امام صادق عليه السلام نقل شده كه فرمود: «اگر براى شما نبش قبر می شد (و علت مرگ ها معلوم مىی گرديد) هر آينه می ديديد كه اكثر مردگان شما از چشم زخم می باشند» و رسول اکرم صلی الله علیه وآله فرمود: «چشم زخم، واقعیت دارد و مرد را در قبر و شتر را در دیگ قرار می‌دهد».
چشم زخم نیروی مرموزی است که در چشم برخی انسانها وجود دارد که ممکن است با یک نگاه مخصوص، طرف مقابل را بیمار یا هلاک کند.(تفسیر نمونه، ج ۲۴، ص ۴۲۴)
خواندن چهار قل، آیت الله کرسی و ان یکاد راه های قرآنی و ضروری و توصیه شده روزانه برای در امان ماندن از چشم زخم می باشد، ضمن این که در زمان تعریف از کسی و یا تعریف دیگران سه بار ”الله اکبر” و ”ماشاالله لاحول و لاقوة الا بالله العلی العظیم” و ”بارک الله” بگویید. جالب آنجاست که خد انسان هم می تواند خودش را چشم بزند. بنابر روایتی زمانی که کسی از چشمان پیامبر تعریف کرد، پیامبر سردرد می گیرد و به او توصیه می شود که ان یکاد بخواند. روایت است دعا نویسی نروید مگر برای تب و چشم زخم و دعا همین موارد ذکر شده کافی است که در صوت کم حجم زیر به خوبی تشریح شده است:
چشم زخم در قرآن
سحر چشم
سحر و جادو از توانمندی‌های ذاتی بشر است و انسانها می‌توانند به اعتدال ذاتی و غیر اکتسابی به این توانایی به صورت فعلی دست یابند و یا با آموزش و پرورش، استعداد و توانمندی ذاتی خویش را در این زمینه آشکار سازند.
در داستانی که قرآن درباره مردم بابل گزارش می‌کند به مسأله وجود سحر و تعلیم آن به کمک دو فرشته الهی به نام هاروت و ماروت اشاره می‌نماید. در این داستان که در سوره بقره آمده به خوبی تبیین و تحلیل می‌گردد که سحر و جادو قابل تعلیم و آموزش است و کارکردهای بسیاری دارد و می‌تواند امری مثبت و سازنده و یا منفی و زیان‌بار باشد.
انسان این استعداد و توانمندی را به طور ذاتی دارا می‌باشد که از عناصر فرامادی استفاده کند و یا ابزارهای مادی را در امور فرامادی به کار گیرد در مورد اخیر مراد آن است که شخص می‌تواند از امور مادی چون چشم برای امری معنوی مانند محبت و دشمنی بهره ببرد.
در داستان سحر جادوگران مصری و مبارزه ایشان با حضرت موسی(علیه السلام) این نکته مورد تاکید قرار می‌گیرد که سحر می‌تواند در چشم و تصرف در آن باشد. از این رو نفوذ جادوی ساحران فرعونی در چشم بنی اسرائیل بوده که موجب وحشت ایشان می‌شود. به این معنا که شخص می‌تواند با اعمالی، در چشم شخص تصرف کند و تأثیرات آن را در جان و روحش ببیند. بنابراین با حرکت طناب‌ها و ریسمان‌ها در چشمان مردمان تصرف شده و در جان ایشان وحشت و ترس افکنده می‌شود. (اعراف آیه 116)
🍂🌹🍂🌹🍂🌹🍂🌹🍂🌹
کافران مکه نیز در برابر معجزات پیامبر(صلی الله علیه وآله) مدعی بودند که چشمانش در برابر مشاهده گشایش درهای آسمان مسحور شدند و در حقیقت پیامبر در چشمان ایشان تصرف کرده تا نتوانند حقیقت و واقعیت را از خیال جدا کنند. (حجر آیه 14و 15)
به هر حال شکی نیست که انسان از توانایی خاص و خارق‌العاده ای برخوردار است که موجبات تصرفات فرامادی و فرا طبیعی را فراهم می‌آورد.
چشم زخم
یکی از اقسام سحر و جادو، تصرفات چشم است که اگر به گونه آسیب زا و زیان‌بار باشد از آن به چشم زخم یاد می‌شود. چشم زخم به معنای آسیبی است که چشم بد به کسی بزند. (فرهنگ فارسی ج1ص1290)
برخی مفسران به برخی از آیات در قرآن به این منظور تمسک کرده‌اند که یکی از این موارد آیات 51 و 52 سوره قلم ( و ان یکاد) است که نظرات مفسران را به خود جلب کرده است. خداوند در این دو آیه می‌فرماید: و آنان که کافر شدند چون قرآن را شنیدند چیزی نمانده بود که تو را چشم بزنند و می‌گفتند او واقعاً دیوانه‌ای است. حال آنکه [قرآن] جز تذکری برای جهانیان نیست.
از این آیه برخی معنای چشم زخم را برداشتند. اما عده‌ای دیگر آن را معنایی کنایی و شدت خشم تعبیر کرده‌اند. حتی برخی گفته‌اند که این آیه دلالت بر تضاد رفتاری کفار دارد، یعنی از طرفی با چشم‌های خود به اعجاز نگاه می‌کنند وقتی که قرآن برای آنها خوانده می‌شود مجذوب می‌شوند و پشت سر پیامبر می‌گویند که پیامبر مجنون است.
قرآن در آیه 67 سوره یوسف به امکان و حقانیت چشم زخم اشاره می‌کند. در این آیه حضرت یعقوب(علیه السلام) به فرزندان خویش فرمان می‌دهد که هنگام ورود به مصر از یک دروازه شهر وارد آن نشوند و از آن جایی که فرزندان ده‌گانه ایشان افرادی زیبا و تنومند و جوان بودند از ایشان می‌خواهد برای در امان ماندن از چشم زخم مردم مصر از دروازه‌های متعدد وارد شوند تا به چشم نیایند. (المیزان ج11 ص218) بنابراین می‌توان گفت که چشم زخم امری پذیرفته شده در بینش و نگرش قرآنی است.(مجمع‌البیان ج5 و 6 ص380)
در حقیقت یعقوب(علیه السلام) از چشم زخم مصریان نسبت به فرزندانش دل نگران بود. هر چند که آن حضرت(علیه السلام) بر این نکته تأکید می‌ورزد که قدرت انسانهای دارای چشم زخم به گونه‌ای است که او نمی‌تواند جلوی آنها را بگیرد مگر آن که اراده الهی به این تعلق گیرد که چشم زخم مردم در ایشان اثر نگذارد.(یوسف/67)
🍂🌹🍂🌹🍂🌹🍂🌹🍂
مهم‌ترین آیه که درباره چشم زخم بدان اشاره می‌شود آیه 51 سوره قلم است که درباره پیامبر گرامی(صلی الله علیه وآله) آمده است.
در این آیه آمده که کافران در تلاش بودند چشم زخمی به پیامبر(صلی الله علیه وآله) برسانند. آنان که از هر راهی تلاش می‌کردند تا آن حضرت را بکشند و یا دعوتش را به تعطیلی بکشانند از ساحران و جادوگران بهره گرفتند تا این کار را انجام دهند. از این رو خداوند می‌فرماید: و ان یکاد الذین کفروا لیزلقونک بابصارهم لما سمعواالذکر و یقولون انه لمجنون.
در این آیه دلیل آنان برای به کارگیری سحر و جادو و چشم زخم آن است که پیامبر را مجنون و جن زده می‌دانستند و این زمانی بود که ذکر یعنی قرآن را شنیده بودند و آن را شگفت انگیز می‌یافتند. گمان بردن به این که کلام آدمی نیست و می‌بایست کلام جنیان باشد و آنان هستند که وی را به بند کشیده و از زبان محمد(صلی الله علیه و آله) سخن می‌گویند. باعث شد تا با به کارگیری سحر و چشم زخم، تلاش کنند وی را بکشند و یا آسیبی به او وارد سازند تا جن تسخیرکننده نیز بمیرد و یا برود.
واژه زلق در لسان العرب به معنای لغزیدن است و زلق بابصار و لغزیدن به چشم یعنی این که تو را با چشمانشان آزار رسانند و تو را از مقامی که داری بلغزانند.(لسان العرب ج6ص70) این مقام همان مسئله ذکر حکیم و قرآن عظیمی بود که آنان را شگفت زده کرده بود و بهترین سخنوران و شاعران کافران در برابرش زانو به زمین زده بودند.
❄️💦❄️💦❄️💦❄️💦❄️
آیا قطعاً قرآن به مسئله چشم زخم اشاره کرده است؟
برای پاسخ به این سؤال نمی‌توانیم جواب دقیقی بدهیم. برخی مفسران از برخی آیات اجمالاً به این نتیجه رسیده‌اند که به مسئله چشم زخم اشاره شده است.
غیر از قرآن ما منبع دیگری به عنوان روایات و احادیث هم داریم که برخی روایات مسئله چشم زخم را مورد اشاره قرار داده‌اند و بسیاری از دانشمندان امروزی هم معتقدند که برخی چشم‌ها از یک نیروی مغناطیسی خاصی برخوردارند که می‌تواند مثل اشعه لیزر عمل کند. این مسئله هم از نظر علم و هم نظر عقل قابل قبول است که نیروهای فوق‌العاده ای در برخی اعضای بدن هست که تأثیراتی اعمال می‌کند.
چشم زخم در روایات
از نگاه روایی نیز نه تنها منعی در این رابطه وجود ندارد، بلکه روایاتی وجود دارد که بر اساس آن می‌توان گفت مسئله چشم زخم تا حدی قابل قبول است، برای مثال واژه‌هایی مثل رقی به معنای تعویذ و نوشتن دعاهایی برای چشم زخم وجود دارد. واژه حرز که هر معصومی برای خود حرز دارد.
در روایات آمده که پیامبر(صلی الله علیه وآله) برای رفع چشم زخم برای امام حسن و امام حسین دعایی نوشته است و پیامبر می‌فرماید که حضرت ابراهیم برای حضرت اسماعیل نیز همین تعویذ برای دفع شر چشم را نوشته است. در نهج‌البلاغه آمده است که العین حق والرقی حق چشم زخم حق است و توسل به دعا برای دفع آن نیز حق است.
دستوراتی برای رفع چشم زخم
ساده‌ترین دستور برای رفع چشم زخم خواندن سوره ناس و فلق است. در روایات آمده است که پیغمبر(صلی الله علیه وآله) این سوره‌ها را برای امام حسن و امام حسین به عنوان تعویذ قرائت می‌کرد.
از امام صادق(علیه السلام) روایت شده که فرمود است : اگر کسی از شما چیزی از برادرش او را متعجب ساخت سه بار بگویید: ماشاء‌الله لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم. در برخی روایات گفته می‌شود که تکبیر بگویید تا تأثیر چشم زخم از بین برود.
البته نباید از این امر غافل شد که زیاده‌گویی ها در این مسئله بسیار است. در بین توده مردم برخی از این مباحث با خرافات عجین و موجب شده برخی اصل آن را هم انکار کنند.
اسفند دود کردن و استفاده از مهره‌های آبی برای دور کردن چشم زخم مبنای روایی ندارد، موضوعاتی است که توسط مردم به بحث اضافه شده است. همان‌طور که در احادیث و روایات آمده اصل تأثیر دعا برای دفع چشم زخم قابل انکار نیست، اما باز کردن دکانی برای نوشتن دعا و ادعای دعانویسی به هیچ وجه قابل قبول نیست، میدان دادن به این افراد نیز گناه محسوب می‌شود
❄️💦❄️💦❄️💦❄️💦❄️💦❄️
اسفند دود کردن و استفاده از مهره‌های آبی برای دور کردن چشم زخم مبنای روایی ندارد، موضوعاتی است که توسط مردم به بحث اضافه شده است. همان‌طور که در احادیث و روایات آمده اصل تأثیر دعا برای دفع چشم زخم قابل انکار نیست، اما باز کردن دکانی برای نوشتن دعا و ادعای دعانویسی به هیچ وجه قابل قبول نیست، میدان دادن به این افراد نیز گناه محسوب می‌شود.
از دیگر روش‌هایی که قرآن در همین آیه بدان اشاره می‌کند پرهیز از کسانی است که دارای این قدرت هستند و نیز استفاده از شیوه‌هایی است که زمینه‌های چشم زخم را فراهم نمی‌آورد. ظاهر نشدن در برابر شور چشمان یکی از این راه‌هاست.خواندن سوره معوذتین به ویژه سوره فلق یکی دیگر از شیوه‌های پیشگیری و درمان است.
برخی گفته‌اند که آیه من شر حاسد اذا حسد، شامل عائن یعنی کسی که با چشم آسیب می‌رساند نیز می‌شود؛ زیرا چشم زخم گاه از حسادت نفسانی برمی خیزد. به این معنا که شخص هرگاه در دیگری نعمتی یافت و یا فراوانی نعمتی را مشاهده کرد از روی حسادت می‌کوشد تا آن نعمت از او سلب شود و با شور چشمی می‌کوشد تا آن را از میان بردارد.
علامه طباطبایی در المیزان می‌نویسد: چشم زخم نوعی از
❄️💦❄️💦❄️💦❄️💦
در حدیثی از پیامبر اسلام (ص) آمده است:
چشم زخم واقعیت دارد و مرد را در قبر و شتر را در دیگ قرار می‌دهد.
امام رضا علیه السلام در پاسخ سوال راوی که پرسید آیا چشم زخم واقعیت دارد؟ حضرت فرمود: آری، هرگاه تو را چشم زنند، کف دستت را مقابل صورتت قرار ده و سوره حمد و قل هو الله احد و معوذتین را قرائت کن و هر دو کف را به صورتت بکش. خداوند تو را از گزند آن حفظ می‌کند.
امام علی (ع):
الْعَيْنُ حَقٌّ، وَ الرُّقَى حَقٌّ، وَ السِّحْرُ حَقٌّ، وَ الْفَأْلُ حَقٌّ، وَالطِّيرَةُ لَيْسَتْ بِحَقٍّ، وَالْعَدْوَى لَيْسَتْ بِحَقٍّ، وَالطِّيبُ نُشْرَةٌ، وَالْعَسَلُ نُشْرَةٌ، وَ الرُّكُوبُ نُشْرَةٌ، وَالنَّظَرُ إِلَى الْخُضْرَةِ نُشْرَةٌ.
«چشم زخم» حق است و تعويذ (دعايى كه براى دفع چشم زخم است) نيز حق است و سِحر حق است و فال (نيك) نيز حق است اما طيره (فال بد) حق نيست و عدوى (اثرگذارى كسى بر ديگرى در امور خرافى نيز) حق نيست. بوى خوش، عسل، سوار شدن بر مركب و نگاه كردن به سبزه، مايه قوت و نشاط است.
امام رضا (ع) درباره این که آیا چشم زخم واقعیت دارد فرمود:
آری، هرگاه تو را چشم زنند، کف دستت را مقابل صورتت قرار بده و سوره حمد و توحید و معوذتین را قرائت کن و هر دو کف را به صورتت بکش. خداوند تو را از گزند آن حفظ می‌کند.
❄️💧❄️💦❄️💦❄️💦❄️
از امام صادق(ع) روایت شده است: اگر کسی از شما چیزی از برادرش او را متعجب ساخت سه بار بگویید: ماشاء‌الله لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم.
(حلیةالمتقین ص1832)
از پیامبراکرم (ص) نقل شده است که فرمودند: هرگاه یکی از شما انسانی یا حیوانی را ببیند که از آن خوشش آید بگوید: آَمَنتُ بِاللهِ وَ صَلَّی الله ُعَلَی مُحَمَّدٍ وَ اَلِه تا چشم او به آن زیان نرساند.
پیامبر اکرم (ص) می فرمایند:
اِذا رَآى اَحَدُکُم مِن نَفسِهِ اَو مالِهِ اَو مِن اَخیهِ ما یُعجِبُهُ فَلیَدعُ لَهُ بِالبَرَکَةِ فَاِنَّ العَینَ حَقٌ
هرگاه یکى از شما در خودش، یا مالش، یا برادرش، چیز جالب توجهى دید، براى برکت یافتن آن دعا کند؛ زیرا چشم زخم واقعیت دارد.
(نهج الفصاحه، ح)
در روایات ساده‌ترین دستور برای رفع چشم زخم خواندن سوره ناس و فلق می باشد و پیامبر اسلام(ص) این سوره‌ها را برای امام حسن و امام حسین علیهماالسلام به عنوان تعویذ قرائت می فرمود.
از رسول گرامى اسلام روایت شده که آن حضرت روزى از قبرستان بقیع مى گذشت. در آن جا فرمود:
به خدا قسم بیشتر اهل این قبرستان به سبب چشم زخم در این جا آرمیده اند.
( تفسیر منهج الصادقین، ج ۹، ص ۳۹۱)
❄️💦❄️💦❄️💦❄️💦❄️
از امام صادق(ع) روایت شده است:
هر کس از سیرت و صورت برادر مسلمانش خشنود شود، خدا را یاد کند؛ زیرا وقتى خداوند را به یاد آورد ضررى به برادر مؤمنش نمى رسد.
(بحارالانوار، ج ۶۰، ص ۲۵)
امام صادق علیه السلام فرمودند: هرکه را اثر چشم به او رسیده باشد دستها را برابر رو بلند کند و سوره ی «حمدوقل هوالله احد وقل اعوذبرب الفلق وقل اعوذبرب الناس» را بخواند، و دست بر پیش سر بکشد.
(حلیةالمتقین ص1832)
رسول اکرم (ص) می فرماید: «چشم زخم حق است و قله کوه را پایین می آورد» در این روایت علاوه بر این که به واقعی بودن چشم زخم تأکید شده است با کنایه به شدت تأثیر آن نیز اشاره شده است. در بسیاری از این روایات علاوه بر این که به حقیقی بودن چشم زخم تأکید شده به تأثیر شدید آن نیز توجه داده شده است.
امام صادق(ع) فرمود: کسى که چیزى از برادرش او را متعجب ساخت جمله «تبارک اللّه احسن الخالقین»، زیرا چشم زخم حق است.
(بحارالانوار، ج ۶۰، ص ۲۵)
❄️💦❄️💦❄️💦❄️💦❄️💦
رسول اکرم (ص) می فرماید: «چشم زخم حق است و قله کوه را پایین می آورد» در این روایت علاوه بر این که به واقعی بودن چشم زخم تأکید شده است با کنایه به شدت تأثیر آن نیز اشاره شده است. در بسیاری از این روایات علاوه بر این که به حقیقی بودن چشم زخم تأکید شده به تأثیر شدید آن نیز توجه داده شده است.
رسول خدا (ص) می‌فرماید: «چشم زخم حق است. هر کسی از چیزی درباره برادرش به شگفت آمد، باید در آن خدا را یاد کند؛ بی شک اگر خدا را یاد کند، چشم زخم به او آسیبی نخواهد رساند».
امام صادق علیه السلام فرمودند: هرگاه کسی با هیات نیکو خواهد که از خانه بیرون رود سوره ی «قل اعوذ برب الناس و قل اعوذبرب الفلق» بخواند و بیرون رود تا چشم بد در او اثر نکند.
(حلیةالمتقین ص1832)
لطفا به چند مطلب در این زمینه توجه کنید:مطلب اول.از آیه 51 سوره مبارکه قلم: « وَ إِنْ یَکادُ الَّذینَ کَفَرُوا لَیُزْلِقُونَکَ بِأَبْصارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّکْرَ وَ یَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ؛ و آنان که کافر شدند، چون قرآن را شنیدند چیزى نمانده بود که تو را چشم بزنند، و مى گفتند: او واقعاً دیوانه اى است»؛ و از روایات معصومین (علیهم السلام) بر می آید که نگاه منفی یا چشم زخم واقعیت دارد و در وجود انسانها و حیوانات و اشیاء دیگر اثر گذار است.
رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «چشم زخم واقعیت دارد و مرد را در قبر و شتر را در دیگ قرار مى دهد»، (بحارالانوار، ج 63، ص 26) یعنی شخص در اثر چشم زخم ممکن است بمیرد و شتر در اثر چشم زخم مریض شود و صاحبش از ترس تلف شدنش آن را ذبح کند و در دیگ بپزد. و از رسول گرامى اسلام روایت شده که آن حضرت روزى از قبرستان بقیع مى گذشت، در آن جا فرمود: «به خدا قسم بیشتر اهل این قبرستان به سبب چشم زخم در این جا آرمیده اند»، ( تفسیر منهج الصادقین، ج 9، ص 391).
مطلب دوم.
❄️💦❄️💦❄️💦❄️❄️💦
هر نگاهی اثر گذار نیست. آن نگاهی اثر گذار است که در پشت آن نگاه یک قدرت و نیروی الهی و مثبت یا شیطانی و منفی وجود داشته باشد. آنها که نگاه منفی دارند و چشم زخم می زنند گر چه تعدادشان کم است اما آنان به دلیل برخوردادی از یک نیروی ماورائی و استخدام شیاطین جنی که از طریق راههای نامشروع بدانها دست یافته اند ممکن است در انسانهای ضعیف الایمان تأثیر بگذارند.
بر اساس آنچه از آیات و روایات بدست می آید فلسفه وجود این نیروها در عالم برای امتحان انسانها و تشخیص بندگان رحمن از پیروان شیطان است، که در میدان نبرد حقّ و باطل خود را نمایان می کنند.
مطلب سوم.
در روایات را ههای خنثی کردن اثر چشم زخم هم بیان شده است که برخی از آنها اشاره می شود :
1- یاد کردن خداوند؛ از امام صادق(علیه السلام) روایت شده است: «هر کس از سیرت و صورت برادر مسلمانش خشنود شود، خدا را یاد کند؛ زیرا وقتى خداوند را به یاد آورد ضررى به برادر مؤمنش نمى رسد»، (بحارالانوار، ج 60 ، ص 25).
2- گفتن «تبارک اللّه احسن الخالقین» امام صادق(علیه السلام) فرمود: «کسى که چیزى از برادرش او را متعجب ساخت این جمله را بگوید، زیرا چشم زخم حق است»، (همان، ص 26).
3- گفتن «آمنتُ باللّه و صلى اللّه على محمد و آله» پس از آن اثر چشم زخم خنثى مى گردد.
4- قرائت سوره «ناس» و «فلق» هنگام ترس از چشم خوردن، (همان، ج 92).
5- نوشتن سوره هاى «حمد»، «اخلاص»، «ناس»، «فلق» و «آیة الکرسى» در ورقه اى و به همراه داشتن آن، (همان، ص 25).
6- قرائت سه مرتبه ذکر «ماشاءاللّه لاحول ولا قوة الا باللّه العلى العظیم» به هنگام ترس از چشم خوردن یا چشم زدن، (همان، ص 26).
7- حرز امام جواد و یا انگشتر حاوى حرز امام جواد، بنا به آنچه در روایت آن آمده است به جهت حفظ از بلاها و بدى ها و هر چه که انسان از آن مى ترسد مفید است، (بحار، ج 50، ص 98)، که از جمله آن چشم زخم مى تواند باشد گرچه به خصوص چشم زخم در این روایت تصریحى نشده.
درخصوص انگشتر عقیق هم روایاتى وارد شده که انسان را از بلاها و هر گونه بدى حفظ مى کند، (وسائل الشیعه، ج 5، ص 89 - 90).
❄️💦❄️💦❄️💦❄️💦❄️💦