله تاریخ:۱۴۰۱/۱۰/۱۲ 🔹نظرات فلسفی آیت الله مصباح (ره) @PhilosophyofAyatollahMesbah

نشست علمی “ابتکارات فلسفه اخلاقی علامه مصباح یزدی رضوان الله تعالی علیه“   👤حجج الاسلام دکتر مجتبی مصباح و دکتر جمال سروش 🕟زمان :چهار شنبه شنب ۵ بهمن ۱۴۰۱ بعد از نماز مغرب و عشاء به صورت مجازی و حضوری  مکان: مجمع عالی حکمت اسلامی واقع در خیابان ۱۹ دی، کوچه ۱۰، کوچه ۲ 🔷 حضور مجازی👇 hekmateislami.com/live 🔹نظرات فلسفی آیت الله مصباح(ره) @PhilosophyofAyatollahMesbah

📜نقد نظریه اعتباریات(۱) 🔹عدم نیاز به اعتبار برگرفته از حقوق و سیاست در قرآن ص ۱۴۳_۱۴۴ علامه مصباح رحمه الله می فرمایند: «گفته اند: افعال اختیارى انسان ـفردى یا اجتماعى ـ بدون مفاهیم اعتبارى تحقق نمى‌یابد. مفاهیم اعتبارى از آنِ عقل عملى است و عقل عملى همان نیرویى است که افعال اختیارى خاص انسان را در موارد جزیى تعیین مى‌کند. مثلا تا انسان همه مصالح و مفاسد «نوشتن» را در نظر نیاورد و آنها را با هم نسنجد و به این نتیجه نرسد که «باید» بنویسد، هرگز دست به قلم نخواهد برد. همه افعال اختیارى همین گونه‌اند؛ یعنى تا در ذهن انسان مفهوم اعتبارى «باید» شکل نگیرد، انسان از حالت شكّ و سرگردانى بیرون نخواهد آمد و دست به هیچ عملى نخواهد زد، بنابر این پیش از هر فعل اختیارى، عقل عملى یک «باید» انشا مى‌کند.‌ در امور اجتماعى، قانونگذار ـ که عقل جامع و خرد جامعه است و چشم‌اندازش بسى گسترده‌تر از چشم‌انداز هر یک از افراد جامعه است و فراتر از مصالح فردى، مصالح اجتماعى را مى‌بیند ـ جانشین عقل عملى مى‌شود و به جاى او فرمان مى‌دهد که همه افراد یا گروهى از آنان باید چنان کنند و چنین نکنند. نیاز به مفاهیم اعتبارى از همین جا پیدا مى‌شود.‌» علامه مصباح یزدی رحمه الله در نقد این نظر می فرمایند: «ما این مطلب را که افعال اختیارى مسبوق به مفاهیم اعتبارى است، نمى‌پذیریم. به گمان ما براى تحقق یک فعل اختیارى، همین بس است که فاعل، آن فعل را براى رسیدن به هدف خود وسیله‌اى مناسب بداند هر چند مفهوم «باید» هم در نفس او پدید نیاید و یا اصلا عقل عملى ـ به عنوان انشاء کننده بایدها و نبایدها ـ در کار نباشد، مثلا کسى که گرسنه است، غذا هم آماده است و مانعى وجود ندارد به خودش مى‌گوید «باید خورد» و مشغول خوردن مى‌شود. این «باید خورد» مفهومى انشائى نیست بلکه ادراک این واقعیت است که غذا خوردن لذت‌آور است و او را از رنج گرسنگى مى‌رهاند. فهم این ارتباط تکوینى براى این که مشغول خوردن شود کافى است و هیچ نیازى به انشاى «باید» در ذهن خویش ندارد.‌ در امور اجتماعى نیز، پس از آن که قانونگذار همه مصالح و مفاسد را در نظر‌آورد و آنها را با هم سنجید و برآیند همه را به صورت یک قانون انشا کرد، هر یک از اعضاى جامعه، باید مصلحت خود را در عمل به قانون مزبور ببیند تا انگیزه عمل در او پدید آید و عمل کند والاّ اجرا نخواهد کرد.» 🔹نظرات فلسفی آیت الله مصباح (ره) @PhilosophyofAyatollahMesbah

📜 کاربرد معرفت شناسی و اهمیت آن در سخنان علامه مصباح(رضوان الله علیه) 👤 حجت الاسلام والمسلمین دکتر مهدی احمدخان بیگی 📌 هدف از خواندن معرفت شناسی، استحکام پایۀ یقین است و با استحکام پایۀ یقین، ایمان می تواند شکل بگیرد. #معرفت_شناسی 🔹نظرات فلسفی آیت الله مصباح (ره) @PhilosophyofAyatollahMesbah

📜ضرورت بحث از مباحث معرفت شناسی بخشی از کلام مرحوم علامه مصباح رحمه الله در پایان جلسه ۱۲ میزگرد معرفت شناسی 🔰شاید خیلی ها تصور کنند که این ها کار بیکاران است. 🔹نظرات فلسفی آیت الله مصباح (ره) 🔹 @PhilosophyofAyatollahMesbah

معانی «اعتباریات» برگرفته از دروس فلسفه اخلاق ص ۲۴_۲۵ هم اندیشی معرفت شناسی ج۲ ص۴۷۹_۴۸۱ عبارت ایشان در این مبحث در دروس فلسفه اخلاق به شرح ذیل است : 1⃣اعتباریات؛ موهومات گاهی اعتباریات گفته می شود به معنی موهومات. در لسان فلسفه ما اعتباریات به این معنی به کار نمی رود. 2⃣اعتباریات حاکی از امور نفس الامری یک دسته از اعتبارایات هست که به وجهی از امور نفس الامریه حکایت می کند که خود آنها چند جور است : ۱)منطقی احکام منطقی یک دسته از آنها ست . وقتی می گوئیم باید ترکیب قیاس به این شکل باشد، همین مفهوم «باید» را به کار می بریم و بر اساس همین، بعضی علم منطق را دستوری شمرده اند ، ولی حقیقتش این است که داریم شرایط برهان را ذکر می کنیم که یک امر نفس الامری است . گو اینکه در خارج از ذهن، واقعیتی به نام برهان نداریم. مفاهیمی که در منطق به کار می رود از قبیل معقولات ثانیه منطقی است که هم عروضش در ذهن است و هم اتصافش، ولی به هر حال یک واقعیت نفس الامری دارد به همان معنایی که در جای خودش توضیح دادیم . به هر حال صرف انشاء نیست . ۲)فلسفی مرتبه بالاتری از این اعتباریات است درباره مفاهیم فلسفی که عروضشان ذهنی است و اتصافشان در خارج . در اینجا اتکاء این مفاهیم اعتباری به واقعیات روشنتر است ، چون مصداق خارجی دارد .....آتش خارجی است که علت حرارت است و اگر آتش را علت حساب کنیم تا اینکه معلول حساب کنیم در نفس الامر تفاوت می کند . آنچه در متن خارج است این است که حرارت از آتش به وجود می آید ، تعبیرش این است که می گوییم آتش علت است و حرارت معلول. اگر بخواهیم حرارتی به وجود بیاید باید آتشی بیفروزیم . این «باید» یکی از مفاهیمی است که ظاهرش انشاء است ولی این انشاء متکی بر واقعیتی است و آن علیت آتش نسبت به حرارت است . 3⃣اعتباریات؛ مستعار و مشابه امور واقعی یک جور دیگر اعتباریات داریم که آنها هم به یک نحوی از واقع گرفته می شوند اما از باب تشبیه و استعاره مثل مفاهیمی که در موضوعات حقوقی به کار می رود زوجیت-ملکیت و... زوجیت ابتدا در عدد لحاظ می شود بعد اعتبار می کنیم می گوییم یک انسان مرد با یک انسان زن در یک شرایطی زوجین هستند . این یک تشبیهی است که از یک امر واقعی گرفته شده و در اینجا فرض می کنیم که آن امر واقعی در اینجا تحقق دارد .....به هر حال سنخ این مفاهیم ، مفاهیم مجازی و فرضی است . خود این مفاهیم، واقعیتی ندارد .مالکیت اعتباری انسان به چیزی که خریده یا به ارث به او رسیده ، این به هیچ وجه امر نفس الامری نیست ، واقعیت عینی ندارد. مصداق عینی هم ندارد یعنی یک تفاوت واقعی در خارج بوجود نیامده است در شیئ ای که مملوک من شده مانند عبائی که دیروز مملوک من نبود تا امروز که مملوک من شده هیچ تفاوت عینی نکرده که بگوییم این جهتش مصداق مملوکیتش شده است.....اینجور اعتبارات است که منشاء خارجی مستقیم ندارد ، مجازاتی است ، استعاراتی است که از یک امور حقیقی گرفته شده ، از جمله مفاهیم اعتباری فلسفی. 🔹نظرات فلسفی آیت الله مصباح (ره) 🔹 @PhilosophyofAyatollahMesbah

📜شرط تجرد معلول در علم حضوری علت به معلول برگرفته از آموزش فلسفه درس ۴۹ ص۲۶۰ شرح الهیات شفاء ج۴ص۷۵۴ تعلیقة علی النهایة رقم ۴۳۲,۳۵۳,۳۸۵ 🔹 بیان دیدگاه‌ها علامه مصباح رحمه الله در آموزش فلسفه می فرمایند: «در مورد علم حضوری علت به معلول نیز صدرالمتألهین و بعضی از پیروان وی معتقدند که دراین قسم هم باید معلول مجرد باشد و اساساً علم به موجود مادی از آن جهت که مادی است تعلق نمی‌گیرد؛ زیرا اجزاء پراکندهٔ آن در گسترهٔ زمان و مکان حضوری ندارند تا ذات عالم آنها را بیابد. اما بعضی دیگر مانند محقق سبزواری چنین شرطی را در این قسم معتبر ندانسته، معتقدند که غایب بودن اجزاء مادیات از یکدیگر منافاتی ندارد با اینکه نسبت به موجودی که احاطهٔ وجودی بر آنها دارد حضور داشته باشند، چنان‌که پراکندگی موجودات زمانی در ظرف زمان، منافاتی با اجتماع آنها نسبت به ظرف دهر و موجودات محیط بر زمان ندارد.» همچنین در شرح الهیات شفاء : «البته در نظر صدر المتالهین نیز این مسأله با دست انداز همراه است. وی علم به مادیات را با واسطه می داند. مادیات حضور نمی یابند و متعلق بلاواسطه علم قرار نمی گیرند. در این موارد، واجب تعالی علم حضوری به مجردات دارد و به واسطه مجردات علم به مادیات می یابد، وگرنه مادی_ بما أنه مادی_ اصلا متعلق علم قرار نمی گیرد . دیگر فیلسوفان نیز چنین عقیده ای دارند. تنها مرحوم حاجی سبزواری رحمه الله قائل است به اینکه علم حضوری به غیر مجردات نیز تعلق می گیرد.» در تعلیقه نیز قول هر دو طرف بیان شده است : «قال صدر المتألّهین: «أكثر الأقوام ذاهلون عمّا حقّقناه من أن لا حضور لهذه المادّیات والظلمات عند أحد، ولا انكشاف لها عند مبادئها إلاّ بوسیلة أنوار علمیّة متّصلة بها هی بالحقیقة تمام ماهیّاتها الموجودة بها وقال المحقّق السبزواریّ فی تعلیقته على الأسفار: «وإن سألت عن الحقّ فأقول: عدم كون هذه المادّیات والظلمات أنواراً علمیّة إنّما هی بالنسبة إلینا، وأمّا بالنسبة إلى المبادئ العالیة ـ وخصوصاً بالنسبة إلى مبدء المبادئ ـ فهی علوم حضوریّة فعلیّة ومعلومات بالذات، وإن لم تكن هذه المرتبة من العلم فی مرتبة العلم العنائیّ الذاتیّ. فحصولها للمادّة ینافی العلم فینا، إذ لسنا محیطین فلسنا مدركین نالین لها،وأمّا بالنسبة إلى المحیط بالمادّة وما فیها فحضورها للمادّة حضور له، إذ لم یشذّ المادّة عن حیطته، بل حضورها له بنحو أشدَّ، لأنّ لها حضوراً للفاعل بالوجوب، لأنّ نسبة المعلول إلى فاعله بالوجوب...» 🔰بیان دیدگاه مختار استاد مصباح رضوان الله تعالی علیه در این زمینه نظر مرحوم سبزواری(ره) را می پذیرند. در آموزش فلسفه می فرمایند: «اما بعضی دیگر مانند محقق سبزواری چنین شرطی را در این قسم معتبر ندانسته. ... حق همین قول است.» ایشان در تعلیقه نهایه نیز از این نظر دفاع می کنند: «رقم ۳۵۳ :وأمّا علم العلّة بالمعلوم علماً حضوریّاً فیمكن تعلّقه بالموجود المادّیّ بما أنّه مادّیّ. والإشكال بأنـّه لا حضور للموجود المادّی لنفسه فكیف یكون حاضراً للعالِم؟ مندفع بأنّ غیبوبة أجزائه بعضها عن بعض لا تنافی حضورها للفاعل المفیض، كما أنّ تفرّق الزمانیّات لا ینافی اجتماعها فی وعاء الدهر.» «رقم ۳۸۵:قد مرّ ... أنّ تجرّد المعلوم فی العلم الحضوریّ بالغیر غیر لازم، وأنّ غیبوبة المادّی عن ذاته لا یستلزم غیبوبته عن فاعله المفیض، كیف والمعلول مادّیاً كان أو مجرّداً لیس إلاّ عین الربط بالعلّة فهی مهیمنة علیه ومحیطة به بتمام معنى الكلمة، ولا یتمّ ذلك إلاّ بحضوره عندها.» 🔹نظرات فلسفی آیت الله مصباح (ره) 🔹 @PhilosophyofAyatollahMesbah

نشست علمی “ابتکارات فلسفه اخلاقی علامه مصباح یزدی رضوان الله تعالی علیه“   👤حجج الاسلام دکتر مجتبی مصباح و دکتر جمال سروش چهار شنبه شنب ۵ بهمن ۱۴۰۱ 🔰مجمع عالی حکمت اسلامی 🔹نظرات فلسفی آیت الله مصباح(ره) @PhilosophyofAyatollahMesbah