🌼 نماز روز اول ماههای قمری:
دو رکعت نماز با این کیفیت:
در رکعت اول، بعد از حمد، ۳۰ مرتبه سورهء توحید.
و در رکعت دوم، بعد از حمد، ۳۰ مرتبه سورهء قدر.
🌼سپس دعای ارزشمندی که مشتمل است بر آیات کلام الله:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ، وَ مَا مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ إِلّا عَلَى اللَّهِ رِزْقُهَا وَ يَعْلَمُ مُسْتَقَرَّهَا وَ مُسْتَوْدَعَهَا، كُلٌّ فِي كِتَابٍ مُبِينٍ. بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ، وَ إِنْ يَمْسَسْكَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلا كَاشِفَ لَهُ إِلّا هُوَ، وَ إِنْ يُرِدْكَ بِخَيْرٍ فَلا رَادَّ لِفَضْلِهِ، يُصِيبُ بِهِ مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ، وَ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ. بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ، سَيَجْعَلُ اللَّهُ بَعْدَ عُسْرٍ يُسْراً، مَا شَاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلّا بِاللَّهِ، حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ، وَ أُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ، إِنَّ اللَّهَ بَصِيرٌ بِالْعِبَادِ، لا إِلَهَ إِلّا أَنْتَ، سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ، رَبِّ إِنِّي لِمَا أَنْزَلْتَ إِلَيَّ مِنْ خَيْرٍ فَقِيرٌ، رَبِّ لا تَذَرْنِي فَرْداً، وَ أَنْتَ خَيْرُ الْوَارِثِينَ.
زادالمعاد، ص ۴۶۲.
✨ وصف مومن ✨
سورهء《 انسان》یا《هل أتی 》یا《دهر》( ۲ )
✔ خواندیم پس از آنکه حضرت امیر و صدیقهء طاهره به نذر خود وفا کردند و روزه گرفتند، هر سه شب افطار خود را بخشیدند، آیات ۵ تا ۲۲ سورهء هل أتی در بارهء آن بزرگواران بطور خاص، و مومنان حقیقی بطور عموم نازل شد.
و اما متن آیات:
🌹🌹إِنَّ الْأَبْرَارَ يَشْرَبُونَ مِن كَأْسٍ كَانَ مِزَاجُهَا كَافُورًا...
به یقین ابرار (و نیکان) از جامى مى نوشند که با عطر خوشى آمیخته است.
از چشمه اى که بندگان خاص خدا از آن مى نوشند، و از هر جا بخواهند آن را جارى مى سازند. ۵ و ۶ انسان.
تفسیر: أبرار، جمع بَرّ، به معنى وسعت و گستردگى است، و به همین جهت صحراهاى وسیع را بَرّ مى گویند، و از آنجا که افراد نیکوکار، اعمالشان نتائج گسترده اى در سطح جامعه دارد، این واژه بر آنها اطلاق مى شود.
و یکى از معانى معروف کافور، بوى خوش است. به این معنی که این شراب طهور بهشتى، بسیار معطر و خوشبوست که هم ذائقه از آن لذت مى برد، و هم شامه.
👈 آن گاه به سرچشمه اى که این جام شراب طهور از آن پر مى شود اشاره کرده مى فرماید:
این چشمهء شراب طهور، چنان در اختیار ابرار و عباد الله است که هر جا اراده کنند از همانجا سر بر مى آورد.
💚 در آیات بعد، با ذکر پنج وصف، دلیل استحقاق آنها را نسبت به این همه نعمتهاى بى مانند توضیح مى دهد:
🌹يُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَيَخَافُونَ يَوْمًا كَانَ شَرُّهُ مُسْتَطِيرًا...
آنها به نذر خود وفا مى کنند، و از روزى که شرّ و عذابش گسترده است مى ترسند. ۷
و غذاى (خود) را با اینکه به آن علاقه (و نیاز) دارند، به مسکین و یتیم و اسیر مى دهند. ۸
(و مى گویند) ما شما را بخاطر خدا اطعام مى کنیم، و هیچ پاداش و سپاسى از شما نمى خواهیم (یعنی خلوص، نه ریا و نه جلب توجه دیگران بلکه فقط خدا). ۹
ما از پروردگارمان خائفیم در آن روزى که عبوس و سخت است. ۱۰ انسان.
✅ از آیات فوق بخوبى میتوان فهمید یکى از بهترین اعمال، اطعام محرومان و نیازمندان است، نه تنها نیازمندان مسلمان که اسیران بلاد شرک، نیز تحت پوشش این دستور اسلامى قرار گرفته، تا آنجا که اطعام آنها یکى از کارهاى برجستهء ابرار شمرده شده است. اسیر حتی اگر حیوان درنده باشد اما چون اسیر است پناهی ندارد و اختیارش با دیگران است. پس باید به آنها رحم کرد.
■ و روز عبس یعنى آن قدر حوادث آن روز سخت و ناراحت کننده است که نه تنها انسانها در آنروز عبوسند بلکه گوئى خود آنروز نیز عبوس است.
👈 👈 نکته قابل توجه اینکه دومین وصف از اوصاف پنجگانه، و پنجمین وصف، هر دو مسئلهء خوف است، با این تفاوت که در اولى سخن از خوف روز قیامت است و در دومى خوف از پروردگار در روز قیامت. یعنی هم باید از گستردگی قیامت خوف داشته باشیم و هم در مقابل صاحب و مالک آن، تعظیم کنیم و خوف داشته باشیم. خدایا ببخش.
💚 👈 👈 حال، نتیجهء این اعمال نیک و توجه پروردگار چیست؟
🌹فَوَقَاهُمُ اللَّهُ شَرَّ ذَٰلِكَ الْيَوْمِ وَلَقَّاهُمْ نَضْرَةً وَسُرُورًا.
خداوند آنانرا از شرّ آنروز نگه مى دارد و از آنها استقبال مى کند درحالیکه شادمان و مسرورند. ۱۱ انسان.
/ادامه، فردا إن شاءالله/
✨ وصف مومن ✨
سورهء 《انسان》یا《هل أتی 》یا《دهر》( ۳ )
خواندیم ۱۸ آیه از سورهء هل أتی (۵ تا ۲۲)، در تاریخ ۲۵ ذی الحجه در وصف مومنین حقیقی و در رأس آنها حضرت امیر و صدیقهء طاهره نازل شد.
از آیهء ۵ تا ۱۱ را روز گذشته خواندیم.
✅ سپس خداوند در ادامه، بهشتی را وصف میکند که برای این مومنان آماده فرموده:
🌹🌹وَجَزَاهُم بِمَا صَبَرُوا جَنَّةً وَحَرِيرًا.
و در برابر صبرشان، بهشت و لباسهاى حریر (بهشتى) را به آنها پاداش مى دهد. ۱۲ انسان.
تفسیر: در واقع خداوند در برابر آنهمه استقامت و ایثار، و خلوص و شکیبایی، بهشتهای مخصوصی برای آنان فراهم فرموده.
🌹مُّتَّكِئِينَ فِيهَا عَلَى الْأَرَائِكِ ۖ لَا يَرَوْنَ فِيهَا شَمْسًا وَلَا زَمْهَرِيرًا.
در آنجا بر تختهاى زیبا تکیه کرده اند، نه آفتاب ( سوزان ) را در آنجا مى بینند و نه سرما را. ۱۳
و در حالى است که سایه هاى آن (درختان بهشتى) بر آنها فرو افتاده و چیدن میوه هایش بسیار آسان است. ۱۴ انسان.
🌺 👈 أَرائِکَ، جمع اریکه به معنی تختهاى زیبا و فاخر است.
و اشاره به هوای معتدل بهشت، به این معنی نیست که خورشید و ماه در آنجا وجود ندارد، بلکه با وجود سایه هاى درختان بهشتى تابش ناراحت کنندهء خورشید در آنجا نیست.
و چیدن میوه هایش براى آنها بسیار سهل و آسان است، یعنی نه مشکلى وجود دارد، نه خارى در دست مى رود، و نه احتیاج به تلاش و حرکتى براى چیدن میوه هاست.
👈 سپس از خدمتگذاران بهشت می فرماید:
🌹وَيُطَافُ عَلَيْهِم بِآنِيَةٍ مِّن فِضَّةٍ وَأَكْوَابٍ كَانَتْ قَوَارِيرَا.
و در گردا گرد آنها ظرفهایى سیمین و قدحهایى بلورین مى گردانند، (پر از بهترین غذاها و نوشیدنیها). ۱۵
ظرفهاى بلورینى از نقره، که آنها را به اندازهء مناسب آماده کرده اند. ۱۶ انسان.
خدمتگذارانی که با زیباترین ظرفها و عالی ترین خوردنیها و نوشیدنیها دور بهشتیان در گردشند.
ظرفهای بلورین از نقره، در حالیکه در دنیا چنین ظرفی مطلقا وجود ندارد.
👈 سپس می فرماید:
🌹وَيُسْقَوْنَ فِيهَا كَأْسًا كَانَ مِزَاجُهَا زَنجَبِيلًا.
و در آنجا از جامهایى سیراب مى شوند لبریز (از شراب طهورى) که آمیخته با زنجبیل است. ۱۷ انسان.
🌹عَيْنًا فِيهَا تُسَمَّىٰ سَلْسَبِيلًا.
از چشمه اى در آنجا که نامش سلسبیل است. ۱۸ انسان.
عربها شرابی داشته اند نشاط آور که با زنجبیل می آمیختند. و سلسبیل نام چشمه ای است در بهشت با نوشیدنی بسیار گوارا و دلچسب.
💚💚💚 همه چیز، ایده آل و مطلوب.
/ آخرین نعمتها در پیغام قرآنی فردا إن شاءالله/
✨ از اعمال ماه ذیقعده ✨
برای روز يكشنبهء اين ماه نمازی آسان و پرفضيلت از رسول خدا (صلی الله عليه و آله) روايت شده:
هركه آنرا بجا آورد، توبه اش پذيرفتهء حق، و گناهش آمرزيده میشود، و طلبكاران او در قيامت از او راضی گردند، و با ايمان از دنيا برود، و ايمانش از او گرفته نشود، و قبرش وسيع و نورانی گردد، و پدر و مادرش از او راضی شوند، و آمرزش حق نصيب پدر و مادر و فرزندان و نژاد او گردد، و روزی او توسعه يابد، و فرشتهء مرگ در وقت مردن با او مدارا كند ، و جانش را به آسانی بستاند.
و كيفيت آن نماز چنين است:
چهار ركعت نماز بخواند، هر دو رکعت به یک سلام.
در هر ركعت پس از حمد، سه مرتبه سورهء توحيد، و یک مرتبه سورهء فلق و سورهء ناس را بخواند، و پس از نماز هفتاد مرتبه اسغفار كند.
سپس بگوید:
لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إلاَّ بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ.
سپس بگوید:
يَا عَزِيزُ يَا غَفَّارُ اِغْفِرْ لِي ذُنُوبِي وَ ذُنُوبَ جَمِيعِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ فَإِنَّهُ لاَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إلاَّ أَنْتَ.
ای عزیز! ای آمرزنده! بیامرز گناهان مرا و گناهان همهء مردان و زنان مومن را، که کسی جز تو گناهان را نیامرزد.
اقبال، ص ۳۰۸.
🌺 همه و ما را دعا کنید 🌺
✨ وصف مومن ✨
سورهء 《انسان》یا《هل أتی 》یا《دهر》 ( ۴ )
👈 خداوند در آیات ۵ تا ۲۲ سورهء انسان ۵ صفت مهم را از مومنان حقیقی و در راس آنها امیر مومنان و حضرت زهرا ذکر فرموده که راهنمای خوبیست برای رشد و رسیدن به آن بزرگواران.
💚 فرمود آنان به نذر خود وفا می کنند، از روزی که شر عذابش گسترده است ترسانند، سوم، غذایی را که به آن شدیدا نیاز دارند به مستحق میدهند، چهارم خلوص دارند و به مستحق می گویند ما تشکر شما را نمیخواهیم. پنجمین خصلت آنان اینست که از عظمت پروردگار در روز قیامت ترسانند.
💚 سپس از پاداشهای خاصی که برای آنان فراهم شده فرمود که بخشی از آنرا خواندیم و امروز بخشهای پایانی را می خوانیم:
🌹🌹وَيَطُوفُ عَلَيْهِمْ وِلْدَانٌ مُّخَلَّدُونَ إِذَا رَأَيْتَهُمْ حَسِبْتَهُمْ لُؤْلُؤًا مَّنثُورًا.
و بر گردشان (براى پذیرایى) نوجوانانى جاودانى مى گردند که هرگاه آنها را ببینى گمان مى کنى مروارید پراکنده اند. ۱۹
🌹وَإِذَا رَأَيْتَ ثَمَّ رَأَيْتَ نَعِيمًا وَمُلْكًا كَبِيرًا.
و هنگامیکه آنجا را ببینى نعمت و مُلک عظیمى را مى بینى. ۲۰ انسان.
واژهء نعیم به معنى نعمتهاى فراوان، و مُلک کبیر که از عظمت و وسعت باغهاى بهشتیان خبر مى دهد، مفهوم وسیع و گسترده اى دارند. مفهومی که ذهن محبوس انسان در جهان ماده نمیتواند آنرا درک کند.
💚 و نعمتهای پوشش و زیب و زینت و در پایان، نعمت بسیار بزرگی را که در قیامت وجود دارد بیان می فرماید: 👇👇
🌹عَالِيَهُمْ ثِيَابُ سُندُسٍ خُضْرٌ وَإِسْتَبْرَقٌ ۖ وَحُلُّوا أَسَاوِرَ مِن فِضَّةٍ وَسَقَاهُمْ رَبُّهُمْ شَرَابًا طَهُورًا.
بر اندام آنها لباسهایى است از حریر نازک سبز رنگ، و از دیباى ضخیم، و با دستبندهایى از نقره آراسته شده اند، و پروردگارشان شراب طهور به آنان مى نوشاند. ۲۱ انسان.
(وَسَقَاهُمْ رَبُّهُمْ شَرَابًا طَهُورًا). یعنی در آنجا ساقی، خود خداست. و چه نعمتی از این بالاتر؟!! (دقت کنیم).
💚 👈 کلمهء ربّ به این معنی است که خداوند همیشه انسان را پرورش داده و مالک و مربى اوست، و او را در مراحل تکامل همواره به پیش برده و به آخرین مرحله می رساند (هرچند همهء انسانها از این فرصت استفادهء کامل نمی کنند)، و سپس مومنانی را که از این فرصت، بهرهء کامل برده اند، با دست قدرتش از جام شراب طهور، سیراب و سرخوش می کند.
لطفى که در این آیه و در این نعمت نهفته است از همه برتر و بالاتر است.
💚 👈 و در آخرین آیه، مى فرماید:
🌹إِنَّ هَٰذَا كَانَ لَكُمْ جَزَاءً وَكَانَ سَعْيُكُم مَّشْكُورًا.
این پاداش شماست، و سعى و تلاش شما مورد قدردانى است. ۲۲ انسان.
یعنی مبادا کسى تصور کند این مواهب و پاداشهاى عظیم را بى حساب مى دهند، اینها همه جزاى سعى و عمل، مجاهدتها، خودسازیها و دوری از گناه است و خدا شکور و قدرشناس است.
✨ وصف مومن ✨
🌹🌹 فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّن كَذَبَ عَلَى اللَّهِ وَكَذَّبَ بِالصِّدْقِ إِذْ جَاءَهُ ۚ أَلَيْسَ فِي جَهَنَّمَ مَثْوًى لِّلْكَافِرِينَ......
چه کسى ستمکارتر است از آن کسیکه بر خدا دروغ ببندد و سخن راست (و وحى الهى) را هنگامیکه به سراغ او آمده تکذیب کند؟! آیا درجهنم جایگاهى براى کافران نیست؟! اما کسیکه سخن راست بیاورد و کسیکه آنرا تصدیق کند، آنان پرهیزگارانند. آنچه بخواهند نزد پروردگارشان براى آنان موجود است، و اینست جزاى نیکوکاران. تا خداوند بدترین اعمالى را که انجام داده اند (در سایهء ایمان و صداقت آنها) بیامرزد، و آنها را به بهترین اعمالى که انجام مى دادند پاداش دهد. ۳۲ تا ۳۵ زمر.
تفسیر: این آیات، مردم را به دو گروه مکذبان و صادقان، تقسیم مى کند. هر یک از این دو گروه، دو وصف دارند.
👈 گروه اول: اینان افرادی هستند که بسیار دروغ بر خدا مى بندند، احکام دروغینى از جانب خود می آورند و آنرا نسبت می دهند به خداوند. متأسفانه گاها این احکام دروغین را از کسانی می شنویم که ادعای علم دینی و ایمان دارند و قطعا دروغهای اینان، اثرگذارتر خواهد بود.
اگر هم کسی سخن صدق را که همان کلام خداست به آنها بگوید، آنرا تکذیب می کنند.
■ و در پایان آیه در یک جملهء کوتاه، کیفر اینگونه افراد را چنین بیان مى فرماید: آیا در جهنم جایگاه کافران نیست؟!
هنگامیکه نام جهنم برده مى شود، بقیهء عذابهاى دردناک نیز در آن خلاصه شده است.
👈 دربارهء گروه دوم، نیز دو توصیف ذکر مى فرماید: کسیکه سخن صدق و حق را بیاورد، و کسیکه آنرا تصدیق کند، پرهیزکاران واقعى آنها هستند.
سخن از کسانیست که سخن صدق می گویند و به آن عمل هم می کنند. اعم از پیامبران و امامان معصوم و تبیین کنندگان مکتب آنها.
👈 نکتهء قابل توجه اینکه، بجاى وحى، تعبیر به صدق مى کند، در صورتیکه منظور از سخن صدق، همان قرآن است.
👈 یعنی تنها سخنى که هیچگونه احتمال دروغ و خلاف در آن نیست، سخنى است که از طریق وحى، از ناحیهء پروردگار، نازل مى گردد، و تقوا و پرهیزگارى تنها در سایهء تعلیمات مکتب انبیاء و تصدیق آن، در درون جانها شکوفا مى شود.
🌺 👈 در آیهء بعد، سه پاداش بزرگ براى این گروه بیان مى فرماید:
آنچه بخواهند نزد پروردگارشان براى آنها موجود است و اینست جزاى نیکوکاران.
👈 👈 بعضى، در اینجا سؤالى مطرح کرده اند که آیا اگر آنها تقاضاى مقامات انبیاء و اولیاء برتر از خود را بکنند، نیز به آنها داده مى شود؟
پاسخ:
پاداشهاى آخرت، و حتى تفضّل هاى الهى، بر اساس شایستگى هائى است که انسان در این دنیا کسب مى کند، کسیکه مى داند ایمان و عملش در این دنیا، در سرحد ایمان و عمل دیگران نبوده، هرگز آرزوى مقام آنها را نخواهد کرد، چرا که یک آرزوى غیر منطقى است.
اما داشتن این آرزو در دنیا، غیرمنطقی نیست، چون برای کسب مقامات عالی بهشت، هنوز فرصت داریم.
دومین و سومین پاداش آنان اینست که از خدا می خواهند، بدترین اعمالى که انجام داده اند را بیامرزد، و جبران کند، و آنها را به بهترین اعمالى که انجام مى داده اند پاداش دهد.
از یکسو، این تقاضا را دارند که خداوند، بدترین اعمالشان را ببخشد، و از سوى دیگر، بهترین اعمالشان را معیار پاداش قرار دهد، و همه اعمال آنها را به حساب آن بپذیرد.
زمانیکه در دنیا درخواست مغفرت از خدا داریم، باید ابتدا برای رسیدن به آن توبه و جبران کنیم، که البته قطعا کامل صورت نمی گیرد، اما تفضل خدا شامل حالمان شده و ما را زیر سایهء مغفرت خویش قرار می دهد.
در بهشت هم همینطور است. وقتی کسی از بهشتیان، کسب مقامات بالاتر را در سایهء مغفرت الهی درخواست میکند، قطعا مراحلی را باید بپیماید و زیر سایهء تفضل خدای رحمان قرار بگیرد، و پس از آن، درخواستش به اجابت برسد.
ذکر غفران و آمرزش، قبل از پاداش، به خاطر همین است که نخست باید شستشوئى کنیم و پاک شویم، و آنگاه بر بساط قرب خدا قدم نهیم.
✅ و در ادامه، خداوند با تعبیرى که در این آیات بیان فرموده، درخواست بهشتیان را پذیرفته است. بدترین اعمالشان را مى بخشد، و بهترین را معیار پاداش قرار مى دهد.
✨ وصف مومن ✨
👈 مقابل وصف غیر مومن، وصف مومن است.
🌹🌹فَإِذا مَسَّ الْإِنْسانَ ضُرٌّ دَعانا ثُمَّ إِذا خَوَّلْناهُ نِعْمَةً مِنّا قالَ إِنَّما أُوتِیتُهُ عَلى عِلْم بَلْ هِیَ فِتْنَةٌ وَ لکِنَّ أَکْثَرَهُمْ لایَعْلَمُونَ.
هنگامیکه انسان را زیانى رسد، ما را (براى حل مشکلش) مى خواند، سپس هنگامیکه از جانب خود به او نعمتى دهیم، مى گوید (این نعمت را به خاطر کاردانى خودم به من داده اند)، ولى این وسیلهء آزمایش (آنها) است، اما بیشترشان نمى دانند. ۴۹ زمر.
تفسیر: بعضی افراد بدلیل خودبینی و کم ظرفیتی، وقتی به نعمتى می رسند خود را گم مى کنند و زیادی دچار شادی و شعف میشوند بطوریکه ان نعمت باعث غرورشان شده و از خدا و از بسیاری رفتارهای صحیح اجتماعی، غافل میشوند.
👈 خداوند در پاسخ به این افراد، چنین مى گوید: این نعمت، وسیلهء آزمایش آنهاست ولى اکثرشان نمى دانند. هدف اینست که، با بروز حوادث سخت، و به دنبال آن رسیدن به نعمتهاى بزرگ، آنچه را در درون دارند آشکار کنند، که آیا به هنگام مصیبت مأیوس، و به هنگام نعمت مغرور مى گردند؟
آیا، در این تحولات، بیشتر به فکر خدا مى افتند، و یا غرق دنیا مى شوند؟
آیا، خویشتن خویش را فراموش مى کنند و یا با توجه به ضعف هاى خود بیش از پیش به یاد خدا خواهند بود؟
◾ ولى افسوس، که بیشترمان، فراموش کاریم و از این حقایق آگاه نیستیم.
این حقیقت بارها در آیات قرآن تکرار شده است که، خداوند حکیم، گاه، انسان را در تنگناى مشکلات قرار مى دهد، و گاه، در رفاه و آسایش و نعمت، تا او را از این طرق بیازماید، ارزش وجودى او را بالا ببرد، و به این حقیقت که همه چیز، از ناحیه اوست آشنا سازد.
🟢 👈 اصولاً، شدائد، زمینه ساز شکوفائى فطرت است، همان گونه که نعمتها مقدمهء معرفت و شناخت خداست.
👈 اما در پاسخ آنها که می گویند نعمتهاى ما، مولود آگاهى و توانائى خودمان است، فرموده است:
🌹قَدْ قَالَهَا الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ فَمَا أَغْنَىٰ عَنْهُم مَّا كَانُوا يَكْسِبُونَ.
این سخن را کسانى که قبل از آنها بودند نیز گفتند، ولى آنچه را به دست مى آوردند براى آنها سودى نداشت. ۵۰ زمر
👈 فرموده: سرى به تاریخ گذشتگان بزنید، و راجع به آنها تحقیق و مطالعه کنید و ببینید آنها هم که همین سخن را می گفتند، به چه مصائب و عذاب هائى گرفتار شدند! 👇
🌹فَأَصَابَهُمْ سَيِّئَاتُ مَا كَسَبُوا ۚ وَالَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْ هَٰؤُلَاءِ سَيُصِيبُهُمْ سَيِّئَاتُ مَا كَسَبُوا وَمَا هُم بِمُعْجِزِينَ.
پس بدیهاى اعمالشان به آنها رسید. و ستمکاران این گروه نیز بزودى گرفتار بدیهاى اعمالى که انجام داده اند خواهند شد، و هرگز نمى توانند از عذاب الهى بگریزند. (ستمکاران آن گروهها، رؤسای آنها هستند). ۵۱ زمر.
👈👈👈 و کلام آخر قرآن به این افراد 👇
🌹أَوَلَمْ يَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَن يَشَاءُ وَيَقْدِرُ ۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ.
آیا آنها ندانستند که خداوند، روزى را براى هر که بخواهد گسترده یا تنگ مى سازد؟! در این، نشانه هایى است براى گروهى که ایمان مى آورند. ۵۲ زمر.
✅ همه چیز به صلاحدید خداست. هرکه را صلاح بداند رزق فراوان و هرکه را صلاح بداند رزق کم عطا می فرماید. و این مطلب به خیلی مسائل بستگی دارد، از جمله تلاش خود انسان البته در کسب حلال.
✔ در این میان هیچ کاری به کسانیکه که خودشان از هر طریقی کسب معیشت می کنند و گاها صاحب اموال فراوانی میشوند، نداریم. خداوند هم به آنها کاری ندارد تا عذاب الهی به آنها حتمی شود. در آن هنگام حاضرند همهء آنچه را دارند حتی علاوه بر آن فِدا کنند و از عذاب رهایی یابند ( ۴۷ همین سوره ).
✨ وصف مومن ✨ ( ۱ )
🌹🌹 قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَىٰ أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا ۚ إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ.....
بگو: اى بندگان من که برخود اسراف و ستم کرده اید! از رحمت خداوند نومید نشوید که خدا همهء گناهان را مى آمرزد، زیرا او بسیار آمرزنده و مهربان است. ۵۳ زمر.
تفسیر: این آیه، امیدبخش ترین، آیات قرآن مجید نسبت به همهء گنهکاران است، حضرت امیر فرموده اند: در تمام قرآن آیه اى وسیع تر از این آیه نیست.
مجمع البیان، ذیل همین آیه.
اگر در آیاتی از قرآن کریم، سخن از عذاب الهی به میان آمده، هدف اصلى، تربیت و هدایت است نه انتقام جوئى و خشونت، که در این آیات با لحنى آکنده از نهایت لطف و محبت، آغوش رحمتش را بروى همگان باز کرده و فرمان عفو آنها را صادر نموده است.
🌸 تعبیر به یا عِبادِىَ (اى بندگان من!) آغازگر لطفى است از ناحیه پروردگار.
🌸 تعبیر به اسراف به معنی زیاده روی در گناه بجاى ظلم و گناه و جنایت نیز لطف دیگرى است.
🌸 تعبیر به عَلى أَنْفُسِهِم که نشان مى دهد گناهان آدمى همه به خود او باز مى گردد، نشانه دیگرى از محبت پروردگار است، که اینطور دلسوزانه به بندگانش هشدار می دهد.
🌸 تعبیر به لاتَقْنَطُوا (مأیوس نشوید)، لطف دیگری است.
🌸 و تعبیر مِنْ رَحْمَةِ اللّهِ بعد از جمله لاتَقْنَطُوا تأکید بیشترى بر این خیر و محبت مى باشد.
🌸 👈 جملهء إِنَّ اللّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوب،َ اوج رحمت خداست.
و کلمهء جَمِیْعاً به عنوان تأکید بر آن افزوده مى شود و امیدوارى را به آخرین مرحله مى رسد.
🌸 سپس توصیف خداوند به غفور و رحیم که دو وصف از اوصاف امیدبخش پروردگار است، در پایان آیه، جائى براى کمترین یأس و نومیدى باقى نمى گذارد.
در اینجا مفسران، دو سوال مطرح کرده اند:
آیا عمومیت آیه، همهء گناهان حتى شرک و گناهان کبیره دیگر را فرا مى گیرد؟
و آیا این وعدهء غفران، مطلق است یا مشروط به توبه و مانند آن؟
👈 آیهء بعد، پاسخ این دو سوال است:
سه دستور در آیات بعد داده شده، که همه چیز را روشن مى سازد:
🌹وَأَنِيبُوا إِلَىٰ رَبِّكُمْ وَأَسْلِمُوا لَهُ مِن قَبْلِ أَن يَأْتِيَكُمُ الْعَذَابُ ثُمَّ لَا تُنصَرُونَ.
و به درگاه پروردگارتان بازگردید و در برابر او تسلیم شوید، پیش از آن که عذاب به سراغ شما آید، سپس (از سوى هیچکس) یارى نشوید. ۵۴ زمر.
🌹وَاتَّبِعُوا أَحْسَنَ مَا أُنزِلَ إِلَيْكُم مِّن رَّبِّكُم مِّن قَبْلِ أَن يَأْتِيَكُمُ الْعَذَابُ بَغْتَةً وَأَنتُمْ لَا تَشْعُرُونَ.
و از بهترین دستورهایى که از سوى پروردگارتان بر شما نازل شده پیروى کنید پیش از آن که عذاب (الهى) ناگهان به سراغ شما آید در حالیکه از آن آگاه نیستند! ۵۵ زمر.
اول) وَ أَنِیبُوا إِلى رَبِّکُمْ: بسوى پروردگارتان باز گردید .
دوم) وَ أَسْلِمُوا لَهُ: در برابر فرمان او تسلیم شوید .
و سوم) وَ اتَّبِعُوا أَحْسَنَ ما أُنْزِلَ إِلَیْکُمْ مِنْ رَبِّکُمْ: از بهترین دستوراتى که از سوى پروردگارتان بر شما نازل شده پیروى کنید.
👈 👈 این دستورهاى سه گانه، مى گوید درهاى غفران و رحمت بروى همهء بندگان بدون استثنا گشوده است، مشروط بر اینکه، بعد از ارتکاب گناه به خود آیند، و تغییر مسیر دهند، رو بسوى درگاه خدا آورند، در برابر فرمانش تسلیم باشند، و با عمل، صداقت خود را در این توبه و انابه، نشان دهند. به این ترتیب، این یک عفو عمومی است که نه شرک از آن مستثناست و نه غیر آن. و اگر در آیهء ۴۸ سورهء نساء، بخشش و عفو مشرکان را استثنا کرده در مورد مشرکانى است که در حالت شرک از دنیا بروند، نه آنها که بیدار شوند و راه حق پیش گیرند و با توبه و انابه، براى جدا شدن از گذشته، و آغاز یک زندگى جدید، و حتى تولد ثانوى گام بردارند.
🌺 در روایات معصومین دربارهء گنهکاری که حقیقتا توبه و جبران می کند، می خوانیم:
کَما وَلَدَتْهُ أُمُّهُ: او همانند زمانى است که از مادر متولد شده.
کافی، ج۲، ص۵۳۵.
🌺 در روایتى از پیامبر گرامى اسلام صلوات الله علیه، مى خوانیم:
التَّائِبُ مِنَ الذَّنْبِ کَمَنْ لَا ذَنْبَ لَهُ:
کسیکه از گناه توبه کند، همانند کسى است که اصلاً گناه نکرده است.
سفینة البحار، ج۱، ص۱۲۶.
◾ 👈 البته طبیعی است اشخاصی که بار سنگینی از گناه را به دوش مى کشند، مسئولیت سنگین ترى در مقام جبران از طریق اعمال صالح دارند.
/اما تفسیر این دو آیه و سه فرمان، فرداإن شاءالله/
✨ وصف مومن ✨ ( ۲ )
👈 در آیهء ۵۳ زمر که روز گذشته خواندیم، خداوند در فضایی آکنده از مهر و محبت الهی، به انسان فرمود: همهء گناهانت را می بخشم. اما در چه صورت؟ در صورتیکه به سه دستور الهی عمل کنی 👇
🌹وَأَنِيبُوا إِلَىٰ رَبِّكُمْ وَأَسْلِمُوا لَهُ مِن قَبْلِ أَن يَأْتِيَكُمُ الْعَذَابُ ثُمَّ لَا تُنصَرُونَ....
و به درگاه پروردگارتان بازگردید و در برابر او تسلیم شوید، پیش از آن که عذاب به سراغ شما آید، سپس (از سوى هیچکس) یارى نشوید.
و از بهترین دستورهایى که از سوى پروردگارتان بر شما نازل شده پیروى کنید پیش از آن که عذاب (الهى) ناگهان به سراغ شما آید در حالیکه از آن آگاه نیستند! ۵۴ و ۵ زمر.
اول) وَ أَنِیبُوا إِلى رَبِّکُمْ: بسوى پروردگارتان باز گردید .
دوم) وَ أَسْلِمُوا لَهُ: در برابر فرمان او تسلیم شوید .
و سوم) وَ اتَّبِعُوا أَحْسَنَ ما أُنْزِلَ إِلَیْکُمْ مِنْ رَبِّکُمْ: از بهترین دستوراتى که از سوى پروردگارتان بر شما نازل شده پیروى کنید. آ
🌺 👈 و این سه دستور الهی چیست؟ توبه و بازگشت بسوی خدا و جبران اعمال ناشایسته بوسیلهء تسلیم شدن در برابر اوامر الهی و پیروی از آن.
تفسیر: بهترین چیزى که از سوى پروردگار نازل شده چیست؟
دو تفسیر در این باره بیان شده. اول اینکه منظور از احسن، انتخاب واجبات و مستحبات است.
و دوم، اشاره به قرآن در میان کتابهای آسمانى است. آنچنانکه در آیهء ۲۳ همین سوره، قرآن، احسن الحدیث (بهترین سخن) نامیده شده: اللّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِیثَ کِتاباً مُتَشابِهاً مَثانِیَ.
که البته این دو تفسیر، منافاتى با هم ندارند.
💚 اما چرا خداوند باب توبه را به روی بنده اش گشود؟
تا روز قیامت برای کسی افسوسی باقی نماند 👇👇
🌹أَن تَقُولَ نَفْسٌ يَا حَسْرَتَا عَلَىٰ مَا فَرَّطتُ فِي جَنبِ اللَّهِ وَإِن كُنتُ لَمِنَ السَّاخِرِينَ....
(این دستورها براى آنست که) مبادا کسى روز قیامت بگوید: افسوس بر من از کوتاهى هایى که در اطاعت فرمان خدا کردم و از مسخره کنندگان (آیات او) بودم!
یا بگوید: اگر خداوند مرا هدایت مى کرد، از پرهیزگاران بودم.
یا هنگامى که عذاب را مى بیند بگوید:«اى کاش بار دیگر (به دنیا) بازمى گشتم و از نیکوکاران بودم! ۵۶ و ۷ و ۸ زمر.
/ تفسیر این سه آیه، فرداإن شاءالله/
✨ وصف مومن ✨ ( ۳ )
در پیغامهای قرآنی دو روز گذشته خواندیم، خداوند به بندهء گناهکارش فرمود: از بخشش خدا ناامید نشو.
سپس باب توبه را به روی او گشود و به او سه فرمان داد:
توبه کن، تسلیم فرمان خدا بشو و از قرآن که بهترین دستور و سخن خداست پیروی کن.
آنگاه برای او روشن فرمود اگر توبه نکنی و گناهکار از دنیا بروی، روز قیامت دچار حسرتهای فراوانی خواهی شد 👇👇
🌹أَن تَقُولَ نَفْسٌ يَا حَسْرَتَا عَلَىٰ مَا فَرَّطتُ فِي جَنبِ اللَّهِ وَإِن كُنتُ لَمِنَ السَّاخِرِينَ....
( توبه برای اینست که ) مبادا کسى روز قیامت بگوید: افسوس بر من از کوتاهى هایى که در اطاعت فرمان خدا کردم و از مسخره کنندگان (آیات او) بودم!
یا بگوید: اگر خداوند مرا هدایت مى کرد، از پرهیزگاران بودم.
یا هنگامى که عذاب را مى بیند بگوید: ایکاش بار دیگر (به دنیا) بازمى گشتم و از نیکوکاران بودم! ۵۶ و ۷ و ۸ زمر.
تفسیر: فَرَّطْتُ فِی جَنْبِ اللّه، یعنی چه؟
یعنی تفریط و کوتاهی در اموری که به خدا مربوط است، و در بارهء کسی است که وقتی وارد عرصهء محشر مى شود و نتیجهء تفریط ها، و مسامحه کاریها و خلافکاریها، و شوخى گرفتن جدیها را در برابر چشم خود مى بیند، فریادش به وا حَسْرَتا بلند مى شود، که وای بر من از تفریطها و کاریها. و حتی فراتر از آن هم رفته: استهزاء و شوخی گرفتن آیات الهی.
👈 اما گنهکار در چه زمانی می گوید اگر خدا مرا هدایت می کرد از پرهیزکاران بودم؟
گنهکار، این سخن را زمانى مى گوید که او را به پاى میزان حساب مى آورند، گروهى را مى بیند که با دست پر از حسنات، بسوى بهشت روانه مى شوند، او نیز آرزو مى کند، در صف آنان باشد، و همراه آنان بسوى نعمتهاى الهى برود.
👈 و در مرحله ای می گوید کاش به دنیا برگردم و از خوبان باشم؟
این، هنگامى است که مجرم را بسوى دوزخ مى برند، و چشمش به آتش سوزان، و منظرهء عذاب دردناک آن مى افتد.
به این ترتیب، هر یک از این گفتارهاى سه گانهء گنهکاران، در قیامت در موقفى اظهار مى شود:
با ورود در صحنهء محشر، اظهار حسرت مى کند. با مشاهدهء پاداش پرهیزکاران، آرزوى سرنوشت آنها را مى نماید. و با مشاهدهء عذاب الهى آرزوى بازگشت به دنیا و جبران گذشته را مى نماید.
خداوند، در برابر این سه گفتار، تنها به گفتار دوم پاسخ مى فرماید، آنجا که گنهکار عرض می کند اگر خداوند مرا هدایت می کرد از پرهیزکاران میشدم:
🌹بَلَىٰ قَدْ جَاءَتْكَ آيَاتِي فَكَذَّبْتَ بِهَا وَاسْتَكْبَرْتَ وَكُنتَ مِنَ الْكَافِرِينَ.
بله، آیات من به سراغ تو آمد، اما آنرا تکذیب کردى و تکبر نمودى و از کافران بودى. ۵۹ زمر.
◾👈 باز هم تکبر کار به دست انسان داد. تکبر در مقابل فرمان خدا.
آیا در قیامت شرایط بازگشت به عقب و به دنیا وجود دارد؟!!
آیا ایمان آوردن به حال انسان سودی دارد؟!!
آیا ابراز ندامت و پشیمانی به کار انسان می آید؟!!
هرگز
👈 👈 در واقع، پاسخ خداوند به دومین حسرت گنهکاران اینست که: مگر میان تو و هدایت یافتگان، تفاوتى از نظر برنامه هاى تربیتى خداوند، وجود داشت؟ پس چرا آنها هدایت شدند و تو هدایت نشدی؟!! بنابراین، مقصر اصلى، خودت هستى نه پروردگار!
اما چرا به گفتار اول و سوم آنها پاسخ نمى دهد؟ زیرا آنها باید حسرت بخورند، و غرق غم و اندوه باشند و از این واقعیت گریزی نیست.
✨ وصف مومن ✨
🌹🌹 وَسِيقَ الَّذِينَ اتَّقَوْا رَبَّهُمْ إِلَى الْجَنَّةِ زُمَرًا...
و کسانیکه تقواى الهى پیشه کردند گروه گروه بسوى بهشت رانده مى شوند. هنگامیکه به آن مى رسند درهاى بهشت گشوده مى شود و نگهبانان به آنان مى گویند: سلام بر شما، گوارایتان باد، داخل بهشت شوید و جاودانه بمانید. ۷۳ زمر.
تفسیر: سِیقَ به معنى راندن است. و در مواردى است که کارى بدون شوق و تمایل درونى، انجام مى گیرد، این تعبیر، دربارهء دوزخیان صحیح است، اما دربارهء بهشتیان که مشتاقند بسوى بهشت بروند، چرا؟
تفاسیر متعددی در این باره بیان شده:
🌸 بعضى، گفته اند بهشتیان در انتظار دوستانشانند.
🌸 و به گفتهء بعضى دیگر، شوق لقاى پروردگار، آنچنان پرهیزگاران را مجذوب خود ساخته، که به غیر او، حتى به بهشت هم نمى پردازند.
🌸 بعضى نیز، گفته اند مرکبها آنها را به سرعت بسوى بهشت مى رانند.
🌸 شاید هم به این معنی باشد، هر اندازه پرهیزگاران عاشق بهشتند، فرشتگان رحمت، براى آمدن آنها به بهشت، مشتاق ترند. و آنها را با سرعت بسوی بهشت حرکت می دهند.
🌸 و شاید هم بهشتیان با چیزی یا کسی روبرو شده اند که بیشتر از بهشت برایشان می ارزد و آنان نمیخواهند از آن جدا شوند. خدا می داند.
👈 زمر هم، که به معنى گروه کوچک است، نشان مى دهد: بهشتیان را در گروههاى مختلف که نشانگر سلسله مراتب مقامات معنوى آنهاست، بسوى بهشت مى رانند.
🟢 آنها به بهشت مى رسند، درهای بهشت گشوده شده و خازنان و نگهبانان بهشت، مى گویند: سلام بر شما! طِبْتُمْ فَادْخُلُوها خالِدِینَ: شما از هر آلودگى و پلیدى پاک شده اید، داخل بهشت شوید و جاودانه در آن بمانید.
✅ در تفسیر قرطبی، در این باره روایتی نقل شده:
بر در بهشت درختى است که دو چشمه آب زلال، از پاى آن مى جوشد، مؤمنان از یک چشمه مى نوشند، و باطن آنها پاک مى شود، و در چشمهء دیگر خود را شستشو مى دهند، و ظاهر آنها پاک مى شود و اینجاست که خازنان بهشت، به آنها مى گویند: سَلامٌ عَلَیْکُمْ طِبْتُمْ فَادْخُلُوها خالِدِینَ.
تفسیر قرطبی، ج۸، ص۵۷۳۰.