همه مردم به برپا داشتن نماز فرمان داد و آن گاه خود و خاندانش را به تنهايي. (طبرسي، 1380: ج8، ص871) لذا طبق روايتي، پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم چهل صبح بر در خانه‌ حضرت علي و حضرت فاطمه (عليهما‌السلام) مي‌آمد و چارچوبه در را مي‌گرفت و مي‌فرمود: (سلام بر شما اهل بيت و رحمة الله و بركاته، نماز (آماده شويد براي نماز) خدا رحمتتان كند). (طباطبايي، 1370: ج14، ص365) اولي الامر در اين فراز از دعا، حضرت با استفاده از بستري كه صلوات ايجاد كرده است، در عبارت‌هاي مختصري مسأله امامت و شأن سياسي امام را مطرح كرده‌اند. اولي الامر در لغت اولي‌الامر، واژه‌اي است كه از دو كلمه (اولي) (صاحبان) و (امر) (فرمان يا شؤون كشور) تشكيل شده و به فرمانروايان و صاحبان امور اجتماع، اطلاق مي‌شود. بررسي آيات، بيانگر آن است كه حاكميت اولي الامر، از حاكميت خداوند و پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم نشأت گرفته و تداوم ولايت الهي آنان است. (نصرتي، 1385: ص236) مراد قرآن از اولي الامر واژه (اولي الامر) در قرآن، مجموعاً دو بار در آيات 59 و 83 سوره مباركه نساء به كار رفته است. با دقت در آيه 59 به روشني مشخص مي‌شود كه مراد از اولي الامر امامان معصوم عليهم السلام هستند؛ زيرا اولي الامر افرادي هستند كه به طور مطلق و بدون قيد و شرط بايد از آنان اطاعت كرد و اطاعت آنان، در رديف اطاعت رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم است. امر و نهي رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم خلاف امر و نهي خدا نيست؛ وگرنه موجب تناقض بين امر و نهي خدا و امر و نهي رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم مي‌شد و اين معنا تمام نمي‌شود، مگر با التزام به عصمت رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم، به همين گونه، اولي الامر نيز امر و نهيشان خلاف امر و نهي خدا و رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم نيست، وگرنه موجب تناقض مي‌شد و اين معنا نيز تمام نمي‌شود، مگر با التزام به عصمت اولي الامر؛ زيرا لازمه اطاعت مطلقه بدون قيد و شرط، عصمت آن‌ها است. از طرفي چون مي‌دانيم به جز شيعه هيچ يك از مذاهب مسلمين عصمت را درباره پيشوايان و رهبران خود ادعا نكرده‌اند، مفهوم آيه دقيقاً بر امامان معصوم عليهم السلام تطبيق مي‌كند. (تهراني، 1427: ج2، ص16) رابطه اطاعت و معرفت (الذين فرضت علينا طاعتهم و عرفتنا بذلك منزلتهم) (فرض) در لغت به معناي تعيين كردن است. (فرض الأمر، يعني عيَّنه و فرَضَ لفلانٍ جعل له فريضهً) پس فرض بر كسي به معناي اين است كه براي او فريضه قرار گيرد و به بيان واضح‌تر، يعني واجب شود. (معلوف، همان: ماده(فرض)) راغب اصفهاني ذيل ماده (فرض) مي‌گويد: فرض مثل ايجاب و واجب كردن و ملزم گرداندن است؛ ولي ايجاب به اعتبار وقوع يافتن و ثابت بودن چيزي است؛ اما فرض به قاطع بودن حكم در آن چيز است.) (راغب، 1375: ماده(فرض)) نورالدين بن نعمت الله حسيني جزائري در كتاب فروق اللغات به شكل واضح‌تري تفاوت ميان فرض و وجوب را تشريح مي‌كند. وي مي‌گويد: فرض، اقتضا مي‌كند فارضي را كه فرض كرده آن چيز را؛ ولي واجب، چنين نيست؛ زيرا گاهي چيزي في نفسه بدون ايجاب و واجب كردن و اجب كننده‌اي، واجب مي‌شود و به همين دليل، وجوب ثواب و عرضه كردن آن به خدا صحيح است و جايز نيست گفته شود ثواب، فرض و مفروض است؛ ولي وجوب ثواب، صحيح است. و بعضي مي‌گويند: فرق بين فريضه و واجب، اين است كه فريضه، اخص از واجب است؛ زيرا فريضه، واجب شرعي است و واجب، زماني كه مطلوب باشد حملش به عقلي و شرعي؛ جايز است يعني گفته شود واجب عقلي و واجب شرعي و گفته مي‌شود فرض، چيزي است كه خداوند بندگانش را امر كرده به اين كه آن را انجام دهند؛ مانند نماز، زكات، روزه و حج؛ پس فرض، اخص از واجب است. (جزايري، بي تا: ص187). پس معلوم شد چرا امام عجل الله تعالي فرجه الشريف به جاي اوجبتَ از (فرضتَ) استفاده كرده است، چون ممكن بود عبارت اين گونه آورده شود (الذين اوجبتَ علينا طاعتهم...)؛ ولي مي‌فرمايد: (الذين فرضتَ علينا طاعتهم...)؛ زيرا از كلام راغب اين گونه استفاده مي‌شود كه فرض، جز از خداي تعالي نيست؛ ولي ايجاب و وجوب، هم از خدا است و هم از غير او و ثانياً فرض، در دستورات عقلي به كار نمي‌رود؛ ولي وجوب به‌كار مي‌رود. بنابراين لفظ فرض به دو علت اين جا آمده است؛ اول آن كه خدا، اطاعت اولي الامر را واجب كرده است و دوم آن كه آنچه واجب شده، امور عقلي نيست؛ بلكه شرعي است. طاعت از ماده (طوع) به معناي فرمانبرداري است و گفته مي‌شود (اَمَرَهُ فأطاعَ)؛ يعني او را امر كرد، پس او فرمانبرداري كرد. (معلوف، همان: ماده(طوع)) ماده طوع درباره موجوداتي است كه با اراده و اختيار، حق را بر مي‌گزينند و (كُره) در مورد موجوداتي است كه ناچار هستند؛ پس طاعت اگر چه از ريشه (طوع)، اما اندك تفاوتي با طوع دارد. طاعت بيشتر در فرمانبرداري با رأي و اختيار است. (راغب، همان: ماده(طوع)) پس معناي جمله چنين است:

(اولي الامري كه فرمانبرداري شان را فرض كردي). عَرِفَ به معناي شناخت است (معلوف، همان: ماده(عرف)؛ پس عرفان يعني درك كردن و دريافتن چيزي از روي اثر آن با انديشه و تدبر كه اخص از علم است و واژه انكار، مقابل و ضد آن است. مي‌گويند: (فلانٌ يعرف الله) و نمي‌گويند: (فلانٌ يعلم الله) كه متعدي به يك مفعول باشد؛ زيرا معرفت بشر از خداي تعالي تدبر در آثار او بدون ادراك ذات او است. مي‌گويند: (الله يعلم كذا) و نمي‌گويند: (الله يعرف كذا)؛ زيرا معرفت، از علم قاصري است كه با تفكر به دست مي‌آيد و اصل آن، از عرف است؛ يعني به بوي آن رسيديم نه به خود آن (راغب، ماده (عرف)) اگر به باب تفعيل برود [عرّف يعرِّف تعريف] آن گاه يك مفعول ديگر نيز مي‌گيرد و دو مفعولي مي‌شود، پس (عرَّفه) كذا يعني آن را شناساند و اظهار كرد. منزلة نيز به معناي جايگاه است، پس معناي عبارت چنين مي‌شود: (اولي الامري كه اطاعتشان را فرض كردي و جايگاهشان را به وسيله آن به ما شناساندي.) امام عجل الله تعالي فرجه الشريف اين جا معرفت را مطرح مي‌كند؛ زيرا معرفت اهل بيت عليهم السلام يك معيار حقيقي است و با سعادت و شقاوت ما عجين شده است؛ بنابراين سؤالي كه به‌طور جدي مطرح است، اين است كه آيا مي‌شود به معرفت امام معصوم عليه السلام رسيد؟ امام عجل الله تعالي فرجه الشريف مي‌فرمايد: (اولي الامري كه اطاعتشان را بر ما فرض كردي و جايگاهشان را به‌وسيله آن، به ما شناساندي). امام عجل الله تعالي فرجه الشريف فرمود: (به وسيله آن)؛ يعني مشارٌ اليه (ذلك) اين جا محذوف است و كليد حل اين پرسش مهم. اكنون براي يافتن پاسخ بايد مشارٌ اليه (ذلك) را بيابيم. براي تعيين مشارٌ اليه (ذلك) سه احتمال وجود دارد: 1. احتمال اول، اين كه مشارٌ اليه (ذلك) (بلا) باشد كه در اولين جمله دعا آمده بود؛ پس معناي عبارت، چنين مي‌شود: (اولي الامري كه اطاعتشان را بر ما فرض كردي و جايگاهشان را به وسيله بلاء، به ما شناساندي)؛ يعني بلا كه در اين جا غيبت است - همان‌طور كه شرح آن گذشت- باعث معرفت ما به معصوم عليه السلام مي‌شود. اين احتمال، بسيار بعيد است؛ زيرا صحيح است اين بلا كه بر ما عارض شده، معلول واقعي و غير قابل انكار بي‌معرفتي ما به امام معصوم عليه السلام و مشخصاً امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف است؛ اما بلا، هيچ‌گاه باعث معرفت نمي‌شود. خداوند، در قرآن كريم مي‌فرمايد: >هُوَ الَّذِي يُسَيِّرُكُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ حَتَّى إِذَا كُنتُمْ فِي الْفُلْكِ وَجَرَيْنَ بِهِم بِرِيحٍ طَيِّبَةٍ وَفَرِحُواْ بِهَا جَاءتْهَا رِيحٌ عَاصِفٌ وَجَاءهُمُ الْمَوْجُ مِن كُلِّ مَكَانٍ وَظَنُّواْ أَنَّهُمْ أُحِيطَ بِهِمْ دَعَوُاْ اللّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ لَئِنْ أَنجَيْتَنَا مِنْ هَذِهِ لَنَكُونَنِّ مِنَ الشَّاكِرِينَ فَلَمَّا أَنجَاهُمْ إِذَا هُمْ يَبْغُونَ فِي الأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ<؛ (يونس: 22-23) او است آن كه شما را در خشكي و دريا سير مي‌دهد، تا آن گاه كه در كشتي نشينيد و باد ملايمي كشتي را به حركت درآورد و شما شادمان و خوشوقت باشيد، ناگاه باد تندي بوزد و كشتي از هر جانب به امواج خطر درافتد و خود را در ورطه هلاكت ببينيد، آن زمان، خدا را به اخلاص و دين فطرت بخوانيد كه: (بارالها! اگر ما را از اين خطر نجات بخشي، هميشه شكر و سپاس تو را خواهيم كرد). پس از آن كه از غرق شدن، نجاتشان داديم باز در زمين به ناحق ظلم و ستمگري آغاز كنند. در جايي ديگر مي‌فرمايد: >وَلَقَدْ أَرْسَلنَآ إِلَى أُمَمٍ مِّن قَبْلِكَ فَأَخَذْنَاهُمْ بِالْبَأْسَاء وَالضَّرَّاء لَعَلَّهُمْ يَتَضَرَّعُونَ فَلَوْلا إِذْ جَاءهُمْ بَأْسُنَا تَضَرَّعُواْ وَلَكِن قَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ<؛ (انعام: 42-43) همانا پيامبراني به سوي امت‌هاي پيش از تو فرستاديم و آنان را به بلا و مصيبت، گرفتار ساختيم؛ شايد به درگاه خدا گريه و زاري كنند. چرا وقتي بلاي ما به آن‌ها رسيد، تضرع و زاري نكردند؛ بدين سبب بود كه دل هايشان را قساوت گرفت و شيطان، كردار زشت آن‌ها را در نظرشان زيبا جلوه داد. پس معلوم است كه نتيجه مبتلا شدن، معرفت نيست؛ اگر معرفت بود، چرا وقتي از طوفان و موج‌هاي بلا كه دريا را احاطه كرده بود نجات يابند، باز مشرك مي‌شوند و راه ستمكاري در پيش مي‌گيرند؟! چرا گرفتار شدن به سختي‌ها باعث تضرع اقوام گذشته نشد؟ چرا وقتي از بلا و سختي، آزاد مي‌شوند، حالشان چنان مي‌شود كه انگار هرگز دچار ضرري نشده‌اند؟ آياتي از اين دست در قرآن بسيار است. نهايت چيزي كه از بلا حاصل مي‌شود، توجه است، آن‌هم به صورت كاملاً موقتي؛ زيرا وقتي غم و اندوه و گرفتاري تمام شد، انسان فراموش مي‌كند كه خدايي هست. اشكال ديگر در اين احتمال، اين كه فاصله اين عبارت و جمله اول، بسيار زياد است و اين، ضعف اين احتمال را به لحاظ ادبيات عرب، تشديد مي‌كند.[4]

2. احتمال دوم، اين است كه به اعتبار اين كه عرّف فعل دو مفعولي است، مفعول دومش را با (باء) جارّه بگيريد؛ پس (ذلك) از لحاظ اعرابي، محلاً مجرور است و چون مفعول دوم (عرفت) است، محلاً منصوب نيز هست؛ پس محل قريبش مجرور است و محل بعيدش، منصوب و (منزلة) مشارٌ اليه (ذلك) و تابع محل بعيد (ذلك) است؛ در حالي كه (ذلك) اسم اشاره مذكر و (منزلة) مؤنث مجازي است. اين تركيب، صحيح است و محذور ادبياتي ندارد؛ چرا كه (ذلك) بر مؤنث حقيقي هم وارد مي‌شود: ذلك الرجل/ امرءَة (شرتوني، 1426: ج4، باب اسم اشاره)چه رسد به مؤنث مجازي. در اين صورت (ذلك) براي تعظيم و بزرگداشت آمده و معناي عبارت چنين است: (اولي الامري که اطاعتش را فرض کردي وآن منزلتش را به ما شناساندي) اين احتمال، صحيح است و دليل نحوي بر رد آن نداريم[5]، اما نكته‌اي كه خوب است به آن توجه شود، اين است كه اين احتمال با فصاحت و بلاغت امام معصوم منافات دارد. اگر امام عجل الله تعالي فرجه الشريف در اين عبارت، از (تلك) به جاي (ذلك) استفاده مي‌كرد، احتمالات متعدد، منتفي مي‌شد و يك احتمال، بيشتر مطرح نبود كه همان (منزلة) مشار اليه باشد. از طرفي، همواره چنين بوده است كه كلام معصوم عليه السلام مورد بحث علمي قرار مي‌گيرد، تا مقصود ايشان روشن شده و بتوانيم راه هدايت را از كلام نوراني آن‌ها بيابيم؛ پس ايشان با فصاحت و بلاغت خود واژه‌هايي را استفاده مي‌كند كه مقصود خود را بهتر و آسان‌تر به مخاطب خود انتقال دهد. 3. احتمال سوم، اين است كه مشارٌاليه (ذلك) مضمون جمله قبل باشد؛ پس معناي عبارت چنين مي‌شود: (اولي الامري كه اطاعتشان را فرض كردي و به وسيله فرض طاعت، جايگاهشان را به ما شناساندي.) اين احتمال، معقول است، زيرا اطاعت امام -چه در زمان حضور و چه غير آن- ميسر است و مقصود پروردگار، اين است كه ما را هدايت كند و هدايت ما را در فرمانبرداري از آن‌ها قرار داده است؛ پس با اطاعت از امر مولا در همه عرصه‌ها، هم به صراط مستقيم و سعادت رهنمون مي‌شويم و هم شأن و منزلت آن‌ها شناخته مي‌شود؛ درنتيجه، احتمال سوم، از دو احتمال قبل، بهتر و قابل قبول‌تر است. به اين احتمال هم اشكالي وارد است و آن اين كه طاعت، يك امر عملي است كه با اعضا و جوارح انجام مي‌گيرد و معرفت، يك امر قلبي. چگونه اين جا امر عملي بر قلبي مقدم شده است، حال آن كه در واقع، مؤخر است؟ يا به عبارت واضح‌تر، آيا مي‌شود قبل از آن كه كسي را شناخت، از او اطاعت كرد؟ پاسخ، اين است كه معرفتي كه به دنبال اطاعت مي‌آيد، معرفت ثانويه يا تعميق معرفت است. توسل يا محمد يا علي يا علي يا محمد اكفياني فانكما كافيان وانصراني فإنكما ناصران، يا مولانا يا صاحب الزمان، الغوث الغوث الغوث، أدركني أدركني، أدركني، الساعة الساعة الساعة، العجل العجل العجل برحمتك يا أرحم الراحمين بحقِّ محمد و آله الطاهرين در فراز پاياني دعاي فرج، توسل به شكل عملي مطرح است؛ زيرا واقعيت چنين است كه ما علاوه بر اين كه در پيشگاه پروردگار، فقير مطلق هستيم، به واسطه گناهكاري و اعمال نا شايست، فاصله ميان خود و خدا را زياد كرده‌ايم؛ بنايراين چاره‌اي نيست جز اين كه شخص آبرومندي را واسطه كنيم؛ پس اين جا با توسل به پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم و اهل بيت عليهم السلام از پروردگار مي‌خواهيم در كارمان گشايش حاصل شود. سؤالي که در اين فراز از دعا ايجاد مي‌شود، اين است که خداوند، خود را براي نصرت مردم كافي مي‌داند. در آيه صريح قرآن آمده است: >وَكَفَى بِرَبِّكَ هَادِيًا وَنَصِيرًا< (فرقان: 31)، >أَلَيْسَ اللَّهُ بِكَافٍ عَبْدَهُ< (زمر: 36) حال آن كه در دعاي فرج، مي‌خوانيم (اكْفياني فانَّكما كافيان و انْصراني فانَّكما ناصِران)، يعني از رسول خدا و حضرت اميرالمؤمنين عليهم السلام نصرت و كفايت مي‌خواهيم. آيا اين دو، با هم منافات ندارد؟ پاسخ، اين است كه خداوند، بشر را دو گونه ياري مي‌كند؛ يكي ياري بدون واسطه و بدون وسيله و ديگري نصرت به وساطت موجوداتي كه خود، آن‌ها را خلق كرده و به آن‌ها قدرت عطا فرموده است. ياري خداوند، بالذات و بالاستقلال است و هر قدرت و نيرويي از اوست و به او بر مي‌گردد و ياري ديگران به اذن و قدرت بخشي او، انجام مي‌شود. ياري با واسطه، مانند اين است كه خداوند، خورشيد را سبب حيات موجودات و باران را سبب رويش نباتات قرار داده و به وسيله حيوانات، انسان را در رفت و آمد ياري مي‌رساند. تمام اين‌ها را خداوند ياري مي‌دهد، اما به واسطه، در آيات قرآن نيز آمده است: ما (بدست خود، براي آنان چارپاياني آفريديم و آنان را مالك آنان كرديم كه از منافع آنان، بهره گيرند. (يس: 17)

20. طباطبايي، سيدمحمدحسين، الميزان، ترجمه ناصر مکارم شيرازي، بنياد فکري و علمي علامه طباطبايي، 1370ش. 21. طبرسي، فضل بن حسن، مجمع البيان، ترجمه علي کرمي، تهران: وزارت فرهنگ وارشاد اسلامي، 1380ش. 22. عاملي کفعمي، تقي الدين، المصباح، بي جا، رضي، 1405ق. 23. عبد الباقي، محمد فواد، المعجم المفهرس، قم: اسلامي، 1385ش. 24. قرائتي، محسن، تفسير نور، تهران: درسهايي از قرآن، 1386ش. 25. قيومي اصفهاني، جواد، صحيفه المهدي، تهران: دفتر انتشارات اسلامي، 1383ش #شرح_و_تفسیر_دعای_فرج_الهی_عظم_البلا_

اين موجودات هم ياري كننده‌اند؛ اما كسي نمي‌گويد: ياري اين‌ها با ياري خدا منافات دارد؛ بلكه ياري اين‌ها عين ياري خدا و به اذن او است و آن‌ها قدرت ياري را از خدا مي‌گيرند؛ لذا مي‌بينيم در آيات قرآن، در حالي كه ياري را منحصر به خدا مي‌داند و مي‌فرمايد: (اياك نستعين) جاي ديگر مي‌فرمايد: >وَاسْتَعِينُواْ بِالصَّبْرِ وَالصَّلاَةِ< (بقره: 45) و >وَإِنِ اسْتَنصَرُوكُمْ فِي الدِّينِ فَعَلَيْكُمُ النَّصْرُ< (انفال: 72)؛ يعني اگر مردم از شما در دين ياري طلب كردند، ياري شان كنيد. بنابراين هيچ تناقضي ميان انحصار ياري خدا و اعطاي قدرت به ياري كنندگان ديگر از سوي او وجود ندارد. (حسيني، 1381: ص15) ظرافت خاصي كه در اين بخش از دعا به‌كار رفته، اين است كه ابتدا عرض مي‌كنيم (يا محمد يا علي) و پس از آن، نام مبارك امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف را بر زبان جاري مي‌كنيم و به ولايت و امامتش اقرار مي‌كنيم و با اين روال، تلويحاً به امامت و ولايت ساير امامان معصوم عليهم السلام هم اشاره و اعتراف كرده‌ايم؛ زيرا نمي‌شود امام اول و دوازدهم را به امامت و ولايت پذيرفت و امام دوم تا يازدهم را قبول نداشت. آري؛ امام حي و حاضر در زمان ما، وجود مقدس حضرت صاحب الزمان عجل الله تعالي فرجه الشريف است. به پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم و اميرالمؤمنين عليه السلام توسل كرديم و از آنان خواستيم كفايتمان كنند؛ ولي كسي كه امام معصوم در زمان ما و واسطه فيض الهي است، حضرت مهدي صاحب الزمان است و برآورده شدن حاجات ما به دست مبارك آن حضرت صورت مي‌پذيرد. آن حضرت در تشرفي به ملاقاسم رشتي فرمودند: ناظم كل، حضرت صاحب‌الامر است و غير، در ملك او تصرفي ندارد. محمد صلي الله عليه و آله و سلم، علي عليه السلام، فاطمه عليها السلام را به شفاعت نزد آن بزرگوار مي‌خوانيم و به تنهايي از او استمداد مي‌كنيم. (نهاوندي، 1384: ج5، ص369) آنچه از فراز پاياني (استغاثه) به محضر صاحب الزمان عجل الله تعالي فرجه الشريف بر مي‌آيد، اين است كه همان تأكيد جملات ابتدايي دعا است؛ زيرا در فراز اول، ندبه‌كنان به بلاها و گرفتاري‌هايي اشاره كرديم كه ما را از هر سو احاطه كرده و از پروردگار كمك خواستيم. اين جا با الفاظ (به فريادم برس) و (مرا درياب) از مولا و ولي خود، كمك مي‌خواهيم. به نظر مي‌رسد (به فريادم برس) و (مرا درياب) جملات كنايي باشد؛ كنايه از اين كه كارم به بن بست رسيده و در مقام چاره جويي، كاري از دستم ساخته نيست؛ شما برايم كاري كنيد. از آن جا كه اين جملات را با تأكيد و تكرار، بيان مي‌كنيم، يقيناً قصد داريم نهايت اضطرارمان را برسانيم و با جمله (يا ارحم الراحمين بحق محمد و آله الطاهرين) بار ديگر تأكيد مي‌كنيم كه كار و گشايش، به دست خدا است؛ او كه مهربان‌ترين مهربانان است. حاصل کلام اين دعاي شريف، به ما مي‌آموزد كه در عين دعا و تضرع به درگاه احديت، همواره به توحيد و استقلال تأثير خداوند در عالم هستي اعتقاد كامل داشته باشيم و با صلوات بر محمد و آل محمد، كسب معرفت امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف در سايه اطاعت او وتوسل به اولياي الهي، به درگاه پروردگارمان تقرب بجوييم.   فهرست منابع 1. قرآن کريم، ترجمه ابوالفضل بهرام پور، قم: انتشارات دارالقرآن الکريم. 2. ابن فارس، احمد، معجم مقائيس اللغة، ج1و2، بيروت: دارالکتب الاسلاميه، بي تا. 3. ابن مکي، محمد (شهيد اول)، المزار، بيروت، موسسه المعارف الاسلامية، 1416ق. 4. ابن منظور، لسان العرب، قاهره، دارالمعارف، 1419ق. 5. ابن موسي بن طاووس، علي (حلي)، جمال الاسبوع، قم: دار الذخاير، 1411ق. 6. اسلامي يزدي، مهدي، تفسير ادبي قرآن مجيد، ج2، قم: رواق انديشه، 1377ش. 7. اهري، عيسي، صحيفه المهدي، تهران: رسالت، 1385ش. 8. جباران، محمد رضا، درس نامه علم اخلاق، ج2، قم: ابتکار دانش، 1386ش. 9. جوادي آملي، عبدالله، تفسير تسنيم، قم: اسراء، 1384ش. 10. حائري يزدي، علي بن زين الدين، الزام الناصب في اثبات الحجةالغائب، بيروت، موسسه اعلمي، 1422ق. 11. حسيني تهراني، سيد محمد حسين، امام شناسي، مشهد: علامه طباطبايي، 1427ق. 12. حسيني عاملي، سيد محمد، المواعظ العدديه، قم: مصطفوي، بي تا. 13. حسيني موسوي جزايري، نور الدين نعمة الله، فروق اللغات، قم: الثقافة الاسلامية، بي تا. 14. حسيني، سيد محمد حسين، ياد محبوب، تهران: نشر آفاق، 1381ش. 15. حسيني، سيد محمد مرتضي، تاج العروس، قم: دار الذکر، 1414ق. 16. خميني، روح الله، شرح چهل حديث، تهران: نشر آثار امام خميني، 1385ش. 17. راغب اصفهاني، حسين، مفردات، ترجمه غلام رضا خسروي حسيني، تهران: مرتضوي، 1375ش. 18. سيد رضي، نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتي، قم: موسسه فرهنگي تحقيقاتي اميرالمؤمنين. 19. شرتوني، رشيد، مبادي العربيه، قم: دار الذکر، 1426ق.

✨گم‌شدن حضرت رقیه سلام الله عليها در مسیر شام کاروان از کوفه، راهی شام شد. مشکلات اسارت و دوری پدر، همچنان رقیه علیهاالسلام را می سوزاند. در بین راه که سختی بر دختر امام حسین علیه السلام فشار آورده بود. شروع به گریه و ناله کرد. و به یاد عزت و مقام زمان پدر، اشک ها ریخت. گویا نزدیک بود روحش ‍ پرواز کند و در آن بیابان به بابا بپیوندد. یکی از دشمنان چون آن فریاد ضجه را شنید، به رقیه علیهاالسلام گفت: «اُسکُتی یا جاریه! فقد آذیتنی بِبُکائِک»؛ ای کنیز! ساکت باش، زیرا من با گریه تو ناراحت می شوم. آن نازدانه بیشتر اشک ریخت. دیگر بار آن مرد گفت: 👈 «اُسکُتی یا بنتَ الخارجی»؛ ای دختر خارجی! ساکت باش. حرفهای زجر دهنده آن مزدور، قلب دختر امام علیه السلام را شکست. رو به سر پدر نمود و گفت: 🌟🌟«یا ابتاه قَتَلوکَ ظُلماً و عُدواناَ و سَمُّوک بالخارجی»؛ ای پدر! تو را از روی ستم و دشمنی کشتند و نام خارجی را هم بر تو گذاردند.  پس از این جمله ها، آن مرد غضب کرد و با عصبانیت، رقیه علیهاالسلام را از روی شتر گرفت و از بالا بر روی زمین انداخت. 🤚تاریکی شب بر همه محیط سایه افکنده بود. رقیه علیهاالسلام از ترس، شروع کرد به دویدن در آن تاریکی. سختی و خار و خاشاک زمین، پاهای کوچولوی او را مجروح نمود. و او با همه خستگی باز می دوید.    👈همان زمان، قافله متوجه نیزه ای شد که سر امام حسین علیه السلام بر بالای آن بود. نیزه به زمین فرو رفته بود. دشمن هر چه سعی کرد که آن را در آورد، نتوانست.!! رئیس قافله نزد امام سجاد علیه السلام آمد و سبب این ماجرا و حکایت را پرسید. 👈امام علیه السلام فرمود: یکی از بچه ها گم شده است تا او پیدا نشود، نیزه حرکت نخواهد کرد!  حضرت زینب علیهاالسلام با شنیدن این سخن، خود را از بالای شتر به روی زمین انداخت و ناله کنان به عقب برگشت تا گمشده را پیدا کند. 👈زینب علیهاالسلام به هر سو می دوید. ناگهان چشمش به یک سیاهی افتاد. جلو رفت تا به آن رسید در آنجا یک زن را دید که سر کودکِ گمشده را به دامن گرفته است. رو به آن زن نمود و پرسید: شما کیستید؟! فرمود:«أنا أمُک فاطمه الزهراء، أظَنَنتِ إنّی أغفلُ عَن أیتامِ وَلَدی»؛ من مادر تو، فاطمه زهرا هستم. گمان می کنی من از یتیم های فرزندم غافلم! (۱) زینب علیهاالسلام، رقیه را گرفت و به کاروان رساند و قافله به راه افتاد. (۲)   📓 ناسخ التواریخ، ص ۵۳۱٫

پنج خصلت مهم 💠 امام حسین (علیه السلام) فرمودند: خَمسٌ مَن لَم تَکُن فِیهِ لَم یَکُن فِیهِ کَثیرُ مُستَمتَعٍ: اَلعَقلُ وَ الدِّینُ وَ الأدَبُ وَ الحَیاءُ وَ حُسن ُالخُلقِ؛ پنج خصلت است که در هر کس نباشد، بهره ی چندانی در او نیست: خرد، دین، ادب، حیا و اخلاق نیکو. 📚 حیاة الامام الحسین علیه السلام، ج ۱، ص ۱۸۱ 💠 شرح حدیث: درخت وجود آدمی وقتی ثمربخش است که شاخ و برگ و میوه دهد. ثمر این درخت، صفات نیک و خصلتهای پسندیده است. پنج صفتی را که امام حسین(علیه السلام) در این حدیث به عنوان عناصر خیرآفرین از آنها یاد می کند، چه در زندگی فردی و چه در حیات اجتماعی، منبع برکت و آثار نیک است: «عقل»، بزرگترین موهبتی است که خداوند به انسانها عطا کرده است و حجّتی درونی و پیامبری باطنی است که راه زندگی صحیح را به آدمیان نشان می دهد. «دین»، زندگی بر مدار خواست خداوند و به کار بستن اوامر پروردگار، در همه ی ابعاد است. «ادب »، نشان کمال خرد و وارستگی انسان از رذیله ی جهل است و انسان را مورد احترام و محبوبیّت نزد دیگران قرار می دهد. «حیا»، صفتی ارزشمند است که آدمی را از آلوده شدن به مفاسد و حریم شکنی و بی عفتی باز می دارد. «حسن خلق»، برترین فضیلت یک مسلمان است و صفتی است که خداوند، پیامبر محبوبش حضرت محمد(ص) را به خاطر آن ستوده است. افراد خوش اخلاق، زندگی بهتر و روابط صمیمانه تری با دیگران دارند و در خانه ی دلها نفوذ می کنند. این صفات شایسته ی پنجگانه، وجود آدمی را پرثمر می سازد و کسی که از این اوصاف بی بهره باشد، انتظار خیری از او نیست. خود را به این صفات آراسته کنیم و اگر از آنها برخورداریم، بر آنها بیفزاییم. 📚 حکمت های حسینی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسین علیه السلام)، جواد محدثی.

چند مسئله درباره تربت کربلا: 💠 1.برای سجده بهتر از هر چیزی، تربت حضرت سید الشهداء علیه السلام می‌باشد البته توجه شود سجده بر هر خاکی و نیز سنگ و چوب و مانند اینها صحیح است. 2.مستحب است که تسبیحات حضرت زهرا سلام الله علیها با تسبیحی که از تربت حضرت سید الشهدا علیه السلام است، گفته شود. 3.رساندن مقداری از آب فرات و تربت سید الشهداء به کام نوزاد مستحب است.(تحریر الوسیله فی احکام الولاده م 2 4. خوردن کمی از تربت حضرت سید الشهدا برای شفاء به اندازه یک نخود متوسط یا کمتر که از قبر مطهر حضرت یا از اطراف آن برداشته باشند، اشکال ندارد.ولی بهتر است تربت را در مقداری آب حل نمایند که از بین برود و بعدا آن آب را بنوشند.(انتخاب این عبارت مطابق نظر همه مراجع است هر چند حضرت امام خوردن خاک را در هر صورت جایز می دانند.) 📚 تحریر الوسیله القول فی غیر الحیوان م 11 و 12 رساله مراجع 2628

🌹🍃‍ صبح خودرابا سلام به 14معصوم (ع)شروع کنیم.. ✨بسْمِﺍﻟﻠَّﻪِﺍﻟﺮَّﺣْﻤَﻦِﺍﻟﺮَّﺣِﻴﻢ✨ 🌹🍃ﺍﻟﺴﻼ‌ﻡ ﻋﻠﯿﮏَ ﯾﺎ ﺭﺳﻮﻝَ ﺍﻟﻠﻪ☀️ 🌹🍃ﺍﻟﺴﻼ‌ﻡ ﻋﻠﯿﮏَ ﯾﺎ ﺍﻣﯿﺮَﺍﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ☀️ 🌹🍃ﺍﻟﺴﻼ‌ﻡ ﻋﻠﯿﮏِ ﯾﺎ ﻓﺎﻃﻤﺔُ ﺍﻟﺰﻫﺮﺍﺀ☀️ 🌹🍃ﺍﻟﺴﻼ‌ﻡ ﻋﻠﯿﮏَ ﯾﺎﺣﺴﻦَ ﺑﻦَ ﻋﻠﯽٍ ﻥِﺍﻟﻤﺠﺘﺒﯽ☀️ 🌹🍃ﺍﻟﺴﻼ‌ﻡ ﻋﻠﯿﮏَ ﯾﺎ ﺣﺴﯿﻦَ ﺑﻦَ ﻋﻠﯽٍ ﺳﯿﺪَ ﺍﻟﺸﻬﺪﺍﺀ☀️ 🌹🍃ﺍﻟﺴﻼ‌ﻡ ﻋﻠﯿﮏَ ﯾﺎ ﻋﻠﯽَّ ﺑﻦَ ﺍﻟﺤﺴﯿﻦِ ﺯﯾﻦَ ﺍﻟﻌﺎﺑﺪﯾﻦ☀️ 🌹ﺍﻟﺴﻼ‌ﻡ ﻋﻠﯿﮏَ ﯾﺎ ﻣﺤﻤﺪَ ﺑﻦَ ﻋﻠﯽٍ ﻥِ ﺍﻟﺒﺎﻗﺮ☀️ 🌹🍃ﺍﻟﺴﻼ‌ﻡ ﻋﻠﯿﮏَ ﯾﺎ ﺟﻌﻔﺮَ ﺑﻦَ ﻣﺤﻤﺪٍ ﻥِ ﺍﻟﺼﺎﺩﻕ☀️ 🌹🍃ﺍﻟﺴﻼ‌ﻡ ﻋﻠﯿﮏَ ﯾﺎ ﻣﻮﺳﯽ ﺑﻦَ ﺟﻌﻔﺮٍ ﻥِ ﺍﻟﮑﺎﻇﻢ☀️ُ 🌹🍃ﺍﻟﺴﻼ‌ﻡ ﻋﻠﯿﮏَ ﯾﺎ ﻋﻠﯽَّ ﺑﻦَ ﻣﻮﺳَﯽ ﺍﻟﺮﺿَﺎ ﺍﻟﻤُﺮﺗﻀﯽ☀️ 🌹ﺍﻟﺴﻼ‌ﻡ ﻋﻠﯿﮏَ ﯾﺎ ﻣﺤﻤﺪَ ﺑﻦَ ﻋﻠﯽٍ ﻥِ ﺍﻟﺠﻮﺍﺩ☀️ 🌹🍃ﺍﻟﺴﻼ‌ﻡ ﻋﻠﯿﮏَ ﯾﺎ ﻋﻠﯽَّ ﺑﻦَ ﻣﺤﻤﺪٍ ﻥِ ﺍﻟﻬﺎﺩﯼ☀️ 🌹🍃ﺍﻟﺴﻼ‌ﻡ ﻋﻠﯿﮏَ ﯾﺎ ﺣﺴﻦَ ﺑﻦَ ﻋﻠﯽٍ ﻥِ ﺍﻟﻌﺴﮑﺮﯼ☀️ 🌹🍃السَّلامُ علیکَ یا بقیَّةَ اللهِ یا اباصالحَ المهدی☀️ ✨یاخلیفةَالرَّحمنُ و یا شریکَ القران ایُّها الاِمامَ الاِنسُ و الجّانّ سیِّدی و مَولایْ الاَمان الاَمان... ﻭ ﺭﺣﻤﺔ ﺍﻟﻠﻪ ﻭ ﺑﺮﮐﺎﺗﻪ✨ 🌺اللهُـمَّ ؏َـجِّـلْ لِوَلِیِّکَـــ الْفَـــرَج✨🌺 ✨اݪّلهُمَّ صَݪِّ عَݪے مُحَمَّد وَ آݪِ مُحَمَّد وَ عَجِّݪ فَرَجَهُمْ✨ 💛🍃💛🍃💛🍃💛🍃💛 💚دعای ایمان💚 💞بسم اللّه الرحمن الرحیـم💞 🌹لااِلهَ اِلَّا اللهُ الموُجُودُ فی کُلِّ زَمانٍ🌹 🌹 لا اِلهَ الا اللهُ المَعبوُدُ فی کُلِّ مَکانٍ🌹 🌹 لا اله الا اللهُ المَعروُفُ بِکُلِّ اِحسانٍ🌹 🌹 لااِلهَ الااللهُ کُل یَومٍ فی شَأنٍ 🌹 🌹 لااله الااللهُ اَلاَمانُ اَلاَمانُ اَلاَمانُ مِن زوالِ الایمانِ🌹 🌹 و مِن شَرِّ الشَّیطانِ یاقَدیمَ الاِحسانِ 🌹 🌹یاغَفُورُ یارَحمنُ یارَحیمُ بِرَحمَتِکَ یااَرحَمَ الرّاحِمینَ .🌹 💚دعای چهارحمد💚 💞بسم الله الرحمن الرحیم 💞 🌷اَلحَمدُلِلّه ِ الَّذی عَرَّفَنی نَفسَهُ وَ لَم یَترُکنی عُمیانَ القَلب🌷 🌷اَلحَمدُلِلّه ِ الَّذی جَعَلَنی مِن اُمَّةِ مُحَمَّدٍ صَلَّی الله ُ عَلَیهِ وَ آلِه🌷 🌷اَلحَمدُلِلّه ِ الَّذی جَعَلَ رِزقی فی یَدِهِ وَ لَم یَجعَلهُ فی اَیدِی النّاس🌷 🌷اَلحَمدُلِلّه ِ الَّذی سَتَرَ عُیُوبی عَورَتی وَ لَم یَفضَحنی بَینَ النّاسِ.🌷 💛اللهم عجل لولیک الفرج💛 💙خواص دعای چهارحمد💙 🌻از حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام مرویست🌻 🌼 که هر کس از پیروان ما هر روز این چهار حمد را بخواند خداوند او را سه چیز کرامت فرماید: 🌼 🍀اول عمر طبیعی 🍀 🍀دوم مال و جمعیت بسیار 🍀 🍀سوم باایمان ازدنیارفتن وبی حساب داخل بهشت شدن🍀 🌈🔆🌈🔆🌈🔆🌈🔆🌈🔆🌈🔆 ️ 🌈اذکار و ادعیه دعای عصر غیبت 🌈 ♻️دعایی که در زمان غیبت بایدهر روز خوانده شود🙏 ⚜اللهُمَّ عَرِّفنیِ نَفْسَکَ، ⚜فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفنی نَفْسَکَ لَمْ اَعرِفْ رَسُولَکَ، ⚜ اَللهُمَّ عَرِّفنی رَسُولَکَ، ⚜ فاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنی رَسُولَکَ لَمْ اَعرِّفْ حُجَّتَکَ، ⚜ اللهُمَّ عَرِّفنی حُجَّتکَ فَاِنَّکَ اِنْ لَْم ⚜تُعَرِّفنی حُجَّتکَ ضَلَلْتُ عَنْ دِینیِ . ⚜دعای غریق ⚜ 💠دعای تثبیت ایمان دراخرالزمان💠 🌷🍂💐 یا اَللَّهُ یا رَحْمنُ یا رَحِیمُ یا مُقَلِّبَ القُلُوبِ ثَبِّتْ قَلْبِیِ عَلی دِینک 💐🍂🌷 🍀 إِنَّهُمْ یَرَوْنَهُ بَعیداً وَ نَراه قریباُ 🍀 🌷 أللَّھُـمَ ؏َـجِّـلْ لِوَلیِڪْ ألْـفَـرَج🌷 ‍ 💖❤🌼💖❤🌼💖❤🌼💖❤ 💔زيارة فاطمة الزهراء(س): اَلسَّلامُ عَلَيْكِ يابِنْتَ رَسُولِ اللهِ اَلسَّلامُ عَلَيْكِ يابِنْتَ نَبِىِّ الله️ِ اَلسَّلامُ عَلَيْكِ يابِنْتَ حَبيبِ اللهِ ️اَلسَّلامُ عَلَيْكِ يابِنْتَ خَليلِ اللهِ اَلسَّلامُ عَلَيْكِ يابِنْتَ صَفىِّ اللهِ اَلسَّلامُ عَلَيْكِ يابِنْتَ اَمينِ اللهِ اَلسَّلامُ عَلَيْكِ يابِنْتَ خَيْرِخَلْقِ اللهِ️ 💔اَلالسَّلامُ عَلَيْكِ يا بِنْتَ اَفْضَلِ اَنْبِياءِ اللهِ وَرُسُلِهِ وَمَلائِكَتِهِ اَلسَّلامُ عَلَيْكِ يابِنْتَ خَيْرِ الْبَرِّيَةِ️ اَلسَّلامُ عَلَيْكِ يا سِيِّدَةَنِساءِ الْعالَمينَ مِنَ الاَْوَّلينَ وَالاْخِرينَ اَلسَّلامُ عَلَيْكِ يا زَوْجَةَ وَلِيِّ اللهِ وَخَيْرِ الْخَلْقِ بَعْدَ رَسُولِ اللهِ 💔ا اَلسَّلامُ عَلَيْكِ يااُمَّ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ(ع)سَيِّدَىْ شَبابِ اَهْلِ الْجَنَّةِ اَلسَّلامُ عَلَيْكِ اَيَّتُهَاالصِّدّيقَةُ الشَّهيدَةُ️، اَلسَّلامُ عَلَيْكِ اَيَّتُهَاالرَّضِيَّةُ الْمَرْضِيَّةُ ، اَلسـَّلامُ عـَلَيْكِ اَيَّتـُهَا الْفاضِلـَةُ الزَّكِيـَّةُ️ اَلسـَّلامُ عـَلَيْكِ اَيَّتـُهَا الْحَوْراءُ الاِْنْسِيَّة

🌸🌾🌸🌾🌸🌾🌸 🌸توسل روز چهارشنبه 🌸 🌸یا اَبَا الْحَسَنِ یا مُوسَى بْنَ جَعْفَرٍ اَیُّهَا الْکاظِمُ یَا بْنَ رَسُولِ اللهِ یا حُجَّةَ اللهِ عَلى خَلْقِهِ یا سَیِّدَنا وَمَوْلینا اِنّا تَوَجَّهْنا وَاسْتَشْفَعْنا وَتَوَسَّلْنا بِکَ اِلَى اللهِ وَقَدَّمْناکَ بَیْنَ یَدَىْ حاجاتِنا یا وَجیهاً عِنْدَ اللهِ اِشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللهِ 🌸یا اَبَا الْحَسَنِ یا عَلِىَّ بْنَ مُوسى اَیُّهَا الرِّضا یَا بْنَ رَسُولِ اللهِ یا حُجَّةَ اللهِ عَلى خَلْقِهِ یا سَیِّدَنا وَمَوْلینا اِنّا تَوَجَّهْنا وَاسْتشْفَعْنا وَتَوَسَّلْنا بِکَ اِلَى اللهِ وَقَدَّمْناکَ بَیْنَ یَدَىْ حاجاتِنا یا وَجیهاً عِنْدَ اللهِ اِشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللهِ 🌸یا اَبا جَعْفَرٍ یا مُحَمَّدَ بْنَ عَلِی اَیُّهَا التَّقِىُّ الْجَوادُ یَا بْنَ رَسُولِ اللهِ یا حُجَّةَ اللهِ عَلى خَلْقِهِ یا سَیِّدَنا وَمَوْلینا اِنّا تَوَجَّهْنا وَاسْتَشْفَعْنا وَتَوَسَّلْنا بِکَ اِلَى اللهِ وَقَدَّمْناکَ بَیْنَ یَدَىْ حاجاتِنا یا وَجیهاً عِنْدَ اللهِ اِشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللهِ 🌸 یا اَبَا الْحَسَنِ یا عَلِىَّ بْنَ مُحَمَّدٍ اَیُّهَا الْهادِى النَّقِىُّ یَا بْنَ رَسُولِ اللهِ یا حُجَّةَ اللهِ عَلى خَلْقِهِ یا سَیِّدَنا وَمَوْلینا اِنّا تَوَجَّهْنا و َاسْتَشْفَعْنا وَتَوَسَّلْنا بِکَ اِلَى اللهِ وَقَدَّمْناکَ بَیْنَ یَدَىْ حاجاتِنا یا وَجیهاً عِنْدَ اللهِ اِشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللهِ 🌸🌾🌸🌾🌸🌾🌸 14 صلوات به نیابت از امام حسن مجتبی علیه السلام و جناب علی اصغر علیه السلام هدیه به ساحت مقدس امام موسی کاظم و امام رضا و امام جواد و امام هادی علیهم السلام، به نیت تعجیل درظهور امام زمان ارواحناالفداه 🌸

نیایش صبحگاهی 🌺 🍃 🌺  خدایـا🙏 در اولین  چهارشنبه مرداد  ماه 🌺🍃 چهار حاجتمان را روا کن🙏 گناهــی برایمان مگـذار جز آنکه بیامرزی🙏 و اندوهی برایمان مگذار... جزآنکه برطرفش سازی🙏 دشمنــی برایمان مگذار جز آنکه آن رادورگردانی🙏 و امروز همه دوستانم را حاجت روا بفرما 🙏 آمیـــن یاحَیُّ یا قَیّوم 🙏 ای زنده، ای پاینده 🙏 صبح چهارشنبه تون بخیر ونیکی