ماه محرم در کلام امام رضا علیهالسلام
💠 عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَبِي مَحْمُودٍ قَالَ: قَالَ اَلرِّضَا عَلَيْهِ السَّلاَمُ: «إِنَّ اَلْمُحَرَّمَ شَهْرٌ كَانَ أَهْلُ اَلْجَاهِلِيَّةِ يُحَرِّمُونَ فِيهِ اَلْقِتَالَ فَاسْتُحِلَّتْ فِيهِ دِمَاؤُنَا وَ هُتِكَ فِيهِ حُرْمَتُنَا وَ سُبِيَ فِيهِ ذَرَارِيُّنَا وَ نِسَاؤُنَا وَ أُضْرِمَتِ اَلنِّيرَانُ فِي مَضَارِبِنَا وَ اُنْتُهِبَ مَا فِيهَا مِنْ ثَقَلِنَا وَ لَمْ تُرْعَ لِرَسُولِ اَللَّهِ حُرْمَةٌ فِي أَمْرِنَا إِنَّ يَوْمَ اَلْحُسَيْنِ أَقْرَحَ جُفُونَنَا وَ أَسْبَلَ دُمُوعَنَا وَ أَذَلَّ عَزِيزَنَا بِأَرْضِ كَرْبٍ وَ بَلاَءٍ وَ أَوْرَثَتْنَا [يَا أَرْضَ كَرْبٍ وَ بَلاَءٍ أَوْرَثْتِنَا] اَلْكَرْبَ [وَ] اَلْبَلاَءَ إِلَى يَوْمِ اَلاِنْقِضَاءِ فَعَلَى مِثْلِ اَلْحُسَيْنِ فَلْيَبْكِ اَلْبَاكُونَ فَإِنَّ اَلْبُكَاءَ يَحُطُّ اَلذُّنُوبَ اَلْعِظَامَ.»
از امام رضا (علیهالسلام) نقل شده است:
«بهراستی که محرّم ماهی است که اهل جاهلیت جنگ در آن را حرام میدانستند، اما در این ماه [ریختنِ] خون ما (اهلبیت) را حلال شمرده شد، حرمت ما هتک شد، فرزندان و زنانمان اسیر شدند، در خیمههایمان آتش افروخته شد، اموالمان که در آنها بود غارت شد و [لااقل] بهخاطر رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله) حرمتمان اصلاً رعایت نشد.
بهراستی که روز [شهادتِ] امام حسین (علیهالسلام) چشمهایمان را زخم کرد، اشکهایمان را جاری کرد، عزیزمان را در سرزمین کربوبلاء خوار کرد و این زمین تا روز قیامت برای ما کرب (اندوه) و بلاء به ارث گذاشت.
🔅پس گریهکنندگان باید برای کسی مثل امام حسین (علیهالسلام) گریه کنند؛ چراکه این گریه، گناهان بزرگ را [مثل برگ پاییزی] فرو میریزد.
📚الأمالی (للصدوق)، ج۱، ص۱۲۸
تضرع و_زاری و یاد خدا
وَ لَقَدْ أَرْسَلْنَآ إِلَی أُمَمٍ مِّن قَبْلِک فَأَخَذْنهُم بِالْبَأْسَآءِ وَالضَّرَّآءِ لَعَلَّهُمْ یتَضَرَّعُونَ
و بیقین به سوی امّت هایی که پیش از تو بودند (پیامبرانی) فرستادیم و با آنان مخالفت کردند و آنان را با سختی (زندگی) و زیان جسمی و روحی گرفتار ساختیم، تا شاید آنان (فروتن و) تسلیم گردند!
💠 نکته ها و اشاره ها 💠
1️⃣ این آیه به یکی از فلسفه های مشکلات و زیان ها و ناراحتی های جسمی و روحی اشاره می کند که همان بیداری و تربیت انسان هاست. آری، حوادث دردناک باعث می شود که انسان از خواب غفلت بیدار گردد و از غرور و سرکشی دست بردارد و تسلیم حق شود و به سوی خدا بازگردد.
2⃣ واژه ی «لعلّ» که به معنای شاید و تردید است، اشاره دارد که این حوادث به تنهایی برای بیدار شدن انسان کافی نیست، بلکه زمینه ای برای تربیت و توجه دل های آماده است آری هر مشکلی در زندگی نشانه ی قهر الهی نیست، بلکه خدا هم چون پدری است که گاهی برای تربیت فرزندانش از فشار هم استفاده می کند، ولی این به تنهایی کافی نیست و عوامل دیگری، از جمله اراده و پذیرش فرد نیز در این روی کرد تربیتی مؤثر است.
3️⃣ واژه ی شیطان در قرآن، اعم از جنس انسان و غیر آن است و ابلیس یکی از افراد و مصادیق شیطان است. آری، ابلیس و انسان های شیطان صفت، کارهای بد را برای انسان زیبا جلوه می دهند تا منحرف شود.
💠 آموزه ها و پیام ها 💠
1️⃣گاهی مشکلات جنبه ی تربیتی دارد و از لطف خداست، نه قهر او
2️⃣ در هنگام مشکلات به سوی خدا بازگردید و تسلیم حق شوید.
📚 تفسیر قرآن مهر جلد ششم، صفحه ۸۸
🌸 حدیث 🌸
در روایت آمده است حضرت اباعبدالله الحسین سلام الله علیه در روز عاشورا و موقعی که همۀ اصحاب و یاران به شهادت رسیده بودهاند، یعنی در آن موقعیت حساس، که لازم است مهمترین و حساسترین مطالب بیان شود، آخرین وصیت خود به فرزند برومندشان که در حقیقت آخرین وصیت ایشان به شیعیان و بلکه بشریت است را چنین بیان می فرمایند یا بُنَیَّ إِیَّاکَ وَ ظُلْمَ مَنْ لَا یَجِدُ عَلَیْکَ نَاصِراً إِلَّا اللَّهَ ای فرزندم، بپرهیز از ظلم به کسی که در برابر تو ، هیچ یاری کنندهای به جز خداوند ندارد.
📚 منبع
کافی جلد ۲ صفحه ۳۳۱
🌸 حکایت 🌸
حضرت آیت الله فاطمی نیا نقل می کنند
🪴 👈 در حمام های خزانه قدیم که تا کف حمام پله می خورد و ارتفاع پلّه ها زیاد بود و از طرفی مسیر تاریک بود، روزی حضرت آیت الله شاه آبادی مشغول پایین رفتن به سمت حمام بودند و سرهنگی طاغوتی نیز می خواست برود بالا چون آیت الله شاه آبادی پیر مرد بودند و با احتیاط پایین می آمدند راه بند آمده بود و سرهنگ باید منتظر می ماند ایشان پایین بیایند و او برود بالا
سرهنگ پس از کمی معطلی عصبانی شد و با بی ادبی ناسزایی به ایشان داد و نیز گفت مردک، مگر نمی بینی ما منتظریم؟ مردم ناراحت شدند و به سرهنگ گفتند ایشان آیت الله شاه آبادی است چرا اینگونه ایشان را خطاب کردی؟ و گفت:هر که می خواهد باشد و بعد با بی اعتنایی بالا رفت حضرت آیت الله شاه آبادی نیز هیچ نفرمودند و سر را به زیر انداختند و پایین آمدند وقتی پای آن سرهنگ به بالا رسید خبر آوردند که آن سرهنگ مُرد حضرت آیت الله شاه آبادی شروع کردند به گریه کردن از ایشان پرسیدند چرا گریه می کنید؟ فرمودند ای کاش جوابش را می دادم اگر یک کلمه جوابش رامی دادم نمی مُرد
📚 نکته ها از گفته ها دفتر اول صفحه ۶۶
پرسش:
آیا عروسی حضرت قاسم علیه السلام در روز عاشورا صحت دارد؟
پاسخ:
در منابع قدیمی هیچ مطلبی در خصوص عروسی حضرت قاسم علیه السلام وجود ندارد. این حکایت اولین بار در قرن دهم هجری در کتاب روضة الشهدا نوشته ملاحسین کاشفی سبزواری (م. ۹۱۰ ق) بدون ذکر مأخذ نقل شده است.
روضة الشهدا کتابی فارسی در خصوص ابتلای انبیا و پیامبر اسلام و نیز تاریخ اهل بیت علیهم السلام است و ضمنا زندگانی امام حسین علیه السلام و شهادت آن حضرت را آورده است. از این رو این کتاب، کتاب مقتل اصطلاحی نیست، یعنی مخصوص تاریخ کربلا نیست و در واقع یک اثر ادبی است و بسیار هنرمندانه و ادیبانه نوشته شده است.
چون در مآخذ معتبر قدیمی چنین قضیه ای نقل نشده و کاشفی، منبع خود را نقل نکرده است از نظر تاریخی اعتبار ندارد. شهید مطهری رحمه الله به نقل از حاجی نوری می نویسد: اول کسی که این مطلب را در کتابش نوشته ملاحسین کاشفی بوده و اصل قضیه دروغ است.(1)
روز عاشورا - که مجال نماز خواندن هم نبود و امام نماز خوف خواند - بسیار بعید است که بفرماید: حجله عروسی راه بیندازید، می خواهم دخترم را برای پسر برادرم عقد کنم. علاوه براین حضرت قاسم علیه السلام سیزده سال بیشتر نداشته است.(2)
تازه حضرت قاسم علیه السلام آروزی دامادی نداشت، او آروزی خویش را در شب عاشورا بیان کرده است. طبق برخی نقل ها، وقتی امام حسین علیه السلام از کشته شدن یارانش در فردای آن شب خبر داد،
قاسم علیه السلام از حضرت پرسید: آیا من هم فردا به شهادت می رسم؟ حضرت از او پرسید: مرگ در نظر تو چگونه است؟ قاسم علیه السلام جواب داد: از عسل هم شیرین تر است.(3)
پینوشتها:
1. مطهری، مجموعه آثار، ج ۱۷، ص ۷۷.
2. همان.
3. خصیبی، الهدایة الکبرى، ص ۲۴۰.
منبع:
پرسش ها و پاسخ های تاریخی، جلد اول، حجت الاسلام مهدی پیشوایی، ناشر: نشر معارف، چاپ اول، زمستان 1393، صص 190-189
استثناء پوشیدن پیراهن مشکی برای امام حسین علیهالسلام
💠 استثناء لبس السواد في مأتم الحسين (ع)]:ثم أقول: لا يبعد استثناء لبس السواد في مأتم الحسين (عليه السلام) من هذه الاخبار لما استفاضت به الاخبار من الأمر بإظهار شعائر الأحزان، و يؤيده
ما رواه شيخنا المجلسي (قدس سره) عن البرقي في كتاب المحاسن انه روى عن عمر بن زين العابدين (عليه السلام) انه قال «لما قتل جدي الحسين المظلوم الشهيد لبس نساء بني هاشم في مأتمه ثياب السواد و لم يغيرنها في حر أو برد و كان الامام زين العابدين (عليه السلام) يصنع لهن الطعام في المأتم»
مرحوم بحرانی در حدائق الناظره:
استثناء پوشیدن لباس مشکی در عزاء امام حسین علیهالسلام از احادیثی که دلالت بر اظهار حزن و احیاء شعائر میکنند ثابت میشود؛
و روایت ذیل نیز بر این مطلب دلالت میکند:
مرحوم مجلسی از کتاب محاسن مرحوم برقی نقل میکند:
فرزند امام سجاد علیهالسلام سیره پدرش را چنین بیان کرده است:
هنگامی كه حسينبنعلى عليهماالسلام به شهادت رسيد، زنان بنىهاشم لباسهاى سياه و جامه هاى خشن از جنس پشم پوشيدند و از گرما و سرما شكايت نمىكردند و پدرم علىبنالحسين عليهماالسلام [به علت مشغولیت آنان به عزادارى]، دائما برای آنان غذا آماده میکرد.
📚 الحدائق الناضرة: ج 7ص118
دو نصیحت ابليس به نوح علیه السلام
حسد و حرص
💠 عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع: [ابليس به نوح ع گفت] ... أَ لَا أُعَلِّمُكَ خَصْلَتَيْنِ إِيَّاكَ وَ الْحَسَدَ فَهُوَ الَّذِي عَمِلَ بِي مَا عَمِلَ وَ إِيَّاكَ وَ الْحِرْصَ فَهُوَ الَّذِي عَمِلَ بِآدَمَ مَا عَمِل
(امام صادق علیه السلام: [ابليس به نوح گفت] ... آیا دو چیز به تو نیاموزم؟ از حسد بپرهیز، که این (حسد) بود که مرا به آن قضیه کشاند؛ و از حرص بپرهیز، که این بود که آدم (ع) را به آن چه شد، کشاند)
📚 بحارالانوار جلد11/ص317
🏴مقتل خوانی شب هفتم
حضرت علی اصغر علیه السلام
💠 تیر، قبل از بوسه سیدالشهدا علیه السلام به علی اصغر رسید
▪️ولما رأى الحسين عليه السلام مصارع فتيانه وأحبته عزم على لقاء القوم بمهجته ونادى هل من ذاب يذب عن حرم رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم هل من موحد يخاف الله فينا هل من مغيث يرجو الله بإغاثتنا هل من معين يرجو ما عند الله في إعانتنا (هنگامی که امام حسین (علیه السلام) شهادت یاران و عزیزانش را دید، مصمم شد تا خود به مقابله با دشمن برود و فریاد زد: آیا کسی هست که از حریم رسول خدا دفاع کند؟ آیا موحّدی هست که از خدا در حق ما بترسد؟ آیا فریادرسی هست که به امید ثواب خدا، ما را یاری کند؟ آیا یاوری هست که برای پاداش الهی، ما را کمک رساند؟) فارتفعت أصوات النساء بالعويل فتقدم إلى باب الخيمة وقال لزينب : ناوليني ولدى الصغير حتى أودعه ، فأخذه وأومأ إليه ليقبله فرماه حرملة بن الكاهل الأسدي ( لعنت الله علیه) بسهم فوقع في نحره فذبحه فقال لزينب: خذيه ثم تلقى الدم بكفيه فلما امتلأتا رمى بالدم نحو السماء ثم قال هون على ما نزل بي إنه بعين الله قال الباقر عليه السلام : فلم يسقط من ذلك الدم قطرة إلى الأرض صدای ناله و شیون زنان بلند شد. پس به سوی خیمه آمد و به زینب (سلاماللهعلیها) فرمود: پسر کوچکم را به من بده تا با او وداع کنم. او را گرفت و خواست ببوسد که حرمله بن کاهل اسدی (لعنتاللهعلیه) تیری به گلوی کودک زد و او را ذبح کرد. امام به زینب فرمود: او را بگیر. سپس خون او را در کف دستانش جمع کرد و وقتی پر شد، آن را به سوی آسمان پاشید و فرمود :این مصیبت بر من آسان است، چرا که در پیشگاه خداست)/لهوف ج1ص69 - فيرمي به إلى السماء فما يرجع منه شيء (پس خون را به سوی آسمان افکند، اما هیچ قطرهای از آن به زمین بازنگشت)
📚 مقاتل الطالبیین ج1ص95
💠 اگر به من رحم نمیکنید به این طفل رحم کنید
▪️فالتفت الحسين فاذا بطفل له يبكي عطشا فأخذه على يده و قال يا قوم إن لم ترحموني فارحموا هذا الطفل؛ فرماه رجل منهم بسهم فذبحه، فجعل الحسين يبكي و يقول: اللهم احكم بيننا و بين قوم دعونا لينصرونا فقتلونا (حسین (علیه السلام) برگشت و دید کودکی از او از تشنگی گریه میکند. او را در آغوش گرفت و گفت: «ای قوم! اگر به من رحم نمیکنید، به این کودک رحم کنید.» اما یکی از آنها تیری به سوی کودک پرتاب کرد و او را ذبح کرد. حسین (علیه السلام) گریست و گفت: خدایا! بین ما و قومی که ما را به یاری خواندند، اما ما را کشتند، داوری کن)
📚 تذکرة الخواص ج1ص227
💠 طفل را بده تا با او خداحافظی کنم
▪️فتقدم إلى باب الخيمة و قال: ناولوني عليا الطفل حتى اودعه فناولوه الصبي، فجعل يقبله و يقول: ويل لهؤلاء القوم إذا كان خصمهم جدّك فبينا الصبي في حجره إذ رماه حرملة بن الكاهل الأسدي فذبحه في حجره، فتلقى الحسين دمه حتى امتلأت كفه، ثم رمى به نحو السماء (امام حسین (علیه السلام) به سوی درِ خیمه آمد و گفت: علی (علیه السلام) را به من بدهید تا با او وداع کنم پس کودک را به او دادند. او را بوسید و گفت: وای بر این قوم، وقتی که جدّ تو (پیامبر) با آنها مخاصمه کند. هنوز کودک در آغوشش بود که حرمله بن کاهل اسدی تیری به سوی او پرتاب کرد و او را در آغوش امام ذبح کرد. حسین (علیه السلام) خون او را در کف دست گرفت و به سوی آسمان پاشید)
📚 مقتل خوارزمی ج2ص37
💠 سیدالشهدا میخواستند طفل را ببوسند که تیر آمد
▪️أنه أخذ الطفل من يدى اخته زينب فاومى إليه ليقبله، فَاَتَتهُ نشابة (امام حسین علیه السلام کودک را از دست خواهرش زینب گرفت و به سوی خود آورد تا او را ببوسد، که ناگهان تیری به او اصابت کرد)
📚 مقتل الحسین ج1ص173
💠 سلام بر پسرت که داغش را دیدی...
▪️صَلَّى اللَّهُ عَلَيْكَ وَ عَلَيْهِمْ وَ عَلَى وَلَدِكَ عَلِيٍّ الْأَصْغَرِ الَّذِي فُجِعْتَ بِه (در زیارت امام حسین علیه السلام آمده است: ... (درود خدا بر تو باد، و بر آنان، و بر فرزندت علی اصغر که به داغ و مصیبتش دچار شدی)/
📚 اقبال الاعمال ج2ص572
🏴 راهی ساده برای همنشینی با سیدالشهدا (علیه السلام) در قیامت
💠 امام صادق علیهالسلام:
«ما مِن مُؤمِنٍ یَشرَبُ الماءَ وَ یَذکُرُ الحُسَینَ (علیهالسلام) وَ یَلعَنُ قاتِلَهُ، إلّا کَتَبَ اللّٰهُ لَهُ مِائةَ ألفِ حَسَنَةٍ، وَ حَطَّ عَنهُ مِائةَ ألفِ سَیِّئَةٍ، وَ رَفَعَ لَهُ مِائةَ ألفِ دَرَجَةٍ، وَ کَأنَّما أعتَقَ مِائةَ ألفِ نَسَمَةٍ، وَ حَشَرَهُ اللّٰهُ مَعَ الحُسَینِ (علیهالسلام).»
🔅 هیچ مؤمنی نیست که هنگام نوشیدن آب، حسین علیهالسلام را یاد کند و قاتلش را لعنت فرستد، مگر آنکه خداوند برای او صد هزار حسنه بنویسد، صد هزار گناه از او پاک کند، صد هزار درجه او را بالا برد، گویی صد هزار برده را آزاد کرده است و خداوند او را با حسین علیهالسلام محشور میفرماید.
📚بحارالأنوار، ج ۴۴، ص ۱۹۳.
بله، در شهادت حضرت أمیرالمؤمنین علیهالسّلام وارد شده است که: حضرت امام مجتبی فردای شهادت با ثیاب أسود تشریف آورده و خطبه خواندند که از روایات معلوم میشود که حضرت فقط عمامه و طَیلَسانی[۶] مشکی بر تن داشتهاند.[۷] و عرض شد عمامه و کساء در روایات استثناء گردیده و کراهت سیاهبودن آن برداشته شده است.
پس در فعل معصوم علیهالسّلام مشاهده نشده است که در ارتحال یکی از عزیزانشان لباس سیاه بپوشند، حال این عزیز امام باشد که گل سرسبد عالم وجود است یا شخص دیگری باشد؛ بنابراین استحباب پوشیدن لباس سیاه در عزای أئمّه علیهمالسّلام را نمیتوان از أدلّه و از سیره ائمّه استفاده نمود.
بله، عرض کردم که در روایتی آمده است که: در عزای امام حسین علیهالسّلام نساء بنیهاشم لباس سیاه پوشیدند و حضرت سجّاد سلاماللهعلیه ایشان را ردع نکردند و اگر چنانچه فعل منکری بود باید منع کرده و میفرمودند: این کار منکر است، این را انجام ندهید! ولی حضرت سجّاد علیهالسّلام ردع نکردند.
امضاء یک وقت به ایناستکه حضرت بفرمایند کار شما پسندیده است و یک وقت کارشان را میبینند و منع نمیکنند، این عدم ردع هم امضاء محسوب میشود و از آن، تقریر و امضاء حضرت امام سجّاد علیهالسّلام استفاده میشود که سیاهپوشی مخدّرات و زنان بنیهاشم در آن زمان مصداق روایات کراهت شدیده پوشیدن لباس سیاه نبوده است و روایاتی که میفرماید: لباس سیاه لباس أهل نار و لباس أهل جهنّم است، شامل این سیاهپوشی در عزای امام حسین علیهالسّلام نمیشود.👇👇👇👇
أمّا سخن اینجاست که اگر ما به این روایت اعتماد کرده و در سند آن خدشهای نکنیم، این روایت فعل زنان اهل بیت را در خصوص سال اوّل شهادت حکایت میکند و در هیچ جا وارد نشده که در سالهای بعد هم چنین کرده باشند، چنانکه در هیچ موردی نداریم که معصومی در عزای شخص دیگری از اهل بیت علیهمالسّلام سیاه پوشیده باشد یا سیاهپوشیِ کسی را تأیید کرده باشند. لذا به سختی میتوان از آن، برداشتن کراهت سیاهپوشی را در همه سالها استفاده نمود؛ زیرا چهبسا
در آن سال اوّل خصوصیّتی بوده که رافع کراهت شده و شدّت مصیبت یا ضرورت اظهار عزا در آن زمان چنین اقتضا میکرده است؛ لذا استفاده حکم عدم کراهت به نحو مطلق از روایات دشوار است👇👇👇👇
علّت رفع کراهت سیاهپوشی در عزای امام حسین علیهالسّلام
این رفع کراهت به جهت شدّت مصیبت بوده است؛ یعنی میخواهند بگویند: آنقدر مصیبت سنگین است که گویا عالم بر سر ما خراب شده و تیره و تار گشته است؛ کما اینکه هنگام شهادت حضرت أباعبدالله علیهالسّلام وضع عالم تغییر پیدا کرد و بادهای مخالف و شدید وزیدن گرفت و فردای آن روز هیچ سنگی را از روی زمین بر نمیداشتند إلاّ اینکه خون تازهای در زیر آن بود؛[۸] حضرت سیّدالشّهداء علیهالسّلام روح عالم است، جان عالم وجود است و لذا رفتن آن حضرت چنین تحوّلاتی را ایجاد مینماید!
این معنی درباره أمیرالمؤمنین هم بوده است که بعد از شهادت أمیرالمؤمنین علیهالسّلام هیچ سنگی را از روی زمین بر نمیداشتند مگر اینکه خون تازهای در زیر آن قرار داشت.[۹]
علی أیّ حال، در روایت آمده است که: زنان بنیهاشم در عزای امام حسین علیهالسّلام لباس سیاه پوشیدند و امام معصوم علیهالسّلام هم ایشان را منع نکردند، با اینکه اگر پوشیدن لباس سیاه در عزای پسر پیغمبر امری منکر محسوب میشد مسلّماً حضرت سجّاد علیهالسّلام جلوی ایشان را میگرفت؛ چون وظیفه امام همین است و همیشه جلوی منکرات را میگیرد.
پس کراهت پوشیدن لباس سیاه در این باره برداشته شده است، چون امام علیهالسّلام عمل نساء بنیهاشم را امضاء کردند و همانطور که فعل و قول معصوم حجّت است، امضاء و تقریر معصوم نیز حجّت است.👇👇👇👇