با فرا رسیدن ماه محرم و موسم هجرت آن شدیم تا توشه‌ای هر چند اندک از دریای بیکران معارف اسلامی را در قالب مقاله‌ای با احیاگران شعائر اسلامی همراه سازیم. نوشتار حاضر بیان ده موضوع برگرفته از فرازهای بلند زیارت عاشوراست که به تفکیک موضوعات و در خور ارائه یک سخنرانی تنظیم شده است که تحلیل و بازپروری داده‌های آن بر عهده خود مبلغان گذاشته شده تا با سلیقه خود و بهره گیری از توانمندیهای خویش در سخنرانی، تنوع و نشاط بیشتری به آن بدهند. امید است این مقاله مورد استفاده قرار گیرد. مفتاح جنان زیارت عاشوراست روشنگر جان زیارت عاشوراست چیزی که کند خلق جهان را بیدار از خواب گران زیارت عاشوراست 🏴🏴🏴🏴🏴🏴🏴🏴

«اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا اَباعَبَدِاللَّهِ اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا اَمیرِالمُؤْمنینَ...» نام خدا سلام یکی از نامهای خداوند است: ١. قال رسول اللَّه صلی الله علیه وآله: «اِنَّ السَّلامَ اسمٌ مِنْ اَسماءِ اللَّهِ تَعالی فَأَفْشُوهُ بَینَکُمْ [1] ؛ به درستی که سلام نامی از نامهای پروردگار بزرگ است، پس آن را بین خود گسترش دهید.» ٢. قرآن می‌فرماید: «هُوَ اللَّهُ الَّذِی لَآ إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِکُ الْقُدُّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیمِنُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ الْمُتَکَبِّرُ سُبْحَنَ اللَّهِ عَمَّا یشْرِکُونَ» [2] ؛ «اوست خدایی که جز او معبودی نیست، همان فرمانروای پاک سلامت [بخش و] مؤمن [به حقیقت حقّه خود که] نگهبان، عزیز، جبار [و] متکبر [است] . پاک است خدا از آنچه [با او] شریک می‌گردانند.» ٣. در زیارتنامه مخصوص حضرت سیدالشهداء آمده است: «اَللَّهُمَّ اَنْتَ السَّلامُ وَمِنْکَ السَّلامُ وَاِلَیکَ یرْجِعُ السَّلامُ [3] ؛ پروردگارا! تو سلام (= آرامش بخش) هستی و سلام (=آرامش) از جانب توست و به سوی تو نیز باز می‌گردد.»

آداب و شرایط سلام کردن الله علیه وآله: «مَنْ بَدَأَ بِالْکَلامِ قَبْلَ السَّلامِ فَلاتُجیبُوهُ وَقالَ لاتَدْعُ اِلی طَعامِکَ اَحَداً حَتَّی یسَلِّمَ [1] ؛ هر کس سخن [خود] را پیش از سلام کردن آغاز نمود، پاسخش را ندهید و همچنین فرمود: کسی را بر [خوردن] غذای خود فرا مخوان مگر اینکه سلام کند.» قال الحسین بن علی علیه السلام: «لاتَأْذَنُوا لاَِحَدٍ حَتّی یسَلِّمَ [2] ؛ به احدی اجازه ندهید مگر اینکه سلام کند.» ٢. افشاء سلام: قال الباقرعلیه السلام: «اِنَّ اللَّهَ یحِبَّ إطْعامَ الطَّعامِ وَ إِفْشاءَ السَّلامِ [3] ؛ به درستی که پروردگار غذا دادن [به دیگران] و انتشار دادن سلام را دوست می‌دارد.» عن رسول اللَّه صلی الله علیه وآله: «أَلا اُخْبِرُکُمْ بِخَیرِ أَخْلاقِ أَهْلِ الدُّنْیا وَ الآخِرَةِ؟ قالُوا: بَلی یا رَسُولَ اللَّهِ! فَقالَ صلی الله علیه وآله: إِفْشاءُ السَّلامِ فِی العالَمِ [4] ؛ آیا شما را از برترین اخلاق اهل دنیا و آخرت با خبر نسازم؟ پاسخ گفتند: بله‌ای رسول خداصلی الله علیه وآله! فرمود: انتشار سلام در جهان.»

. ابتداء به سلام: قال رسول اللَّه صلی الله مَنْ بَدَأَ بِالسَّلامِ؛ [1] به درستی که سزاورترین مردم در نزد خدا و رسولش صلی الله علیه وآله کسی است که ابتدا به سلام کند.» قالَ اَمیرُالمُؤمِنینَ علیه السلام: «لِلسَّلامِ سَبْعُونَ حَسَنَةً تِسْعٌ وَ سِتُّونَ لِلْمُبْتَدِئِ وَ واحِدَةٌ لِلرَّادِّ؛ [2] برای سلام هفتاد ثواب است که شصت و نه ثواب آن برای کسی است که سلام کند و یک ثواب برای کسی است که پاسخ سلام را می‌دهد.» . سلام هنگام ورود: خداوند در قرآن می‌فرماید: «فَإِذَا دَخَلْتُم بُیوتًا فَسَلِّمُواْ عَلَی أَنفُسِکُمْ تَحِیةً مِنْ عِندِ اللَّهِ مُبَارَکَةً طَیبَةً»؛ [3] «پس چون به خانه‌هایی وارد شدید به یکدیگر سلام کنید؛ درودی که از نزد خدا مبارک و خوش است.‌» قال الباقر علیه السلام: «اِذا دَخَلَ الرَّجُلُ مِنْکُمْ بَیتاً فَاِنْ کانَ فیهِ اَحَدٌ یسَلِّمُ عَلَیهِمْ وَ اِنْ لَمْ یکُنْ فیهِ اَحَدٌ فَلْیقُلْ اَلسَّلامُ عَلَینا مِنْ عِنْدِ رَبِّنا یقُولُ اللَّهُ «تَحِیةً مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُبارَکَةً طَیبَةً»؛ [4] هر گاه کسی از شما وارد خانه‌ای شود، اگر کسی در آن بود به آنها سلام می‌کند و اگر کسی در آن نبود پس باید بگوید سلام بر ما از جانب پروردگار ما. خداوند می‌فرماید درودی که از نزد خدا مبارک و خوش است.» ٥. سلام کوچکتر به بزرگتر: قال رسول اللَّه صلی الله علیه وآله: «یسَلِّمُ الصَّغیرُ عَلَی الْکَبیرِ وَالمارُّ عَلَی القاعِدِ وَ الْقَلیلُ عَلَی الْکَثیرِ؛ [5] کوچکتر باید به بزرگتر سلام کند و رهگذر بر کسی که نشسته و گروه کم بر گروه زیاد.»

آثار و فواید سلام صلی الله علیه وآله: «اِنَّ مِنْ مُوجِباتِ الْمَغْفِرَةِ بَذْلُ السَّلامِ؛ [1] به درستی که از عوامل آمرزش گناهان سلام کردن است.» ٢. خیر و برکت خانه: قال رسول اللَّه صلی الله علیه وآله: «اَفْشِ السَّلامَ یکْثُرْ خَیرُ بَیتِکَ؛ [2] سلام را انتشار ده خیر و برکت خانه ات زیاد می‌شود.» ٣. انس با فرشتگان: قال رسول اللَّه صلی الله علیه وآله: «اِذا دَخَلَ اَحَدُکُمْ بَیتَهُ فَلْیسَلِّمْ فَاِنَّهُ ینَزِّلُهُ الْبَرَکَةَ وَ تُؤنِسُهُ الْمَلائِکَةُ؛ [3] هر گاه یکی از شما وارد خانه‌اش شود پس باید سلام کند، پس به درستی که سلام برکت را به خانه‌اش نازل می‌کند و فرشتگان را با او مأنوس می‌گرداند.» آداب جواب سلام دادن

سلمان فارسی می‌گوید مردی نزد رسول علیک یا رسول اللَّه! پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله پاسخ داد: «وَعَلَیکَ وَرَحْمَةُ اللَّهِ‌» پس از چند لحظه مرد دیگری آمد و گفت: «اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا رَسُولَ اللَّهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ‌» پیامبر اکرم پاسخ گفت: «وَ عَلَیکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ‌» مدتی گذشت و مرد دیگری هم از راه رسید و به پیامبرصلی الله علیه وآله گفت: «اَلسَّلامُ عَلَیکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ‌» اما پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله فقط در پاسخ او فرمود: «وَ عَلَیکَ‌» مردی که از ابتدا در حضور رسول خداصلی الله علیه وآله نشسته بود و نحوه سلام کردن افراد و پاسخ دادن رسول خداصلی الله علیه وآله را زیر نظر داشت گفت: :‌ای رسول خداصلی الله علیه وآله! پدر و مادرم فدای تو شوند! اولی و دومی که به شما سلام کردند شما پاسخ آنها را بهتر از سلامشان دادید اما پاسخ مرد سومی را که سلامش از همه کاملتر بود بسیار کوتاه رد نمودید. دلیل آن چه بود؟ پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله تبسمی کرد و فرمود: برای اینکه او دیگر چیزی برای ما باقی نگذاشت که پاسخش را بهتر بگویم. زیرا خداوند متعال می‌فرماید: «وَاِذا حُییتُمْ بِتَحِیةِ فَحَیوا بِأَحْسَنَ مِنْها»؛ و چون به شما درود گفته شد شما به [صورتی] بهتر از آن درود بگویید.‌» [1] من نیز در پاسخش تنها گفتم علیک. [2] پاداش سلام و مصافحه

ابوعبیده می‌گوید در سفری من با امام یک کجاوه بودیم. هنگام سوار شدن، ابتدا من سوار می‌شدم و سپس ایشان سوار می‌شدند. هنگامی که امام سوار می‌شد به من سلام می‌کرد و احوالپرسی می‌نمود به گونه‌ای که گویا مدتهاست مرا ندیده است. هنگام پیاده شدن امام زودتر از من پیاده می‌شد و وقتی من نیز پیاده می‌شدم، امام دوباره به من سلام می‌کرد و احوالپرسی گرمی می‌نمود که گویا مدتهاست مرا ندیده و خبری از من نداشته. من گفتم:‌ ای فرزند رسول خدا! شما کاری می‌کنید که دوستان ما نمی‌کنند و اگر یک بار هم چنین کنند زیاد است. امام پاسخ داد: مگر تو نمی‌دانی وقتی د و مؤمن به هم سلام می‌کنند و دست می‌دهند گناهان آنان پیوسته تا هنگامی که از هم جدا شوند می‌ریزد.‌» [1]

«وَ لَعَنَ اللَّهُ اُمَّةً اَسَّسَتْ اَساسَ الظُّلْمِ وَ مَقامِکُمْ...» ماهیت لعن ماهیت لعن، دور کردن از رحمت خدا است. عن رسول اللَّه صلی الله علیه وآله قال: «اِنّی لَمْ اُبْعَثْ لَعَّاناً وَ اِنَّما بُعِثْتُ رَحْمَةً [1] ؛ به درستی که من لعن کننده (دور کننده از رحمت) مبعوث نشده‌ام، بلکه من بر رحمت برانگیخته شده‌ام.» آثار و پیامدهای لعن بدون دلیل ١. سلب حق شفاعت و شهادت: قال رسول اللَّه صلی الله علیه وآله: «لایکُونُ اللَّعَّانُونَ شُفَعاءً وَلاشُهَداءً یوْمَ الْقِیامَةِ [2] ؛ آنان که بسیار لعن و نفرین می‌کنند از شفاعت کنندگان و شاهدان روز قیامت نمی‌شوند.» ٢. بازگشت لعن به لعن کننده: قال الباقر علیه السلام: «اِنَّ اللَّعْنَةَ اِذا خَرَجَتْ مِنْ صاحِبِها تَرَدَّدَتْ بَینَهُ وَ بَینَ الَّذی یلْعَنُ فَإِنْ وَجَدَتْ مَساغاً وَ اِلاَّ عادَتْ اِلی صاحِبِها وَ کانَ اَحَقَّ بِها فَاحْذَرُوا اَنْ یلْعَنُوا مُؤْمِناً فَیحِلَّ بِکُمْ [3] ؛ به درستی که لعنت وقتی از لعنت کننده صادر شود بین او و کسی که لعنت شده تردد می‌کند، پس اگر راهی یافت [که هیچ] و گرنه به سوی صاحب خود (لعنت کننده) باز می‌گردد، در حالی که خود او سزاوارتر به آن است. پس، از نفرین کردن مؤمن بپرهیزید که بر شما حلال شود (خود سزاوار آن شوید) .»

عن رسول اللَّه صلی الله علیه وآله: «لَمَّا لَعَنَ علیه وآله اَخِّرْها عَنَّا فَقَدِ اسْتُجیبَ لَکَ [1] ؛ هنگامی که مردی شتر خود را نفرین کرد در حالی که با آن می‌رفت، رسول خداصلی الله علیه وآله فرمود: او را از ما عقب بینداز، پس به تحقیق برای تو به اجابت رسید.» ملعونان کیانند؟ ١. کافران: «إِنَّ اللَّهَ لَعَنَ الْکَفِرِینَ وَ أَعَدَّ لَهُمْ سَعِیرًا» [2] ؛ «به درستی که خداوند، کافران را لعنت کرده و برای آنها آتش فروزانی آماده کرده است.» ٢. آزار رسانندگان به خدا و رسول: «إِنَّ الَّذِینَ یؤْذُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِی الدُّنْیا وَ الْأَخِرَةِ وَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا مُّهِینًا «؛ «کسانی که خدا و رسولش را آزار می‌دهند، مشمول لعنت خدا در دنیا و آخرت هستند و عذاب خوارکننده‌ای برای آنها مهیا کرده است.‌» [3]

٣. منافقان در امر به معروف و نهی از اللَّهُ الآمِرینَ بِالْمَعْرُوفِ التَّارِکینَ لَهُ وَ النَّاهینَ عَنِ الْمُنْکَرِ الْعامِلینَ بِهِ؛ (٢٥) [1] خداوند لعنت کند کسانی را که امر به معروف می‌کنند و خود آن را ترک می‌نمایند و نهی کنندگان از منکر را که خود به منکر عمل می‌نمایند.» ٤ . قطع رحم کنندگان: «فَهَلْ عَسَیتُمْ اِنْ تَوَلَّیتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِی الْاَرْضِ وَ تُقَطِّعُوا أَرْحامَکُمْ * اُولئِکَ الَّذینَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فَأَصَمَّهُمْ وَ أَعْمی أَبْصارَهُمْ»؛ [2] «اگر از دستورهای الهی رویگردان شوید جز این انتظار نمی‌رود که در زمین فساد کرده و پیوند خانوادگی تان را قطع کنید. آنها کسانی هستند که خداوند لعنت شان کرده و گوشهایشان را کر و چشمانشان را کور ساخته است.» . عمل کنندگان به عمل قوم لوط: قالب رسول اللَّه صلی الله علیه وآله: «لَعَنَ اللَّهُ مَنْ عَمِلَ عَمَلَ قَوْمِ لُوطٍ؛ [3] خداوند لعنت کند کسی را که عمل قوم لوط را انجام دهد.»

٦. تأخیر اندازان نماز: عن حجة بن الحسن اَخَّرَ صَلوةَ الْغَداةِ حَتَّی تَنْقَضِی النُّجوُمُ وَ مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ اَخَّرَ صَلوةَ الْعِشاءِ حَتَّی تَشْتَبِکَ النُّجُومُ؛ [1] ملعون است معلون است کسی که نماز صبح را تا رفتن ستاره‌ها به تأخیر اندازد و ملعون است ملعون است کسی که نماز عشاء را تا پدیدار شدن همه ستاره‌ها به تأخیر اندازد.» ٧. رشوه دهنده و رشوه گیرنده: قال رسول اللَّه صلی الله علیه وآله: «لَعَنَ اللَّهُ الرَّاشِی وَالْمُرْتَشی وَالْماشی بَینَهُما؛ [2] خداوند لعنت کند رشوه دهنده و رشوه گیرنده و کسی که بین آنها ارتباط برقرار سازد.» ٨. آزار دهنده والدین: قال الصادق علیه السلام: «مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ ضَرَبَ والِدَهُ أَوْ والِدَتَهُ مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ عَقَّ والِدَیهِ؛ [3] ملعون است ملعون است کسی که پدر یا مادرش را کتک بزند. ملعون است ملعون است کسی که پدر و مادرش را بیازارد.»

٩. مردی که لباس زن بپوشد: «لَعَنَ رَسُولُ الْمَرْأَةِ؛ [1] رسول خداصلی الله علیه وآله نفرین کرد مردی را که لباس زن بپوشد.» ١٠. رباخواران: «لَعَنَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله آکِلَ الرِّبا وَمُوَکِّلَهُ وَ شاهِدَیهِ وَ کاتِبَهُ؛ [2] رسول خدا صلی الله علیه وآله رباخوار و وکیل و دو شاهد و نویسنده آن را لعن نمود.» ١١. روی گردانندگان از پدر و مادر، به هم زنندگان رابطه زناشویی و سخن چینان: قال رسول اللَّه صلی الله علیه وآله: «ثَلاثَةٌ لَعَنَهُمُ اللَّهُ تَعالی رَجُلٌ رَغِبَ عَنْ والِدَیهِ وَ رَجُلٌ سَعی بَینَ رَجُلٍ وَامْرَأَةٍ یفَرِّقُ بَینَهُما یخْلِفُ عَلَیها مِنْ بَعْدِهِ وَ رَجُلٌ سَعی بَینَ الْمُؤْمِنینَ بِالاَحادیثِ لَیتَباغَضُوا وَ یتَحاسَدُوا؛ [3] سه کس را پروردگار بزرگ لعنت کرده است: کسی که از پدر و مادر خویش روی گرداند، کسی که سعی کند بین مرد و زنی جدایی بیندازد و زن دیگری را بعد از آن جایگزین آن زن کند و کسی که با سخنانی بین مؤمنین، تلاش کند تا آنها را به کینه و حسد نسبت به هم وادارد.» شایستگی لعن بر دشمنان خدا و اهل بیت علیهم السلام