منزل یکی از اقوام را جهت دریافت 25 میلیون تومان در وثیقه بانک گذاشتم که متاسفانه بدلیل ورشکستگی نتوانستم اقساط را پرداخت کنم و صاحب ملک منزل را فروخت و 22 میلیون طلب بانک را پرداخت و الباقی پول منزل را بجای خرید منزل دیگر منزلی را رهن و اجاره نمود .اکنون که قیمت آن خانه سه برابر شده است آنها قیمت روز خانه را از من طلب میکنند.بدهی من به صاحب وثیقه چقدر است؟
پاسخ
سؤال شما به دفاتر مراجع معظم تقلید ارسال شد و پاسخ های دریافتی آن به شرح زیر است:
پاسخ دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی): در فرض مذکور شما بیش از مبلغی را که به شما قرض داده‌اند، ضامن نیستید گرچه نسبت به تفاوت ارزش احوط مصالحه است.
پاسخ دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی): بدهی شما به صاحب وثیقه همان بیست و دو میلیون تومان است که برای طلب بانک داده است.
پاسخ دفتر حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مدظله العالی): در فرض سؤال همان مقدار که مقروض هستید به طلبکار بپردازید کافی است. والله العالم
پاسخ دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی): بدهی شما به ایشان همان مبلغی است که به زمان فروش خانه گرفته اند و چنانچه در این مدت تورم شدید بوده باید آن را با توجه به نرخ متوسط تورم اجناس مختلف محاسبه و پرداخت کنید.
⚜ @Ahkaam ⚜
ما برای یک تاجری کار می کنیم که حقوق ناچیزی به ما می پردازد، اما ما این حقوق اندک را به دور از چشمان آن تاجر و در خفا از روی پیش فاکتور های اجناس جبران می کنیم. آیا این اقدام ما شرعی است؟ چه کار باید بکنیم؟
پاسخ
دفتر حضرت آیت الله العظمی مقام معظم رهبری (مدظله العالی): جایز نیست و آنچه ذکر شده، مجوز این کار نمی شود.
دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی): جایز نیست و درآمد حاصل حرام است.
دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی): جایز نیست در صورتی که مخالف قرارداد و یا موجب گزارش دروغ به تاجر باشد.
⚜ @Ahkaam ⚜
مقداری پول در یکی از بانک ها داشتم که به آن سود تعلق می گرفت. برادرم از من قرض خواست، من هم مقداری از پول ها را از حساب برداشته و به وی دادم، ولی قرار شد سودی را که بانک به من می دهد، برادرم به من بدهد. در این امر چه حکمی است؟
پاسخ
اگر پول خود را به عنوان قرض در اختیار شخص حقیقی (برادر یا شخص دیگر)، یا حقوقی (بانک یا شرکت یا ...) قرار دهید، نمی توانید با او شرط کنید که زیادی و سودی بپردازد؛ زیرا زیادی که در قرض شرط می شود ربا و حرام است. بله اگر بدون شرط و قرار قبلی کسی که قرض گرفته مبلغی اضافه از اصل قرض بپردازد اشکالی ندارد و ربا محسوب نمی شود. همچنین اگر به صورت مضاربه یا مشارکت یا تحت عنوان دیگر، از عقود اسلامی پول خود را در اختیار دیگری قرار دهید، با رعایت شرایط شرعی آن، می توانید در سود حاصل با آن شخص یا مؤسسه شریک شوید، همان گونه که سود دریافتی شما از بانک بر اساس همین عقود اسلامی است.
⚜ @Ahkaam ⚜
آیا پرداخت بدهی، قرض و یا وام در لحظه غروب یا بعد از آن اشکال دارد؟ فردی به من گفته بود این امور نباید در آن لحظات صورت گیرد!
پاسخ
دین عبارت است از مال کلى ثابت در ذمه شخصى براى دیگرى و سبب آن یا قرض گرفتن است یا امور اختیاریه دیگر مانند مبیع قرار دادن دین در معامله سلم یا ثمن قرار دادن آن در معامله نسیه یا اجرت در اجاره یا صداق در نکاح یا عوض در طلاق خلع و غیر اینها و یا امور قهریه مانند موارد ضمانتها و نفقه زوجه دائمه و نظیر اینها که اداء آنها واجب است.
و لذا هرگاه موعد پرداخت آن رسیده باشد بر شخص واجب است بدهی خود را پرداخت نماید.
در خصوص سؤال مذکور از دفاتر مراجع استفتاء به عمل آمد که پاسخ های زیر دریافت گردید:
دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی): اشکالی ندارد.
دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی): اصلا اشکالى ندارد و این نقل قول صحت ندارد.
دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی): اشکالی ندارد.
⚜ @Ahkaam ⚜
اگر شخصی خانه ای را رهن کامل کند و یا مقداری پول بعنوان رهن و مقداری هم بعنوان اجاره بدهد، این مساله چه حکمی دارد؟
پاسخ
آنچه که در اجاره معمول است و مقداری پول را به عنوان رهن به مؤجر می دهند، در حقیقت رهن نیست چون در رهن مرتهن (کسی که رهن را قبول می کند) حق تصرف در رهن ندارد در حالی که پولی که به مؤجر می دهند او در آن تصرف می کند. پس این پول را به عنوان قرض الحسنه به مؤجر می دهند. در این صورت (که در حقیقت به عنوان قرض الحسنه است) برای این که موجب ربا و حرمت نشود باید اجاره را به این شکل قرار دهند، که این منزل یا مغازه را به ماهیانه یا سالانه به فلان مبلغ (و لو مبلغ خیلی کم باید مشخص شود) مشروط به این که مستأجر فلان مبلغ را به عنوان قرض الحسنه به مؤجر بدهد؛ اجاره می دهم که در این صورت اجاره صحیح و مشکلی ندارد و گرنه ربا و حرام خواهد شد. اما رهن کامل و بدون تعیین مبلغ اجاره قابل تصحیح نیست و اشکال دارد.
⚜ @Ahkaam ⚜
اگر 20000 هزار تومان از کسی طلبکار باشم و آن شخص بدهی کاری اش را نمی دهد آیا من می توانم به زور حقم را پس بگیرم مثلا با بیهوش کردن بمدت 5 دقیقه یا گرفتن به زور با کمک چند نفر دیگر؟
پاسخ
در صورت انکار بدهکاری از طرف بدهکار و یا کوتاهی در پرداخت آن بدون عذر، طلبکار می تواند به مقدار طلب از اموال او بردارد. اما باید توجه داشت که:
1. اگر در این زمینه قانون و مقرراتی وجود داشته باشد باید مراعات شود و طبق قانون عمل شود.
2. اگر گرفتن آن مستلزم فتنه و فساد باشد باید به حاکم شرع یا کسی که رجوع به او موجب فتنه نباشد، رجوع کند.
بنابراین اگر گرفتن حق از دیگری مستلزم تجاوز و تعدی و همراه با زور باشد بدون رجوع به حاکم شرع و اجازه ی از او جایز نیست.
⚜ @Ahkaam ⚜
حکم خرید ماشین قسطی که فروشنده مبلغی سود روی آن می کشد چیست؟ آیا ربا و حرام است؟ اگر پولی از کسی بگیریم و ماشین نقدی بخریم و آن شخص سودی روی آن مبلغ بکشد چه حکمی دارد؟
پاسخ اجمالی
خریدن و فروختن کالایى مثل اتومبیل بصورت نسیه ای به قیمتى بیشتر از قیمت نقدى صحیح است ولی مورد سؤال دوم شما ربای قرضی است که حرام است.
پاسخ تفصیلی
از نظر شرع اگر کالایى (مثل اتومبیل) را بطور نسیه به قیمتى بیشتر از قیمت نقدى آن بفروشند یا بخرند (فروشنده از اول می گوید این کالا را به صورت نقدی این مبلغ و به صورت نسیه و یا اقساطی به این مبلغ بیشتر می فروشم و خریدار هم قبول می کند که به مبلغ بیشتر به صورت نسیه یا اقساطی بخرد) صحیح است و ربا نیست.
حضرت آیت ا... خامنه ای در پاسخ به سؤالی در همین رابطه فرموده اند: "خرید و فروش نسیه کالا به مبلغى بیشتر از قیمت نقدى آن اشکال ندارد و تفاوت نقد و نسیه ربا محسوب نمىشود."
اما این که پولی از کسی قرض کنند و با آن ماشین بخرند اما قرض دهنده شرط می کند که قرض گیرنده هنگام باز پرداخت علاوه بر اصل مبلغ قرض، مبلغ دیگری هم به عنوان سود بپردازد، این قرض ربوی یا همان "ربای قرضی" است که حرام می باشد.
معظم له در پاسخ به سؤالی در باره ماهیت ربای قرضی فرموده اند: "رباى قرضى آن مقدار اضافه بر مبلغ قرض است که قرض گیرنده بخاطر قرضى که مىگیرد به قرض دهنده مىدهد."
⚜ @Ahkaam ⚜
اگر شخصی خانه ای را رهن کامل کند و یا مقداری پول بعنوان رهن و مقداری هم بعنوان اجاره بدهد، این مساله چه حکمی دارد؟
پاسخ
آنچه که در اجاره معمول است و مقداری پول را به عنوان رهن به مؤجر می دهند، در حقیقت رهن نیست چون در رهن مرتهن (کسی که رهن را قبول می کند) حق تصرف در رهن ندارد در حالی که پولی که به مؤجر می دهند او در آن تصرف می کند. پس این پول را به عنوان قرض الحسنه به مؤجر می دهند. در این صورت (که در حقیقت به عنوان قرض الحسنه است) برای این که موجب ربا و حرمت نشود باید اجاره را به این شکل قرار دهند، که این منزل یا مغازه را به ماهیانه یا سالانه به فلان مبلغ (و لو مبلغ خیلی کم باید مشخص شود) مشروط به این که مستأجر فلان مبلغ را به عنوان قرض الحسنه به مؤجر بدهد؛ اجاره می دهم که در این صورت اجاره صحیح و مشکلی ندارد و گرنه ربا و حرام خواهد شد. اما رهن کامل و بدون تعیین مبلغ اجاره قابل تصحیح نیست و اشکال دارد.
⚜ @Ahkaam ⚜
آیا در زمین موقوفه می توان تصرف کرد؟ و یا آن را به فروش رساند؟
پرسش
در روستایی ییلاقی زمینی در اختیار ماست که یک قسمت از محصولش وقف امام معصوم (ع) است. الان عملاً این زمین کشت نمی شود و محصولی از آن برداشت نمی شود. آیا می توان در این زمین تصرف کرد و ساختمانی جهت سکونت در آن ساخت؟ آیا باید به اندازه ی محصول، پولی به همان نیت پرداخت کرد؟ آیا این زمین قابل فروش است؟ آیا در این جهت فرقی است که محصول وقف شود یا زمین وقف گردد که مقداری از محصولش خرج معصومین شود؟ در صورت فرق اگر الان کشت نمی شود آیا می شود در آن تصرفی کرد؟ چگونه؟
پاسخ
آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی): اگر وقف بودن زمین ثابت است و قابلیت کشت دارد، جایز نیست در غیر کشت استفاده شود و اگر قابلیت کشت ندارد متولى شرعى مى‌تواند زمین را اجاره بدهد تا در آن ساختمان بنا کنند ولى حق فروش آن را ندارد.
آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی): به یقین زمین وقف بوده و در فرض سؤال باید آن را اجاره برای خانه سازی به قیمت روز بدهید و هر سه سال اجاره تجدید شود (مانند آنچه درباره زمین های حضرت معصومه (س) در قم انجام می شود) و درآمد آن صرف راهی شود که در وقف نامه آمده است.
⚜ @Ahkaam ⚜