چالش رقص، مناسک گرایی دوران کرونا
این روزها درگیری فضای کرونا زدهی جامعهی جهانی، مقابلهی جدی اقشار مختلف را طلب کردهاست. فشار روانی موجود، بسیاری را بر آن داشت تا برای حال خوب مردم کاری کنند یا حداقل به این کار تظاهر نمایند. البته که بازنماییهای رسانهای عظیمی که در ایران اتفاق افتاد، جای تامل جدی و نیاز به فراتحلیل دارد که قسمتی از سیاستگذاریهای بحرانی نیز، بازیچهی جدی همین بازنمایی رسانهای شدند. اما نکتهی قابل تامل برای نگارنده جدی شدن چالش رقص از جانب کادر درمانی در این فضا است.
این روزها با تلاشهای متعدد، از جانب سیاستگذاران، نقطهی ثقل فشارها برای لغو تجمعات_به تبع شیوع ویروس از قم بعنوان مرکز این ویروس_ تجمعات مذهبی بودند. سفارشهای موکد در دین اسلام برای ایجاد تجمعات به هر نحو ممکن، اسلام را به اجتماعیترین دین مبدل ساخته و البته حیات این دین پس از #انقلاب_اسلامی نیز، در بسیاری اوقات، با همین تجمعات رقم خورده است. هنوز مردم ایران، مردمی هستند که حضور فیزیکی شان در بسیاری از اوقات رقم زنندهی موجودیت و هویت آنان بوده است و نمونهی جدی آن، تشییع بزرگ حاج قاسم سلیمانی بود. راهپیماییها، انتخابات مختلف با صفهای عریض و طویل، شلوغی مکانهای زیارتی خصوصا در ایام خاص مذهبی، اعتکافها، شبهای قدر و...از این جملهاند. حال خوب یک #مسلمان_ایرانی، عمدتا در جمع حاصل میشود. در این اجتماعات، ساحت بدنی با ساحت معنا در قالب یک سری مناسک خاص، بازنمایی بیرونی مییابند. نمونه آن نماز میت یا حضور فیزیکی زیر تابوت شهدا و اموات با اذکار خاص است. یا دستهای بالارفته حین دعا و یا انواع مختلفی از سینهزنیها و زنجیرزنیها در ایام محرم است که البته مورد تاکید سنت دینی ما بوده است، هرچند در بسیاری از مواقع، رنگ و بوی فرهنگی مناطق خاص نیز به خود میگیرد.
در این فضا، سخن از لغو اجتماعات، خصوصا اجتماعات مذهبی به میان میآید. فضای بشدت اجتماعی وضع دینداری ما در دوران انقلاب اسلامی، باعث شده تا مردم در دوران قرنطینه، ولو در ماه رجب، به عنوان یکی از معنویترین ماههای سال، و حتی در اضطراریترین شرایط، اقناع دینی نشوند و عطش معنویتگرایی آنان برای ایجاد حال خوبشان سیراب نگردد. چون در حال حاضر این «مناسک» هستند که کاهنده یا افزایندهی حال خوش آنان خواهند بود.
از سویی دیگر نیز با بازنمایی گستردهای که درحوزهی فداکاری پرستاران رخ داد، این صنف، حتی بیشتر از پزشکان، به عنوان گروه مرجع دوران کروناویروس شناختهشد. فشار روانی موجود و مطالبهی مردم از آنان به عنوان گروه مرجع برای معناپردازی در این فضا_ گروهی که مجبور به پوشش حداکثری است و هویت بدنی خاصی نیز ندارد جز یک لباس شبه فضانوردی با صورتهای کاملا پوشیده(که همین ناشناختگی نگرانیهای بازنمایی سیاسی_دینی از مساله را به حداقل میرساند) موجب شد تا پرستاران، برای ایجاد حال خوش برای خود و اطرافیان، اقدام به رقص، به عنوان منسک جدید دوران کرونا کنند. وجه جمعی این کار، که عمدتا در گروههای چند نفره یا حتی چند ده نفره صورت پذیرفته است، آن را مبدل به منسکی کرده که گمان میرود اگر جایگزین مناسب خود در ساحت مناسکی را نداشته باشد، شاهد گسترش آن خواهیم بود.
@azmanegasht