💠 انواع قلوب 🖤 قلوب ناسالم ۲۲- قلب قاسی ✍ قلب قاسی، قلبی است که مثل سنگ سخت شده و به عقیده و ایمان نرم نمی‌شود و موعظه و ارشاد در آن تاثیری ندارد. ☀️ فَبِما نَقْضِهِمْ مِيثاقَهُمْ لَعَنَّاهُمْ وَ جَعَلْنا قُلُوبَهُمْ قاسِيَةً؛ مائده/۱۳. پس (بنى‌اسرائيل را) به خاطر شكستن پيمانشان لعنت كرديم (و از رحمت خويش دور ساختيم) و دل‌هايشان را سخت گردانيديم. 🔹 یکی از رذایل اخلاقی که در قرآن به آن اشاره شده است قساوت قلب است. قساوت قلب در لغت به معنی خشونت و نفوذ ناپذیری می‌باشد و در اصطلاح قرآنی به قلب‌هایی که در برابر حق تواضع، خشوع و انعطافی نداشته باشند و نور هدایت در آن نفوذ نمی‌کند قاسیه می‌گویند. 🔸 در فارسی از آن به سنگدلی تعبیر شده که در مقابل نرمدلی قرار گرفته است. اگر دل انسان بمیرد دستگاه برقراری ارتباط با خدا در وجود او از بین رفته و حتی توفیق فکر اصلاح خویش و توبه به درگاه الهی را نخواهد داشت.

💠 انواع قلوب 🖤 قلوب ناسالم ۲۳- قلب مختوم ✍ قلب مختوم، قلبی است که به علت سماجت در برابر پذیرش حق و حقیقت، مهر و پوششی بر آن زده شده است. قرآن کریم در این باره می فرماید: ☀️ خَتَمَ اللَّهُ عَلى‌ قُلُوبِهِمْ وَ عَلى‌ سَمْعِهِمْ وَ عَلى‌ أَبْصارِهِمْ غِشاوَةٌ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظِيمٌ‌؛ بقره/ ۷. خداوند بر دلها و برگوش های آنان مهر زده و بر چشمانشان پرده‌اى است و براى آنان عذابى بزرگ است. و در آیه دیگر می فرماید: ☀️ كَذلِكَ يَطْبَعُ اللَّهُ عَلى‌ كُلِّ قَلْبِ مُتَكَبِّرٍ جَبَّارٍ؛ غافل/۳۵. كسانى كه درباره‌ى آيات خداوند به ستيز و مجادله مى‌پردازند، بدون آن كه هيچ دليلى برايشان آمده باشد، (اين كار) نزد خداوند و نزد كسانى كه ايمان آورده‌اند خشم بزرگى را به دنبال دارد. اين گونه، خدا بر دل هر متكبّر جبّارى مُهر مى‌نهد. 🔹 خدا بر دل افراد متکبر و ستم پیشه و هواپرست مهر می‌زند. بنابراین مهر الهی نتیجه انتخاب بد خود انسان است نه آنکه یک عمل قهری و جبری از طرف خدا باشد. 🔸 قرآن در باره دو گروه، تعبیر خَتَمَ الله آورده است: یکی کفّار که می فرماید: خَتَمَ اللَّهُ عَلى‌ قُلُوبِهِمْ وَ عَلى‌ سَمْعِهِمْ وَ عَلى‌ أَبْصارِهِمْ و دیگری هواپرستان که می فرماید: وَ خَتَمَ عَلى‌ سَمْعِهِ وَ قَلْبِهِ؛ جاثیه/ ۳۵. و بر گوش و قلبش مهر زد. 🔹 هوای پرستی سرچشمه فتنه هاست و ابزار شناخت را از کار می اندازد، نه چشم، حقیقت را می بیند و نه گوش، حق را می شنود و نه دل، درک صحیح دارد.

💠 انواع قلوب 🖤 قلوب ناسالم ۲۴- قلب اعمی ✍ قلب اعمی قلب شخص کوردلی است که تحقیق نکرده واقعیت را نمی‌بیند و در نتیجه پند و اندرز هم نمی‌گیرد. قرآن کریم در این زمینه می فرماید: ☀️أَ فَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرُوا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ دَمَّرَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ لِلْكافِرِينَ أَمْثالُها؛ محمد/ ۱۰. پس آيا در زمين سير نكردند، تا بنگرند سرانجام كسانى كه قبل از آنان بودند چگونه بود؟ خداوند آنان را هلاك كرد و براى اين كافران نيز همانند آن كيفرها خواهد بود. 🔹 اصرار در لجاجت و دشمنی با حق انسان را مسخ می‌کند و او را به جایی می‌رساند که نه با عقل حقیقت را درک می‌کند و نه با چشم و نه با گوش. قرآن کسانی را که مبتلا به بیماری اندیشه‌اند و این بیماری آنان را از شناخت حقایق عقلی محروم کرده است کور می‌ نامد. 🔸 تعبیر به کور در قرآن ۴ بار در مورد کوری ظاهری و ۲۹ بار در مورد بیماری اندیشه و کوری باطنی به کار رفته است. در آیات دیگر قرآن افرادی که مبتلا به بیماری اندیشه هستند به عنوان کرها لال‌ها و کورهایی مطرح شده‌اند که قدرت تفکر و تعقل از آنان سلب شده و امیدی به بازگشت آنان به راه حق و حقیقت وجود ندارد. آنان کر و گنگ و کور هستند و بدین جهت نمی‌توانند بیندیشند. ☀️ صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لا يَرْجِعُونَ‌؛ بقره/۱۸. آنان (از شنيدن حقّ) كر و (از گفتن حقّ) گنگ و (از ديدن حقّ) كورند، پس ايشان (به سوى حقّ) باز نمى‌گردند.

💠 انواع قلوب 🖤 قلوب ناسالم ۲۵- قلب غلیظ ✍ قلب غلیظ قلبی است که عطوفت و رحمت و رأفت از آن برداشته شده و منزویست. ☀️فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ ....؛ آل عمران/۱۵۹. (اى رسول ما!) پس به خاطر رحمتى از جانب خدا (كه شامل حال تو شده،) با مردم مهربان گشته‌اى و اگر خشن و سنگدل بودى، (مردم) از دور تو پراكنده مى‌شدند. 🔹غلیظ بودن قلب کنایه از نداشتن رقت و رأفت است. خداوند متعال می فرماید: ای پیامبر به درستی که تو به اخلاق پسندیده و بزرگی آراسته شده‌ای. حُسن خلق و گشاده رویی از بارزترین صفاتیست که در معاشرت‌های اجتماعی باعث نفوذ محبت شده و در تاثیر سخن اثر شگفت انگیزی دارد به همین جهت خدای مهربان پیامبران خود را انسان‌های عطوف و نرم خو قرار داد تا بهتر بتوانند در مردم اثرگذار و آنان را به سوی خود جذب نمایند. 🔸آنان نه تنها هر انسان حقیقت جویی را به آسانی شیفته خود می‌ساختند بلکه گاهی دشمنان را نیز شرمنده و منقلب می‌کردند. مصداق کامل این فضیلت وجود مقدس رسول گرامی اسلام است. قرآن کریم این مزیت گرانبهای اخلاقی را عنایتی بزرگ از سوی ذات مقدس خداوند دانسته است و لذا خطاب به پیامبر(ص) می‌فرماید: ☀️ فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ؛ به خاطر رحمتى از جانب خدا، با مردم مهربان گشته‌اى و اگر خشن و سنگدل بودى، (مردم) از دور تو پراكنده مى‌شدند.

💠 انواع قلوب 🖤 قلوب ناسالم ۲۶- قلب متکبر ✍ قلب متکبر قلبی است مغرور که از توحید و طاعت خداوند متعال بدون دلیل، رویگردان است و به مجادله و ستیز با آیات الهی می پردازد. قرآن کریم در این باره می فرماید: ☀️الَّذِينَ يُجادِلُونَ فِي آياتِ اللَّهِ بِغَيْرِ سُلْطانٍ أَتاهُمْ كَبُرَ مَقْتاً عِنْدَ اللَّهِ وَ عِنْدَ الَّذِينَ آمَنُوا كَذلِكَ يَطْبَعُ اللَّهُ عَلى‌ كُلِّ قَلْبِ مُتَكَبِّرٍ جَبَّارٍ؛ غافر/۳۵. كسانى كه درباره‌ى آيات خداوند به ستيز و مجادله مى‌پردازند، بدون آن كه هيچ دليلى برايشان آمده باشد، (اين كار) نزد خداوند و نزد كسانى كه ايمان آورده‌اند خشم بزرگى را به دنبال دارد. اين گونه، خدا بر قلب هر متكبّر جبّارى مُهر مى‌نهد. 🔹این آیه تفسیریست برای آیاتی که می‌فرماید خدا بر دل‌ها مهر می‌زند در اینجا می‌فرماید: مهر خداوند بر دل‌های متکبران جبار است. يَطْبَعُ اللَّهُ عَلى‌ كُلِّ قَلْبِ مُتَكَبِّرٍ جَبَّارٍ. 🔸با اینکه خداوند متعال فطرت بشر را پذیرای حق قرار داده اما این افراد بدون هیچ دلیلی آیات الهی را رد می کنند و به جدال باطل روی می آورند و در واقع به جهت اَعمال پلیدشان به نفس خود ظلم می کنند. لذا خدا بر دل‌های آنها مهر زده و دیگر هیچ حرف حق و برهان قاطعی را درک نمی‌کنند و به هیچ دلیل قانع کننده‌ای اعتماد نمی کنند.

💠 انواع قلوب 🖤 قلوب ناسالم ۲۷- قلب آثم ✍ قلب آثم قلبی است گناهکار، که گواهی حق را کتمان می‌کند و می‌پوشاند و انسان را از رسیدن به نیکی‌ها و کمالات باز می‌‌دارد. قرآن کریم در این زمینه می فرماید: ☀️‌..... و لا تکتُمُوا الشَّهادَةَ وَ مَن یَکتُمها فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلبُهُ و اللَّهُ بِماتَعمَلُونَ عَلیم (بقره ۲۸۳ ) و شهادت را کتمان نکنید و هرکس آن را کتمان کند بى‌شک قلبش گناهکار است و خدا به آنچه انجام می دهید داناست. 🔹اثم در لغت به معنای سقوط است و در اصطلاح به معنای هرگونه کاری است که زیان‌بخش باشد و موجب انحطاط انسان شود و او را از رسیدن به ثواب و پاداش نیک باز دارد. بنابراین، هر نوع گناهی در مفهوم وسیع «إثم» داخل است. 🔸 انسان در پیشگاه خدا یک جایگاهی، یک منزلتی، یک مکانتی دارد. وقتی گناه می کند از آن جایگاه و منزلت سقوط می کند و از چشم خدا می‌افتد.

💠 انواع قلوب 🖤 قلوب ناسالم ۲۸- قلب لاهی ✍ قلب لاهی قلبی است که از قرآن غافل، و لهو و لعب و شهوت‌های دنیا او را سرگرم کرده است. قرآن کریم در این باره می فرماید: ☀️لاهیَةً قُلُوبُهُمْ وَ أَسَرُّوا النَّجْوَى الَّذِینَ ظَلَمُوا هَلْ هَذَا إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ أَفَتَأْتُونَ السِّحْرَ وَ أَنْتُمْ تُبْصِرُونَ (انبیاء ۳) دل هاشان به لهو و بازیچه دنیا متوجه است؛ و مردم ستمکار پنهان و آهسته با یکدیگر می‌گویند: آیا این شخص جز آن است که بشری مانند شماست؟ چرا شما که مردمی بصیر و دانا هستید سحر او را می‌پذیرید؟ مخفیانه نجوى مى‌کنند که آیا این (مرد) جز بشرى مثل شماست؟ آیا با اینکه مى‌بینید به سوى سحر مى‌روید؟! 🔹قلب های لاهی همیشه سرگرم به مادیات است و به همین جهت از مهمات خود فارغ مانده و چون قرآن را می شنوند با حالت پنهانی، با یکدیگر نجوا می کنند و برای ابطال نبوت پیامبر(ص)، می گویند آیا جز اینست که او هم بشری مانند شماست؟ در واقع با این کلام می خواهند بگویند محال است از بشری که در ظاهر مانند ماست، اطاعت شود. قرآن کریم در پاسخ به این گروه خطاب به پیامبر گرامی اسلام(ص) می فرماید: ☀️ قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ یُوحَىٰ إِلَیَّ أَنَّمَا إِلَٰهُکُمْ إِلَٰهٌ وَاحِدٌ ۖ فَمَنْ کَانَ یَرْجُو لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلًا صَالِحًا وَ لَا یُشْرِکْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَدًا. کهف/ ۱۱۰. بگو: جز این نیست که من مانند شما بشری هستم (تنها فرق من با شما این است) که به من وحی می‌رسد که خدای شما خدای یکتاست، پس هر کس به لقای (رحمت) پروردگارش امیدوار است باید نیکوکار شود و هرگز در پرستش خدایش احدی را با او شریک نگرداند.

💠 انواع قلوب 🖤 قلوب ناسالم ۲۹- قلب زنگار زده و آلوده ✍ و آن قلبی است که به علت گناهان زیاد و مکرّر، زنگار گرفته و به تدریج به سیاهی تبدیل شده است. قرآن کریم در این خصوص می فرماید: ☀️کَلَّا بَل رانَ عَلى‌ قُلُوبِهِمْ ما کانُوا یَکْسِبُونَ؛ مطففین/۱۴. چنین نیست، بلکه آنچه کسب مى‌کردند بر دل هایشان زنگار نهاده است. 🌷امام باقر علیه السلام: هرگاه گناه بر انسان غالب شود، امیدى به رستگارى او نخواهد بود و این است معناى‌ «کَلَّا بَلْ رانَ عَلى‌ قُلُوبِهِمْ» و فرمودند: هیچ بنده‌اى نیست مگر آنکه قلبش سفید است. با انجام هر گناه، در آن سفیدى، نقطه‌ى سیاهى پدید مى‌آید و اگر توبه کند، آن سیاهى محو مى‌شود و اگر اصرار بر گناه کند، سیاهى توسعه یافته و تمام سفیدى قلب را فرا مى‌گیرد و دیگر انسان به خیر و سعادت برنمى‌گردد. 🔹خداوند به صراحت از زنگار قلوب و دل ها، اشاره می کند و می گوید که لجاجت و بهانه جویی بسیاری از مردم به سبب همین زنگار دل هاست و در آخرت نیز مانع دریافت الطاف الهى مى‌شود.

💠 انواع قلوب 🖤 قلوب ناسالم ۲۱- قلب زائغ ✍ قلب زائغ قلبی است که چون از حق و حقیقت منحرف شده است به همین جهت انحرافش همیشگی است. قرآن کریم در این باره می فرماید: ☀️وَ إِذْ قالَ مُوسى‌ لِقَوْمِهِ يا قَوْمِ لِمَ تُؤْذُونَنِي وَ قَدْ تَعْلَمُونَ أَنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ فَلَمَّا زاغُوا أَزاغَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفاسِقِينَ؛ صف/۵. و آنگاه كه موسى‌ به قوم خود گفت: اى قوم من! با اين كه مى‌دانيد من فرستاده خدا به سوى شما هستم، چرا اذيّتم مى‌كنيد؟ پس چون منحرف شدند، خداوند دل‌هاى آنان را منحرف ساخت و خداوند قوم فاسق را هدايت نمى‌كند. 🔹زاغ از زیغ به معنای انحراف از مسیر حق است. چون فطرت انسان به راه مستقیم تمایل دارد و این انسان است که آن را منحرف می‌کند. زاغو منحرف شدند. أَزاغَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ؛ خدا دل‌هایشان را از پذیرش حق و حقیقت و گرایش به راستی و درستی کج و منحرف کرد. خداوند به واسطه گناهانشان انحراف ظاهری آنان را به انحراف باطنی ایشان سرایت داد. 🔸 انحراف در گفتار و رفتار مقدمه انحراف دل و روح و شخصیت و هویت و فرهنگ و فکر انسان است. زیغ قلب یکی دیگر از نام‌های بیماری روحی و عقلی است که نظام ادراکات عقلی انسان را دچار اختلال می‌کند و نمی‌تواند به ندای عقل پاسخ مثبت دهد. این بیماری موجب می‌شود که انسان دچار انحراف شود.

💠 انواع قلوب 🖤 قلوب ناسالم ۲۰- قلب قفل شده ✍ قلب قفل شده قلبی است که بر اثر تدبر نکردن و نیندیشندن در آیات الهی بسته شده و نفوذی در آن امکان پذیر نیست. قرآن کریم در این خصوص می فرماید: ☀️أَ فَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلى‌ قُلُوبٍ أَقْفالُها؛ محمد/۲۴. آيا در قرآن تدبّر و تأمّل نمى‌كنند يا بر دلهايشان قفل‌ها خورده است. 🔹قرآن کتاب اندیشه و تدبر است و کسانی که در قرآن اندیشه و تدبر نکنند مورد توبیخ خداوند قرار می‌گیرند. 🔸خداوند بر اثر گناهان بسیار، بر قلب برخی قفل نهاده و آنها دیگر هدایت نمی‌شوند و عامل بیچارگی آنها یکی از دو چیز است یا در قرآن این برنامه هدایت الهی و این نسخه کامل شفابخش تدبر نمی‌کنند و یا اگر تدبر می‌کنند بر اثر هواپرستی و اعمالی که از قبل انجام دادند قفل‌ بر دل‌های آنها زده است به گونه‌ای که هیچ حقیقتی در آن نفوذ نمی‌کند. 🔹 اگر کسی راه خود را در ظلمات گم می‌کند یا چراغی به دست ندارد و یا چشم دلش نابینا است به خاطر این است که در قرآن اندیشه و تدبر نمی کنند و دچار گناهان شده اند.

💠 انواع قلوب 🖤 قلوب ناسالم ۱۹- قلب غُلف ✍ غُلف به معنای محفوظ و پیچیده به لفاف و پوشش و حجاب است و این کنایه از عدم امکان شنیدن آن چیزی است که به آن دعوت می‌شوند و در قلب آنان هیچ دعوت جدیدی نفوذ نمی‌کند. قلب غلف قلبی است پوشیده شده به طوری که کلام الهی در آن نفوذ نمی کند. قرآن کریم در زمینه می فرماید: ☀️وَ قالُوا قُلُوبُنا غُلْفٌ بَلْ لَعَنَهُمُ اللَّهُ بِكُفْرِهِمْ فَقَلِيلًا ما يُؤْمِنُونَ‌؛ بقره/۸۸. وآنها (به پيامبران) گفتند: دلهاى ما در غلاف است (و ما از گفته‌هاى شما چيزى نمى‌فهميم.) چنين نيست، بلكه خداوند به سبب كفرشان از رحمت خود دور ساخته (و به همين دليل چيزى درك نمى‌كنند)، پس اندكى ايمان مى‌آورند. 🔹قوم یهود وقتی معجزات پیامبر را دیدند گفتند: وَ قالُوا قُلُوبُنا غُلْفٌ؛ غلف همان غلاف شمشیر است که شمشیر را در بر می‌گیرد می‌گویند قلب ما هم مثل غلاف شمشیر شده است و یا در برابر آیات قرآن کریم می گفتند: ☀️وَ قالُوا قُلُوبُنا فِي أَكِنَّةٍ مِمَّا تَدْعُونا إِلَيْهِ؛ فصلت/۵. و گفتند: «دل‌هاى ما از آن چه ما را به سوى آن دعوت مى‌كنى در پوشش و پرده است.

💠 انواع قلوب 🖤 قلوب ناسالم ۱۸- قلب غافل ✍ قلب غافل قلبی است که مانع ذکر خداست و هوا هوس را بر طاعت حق ترجیح می‌دهد غفلت به معنای دقیق آن غایب شدن چیزی از خاطر انسان است و عدم توجه به آن را غفلت می‌گویند. غفلت بی‌توجهی و یا کم توجهی انسان به سرنوشت و سعادت دنیا و آخرت خود است. قرآن کریم در این باره می فرماید: ☀️وَ لا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَنْ ذِكْرِنا وَ اتَّبَعَ هَواهُ وَ كانَ أَمْرُهُ فُرُطاً؛ کهف/۲۸. و از كسانى كه دلشان را از ياد خود غافل كرده‌ايم و در پى هوس خويشند و كارشان بر گزافه و زياده روى است، پيروى مكن. 🔹به هر میزان که انسان آگاهی و شناخت خود نسبت به جایگاه خود، استعدادهای خود و عالم هستی و خدا و برنامه‌هایی که برای او تعبیه شده است، افزایش بدهد از دایره غافلان خارج می‌شود و در مسیر حق قرار می گیرد.