💢 سلسله یادداشت های بررسی و تحلیل نظریات فقه نظام 📝 #بخش_نخست: فقه با انگاره‌های قبول نظامات شرعی و انکار آن 🔹 گروه نخست: مقصود از «نظام» مجموعه گزاره‌های شرعی و فقهی که فقیه در استنباط‌های سلولی و خرد به آن‌ها می‌رسد، نیست بلکه امری است ورای این مجموعه، که مورد نظر قانون‌گذار است و جعل این مجموعه به قصد رسیدن به آن صورت گرفته است. 🔹 گروه دوم: این گروه به دو دسته داخلی تقسیم می‌شود: 1 - گروهی معتقد به هیچ نظامی در متن واقع(شریعت) نیست؛ 2 - گروهی که معتقد است بر فرض که چنین نظامی در واقع وجود داشته باشد، فقیه با استنباط‌های اتمیک به آن می‌رسد و نیازمند اقدامی دیگر از سوی وی نیست. در واقع این گروه وجود «نظام و سیستم شرعی» را منکر نیست و آن چه را انکار می‌کند وجود «نظام و سیستم فقهی» است که در صحن فقاهت مطرح است. 📚 نظام را نباید با مجعولات عام و قواعد کلان فقهی(یا مجمع چند قاعده)، یکی دانست؛ چرا که اولی از سنخ مجعولات و قانون نیست و دومی چیزی جز حکم عام یا جمع چند حکم عام در یک ذیل نیست؛ مثلا قاعده استصحاب، ابر قاعده‌ای است که حکم هزاران واقعه را پوشش می‌دهد، بدون این‌که بتوان بر آن نام نظام نهاد. نظام به معنای نفس انسجام گزاره‌ها با یک دیگر هم، نیست. 📘 متن کامل: http://meftaah.com/?p=21919 #فقه_نظام #بخش_اول ✅ کانال دروس و دیدگاه های استاد علیدوست 📚 @alidost_fiqh

#موضوع_پایان_نامه_و_مقاله 💠 #بخش_اول: فقه عبادات، تعلیم و تربیت، اجتهاد وتقلید، طهارت و... 1. ماهیت شناسی و حکم شناسی ارشاد جاهل، امر به معروف و نهی از منکر(مقارنه نهاد اول با دو نهاد اخیر) 2. حدود اطاعت فرزند از والدین (به این موضوع، می توان نگاه معرفتی وغیر معرفتی نیز داشت) 3. حکم شناسی امر به معروف و نهی از منکر در مرتبه ضرب و جرح و قتل 4. بررسی فقهی «انت و مالک لابیک» 5. بازیگری در نقش صریح معصومان ـ علیهم السلام ـ.. 6. مفهوم و گستره ولایت ولی در نکاح کودک 7. کودک همسری (تزویج کودک توسط ولی) در فقه و نظم حقوقی جمهوری اسلامی ایران (این موضوع به دو عنوان جداگانه قابل تجزیه است) 8. حدود پوشش زن در نماز و غیر آن (با رویکرد به برخی شبهات فقه نمای جدید) 9. تعلق زکات به پول، اسکناس و تعینات جدید 10. تبدیل تقلید و اقتضائات آن 11. عمل العامل بلا اجتهاد و لا تقلید؟ 12. ماهیت شناسی تقلید، مرجعیت علمی و زعامت سیاسی و اجتماعی 13. حد تقلید و اجتهاد، (در این باره در «فقه و مصلحت» اشاراتی هست) 14. ماهیت شناسی اقتصادی و فقهی عیدی، پاداش و بن های اعطایی از سوی دولت به کارمندان (و حدود تقلید و صحت دخالت فقیه در این باره) 15. رابطه خمس و زکات با مالیات (جایگزینی و عدم جایگزینی و ماهیت شناسی فقهی مالیات) 16. بررسی فقهی ـ حقوقی روایت امام کاظم ـ علیه السلام ـ به هشام بن حکم نقل شده در تحف العقول 17. احکام فقهی سلام (سلام به کتابت و پیامک در نماز و غیر آن ) 18. شرکت در نماز جماعت اهل تسنن (با توجه به شبهه عصری بودن روایات دعوت به شرکت...) 19. صورت و هیأت صلاتی (مفهوم شناسی، حکم شناسی و مصداق شناسی (خارج اصول برگه های درس، صص 1359ـ 1364) 20. غیبة المسلم (از امارات طهارت/آیا اماره ای مستقل است؟ اسنادو...) 21. فحص در شبهات موضوعیه (= مصداقیه) 22. فتوای برآمده از شورا (مفهوم شناسی، اعتبار و آثار آن ) 23. احکام فقهی ناصبی 24. محدوده مطاف/ مسعی (اقتضای ادله و اصل) 25. مسئولیت مدنی خرابی مسجد به قصد تطهیر 26. مکان ذبح در حج 27. اذان 28. وضو در قرآن و سنت (تحریف ها) این موضوع به چند عنوان قابل تجزیه است 29. نیت /ماهیت، آثار و مفاهیم همسو 30. ولد الزنا(عام) 31. ولد الزنا و قانون فراش(خاص) 32. ذبائح اهل کتاب 33. یائسگی زنان برای عادت وعده، یائسگی فقهی و ناسازگاری با داده های علمی...) 34. اعلمیت (هویت شناسی، دلیل اعتبار و گستره اعتبار) 35. کارشناسی مصداقی فقیه (اعتبار و نقد) از این موضوع در کتاب «فقه و عرف» گفتگو شده است. 36. احکام فقهی مسجد (عام و خاص) 37. استخاره (مفهوم شناسی، اقسام، اسناد، مناسبات آن با قرعه و قمار/ در فقه مکاسب محرمه از ص 1274(ورقه درس) به آن پرداخته شده است) 38. بررسی فقهی متابعت در نماز جماعت (وضعی، تکلیفی، تخلف از متابعت عمدا، سهوا، جهلاو...) 39. مهد کودک (و نهادهای مشابه ) اختیارات و مسئولیت ها 40. فقه جشن ها و اعیاد (موقعیت شرعی، ظرفیت ها و آسیب های شرعی) 41. احکام فقهی عرفان های کاذب (عضو بودن، تبلیغ و...) 42. اسراف و تبذیر با رویکرد فقهی 43. مرجع شرعی در اخذ وجوهات 44. خمس و نفت، معادن و اموال عمومی 45. فقه مسکرات (طهارت ، جواز و عدم جواز استفاده از مسکرات و سایر بهره وری ها) 46. فقه الکل و مواد مشتقه 47. درمان و تداوی با داروهای غیر مجاز در فضای طبیعی 48. آزمایشات طبی و پیرا طب بر حیوانات 49. هیپنوتیزم و درمان در رویکرد فقهی 50. قلمرو حرم و احکام آن 51. تمییز (مراهق و غیر مراهق) و احکام او 52. بازیافت فاضلاب 53. رشد و احکام فقهی آن 54. انقلاب، استحاله و استهلاک در مطهرات و غیر آن، (مفهومی ـ ماهوی و حکمی با توجه به مصادیق نو پدید) 55. حضور بانوان در ورزشگاه مردان، با عنوان اولی و ثانوی 56. نماز جماعت 57. نماز جمعه (بررسی فقهی ) با تاکید بر بودن آن از شئون امامت یا نه؟ #پژوهش #پایان_نامه #مقاله #موضوع ✅ کانال دروس استاد علیدوست 📚 @alidost_fiqh

#بخش_اول پرسش: آیا اسلام و دین در حکومت جایگاهی دارند؟ آیا شریعت که احکام اسلام است در قوانین حکومت جایگاهی دارد؟ بخش نخست سخنان آیت‌الله علیدوست آغاز بحث من با سوال قدیمی است که امروزه به دلیل تغییر و تحولات زیاد، بیش از هر زمان دیگری مطرح است. مسلمانان به جهانی بودن دین اسلام، ذکر للعالمین بودن قرآن و رسول دین خاتم النبیین بودن پیامبر اکرم(ص) معتقد هستند. از طرفی این دین و شریعت آن منحصر در یک ساحت خاصی نیست بلکه در زمینه فرهنگ، اداره اجتماع، خانواده، اعتقادات، عبادات و اصول کلی معاملات نظر دارد. همچنین مسائل مردم در یک زمان متفاوت است حتی یک ملت در دو زمان، مسائل متفاوتی دارند. حال سوال اساسی این است که چگونه می شود دین ثابت در خدمت خواسته های متغییر باشد؟ پرسش‌های متفاوت و متعددی برای این پرسش مطرح شده است که اگر کسی تمامی آنها را جمع کند در سه رویکرد کلان خلاصه می‌شود: رویکرد نخست رویکرد سنتی: به این معنا که دین برای خداوند و قانون گذاری حق او است و اطاعت از سوی انسان است. بسیاری از افکار امروز مسلمانان که برخی از آنها دارای حکومت نیز هستند، اینگونه می‌باشد؛ مانند تفکر طالبان، القاعده، سلفی ها و… این تفکر حتی در میان شیعیان نیز طرفدارانی دارد. این رویکر معتقد است بشر باید خود را با دین تطبیق دهد به تعبیر دیگر انتظار دین از بشر نه انتظار بشر از دین. البته این رویکر منتهی به شکست می‌شود هر چند مدتی روی کار باشد؛ زیرا استبداد و اکراه محض است. حوادثی که در منطقه ما می‌گذرد خبر از این تفکر می‌دهد. رویکرد دوم که آنتی‌تز نگاه اول است؛ در این رویکرد دین به میزانی رقیق می‌شود که منحصر در چند گذاره می‌شود. یکی از نویسندگان مشهور این تفکر گذارها را چنین بیان می کند؛ گوهر دین عبارت‌اند از خدایی وجود دارد، پیامبری فرستاده شده، قیامت وجود دارد و عبادت هم باید انجام شود. به تعبیر دیگر اصول کلی که همه عقلا آن را پذیرفته‌اند مانند اصل آزادی و عدالت اصل دین می‌باشد و دیگر موارد پوسته دین را تشکیل می‌دهند. طبیعتا در این نگاه مدیریت، حاکمیت و حکومت از دین جدا می‌شوند و سکولاریزم غلیظ شکل می‌گیرد. به همین جهت نمی‌توان آن را پذیرفت. طرفداران این تفکر زمانی در مواجهه با آیات می‌گویند متعلق به زمان نزول و مردم آن عصر یا مردم مکان نزول است. آنچه را که آنها پیشنهاد می‌دهند گذاره‌هایی مانند حقوق بشر و … است که عقلا و خردمندان تصویب کرده باشند؛ بنابراین نمی توان با اطلاق گرایی که در این اندیشه وجود دارد موافقت کرد. رویکرد سوم: این اندیشه علاوه بر اینکه در پی حل مشکلات است از نقاط ضعف دو رویکرد دیگر نیز دوری می‌کند. طرفداران این رویکرد بر این باور هستند که دین جاودان و جهانی است اما از عناصری در شریعت و فقه استفاده می‌کند که بدون تغییر در ماهیت توانایی اقتضا و انعطاف را به دست می‌آورد. بر این اساس در سه دهه از عمر پژوهشی خود عناصری که به فقه ظرفیت می‌دهد را کشف کردم و بر اساس آن در نخستین کتاب خود را با موضوع «فقه و عقل» به عنصر عقل پرداختم. در این کتاب اثبات می‌شود که عقل حضور جدی در دین دارد. عقل دینی و دین عقلانی است. عنصر دوم عرف می‌باشد؛ به این معنا که دین از افکار و تأسیس خردمندان استفاده می‌کند. از این رو دو جلد کتاب به نام «الفقه و العرف» به رشته تحریر درآوردم. عنصر سومی که عقل، عرف، حکمت، عدالت و آزادی را به همراه خود دارد، مصلحت می‌باشد. مصلحت نماینده مفاهیم مذکور است. مباحث مرتبط با مصلحت در سه جلد کتاب «الفقه و المصلحه» تألیف شده است. موضوع دیگر اصول کلی قرار دادها است که در دو جلد به نام فقه و حقوق قراردادها ادله عام قرآنی، فقه و حقوق قراردادها ادله عام روایی به دشته تحریر درآمده است. بخش نخست سخنان پروفسور النعیم نظری که در این سمینار مطرح نشد این است که هر انسانی یک نظری دارد و نظر هیچ انسانی نسبت به نظر دیگر انسانها برتری ندارد و از لحاظ دینی به واقع نزدیکتر نخواهد بود. امروزه کشورهایی مدعی حکومت اسلامی هستند. مسلمانان از زمانی که پیامبراکرم(ص) از میانشان رفت، تا به امروز با یک دیگر اختلاف داشته‌اند. این امر موجب عقب افتادگی مسلمانان در خیلی از مسائل شده است. فقه یا شریعت، نظر مسلمانان است؛ به تعبیر دیگر این اشخاص هستند که فقه یا شریعت را مشخص می‌کنند. کشورهای پاکستان، ایران، سعودی ادعای مسلمان بودن و حکومت اسلامی دارند اما اسلام آنها با هم متفاوت می‌باشد. چگونه ممکن است همه اینها اسلامی باشد؟ طرفداری هند از پاکستان شرقی، در زمان درگیری پاکستان غربی و پاکستان شرقی، حاکی از این است که اختلافات میان مسلمانان سیاسی است نه دینی. ما نباید این اختلافات را به اسم دین و اسلام بگذاریم.

#نشست_علمی #مصلحت 🔰 موضوع: جایگاه مصلحت در فقه (#بخش_اول) بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله. والصلاة و السلام علی رسول الله و علی آله آل الله و لعنة الله علی اعدائهم اعداء الله، الی یوم لقاء الله. اللهم کل لولیک الحجة ابن الحسن؛ صلواتک علیه و علی آبائه، فی هذه الساعة و فی کل الساعة، ولیا و حافظا و قائدا و ناصرا و دلیلا و عینا، حتی تسکنه ارضک طوعا و تمتعه فیها طویلا. اللهم صلی علی محمد و آل محمد واهدنا لما اختلف فیه من الحق بإذنک إنک تهدی من تشاء الی صراط مستقیم. همان‌گونه که مستحضرید مناسبت این نشست محترم، بزرگداشت سی‌وپنجمین سالگرد رحلت امام (رضوان الله تعالی علیه) است. موضوعی که برای من انتخاب شده و فرمودند در ارتباط با این موضوع صحبت کنم، همان‌گونه که اشاره کردند، «جایگاه مصلحت در فقه از منظر امام خمینی» است. من مقدمات را با بیان گرامی‌داشت مناسبت‌ها، تسلیت‌ها و مخصوصاً تسلیت به بیت شریف امام و ازآنجایی‌که امام به همه مسلمان، شیعیان، صالحان و مصلحان تعلق دارند، به همه انسان‌های صالح و مصلح، عرض می‌کنم. بعد از این مقدمه، مستقیم سراغ بحثم می‌روم. اگر فرصتی که در نظر گرفتم، اقتضا بکند، من سه تا مطلب را در جمع شما عرض می‌کنم. 🔻مطلب اول مفهوم‌شناسی کلمات به‌کار رفته در عنوان این نشست است: جایگاه، مصلحت، فقه و جایگاه مصلحت در فقه یعنی چه؟ بقیه واژه‌ها مثلاً از منظر امام خمینی و امثال ذالک، نیازمند توضیح نیستند. مطلب دوم، بحث کبرای کلی است؛ وقتی این مفاهیم را توضیح دادیم، باید ببینیم در کل، مصلحت چه جایگاهی دارد و به‌خصوص در فقه امام خمینی چه جایگاه دارد؟ مطلب سوم که مطالب کوتاهی است، برخی نکات و تذکراتی است که عرض خواهم کرد. ▪️مفهوم شناسی ▫️جایگاه: این مفهوم شاید به نظر شما و بعضی از اعزه ساده بیاید؛ جایگاه یعنی مکانت و موقعیت. اما منظورم توضیح لغوی و واژه به واژه نیست. وقتی ما یک نهادی را انگشت می‌گذاریم و می‌گوییم این نهاد مثلاً در فقه چه جایگاهی دارد، سه نگاه می‌توانیم داشته باشیم. حالا بحث ما جایگاه مصلحت است، شما بگویید جایگاه عقل، جایگاه حدیث، جایگاه فلان نهاد خاص، فرقی نمی‌کند. جایگاه مثل جایگاه مصلحت در فقه می‌تواند به سه شکل تصور و کارایی داشته باشد: یک، جایگاه به معنای موقعیت یک قاعده؛ یعنی وقتی می‌گوییم جایگاه مصلحت در فقه، یعنی آیا مصلحت می‌تواند در فقه یک قاعده باشد یا نه؟ آیا مصلحت، عدالت، دفع مفسده و... می‌تواند در فقه ما یک قاعده باشد، به‌طوری که فقیه ما به این قاعده مراجعه کند و حکم موارد خُرد را بیان کند؟ شما از فضلا هستید می‌دانید که معنای قاعده این است؛ یعنی قاعده چیزی است که به‌عنوان یک ضابطه کلی گذاشته می‌شود و فقیه به آن مراجعه کرده و حکم موارد را بیان می‌کند؛ مثل قواعد استصحاب، لاضرر، لا تعاد، فراغ و تجاوز. براین اساس، اینکه می‌گوییم جایگاه مصلحت، یعنی اینکه مصلحت به‌عنوان یک قاعده در فقه ما مطرح باشد. آیا واقعاً مصلحت بدون اینکه به‌جایی دیگری مثل آیه‌ای از قرآن یا حدیثی از معصوم برگردد، در فقه شیعه، یا بگویید در فقه امام خمینی یا هرکسی دیگری مثلاً فقه شیخ انصاری و...، می‌تواند یک قاعده باشد یا نه؟ پس یک معنای جایگاه می‌تواند این باشد. اگر اجازه بدهید من امشب، به قول معروف، وسط دعوا نرخ را طی نکنم؛ بگذارید برای شما فضلا و بزرگوارانی که بعداً فیلم را می‌بینند و صدا را می‌شنوند، طرح بحث کنم تا خودشان روی این مسئله کار کنند؛ حتی می‌تواند به‌عنوان یک پایان‌نامه، یک رساله و یک طرح پژوهشی مطلب باشد و درباره آن نوشته و پژوهش بشود. پس، تصور و کارایی اول این است که جایگاه یعنی قاعده. دو، گاهی می‌گوییم جایگاه، نه به معنای قاعده، بلکه ابزاری در خدمت نصوص دینی است. من سعی می‌کنم از اصطلاحات زیاد استفاده نکنم، ولی چاره‌ای نیست، عذرخواهی می‌کنم. از بزرگانی هم که در جلسه هستند و در خدمت‌شان هستیم، من عذرخواهی می‌کنم، ببخشند. بعضی از نهادها است که قاعده نیست، ولی ابزار است؛ ابزار تفسیر. شما همه‌تان عرف را زیاد شنیده‌اید، آیا عرف در فقه اسلام یا فقه شیعه یک قاعده است؟ یا عرف، فهم، بنای مردم و بنای عقلا یک ابزاری است برای تفسیر نصوص دینی؟ شکی نیست که همه‌تان قبول دارید که عرف قاعده نیست؛ عرف مثل قواعد لاتعاد، لاضرر، فراغ و تجاوز نیست، اما ابزاری برای تفسیر آیات قرآن و روایات است و ما در کتاب فقه و عرف کارایی ابزاری و کارایی تفسیری را گفتیم. براساس این تصور، عرف به‌عنوان قاعده جایگاه ندارد اما به‌عنوان یک ابزار تفسیر در تراث دینی ما جایگاه دارد. #نشست_علمی #مصلحت #امام_خمینی ✅ کانال دروس و دیدگاه های استاد علیدوست 📚 @alidost_fiqh