🔗 ادامه ار قبل ...
🔸جرجانی بر محققان پس از خود تأثیر جدّی گذاشت. فخررازی * (متوفی ۶۰۶) کتابش را بر اساس دو کتاب جرجانی، یعنی دلائل الاعجاز و اسرارالبلاغه، اما با تقسیم‌بندی جدید تألیف کرد (رجوع کنید به فخررازی، ص ۵۱). سَکّاکی *(متوفی ۶۲۶) با تکیه بر آرای جرجانی و دیگر دانشمندان بلاغت، کتاب مفتاح العلوم *را تألیف کرد و در بخش سوم آن، در باره معانی و بیان جداگانه بحث نمود (ضیف، ص ۲۸۸).
🔹یحیی‌بن حمزه علوی *(متوفی ۷۴۵؛ج ۱، ص ۴) نیز جرجانی را مؤسس قواعد علم بلاغت دانسته است. سعدالدین تفتازانی *(متوفی ۷۹۲) در مقدمه کتاب المطوّل فی شرح تلخیص المفتاح (ص ۴) بیان کرده که نهایت توان خود را در مطالعه دو کتاب جرجانی به کار گرفته است (نیز رجوع کنید به جرجانی، ۱۹۵۴، مقدمه ریتر، ص ۶ـ۷).
🔸برخی گفته‌های جرجانی به کتابهای تفسیر نیز راه یافته است (از جمله رجوع کنید به طبرسی، ج ۱، ص ۱۰۸ـ۱۰۹). زَمَخشَری * (متوفی ۵۳۸) نخستین مفسری است که به پیروی از اندیشه‌های جرجانی، به تفسیر بلاغی آیات قرآن پرداخته است (ضیف، ص ۲۴۳؛عتیق، ص ۲۸ـ۲۹). آرای جرجانی در شعر و ادبیات فارسی نیز مؤثر بوده است. خاقانی شروانی در بیتی (دیوان، ص ۲۷۵، بیت ۶)، ترکیب «نظم قرآن» را آورده است. حافظ به واسطه کشّاف زمخشری، به طور غیرمستقیم، با آرای عبدالقاهر جرجانی آشنا شده و رمز و رازهای قرآن را آموخته و این رمزِ دلبستگی حافظ به «کشفِ کشّاف» است (رجوع کنید به حافظ، غزل ۴۴، بیت۲؛شفیعی کدکنی، ۱۳۶۲ ش، ص ۵۶) و حافظ که اوج هنر خود را «نظم» خوانده (برای نمونه رجوع کنید به غزل ۱۶۲، بیت ۱۱، غزل ۳۲۸، بیت ۷، غزل ۳۲۹، بیت ۱۱) احتمالاً توجه خود را به ترکیب و ساخت در هنر نشان داده است (رجوع کنید به شفیعی کدکنی، ۱۳۶۲ ش، همانجا).
📚تأليفات:
۱) اسرارالبلاغه، مشتمل بر مطالبی از قبیل تشبیه و استعاره، که بعدها نام علم بیان به خود گرفت (رجوع کنید به اسرارالبلاغه *).
۲) دلائل الاعجاز، مشتمل بر مباحثی از قبیل فصل و وصل و قصر و اختصاص، که بعدها نام علم معانی به خود گرفت (رجوع کنید به دلائل‌الاعجاز *). جرجانی را، به سبب تألیف این دو کتاب، بنیانگذار دو علم معانی و بیان دانسته‌اند. هر چند سکّاکی در سده هفتم این دو علم را معانی و بیان نامید، ولی اصول کلی آن را جرجانی پایه‌ریزی کرد (رجوع کنید به طاشکوپری‌زاده، ج ۱، ص ۱۶۶؛د. اسلام ، همانجا). به گفته ریتر این دو کتاب سرچشمه مباحث مهم دو شاخه بلاغت، یعنی معانی و بیان، بود و توانست در مطالعات بلاغی مشرق زمین دگرگونی ایجاد کند (جرجانی، ۱۹۵۴، مقدمه، ص ۶ـ۷؛نیز رجوع کنید به بلاغت *؛بیان *).
۳) الرساله الشافیه، در باره اعجاز قرآن. جرجانی در این کتاب به مبحث تَحَدّی قرآن و ناتوانی مردم عرب در معارضه با قرآن پرداخته (رجوع کنید به ص ۱۰۷ـ۱۱۷) و اعجاز قرآن را در نظم آن دانسته است (همان، ص ۱۲۱ـ۱۲۲). او در مخالفت با نظریه صَرفه * در اعجاز قرآن سخن گفته است (همان، ص ۱۳۳ـ۱۴۰). این رساله به همراه دو رساله دیگر در اعجاز قرآن از خَطّابی (متوفی ۳۸۸) و رُمّانی (متوفی ۳۸۶) در مصر به چاپ رسیده است. برخی بر آن‌اند که این رساله، بخشی از دلائل‌الاعجاز بوده و کتاب مستقلی نیست (برای نمونه رجوع کنید به جرجانی، ۱۴۱۰، مقدمه یسری عبدالغنی عبداللّه، ص ۱۳).
۴) العُمْدَه، در باره تصریف. ابن‌قاضی شهبه (ج ۱، ص ۲۵۹) نام آن را العُمُد آورده و کتاب نیز با عنوان العُمُد به چاپ رسیده است؛ولی، در برخی منابع کهن (از جمله سبکی، ج ۵، ص ۱۵۰؛سیوطی، ج ۲، ص ۱۰۶)، نام آن العُمده آمده است. این کتاب دارای مباحث معمول در کتابهای صرفی است و جرجانی بحث جالبی در باره مخارج حروف آورده است (رجوع کنید به ص ۱۴۰ـ۱۴۱).
۵) المغنی، شرح مبسوطی بوده است در سی مجلد بر الایضاح ابوعلی فارسی (ابن‌انباری، ص ۳۶۳؛ابن‌شاکر کتبی، ج ۲، ص ۳۷۰).
🔗 ادامه دارد ....
🏫«قرارگاه زبان و ادبیات عربی حوزه علمیه خراسان»
🆔 @arabicliteraturehozehkh
🔗 ادامه ار قبل ...
۶) المُقْتَصِد، تلخیصی است که عبدالقاهر جرجانی از کتاب پیشین خود، المغنی ، انجام داده است. نام کتاب را المُقْتَضَب نیز آورده‌اند (رجوع کنید به د. ایرانیکا؛د. ا. د. ترک ، همانجاها). برخی المقتصد را شرحی مستقل بر الایضاح دانسته‌اند (رجوع کنید به ابن‌انباری؛سبکی؛سیوطی، همانجاها). جرجانی در این کتاب از استاد خود، ابوالحسین فارسی، مطالب بسیاری نقل کرده است (برای نمونه رجوع کنید به ج ۱، ص ۱۳۵، ۱۵۱، ۱۸۸). محققِ کتاب، کاظم حرالمرجان (ج ۱، مقدمه، ص ۳۵)، سال تألیف آن را ۴۵۲ دانسته است (قس فرّوخ، ج ۳، ص ۱۸۴ که تألیف آن را در ۴۵۴ نوشته است). ابن‌قاضی شهبه (همانجا) نیز نام آن را الاقتصاد آورده است. برخی ویژگیهای این کتاب عبارت است از: استشهاد به آیات قرآن (برای نمونه رجوع کنید به ج ۱، ص ۲۳۱، ۲۵۳)، استشهاد فراوان به اشعار عربی (ج ۲، ص ۷۷۱، ۹۵۹)، استدلال به گفته‌های سیبویه در الکتاب (ج ۱، ص ۲۵۶، ۳۵۷)، توجه به اختلاف قرائتهای آیات قرآن و تأثیر آن در مسائل نحوی (ج ۱، ص ۲۷۷، ۵۰۳)، آوردن مطالب تاریخی در ضمن مباحث کتاب (ج ۱، ص ۱۸۳ـ۱۸۴، ۲۲۲، ۳۴۲)، تحلیل نحوی احادیث (ج ۱، ص ۴۱۱ـ۴۱۲)، استفاده از مَثَلها (ج ۱، ص ۷۸، ۶۱۰، ۶۴۶)، به کار گیری برخی اصطلاحات، مانند ضمیر «امر» به جای ضمیر «شأن» و «قِصه» (ج ۱، ص ۴۶۵).
۷) الایجاز، تلخیصی است از کتاب الایضاح فارسی (حاجی‌خلیفه، ج ۱، ستون ۲۱۲؛اسماعیل بغدادی، ج ۱، ستون ۶۰۶).
۸) التکمله (رجوع کنید به قفطی، ج ۲، ص ۱۸۸)، که شاید مستدرکِ الایضاح بوده است (فرّوخ، همانجا).
۹) التذکره. به گفته قفطی (ج ۲، ص ۱۸۹) این کتاب در باره موضوعات گوناگون و پراکنده بوده است.
۱۰) المفتاح، مشتمل است بر مباحث علم صرف، در دوازده باب. جرجانی در این کتاب چند اصطلاح جدید به‌کار برده است، از جمله اطلاق «مطابَق» بر فعل مضاعف (رجوع کنید به ص ۳۹)؛به کار گیری اصطلاح ذوالثلاثه (دارای سه حرف) برای فعل اجوف، که در ساختار متکلم وحده ماضی سه حرفی می‌باشد، مانند قُلْتُ (رجوع کنید به همان، ص ۴۱)؛اطلاق ذوالاربعه (دارای چهار حرف) بر فعل ناقص، که در ساختار متکلم وحده ماضی چهار حرفی می‌باشد، مانند دَعَوْتُ (رجوع کنید به همان، ص ۴۲).
۱۱) الجُمزل، در علم نحو. در قدیم‌ترین منابع در باره جرجانی، نام این کتاب آمده است (رجوع کنید به ابن‌انباری، همانجا؛ابن اسفندیار، ج ۱، قسم ۱، ص ۱۲۸). حاجی‌خلیفه (ج ۱، ستون ۶۰۲) نام آن را جرجانیه نیز ضبط کرده است. شرحهای بسیاری بر این کتاب نوشته شده است. قدیم‌ترین شارح آن ابومحمد عبداللّه‌بن محمد بَطَلیوْسی *(متوفی ۵۲۱) بوده است (همانجا؛برای آگاهی از دیگر شرحها رجوع کنید به همان، ج ۱، ستون ۶۰۲ـ۶۰۳؛بروکلمان، ج ۵، ص ۲۰۵ـ۲۰۶). این کتاب را شرح کتاب دیگر جرجانی، العوامل‌المائه(رجوع کنید به سطور بعد)، دانسته‌اند (رجوع کنید به قفطی، همانجا؛جرجانی، ۱۴۱۰، همان مقدمه، ص ۱۰؛قس فرّوخ، همانجا، که الجُمل را مختصر العوامل‌المائه دانسته است). الجمل در پنج فصل تنظیم شده، فصل اول آن به مقدمات اختصاص یافته و سه فصل آن (ص ۵۹ ۹۵) در باره عوامل (فعلها، حرفها و اسمها) است و فصل پنجم کتاب (ص ۹۶ـ ۱۰۸) در باره مسائل گوناگون نحو، مانند اقسام جمله، است.
۱۲) التلخیص، شرح کتاب الجمل است (ابن‌انباری؛سبکی، همانجاها).
۱۳) العوامل المائه یا مائه عامل، در باره صد عامل در نحو، که به نوشته حاجی‌خلیفه (ج ۲، ستون ۱۱۷۹)، کتابی مشهور و متداول است. عوامل در این کتاب به لفظی و معنوی و سَماعی و قیاسی (قانونمند) تقسیم شده است (رجوع کنید به ازهری، ص ۸۳ ۸۶). به گفته ریتر (جرجانی، ۱۹۵۴، مقدمه، ص ۶) این کتاب مشهورترین کتاب در باره عوامل نحو است. العوامل‌المائه در ۱۰۲۶/۱۶۱۷ به لاتینی ترجمه شد ( د. اسلام ، چاپ دوم، ذیل «نحو»). این کتاب از متون درسی بوده است و بارها به چاپ رسیده و، به نظم و نثر، به ترکی برگردانده شده و شرحهای متعددی نیز بر آن نوشته شده است (رجوع کنید به حاجی‌خلیفه، ج ۲، ستون ۱۱۷۹ـ۱۱۸۰؛
بروکلمان، ج ۵، ص ۲۰۰ـ۲۰۴). از شارحان شیعی این کتاب قطب‌الدین راوندی *، ملامحسن فیض کاشانی *و فاضل هندی بوده‌اند (خوانساری، ج ۵، ص ۹۳). در فارسی نیز با عنوان عوامل منظوم و عوامل صدگانه به نظم کشیده شده است (رجوع کنید به آقابزرگ طهرانی، ج ۱۵، ص ۳۶۰).
🔗 ادامه دارد ....
🏫«قرارگاه زبان و ادبیات عربی حوزه علمیه خراسان»
🆔 @arabicliteraturehozehkh
🔗 ادامه ار قبل ...
۱۴) العروض یا کتاب فی‌العروض، در باره علم عروض و ریشه‌شناسی زبان (رجوع کنید به د. ایرانیکا ؛د. ا. د.ترک ؛
فرّوخ، همانجاها).
۱۵) المختار من دواوین المتنبّی و البحتری و ابی‌تمّام، که گزیده‌ای از بهترین سروده‌های این سه شاعر است. وی اشعاری را که جنبه مَثَل داشته یا مشتمل بر مطالب حِکْمی بوده، در این گزیده آورده است (رجوع کنید به المختار، مقدمه جرجانی، ص ۲۰۱). جرجانی در این کتاب گاه به نقد برخی ابیات پرداخته (رجوع کنید به ص ۲۱۹) و برخی ابیات را نیز شرح کرده است (رجوع کنید به ص ۲۹۱، ۲۹۳، ۲۹۵). این کتاب، به ضمیمه چند مجموعه شعری دیگر، با عنوان الطرائف الادبیه به چاپ رسیده است. نامی از این اثر جرجانی در منابع کهن نیامده است؛اما، بروکلمان (ج ۵، ص ۲۰۶ـ۲۰۷)، فرّوخ (همانجا) و دایره المعارفها (برای نمونه رجوع کنید به د. ایرانیکا ؛د.ا. د. ترک ؛د. اسلام ، همانجاها) آن را ذکر کرده‌اند.
۱۶) شرح الفاتحه. در برخی منابع گفته شده که این کتاب یک مجلد بوده است (رجوع کنید به ذهبی، ج ۱۸، ص ۴۳۳؛ابن‌شاکر کتبی، ج ۲، ص ۳۷۰).
۱۷) شرح اعجاز القرآن . محمدبن زید واسطی * (متوفی ۳۰۶) کتابی داشته با عنوان اعجازالقرآن و جرجانی دو شرح کوتاه و بلند بر آن نگاشته و شرح بلند خود را المعتضد نامیده است (حاجی‌خلیفه، ج ۱، ستون ۱۲۰)؛
ولی، در برخی منابع، اعجازالقرآن را اثر خود جرجانی معرفی کرده‌اند (رجوع کنید به ابن‌انباری؛
ابن‌شاکر کتبی، همانجاها؛ابن‌ملقّن، ص ۲۶۷) و در برخی منابع نیز اعجاز القرآن الکبیر والصغیر را به نام جرجانی آورده‌اند (رجوع کنید به سبکی؛سیوطی، همانجاها؛طاشکوپری‌زاده، ج ۱، ص ۱۶۵).
۱۸) المسائل المشکله (رجوع کنید به عبدالقادر بغدادی، ج ۱، ص ۲۲۷؛بروکلمان، ج ۵، ص ۲۰۶).
۱۹) التتّمه فی‌النحو (رجوع کنید به زیدان، ج ۲، جزء ۳، ص ۴۵؛د. ا. د. ترک ، همانجا؛قس بروکلمان، همانجا، که نام آن را التتمه فی‌الجمله آورده است).
۲۰) دَرْج‌الدُرَر فی تفسیر الا´ی والسُّوَر (رجوع کنید به اسماعیل بغدادی، ج ۱، ستون ۶۰۶؛
بروکلمان، همانجا).
۲۱) مختار الاختیار فی فوائد معیار النُظّار، در باره معانی، بیان، بدیع و قوافی (اسماعیل بغدادی، همانجا). جرجانی با اینکه ایرانی بوده، کتابی به فارسی ننوشته، جز اینکه در بررسی یک بیت عربی اشاره کرده که اصل آن بیت به فارسی بوده است (رجوع کنید به ۱۹۵۴، ص ۲۵۶؛د. ایرانیکا ، همانجا).
🔹در دوره معاصر، شیخ محمد عَبْده، مفتی مصر، با تدریس دو کتاب اسرارالبلاغه و دلائل‌الاعجاز در جامع الازهر و چاپ آنها، نام جرجانی را زنده کرد (رجوع کنید به جرجانی، ۱۳۹۸، مقدمه رشیدرضا، ص زـ ح). از جمله کسانی که در مقایسه بین نظریات جرجانی و برخی پیشگامان زبان‌شناسی جدید و نقادان ادبی، بسیار کوشیدند، محمد مندور، محمد زکی عَشماوی و کمال ابودیب‌اند ( د. ایرانیکا ، همانجا). بازگشت به مباحثی که جرجانی مطرح کرده است، می‌تواند در بررسیهای ادبی و بلاغی و انتقادی مشرق زمین افقهایی نو بگشاید و آن را پویا کند.
🔗 ادامه دارد ....
🏫«قرارگاه زبان و ادبیات عربی حوزه علمیه خراسان»
🆔 @arabicliteraturehozehkh
🔗 ادامه ار قبل ...
📎پاورقی ها:
(۱) آقابزرگ طهرانی؛
(۲) ابن‌اسفندیار، تاریخ طبرستان، چاپ عباس اقبال، تهران [?۱۳۲۰ ش(؛
(۳) ابن انباری، نزهه الالباء فی طبقات الادباء، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، قاهره )?۱۳۸۶/۱۹۶۷(؛
۴- ابن‌شاکرکتبی، فوات الوفیات، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۷۳ـ۱۹۷۴؛
(۵) ابن قاضی شهبه، طبقات الشافعیه،چاپ حافظ عبدالعلیم‌خان، بیروت: دارالندوه الجدیده، ۱۴۰۷ـ ۱۴۰۸؛
(۶) ابن‌مُلَقّن، العقد المُذهَّب فی طبقات حمله المذهب، چاپ ایمن نصر ازهری و سیدمهنّی’، بیروت ۱۴۱۷/۱۹۹۷؛
(۷) ابن‌ندیم؛
(۸) ابن‌وهب کاتب، کتاب نقد النثر ) = البرهان فی وجوه البیان (، منسوب به قدامه بن جعفر، ) چاپ طه حسین و عبدالحمید عبادی(، بیروت ۱۴۰۲/۱۹۸۲؛
(۹) نصر حامد ابوزید، اشکالیات القراءه و آلیات التأویل، بیروت ۱۹۹۹؛
(۱۰) خالدبن عبداللّه ازهری، العوامل المائه النحویه فی اصول علم العربیه لعبدالقاهر الجرجانی، چاپ بدراوی زهران، ) بی‌جا ۱۹۹۶(؛
(۱۱) عبدالرحیم‌بن حسن اسنوی، طبقات الشافعیه،چاپ کمال یوسف حوت، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷؛
(۱۲) علی‌بن حسن باخرزی، دمیه القصر و عُصره اهل العصر، چاپ محمد تونجی، ج ۱، دمشق )? ۱۳۹۱/۱۹۷۱(؛
(۱۳) محمدبن طیب باقلانی، کتاب تمهیدالاوائل و تلخیص الدلائل، چاپ عمادالدین احمد حیدر، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۳؛
(۱۴) احمد احمد بدوی، عبدالقاهر الجرجانی و جهوده فی‌البلاغه العربیه، قاهره )? ۱۳۸۱/۱۹۶۲ (؛
(۱۵) کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی ، ج ۵، نقله الی العربیه رمضان عبدالتواب، قاهره ۱۹۷۵؛
(۱۶) اسماعیل بغدادی، هدیه العارفین ، ج ۱، در حاجی‌خلیفه، ج ۵؛
(۱۷) عبدالقادربن عمر بغدادی، خزانه الادب و لبّ لباب لسان العرب، چاپ عبدالسلام محمد هارون، قاهره ۱۹۶۷ـ۱۹۸۰؛
(۱۸) مسعودبن عمر تفتازانی، کتاب المطوّل فی شرح تلخیص المفتاح، ) استانبول ( ۱۳۳۰، چاپ افست قم ۱۴۰۷؛
(۱۹) عمروبن بحر جاحظ، البیان و التبیین، چاپ عبدالسلام محمد هارون، بیروت )? ۱۳۶۷/ ۱۹۴۸ (؛
(۲۰) عبدالقاهربن عبدالرحمان جرجانی، دلائل الاعجاز، چاپ محمد رشیدرضا، بیروت ۱۳۹۸/۱۹۷۸؛
(۲۱) همو، الرساله الشافیه، در ثلاث رسائل فی اعجاز القرآن، چاپ محمد خلف‌اللّه و محمد زغلول سلام، مصر: دارالمعارف، )بی‌تا. (؛
(۲۲) همو، ) العُمُد ( : کتاب فی التصریف، چاپ بدراوی زهران، قاهره ۱۹۹۶؛
(۲۳) همو، کتاب اسرارالبلاغه، چاپ هلموت ریتر، استانبول ۱۹۵۴؛
(۲۴) همو، کتاب الجُمل فی النحو، چاپ یسری عبدالغنی عبداللّه، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰؛
(۲۵) همو، کتاب المفتاح فی الصرف ، چاپ علی توفیق حمد، ) بیروت ? ۱۴۰۵/۱۹۸۵ (؛
(۲۶) همو، کتاب المقتصد فی شرح الایضاح ، چاپ کاظم بحرالمرجان، ) بغداد ( ۱۹۸۲؛
(۲۷) حاجی‌خلیفه؛
(۲۸) شمس‌الدین محمد حافظ، دیوان ، چاپ محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران ۱۳۶۹ ش؛
(۲۹) محمد برکات حمدی ابوعلی، معالم المنهج البلاغی عند عبدالقاهر الجرجانی ، عمان ۱۴۰۵/۱۹۸۴؛
(۳۰) بدیل‌بن علی خاقانی، دیوان ، چاپ ضیاءالدین سجادی، تهران ۱۳۷۸ ش؛
(۳۱) حمدبن محمد خَطّابی، بیان اعجاز القرآن، در ثلاث رسائل فی اعجاز القرآن، همان؛
(۳۲) خوانساری؛
(۳۳) امین خولی، الاعمال‌الکامله، ج ۱۰: مناهج تجدید فی‌النحو و البلاغه و التفسیر و الادب، ) قاهره ( ۱۹۹۵؛
(۳۴) احمدعلی دهمان، الصوره البلاغیه عند عبدالقاهر الجرجانی: منهجاً و تطبیقاً ، دمشق ۱۹۸۶؛
(۳۵) محمدبن احمد ذهبی، سیراعلام النبلاء، ج ۱۸، چاپ شعیب ارنؤوط و محمدنعیم عرقسوسی، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶؛
(۳۶) آیور آرمسترانگ ریچاردز، فلسفه بلاغت، ترجمه علی محمدی آسیابادی، تهران ۱۳۸۲ ش؛
(۳۷) عبدالحسین زرین‌کوب، شعر بی‌دروغ، شعر بی‌نقاب، تهران ۱۳۵۶ ش؛
(۳۸) همو، نقد ادبی: جستجو در اصول و روشها و مباحث نقادی با بررسی در تاریخ نقد و نقادان ، تهران ۱۳۷۸ ش؛
(۳۹) طالب محمداسماعیل زوبعی، البلاغه العربیه: علم المعانی بین بلاغه القدامی و اسلوبیه المحدثین، بنغازی ۱۹۹۷؛
(۴۰) جرجی زیدان، تاریخ آداب اللغه العربیه، بیروت ۱۹۸۳؛
🔗 ادامه دارد ....
🏫«قرارگاه زبان و ادبیات عربی حوزه علمیه خراسان»
🆔 @arabicliteraturehozehkh
🔗 ادامه ار قبل ...
(۴۱) عبدالوهاب‌بن علی سُبکی، طبقات الشافعیه الکبری، چاپ محمود محمد طناحی و عبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶؛
(۴۲) عبدالرحمان‌بن ابی‌بکر سیوطی، بغیه الوعاه فی طبقات اللغویین و النحاه، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۸۴؛
(۴۳) محمدرضا شفیعی کدکنی، موسیقی شعر ، تهران ۱۳۷۰ ش؛
(۴۴) همو، «نظر جرجانی در باب صور خیال»، نشر دانش ، سال ۳، ش ۳ (فروردین و اردیبهشت ۱۳۶۲)؛
(۴۵) شوقی ضیف، البلاغه: تطور و تاریخ، قاهره ) ۱۹۷۶ (؛
(۴۶) احمدبن مصطفی طاشکوپری‌زاده، مفتاح السعاده و مصباح السیاده، بیروت ۱۴۰۵/۱۹۸۵؛
(۴۷) طبرسی؛
(۴۸) محمدعبدالمطلب، قضایا الحداثه عند عبدالقاهر الجرجانی ، بیروت ۱۹۹۵؛
(۴۹) عبدالعزیز عتیق، علم‌البیان، بیروت ۱۴۰۵/۱۹۸۵؛
(۵۰) محمد زکی عَشْماوی، قضایا النقد الادبی بین القدیم و الحدیث ، بیروت ۱۴۰۴/۱۹۸۴؛
(۵۱) محمدبن عمر فخررازی، نهایه الایجازفی‌درایه الاعجاز، چاپ احمد حجازی سقّا، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲؛
(۵۲) عمر فَرّوخ، تاریخ الادب العربی ، ج ۳، بیروت ۱۹۸۹؛
(۵۳) محمدبن یعقوب فیروزآبادی، البلغه فی تاریخ ائمه اللغه، چاپ محمد مصری، دمشق ۱۹۷۲؛
(۵۴) قاضی عبدالجباربن احمد، المغنی فی ابواب التوحید و العدل ، ج۱۶، چاپ امین خولی، قاهره۱۳۸۰/۱۹۶۰؛
(۵۵) علی‌بن یوسف قفطی، انباه الرواه علی انباه النحاه، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، ج ۲، قاهره ۱۳۷۱/۱۹۵۲؛
(۵۶) محمد کردعلی، کنوز الاجداد، دمشق ۱۳۷۰/ ۱۹۵۰؛
(۵۷) المختار من دواوین المتنبی و البحتری و ابی تمام لعبدالقاهربن عبدالرحمان جرجانی ، در الطرائف الادبیه، چاپ عبدالعزیز میمنی، قاهره: لجنه التألیف و الترجمه و النشر، ۱۹۳۷؛
(۵۸) محمد مندور، النقد المنهجی عندالعرب ، قاهره ) ۱۹۷۲ ]؛
(۵۹) مصطفی ناصف، «النظم فی دلائل الاعجاز: عرض و تفسیر و منهج»، حولیات کلیه الا´داب ، ج ۳ (ژانویه ۱۹۵۵)؛
(۶۰) عبداللّه‌بن اسعد یافعی، مرآه الجنان و عبره الیقظان، بیروت ۱۴۱۷/۱۹۹۷؛
(۶۱) یاقوت حموی، معجم‌الادباء، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۹۳؛
(۶۲) یحیی‌بن حمزه علوی، کتاب الطراز المتضمن لاسرار البلاغه و علوم حقائق الاعجاز، بیروت ۱۴۰۲/۱۹۸۲؛
(۶۳) EIr ., s.v. ” ـ Abd- A l-Qa her Jorjanī ” (by K. Abu Deeb);
(۶۴) EI 2 , s.v. “Nahw” (by G. Troupeau);
(۶۵) ibid, suppl. fascs. 5-6, Leiden 1982, s.v. ” A l-Djurdjanī ” (by K. Abu Deeb);
(۶۶) TDVIA , s.v. “Abdulkahir el-Curcanî ” (by Nasrullah Hacimuftuoglu).
🗂 منبع: دانشنامه جهان اسلام جلد ۱۰
🏫«قرارگاه زبان و ادبیات عربی حوزه علمیه خراسان»
🆔 @arabicliteraturehozehkh
🔻جهت عضویت در «سامانه پاسخگويي و نشر تحقیقات ادبی حوزه علمیه خراسان» از پیوند زیر استفاده نمایید:
🆔 @sepentaLiterary
#اطلاع_رسانی
✳️برگزاری یکصد و پنجاه و هشتمین جلسه دفاع پایان نامه های سطح سه مدرسه علمیه عالی نواب
🔆 رشته تخصصی «زبان و ادبیات عربی»
💎عنوان پایان نامه: فراهنجاری واژگانی در جزء سی ام قرآن کریم
🔹استاد راهنما: دکتر حمید عباس زاده (مدیر گروه آموزشی زبان و ادبیات عربی دانشگاه علوم اسلامی رضوی)
🔸استاد مشاور: دکتر علی رضا آزاد (استادیار گروه آموزشی علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد)
♨️استادان داور:
🔹حجت الاسلام و المسلمین مهدی رضایی (مسؤول قرارگاه زبان و ادبیات عربی حوزه علمیه خراسان/ مدیر گروه آموزشی زبان و ادبیات عرب مدرسه علمیه عالی نواب)
🔸حجت الاسلام و المسلمین حسن خرقانی (دانشیار گروه آموزشی علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم اسلامی رضوی)
✍️نگارنده: حجت الاسلام و المسلمین مهدی سلحشور
📅تاریخ برگزاری: سه شنبه 1399/05/07
🕰زمان برگزاری: ساعت 13:00
🏫مکان برگزاری: مشهد مقدس، جنب حرم مطهر رضوی(ابتدای خیابان آیت الله شیرازی)، مدرسه علمیه عالی نواب، سالن آیت الله مصطفی خمینی «رحمه الله»
🏫«قرارگاه زبان و ادبیات عربی حوزه علمیه خراسان»
🆔 @arabicliteraturehozehkh
📚#برگی_از #دانش_لغت_قرآن_کریم درباره
#قرآن_لقمان_031 #قرآن_حدید_023 #فروق #فروق_قرآن_کریم #لغت_عربی_خیل #لغت_عربی_فخر
🔆 و لا تُصَعِّرْ خَدَّكَ لِلنَّاسِ وَ لا تَمْشِ فِي الْأَرْضِ مَرَحاً إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ (لقمان، 31)
🔆لكَيْلا تَأْسَوْا عَلى ما فاتَكُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاكُمْ وَ اللَّهُ لا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتالٍ فَخُور (حدید، 23)
💎فرق معنایی دو واژه «مختال» و «فخور»
#پرسش_قرآنی
❓در کاربرد قرآنی دو واژه «مختال» و «فخور» چرا از وزن «مفتعل» به «فعول» عدول گردیده و یکسانی وزن صرفی آن ها مراعات نگردیده است؟
🏫«قرارگاه زبان و ادبیات عربی حوزه علمیه خراسان»
🆔 @arabicliteraturehozehkh
📚#برگی_از #علم_بلاغت_قرآن_کریم درباره
#قرآن_سبأ_012 #لغت_عربی_شهر #وضع_الظاهر_موضع_الضمیر
💎چرایی تکرار دوباره اسم ظاهر «شهر» و عدم استفاده از ضمیر در آیه «وَ لِسُلَيْمانَ الرِّيحَ غُدُوُّها شَهْرٌ وَ رَواحُها شَهْرٌ» (سبأ، 012)
🗂کد منبع: 47893
🏫«قرارگاه زبان و ادبیات عربی حوزه علمیه خراسان»
🆔 @arabicliteraturehozehkh
📚#برگی_از #علم_صرف_قرآن_کریم درباره
#قرآن_توبه_112 #قرآن_یوسف_012 #قرآن_احزاب_035 #قرآن_حجر_022 #قرآن_زمر_071 #قرآن_غافر_049 #لغت_عربی_حفظ #لغت_عربی_حفظ #لغت_عربی_خزن #صیغ_جمع #جمع_سالم #جمع_مکسر
💎بیان تفاوت معنایی جمع سالم با جمع مکسر و تطبیق آن در برخی آیات شریفه قرآن کریم
🗂کد منبع: 75348
🏫«قرارگاه زبان و ادبیات عربی حوزه علمیه خراسان»
🆔 @arabicliteraturehozehkh
💻معرفی_منبع درباره
#علوم_قرآن_و_حدیث #استاد_احمد_پاکتچی
🔉#صوتی_فارسی
💎بایسته های آموزشی و پژوهشی رشته علوم قرآن و حدیث
👨🏫استاد احمد پاکتچی
🏫«قرارگاه زبان و ادبیات عربی حوزه علمیه خراسان»
🆔 @arabicliteraturehozehkh