هدایت شده از امتداد حکمت قرآنی و فلسفه الهی
📌نقد، زیربنای جامعهپردازی
🎙سید مهدی موسوی
⏹بخش اول:
❇️مقدمه: نقد، شاخص بلوغ اجتماعی و تمدنسازی
🔹یکی از مهمترین نشانههای رشد و بلوغ اجتماعی که زمینه ساز شکلگیری یک جامعه پیشرو و تمدنساز تأثیرگذار بر سایر ملل است، تعمیق و گسترش فرهنگ نقد و انتقاد در فرهنگ عمومی است.
🔸 هرگاه جامعهای ظرفیت نقدپذیری پیدا کند و بتواند خود و متفکران درون خود را به نقد بکشد، آن جامعه بالغ و رشید است. جامعهای که توانایی تحمل حضور موافقان و مخالفان، گروهها، اندیشهها، مکاتب و جریانهای مختلف را در درون خود دارد، موجبات نوآوری، خلاقیت، آزاداندیشی و نظریهپردازی و گفتگوهای فراوان را فراهم میکند. این جریانهای فکری مختلف و نوآوریهای اجتماعی، منجر به کشف علوم و نظریهها، خلق اعتبارات اجتماعی جدید و فتح قلههای بلند میشود. بنابراین، وجود نقد، ضرورتی اساسی برای جامعهپردازی و تمدنسازی است.
🔹یک جامعه تمدنساز، جامعهای است که در آن، نه تنها ایدهها و نظریههای جدید به سرعت ظهور میکنند، بلکه این ایدهها به طور مداوم مورد ارزیابی، پالایش و بهبود قرار میگیرند. این فرآیند مداوم بازنگری و ارتقاء، مرهون حضور فرهنگ نقد سازنده در افکار عمومی است.
🔹جامعهای که قادر به پذیرش و پردازش انتقادات باشد، توانایی انطباق با تغییرات، شناسایی نقاط ضعف پیش از آنکه به بحران تبدیل شوند و بهرهگیری حداکثری از نقاط قوت خود را خواهد داشت. این امر به نوبه خود، منجر به ثبات، پیشرفت و در نهایت، تأثیرگذاری عمیق بر سایر جوامع میشود.
🔸فقدان فرهنگ نقد، جامعه را در معرض رکود، ایستا بودن و در نهایت، زوال قرار میدهد. در چنین فضایی، ایدههای نو سرکوب شده، استعدادها نادیده گرفته شده و جامعه به جای حرکت رو به جلو، درجا میزند. رشد و بلوغ اجتماعی، بیش از هر چیز، در گرو توانایی جامعه برای اندیشیدن انتقادی به خود و دیگران است. این اندیشهورزی انتقادی، نه تنها به نفع فرد، بلکه به نفع کل جامعه و در نهایت، تمدن بشری خواهد بود.
❇️تعریف دقیق نقد: تحلیل متعالی و موقعیتشناسی
نکته دوم این است که نقد به معنای تحلیل درست و صحیح اندیشهها و جریانها بر پایه حقیقت و انصاف ست؛ به این معنا که هم نقاط قوتها شناخته شوند و هم نقاط ضعفها درک شوند؛ هم فرصتها و امکانهای هر جریانی تحلیل شود و هم تهدیدها و فروبستهای آن آشکار گردد.
🔹نقد به معنای تخریب، حذف، منع یا مواجهه پلیسی و امنیتی با اندیشهها و جریانها نیست. نقد یک فعالیت پویای عقلانی متعالی برای تحلیل و ارزیابی اندیشهها و جریانهاست، با هدف جایگذاری هر جریان، موقعیتشناسی هر مکتب و بهرهمندی به اندازه از هر جریان فکری و نظری.
❇️اجزای چهارگانه نقد سازنده:
در نقد سازنده، چهار عنصر کلیدی نهفته است که هر کدام نقش حیاتی در تحقق هدف نهایی نقد ایفا میکنند:
✔️تحلیل درونی و فهم همدلانه:
این مؤلفه بر اهمیت درک عمیق و از درونِ یک جریان فکری یا اجتماعی تأکید دارد. نقدگر باید تلاش کند تا منطق درونی، اهداف، پیشفرضها و زمینههای شکلگیری یک ایده یا جریان را بفهمد. این فهم همدلانه به معنای تأیید یا پذیرش بدون چون و چرای آن ایده نیست، بلکه به معنای تلاش برای قرار گرفتن در جایگاه گوینده یا صاحب آن ایده است تا بتواند با درکی کاملتر به ارزیابی آن بپردازد. این رویکرد، مانع از قضاوتهای سطحی و مبتنی بر پیشداوری میشود.
✔️شناخت قوتها و فرصتها:
یک نقد سازنده، تنها بر ضعفها متمرکز نمیشود، بلکه به طور همزمان، نقاط قوت، ظرفیتها و پتانسیلهای مثبت یک اندیشه یا جریان را نیز شناسایی و برجسته میکند. درک فرصتهایی که یک ایده میتواند برای جامعه یا علم فراهم آورد، بخشی جداییناپذیر از نقد است. این مرحله نیازمند صبر، دقت نظر و نگاهی آیندهنگرانه است تا بتوان ارزش واقعی یک ایده را در بسترهای مختلف سنجید.
✔️شناخت ضعفها و تهدیدها:
در کنار شناسایی نقاط قوت، نقدگر باید با شجاعت و صداقت، آسیبها، محدودیتها، نقاط ضعف و پیامدهای منفی احتمالی یک اندیشه یا جریان را نیز آشکار سازد. این شفافسازی، نه برای حذف، بلکه برای هشدار، پیشگیری و ارائه راهکارهای اصلاحی صورت میگیرد. شناسایی تهدیدها به جامعه کمک میکند تا از انحرافات احتمالی جلوگیری کرده و مسیر خود را به درستی ادامه دهد.
✔️موقعیتشناسی و جایگذاری:
پس از تحلیل درونی، شناسایی قوتها و ضعفها، مرحله نهایی، موقعیتشناسی و جایگذاری صحیح هر اندیشه، فرد یا جریان است. این به معنای درک جایگاه واقعی آن در منظومه فکری و اجتماعی، تعیین میزان اهمیت و تأثیر آن، و در نهایت، بهرهگیری متناسب با ارزش و ماهیت آن است. موقعیتشناسی از تقدیس یا تخریب جلوگیری میکند و اطمینان میدهد که هر عنصر، در جایگاه شایسته خود قرار گیرد و بیشترین فایده را برای جامعه داشته باشد.
🛑 ادامه دارد
#نقد
#تخریب
#تقدیس
#جریان_شناسی
هدایت شده از امتداد حکمت قرآنی و فلسفه الهی
📌نقد، زیربنای جامعهپردازی
🎙سید مهدی موسوی
⏹بخش دوم:
🔹این چهار مؤلفه، در مجموع، زمینه ساز بهرهمندی سازنده از جریانهای فکری، نوآوریها و ایدههای متنوع در جامعه میشود و از تبدیل شدن نقد به ابزاری برای حذف یا ستایش کورکورانه جلوگیری میکند.
❇️دوگانهی افراطی در مقابل نقد: تخریب و تقدیس
در مقابل مفهوم متعالی نقد، دو رویکرد افراطی و نادرست قرار دارند که مانع از شکلگیری فرهنگ نقد سازنده میشوند: تخریب و تقدیس. کسانی که از نقد گریزانند، اغلب در یکی از این دو دام گرفتار میشوند.
⏹۱. تخریب: حذف و انکار
تخریب، رویکردی است که در آن، هدف اصلی، کنار گذاشتن، بیاعتبار کردن یا نابود کردن یک فرد، اندیشه یا جریان است. این رویکرد، ماهیت عقلانی و تحلیلی نقد را نادیده گرفته و به روشهای مخرب متوسل میشود. این روشها میتوانند شامل موارد زیر باشند:
✔️حذف و کنار گذاشتن:
تلاش برای جلوگیری از شنیده شدن صدای مخالف یا حذف فیزیکی یا رسانهای یک اندیشه.
✔️مواجهه امنیتی و پلیسی:
استفاده از ابزارهای قهری و امنیتی برای سرکوب اندیشهها و جریانها، به جای پاسخگویی منطقی.
✔️نقزنی و شایعهپراکنی:
انتشار اخبار دروغ، نیمه راست یا اطلاعات نادرست برای تخریب وجهه افراد یا ایدهها.
✔️تهمتزنی و افترا:
نسبت دادن دروغ به دیگران با هدف تخریب شخصیت و اعتبار.
✔️پروندهسازی و برچسبزنی غلط:
ساختن اتهامات بیاساس یا اطلاق عناوینی نادرست و سخیف به افراد و جریانها برای بیاعتبار کردن آنها.
این رویکرد، در فضایی که نقد سالم وجود ندارد، به سرعت گسترش مییابد، زیرا افراد به جای تلاش برای فهم و ارزیابی منطقی، به ابزارهای مخرب برای حذف مخالفان خود متوسل میشوند.
⏹۲. تقدیس: ستایش کورکورانه و انکار امکان خطا
در سوی دیگر، تقدیس قرار دارد. در این رویکرد، افراد، اندیشهها یا جریانها به جای نقد شدن، به طور مطلق مورد ستایش و پرستش قرار میگیرند. این افراد یا جریانها به جایگاه انسان کامل یا قهرمان مطلق ارتقاء یافته و هرگونه تحلیل، بررسی اشکالات و بازشناسی محدودیتها از آنها سلب میشود. این رویکرد نیز به همان اندازه مخرب است، زیرا:
✔️منع نوآوری:
با تقدیس یک فرد یا مکتب، زمینه برای ظهور ایدههای جدید و سازنده از بین میرود، زیرا آنچه هست، کامل تلقی میشود.
✔️انکار امکان خطا:
تقدیس، امکان خطا را از افراد و جریانها سلب میکند و این تصور را ایجاد میکند که آنها اشتباهناپذیرند، در حالی که انسان موجودی خطاپذیر است.
✔️مقاومت در برابر تغییر:
تقدیس، مانع از انطباق با تغییرات و نیازهای جدید جامعه میشود، زیرا رویکرد سنتی یا تقدیسشده، همیشه درست فرض میشود.
✔️سرکوب منتقدان:
کسانی که سعی در نقد افراد یا جریانهای تقدیسشده دارند، با برخورد تند و اتهاماتی مانند "ضد انقلاب"، "بیدین" یا "قدرنشناس" مواجه میشوند.
تقدیس، جامعه را از نگاهی واقعبینانه به خود و پتانسیلهایش باز میدارد و آن را در یک فضای آرمانی و غیرواقعی نگاه میدارد که در نهایت به بنبست میانجامد.
❇️تأثیر مخرب دوگانهی افراطی
تخریب و تقدیس، دو مسیر غلط افراط و تفریط در برابر نقد هستند. اگر در جامعهای نقد نباشد، در مقابل، دوگانهی تخریب و تقدیس غالب میشود. در چنین فضایی، یا شاهد شایعهپراکنی، تهمتزنی، برچسبزنی و حذف فیزیکی یا رسانهای هستیم، یا در طرف مقابل، شاهد قهرمانسازی، یگانهسازی و پنداشتن افراد و جریانها به عنوان موجوداتی غیرقابل نقد هستیم. این فضای دو قطبی، جامعه را از سلامت و پویایی لازم برای پیشرفت و تمدنسازی دور میکند.
🛑 ادامه دارد ...
#نقد
#تخریب
#تقدیس
#جریان_شناسی
ا•┈┈••✾••┈┈•ا
❇️ #امتداد_حکمت_و_فلسفه
https://eitaa.com/hekmat121/2683
هدایت شده از امتداد حکمت قرآنی و فلسفه الهی
📌نقد، زیربنای جامعه پردازی و تمدنسازی
🎙سید مهدی موسوی
⏹بخش سوم:
❇️پیامدهای فقدان فرهنگ نقد
فقدان فرهنگ نقد در یک جامعه، نه تنها مانع از پیشرفت و توسعه میشود، بلکه پیامدهای مخربی را به همراه دارد که سلامت اجتماعی و همبستگی را تهدید میکند. در نبود فضایی برای گفتگوی سازنده و ارزیابی منطقی، جامعه به سمت نوعی فروپاشی درونی حرکت میکند.
۱. تضاد، درگیری و نابودی ظرفیتها
اگر نقد در جامعه وجود نداشته باشد، شکافها و اختلافنظرها به جای آنکه از طریق گفتگو و تفاهم حل شوند، به تضاد و درگیری تبدیل میشوند. این درگیریها، انرژی جامعه را به هدر داده و ظرفیتهای بالقوه افراد و گروهها را از بین میبرد. استعدادها نادیده گرفته شده و هدر میروند، زیرا فضایی برای بروز و شکوفایی آنها وجود ندارد.
۲. از بین رفتن اعتماد و ظهور سالوسی
در غیاب نقد، اعتماد میان افراد و جریانهای مختلف جامعه خدشهدار میشود. به جای صداقت و شفافیت، نوعی "سالوسی" و "چاپلوسی" حاکم میشود. افراد در ظاهر با هم خوب رفتار میکنند، یکدیگر را تأیید کرده و حمایت مینمایند، اما در خفا به توهین، شایعهپراکنی، تهدید و تخریب یکدیگر میپردازند. این تظاهر و ریا، جامعه را به سمت نفاق سوق میدهد که یکی از بزرگترین آفتهای هر جامعه است.
۳. نفاق و رکود فکری
نفاق، جامعه را از خلاقیت و نوآوری باز میدارد. وقتی افراد به جای بیان صریح عقاید خود، مجبور به تظاهر و رعایت منافع شخصی یا گروهی هستند، روحیه آزاداندیشی و جسارت نظریهپردازی از بین میرود. جامعه به سمت محافظهکاری و ملاحظات مصلحتاندیشانه سوق پیدا میکند، جایی که افراد از ترس از دست دادن محبوبیت یا مواجهه با پیامدهای منفی، از بیان نظرات واقعی خود اجتناب میکنند.
۴. پنهان ماندن خوبیها و ضعفها
در چنین فضایی، نه تنها نقاط قوت و فرصتهای یک اندیشه یا جریان به درستی دیده و استفاده نمیشود، بلکه نقاط ضعف و محدودیتهای آن نیز پنهان میماند. این عدم شفافیت، مانع از آن میشود که افراد به نوآوری، بازسازی و بازخوانی خود و یکدیگر بپردازند. بدون آگاهی از ضعفها، اصلاح و پیشرفت ممکن نیست و بدون شناخت قوتها، بهرهبرداری بهینه از آنها صورت نمیگیرد.
۵. از بین رفتن کرسیهای آزاداندیشی
اگر کرسیهای آزاداندیشی و نظریهپردازی به معنای واقعی کلمه شکل نگیرد، یکی از دلایل اصلی آن، نبود فرهنگ نقد و روی آوردن افراد و گروهها به محافظهکاریهای مصلحتاندیشانه و منفعتگرایانه است. هیچکس نمیخواهد محبوبیت خود را از دست بدهد یا مورد قهر و برخورد قرار گیرد.
۶. برداشت غلط از نقد به عنوان تخریب
در غیاب فرهنگ نقد، هر نقدی در کانتکست و فضای تخریب فهم میشود. هرگونه بیان اختلاف نظر یا اشاره به نقص، به سرعت به عنوان "تخریب" یا "توهین" تلقی میشود. در چنین شرایطی، به جای پاسخگویی منطقی به نقدها، افراد و گروهها به توهین، تخریب متقابل، حذف یا برخورد امنیتی یا اخلاقی روی میآورند. این واکنشهای هیجانی و غیرعقلانی، چرخه مخرب فقدان نقد را تشدید کرده و خطری بزرگ برای هر جامعهای محسوب میشود که خواهان پیشرفت و تمدنسازی است. فقدان نقد، جامعه را به سمت انحطاط سوق میدهد، جایی که حقایق پنهان میمانند و واقعیتها وارونه جلوه داده میشوند.
❇️نتیجهگیری و سخن آخر
همانطور که بررسی شد، فرهنگ نقد نه یک انتخاب لوکس، بلکه یک ضرورت بنیادین برای هر جامعهای است که سودای رشد، بلوغ اجتماعی و تمدنسازی در سر دارد. جامعه بالغ، جامعهای است که نه تنها نقد را تاب میآورد، بلکه خود را آگاهانه در معرض تحلیل و ارزیابی فکری قرار میدهد. این ظرفیتِ پذیرش تنوع دیدگاهها و اندیشهها، آبشخور اصلی نوآوری، خلاقیت، آزاداندیشی و در نهایت، کشف نظریهها و خلق اعتبارات اجتماعی جدید است.
هدف نقد، نه حذف و تخریب، بلکه موقعیتشناسی و بهرهوری حداکثری از ظرفیتهای موجود است. با این حال، فقدان فرهنگ نقد، جامعه را در مسیری انحرافی به دام دوگانه خطرناک تخریب و تقدیس، نابودی استعدادها و زوال اعتماد اجتماعی میاندازد.
سالوسی، چاپلوسی و نفاق به فرهنگ و اخلاق تبدیل میشود؛ لذا افراد به جای جرأت تحلیل، محافظهکاری مصلحتاندیشانه و منفعتگرایی حزبی را پیشه میکنند. همین عدم وجود بستر فرهنگی نقد است که اجازه شکلگیری کرسیهای واقعی آزاداندیشی و نظریهپردازی را سلب کرده است.
در پایان، باید تأکید کرد که در غیاب این فرهنگ بنیادین، هر نقد سازندهای به غلط به عنوان توهین، تخریب یا برخورد امنیتی تلقی خواهد شد که این بزرگترین تهدید برای پویایی و حیات فکری یک جامعه است.
بنابراین، برای عبور از بنبستهای فکری و رسیدن به تمدنی پویا، بازگشت به فرهنگ نقد و تحمل نقدهای عقلانی، یک وظیفه اجتماعی و فکری حیاتی محسوب میشود.
🛑 پایان
✍ دوشنبه ۷ مهر ۱۴۰۴ ساعت ۱۵:۳۴
https://eitaa.com/hekmat121/2684
❗️تا کی هی امروز و فردا کنیم؟!
دیگه وقتشه یه تحولی تو فضای فکری دانشگاه ایجاد کنیم!
تو هم بخشی از این حرکت باش🙌
سلسله نشست های هم اندیشی
📆زمان: دوشنبه ۲۱ مهرماه ساعت ۲۰
مکان برگزاری: سالن جلسات ساختمان اداری
#معاونتآزاداندیشیوطرحولایت
#بسیجدانشجوییپردیسشهیدبهشتی
🌱 | @royesh_zn
🆔 @bashgahefekr_zn
📣 اطلاعیه
🌱 سلسله نشستهای مدرسه گفتمان
مسیری برای تقویت گفتمان، بصیرت و ایمان🌱
🔸نبرد با آمریکا
دکتر سیدرسول حسینینواز
🔸نقش قرآن در زندگی
حجت الاسلام و المسلمین محمد مهدی ماندگاری
🔸روابط موثر
حجت الاسلام و المسلمین روحالله جلالی
🗓 تاریخ: پنجشنبه یکم آبان ماه
🕰 زمان:ساعت 8:00 الی 18:00
📍مکان : مجتمع فرهنگی دانشجویی ۱۳ آبان
✅ برای ثبتنام در نشست از طریق پیوند اقدام بفرمایید.
🔗https://form.iahd.ir/f/7701yLiEr
🆔 @Gofteman_org
🆔 @bashgahefekr_zn
✨کافه گفت وگو✨
شماهم دعوتید به یه فنجون فکر
همراه با
یک فنجان چای داغ
منتظرحضورپرمهرتان هستیم.
📍مکان:دانشگاه آزاد اسلامی سایت امام،دانشکده روزبه
🕰زمان:چهارشنبه ۳۰ مهر
#بسیج_دانشجویی_دانشگاه_آزاد
#پایگاه_حضرت_رقیه_سلام_الله
#باشگاه_فکر_پارسا
🆔 @sarv_iazu
🆔 @bashgahefekr_zn
هدایت شده از امتداد حکمت قرآنی و فلسفه الهی
📌 طلبه و علوم انسانی ۲۲
❇️نکته بیستم و دوم: انواع پرسشگری دانشجو در کلاس درس: از تفهم تا اعتراض
بخش اول:
⏹مقدمه: اهمیت پرسشگری در فرایند یادگیری
🔹پرسشگری در محیط کلاس درس نه تنها ابزاری برای سنجش یادگیری دانشجو است، بلکه شریان حیاتی گفتگوی علمی و رشد فکری محسوب میشود.
🔸نحوه و نوع پرسش دانشجو، بازتابی مستقیم از سطح درگیری شناختی او با محتواست. لذا باید پرسشها بر اساس انگیزهها و سطوح شناختی دانشپژوه دستهبندی شود تا درک عمیقتری از فعالیت کلاس درس و نحوه هدایت مؤثرتر تعاملات استاد و شاگرد فراهم شود.
⏹دستهبندی اصلی پرسشها بر اساس انگیزه و هدف
🔹در مجموع، پرسشها را میتوان از نظر ماهیت تعامل به دستههایی تقسیم کرد که از تعامل سازنده و عمیقکننده شروع شده و تا تعامل چالشبرانگیز یا غیرسازنده پیش میرود.
✔️۱. پرسشگری تفهمی
🔸 هدف اصلی این نوع از پرسشها، تصدیق یا رفع ابهامهای پایهای در مورد مطلبی است که استاد به تازگی بیان کرده است. دانشجو در اینجا به دنبال اطمینان از درک صحیح اجزای کلیدی سخنان استاد است. این پرسشها معمولاً ماهیت «بله/خیر» یا نیاز به بازگویی مستقیم اطلاعات دارند.
🔹ویژگیهای مهم اینگونه پرسشها از این قرار است:
✔️تأکید بر عناصر اساسی و تعاریف.
✔️نیاز به پاسخ کوتاه و مستقیم.
✔️نشاندهنده شروع فرآیند جذب اطلاعات.
🔹مثالهایی از پرسشهای تفهمی:
«آیا منظور شما از فلان اصطلاح دقیقاً همین بود که من متوجه شدم؟»
«لطفاً این نکته آخر را یک بار دیگر خلاصه کنید.»
«آیا این بدان معناست که متغیر (الف) همیشه بر متغیر (به) تأثیر میگذارد؟»
«در این الگو، (ج) نماینده چه طیف فکری است؟»
🔹تأثیر این پرسشها بر کلاس درس این است که فضا را برای دانشجویان مردد امن میکنند و به استاد امکان میدهند تا بفهمد آیا پایه مبحث به درستی جا افتاده است یا خیر.
🔹در مواجهه با پرسش تفهمی، استاد باید سریع و دقیق پاسخ دهد تا اعتماد به نفس دانشجو تقویت شود.
✔️۲. پرسشگری توضیحی / عمقبخشی
در این مرحله، دانشجو اصل مطلب را فهمیده است (مرحله درک تکمیل شده)، اما برای تثبیت یادگیری و انتقال دانش به سطوح بالاتر (تحلیل، کاربرد)، نیاز به بسط و تعمیق دارد. این پرسشها استاد را وادار به ارائه مثالهای کاربردی یا توضیح جوانب کمتر روشن بحث میکند. این نوع پرسشگری نشاندهنده تعامل فعال و میل به همگرایی با استاد و کاربرد دانش است.
ویژگیهای مهم این نحوه از پرسشگری عبارت است از:
✔️پل زدن بین نظریه و عمل.
✔️نیاز به ارائه مثالهای عینی یا مقایسهای.
✔️نمایش تمایل به حرکت به سطح «کاربرد» و «پیامدها».
🔸مثالهایی از پرسشهای توضیحی:
«آیا میتوانیم مثالی از کاربرد این نظریه در صنعت امروز ارائه دهیم؟»
«تفاوت این رویکرد با رویکرد (الف) که در جلسه قبل مطرح شد، دقیقاً در کدام جزء ساختاری است؟»
«اگر شرایط محیطی تغییر کند، آیا این نظریه همچنان قابل استفاده خواهد بود؟»
«میتوانید فرایند دقیقتری برای چگونگی تأثیر متغیر (الف) بر (ب) ارائه دهید؟»
🔸تأثیر این پرسشها بر کلاس این است که باعث غنیسازی محتوای کلاس و کاربردی شدن بحث میشوند، زیرا استاد را وادار به آوردن منابع یا مثالهای جدیدی میکنند که شاید در طرح درس اولیه پیشبینی نشده بود.
🔸در مواجهه با پرسش توضیحی، استاد باید بحث را به سوی مثالهای واقعی هدایت کرده و کلاس را درگیر کند.
🛑 ادامه دارد ...
#طلبه
#تولید_علم
#علوم_انسانی_اسلامی
#روش
#طلبه_و_علوم_انسانی
ا•┈┈••✾••┈┈•ا
❇️ #امتداد_حکمت_و_فلسفه
https://eitaa.com/hekmat121/2778
هدایت شده از امتداد حکمت قرآنی و فلسفه الهی
📌 طلبه و علوم انسانی ۲۲
❇️نکته بیستم و دوم: انواع پرسشگری دانشجو در کلاس درس: از تفهم تا اعتراض
بخش دوم
✔️۳. پرسشگری اشکالی / انسجامی
در این نوع از پرسش، دانشجو با موضوع همراهی میکند و مفاهیم اولیه را پذیرفته است، اما هنگام پردازش ذهنی، یک تضاد، نقص منطقی (هرچند کوچک)، یا یک سؤالی که از ترکیب دو مفهوم متفاوت در بیان استاد ناشی میشود، در ذهنش شکل میگیرد و احساس میکند با هم سازگاری ندارد یا با مبانی همخوانی ندارد. این سؤال، پل ارتباطی بین درک دانشجو و مبانی نظری و چارچوب نظری استاد است و هدف آن یافتن یک راهحل یا تفسیر واحد برای آن اشکال است. این پرسش لزوماً به معنای نقد کلی نیست، بلکه جستجوی مبانی و انسجام درونی نظریه استاد است.
🔸ویژگیهای مهم پرسشهای اشکالی و انسجامی عبارتند از:
✔️نمایش فرآیند ترکیب اطلاعات و چگونگی ربط مباحث.
✔️اغلب به صورت فرضیه یا پرسش معلق مطرح میشود.
✔️نشاندهنده تفکر در چارچوب کلی نظریه است.
🔹مثالهایی از پرسشهای اشکالی:
«منظور شما این است که این قانون همیشه صادق است؟ اما اگر این متغیر خاص (مثلاً شرایط بحران اقتصادی) را در نظر بگیریم، آیا پاسخ تغییر نمیکند؟»
«من در بیان شما، بین این گزاره و گزارهای که در اسلاید قبلی مطرح شد، یک تضاد مفهومی دیدم؛ آیا این تضاد تنها ناشی از نحوه بیان بوده است؟»
«چگونه میتوانیم این دو مفهوم متضاد (و) و (ب) را در یک الگوی واحد ادغام کنیم؟»
🔸تأثیر این پرسشها بر کلاس این این است که باعث میشوند استاد به مبانی و ساختار استدلالی خود رجوع کرده و از هرگونه شکاف یا تناقض پنهان در ارائه جلوگیری کند.
🔹در مواجهه با پرسش اشکالی استاد باید بحث را به سوی مبانی و استدلالهای منطقی بکشاند و به دانشپژوه کمک کند تا به مبانی و چارچوب نظری بحث آشنا کند و با معرفی منابع برای مطالعه، دانشجو را به مراجعه به آنها دعوت کند.
۴. پرسشگری انتقادی / نظری
این سطح از پرسشگری مستلزم سطح بالایی از تحلیل و ارزیابی است. دانشجو نه تنها اشکال را مییابد، بلکه به صورت ساختارمند، عدم کفایت، محدودیتها، یا مبانی و پیشفرضهای زیربنایی نظر استاد را زیر سؤال میبرد. در این حالت، دانشجو به طور ضمنی یا صریح، با بخشی از چارچوب ارائهشده همراهی نمیکند و خواهان دفاع یا بازبینی آن است. این نوع پرسش برای رشد علمی ضروری است و نشاندهنده ورود دانشجو به سطح «ارزیابی» است.
ویژگیهای آن عبارت است از:
✔️مبتنی بر ارائه شواهد یا منطق قویتر از سوی دانشجو.
✔️به چالش کشیدن نظریه از طریق آشکار کردن ناتواناییها و محدودیتهای الگو یا نظریه.
✔️نیاز به دفاع مستدل از سوی استاد.
🔹مثالهایی از پرسشهای انتقادی:
«با توجه به شواهد (س) و (ص) که در فلان منبع آمده، آیا نمیتوان گفت که نظریه مطرح شده شما، در مواجهه با این شواهد، اعتبار خود را از دست میدهد؟»
«آیا پیشفرضهای اخلاقی نهفته در این چارچوب مدیریتی، امروزه در دنیای کار قابل دفاع هستند؟»
«ما میدانیم که (F = ma)، حال اگر ما این مفهوم را در سیستمهای نسبیتی قرار دهیم، آیا این رابطه همچنان صادق است، یا لازم است از رابطه پیچیدهتری استفاده کنیم؟»
🔹تأثیر این پرسشها بر کلاس این است که بحث را به سطح بالاتری از نقد علمی میبرند و به دانشجویان نشان میدهند که نظریهها را می توان بازنگری مستمر کرد. البته ممکن است که موجب انحراف کلاس و عدم بهره بردن دانشجویان متوسط شود.
🔸در مواجهه با پرسش انتقادی، استاد باید موضع خود را دفاع کند، اما با احترام به ساختار فکری دانشجو، آن را به یک گفتگوی علمی سازنده هدایت کند و از تبدیل شدن آن به تعارض شخصی جلوگیری نماید. اما باید با رعایت وقت کلاس، اصل محل نزاع را مشخص کند و ادامه بحث را به بیرون از کلاس ارجاع دهد.
🛑 ادامه دارد...
#طلبه
#تولید_علم
#علوم_انسانی_اسلامی
#روش
#طلبه_و_علوم_انسانی
ا•┈┈••✾••┈┈•ا
❇️ #امتداد_حکمت_و_فلسفه
https://eitaa.com/hekmat121/2779
هدایت شده از امتداد حکمت قرآنی و فلسفه الهی
📌 طلبه و علوم انسانی ۲۲
❇️نکته بیستم و دوم: انواع پرسشگری دانشجو در کلاس درس: از تفهم تا اعتراض
بخش سوم:
۵. پرسشگری اعتراضی / مخالفتی
🔹این نوع پرسش، شدیدترین شکل چالش کلامی است. در اینجا هدف صرفاً نقد علمی نیست، بلکه اعلام مخالفت مستقیم با نتیجهگیری یا موضعگیری استاد است. این حالت اغلب نیازمند پاسخهای مبتنی بر اثبات قوی یا تغییر موضع استاد است و میتواند در کلاسهای غیرتخصصی یا بحثهای آزاد به تنش بینجامد. این پرسش اغلب دارای بار احساسی بیشتری است و ممکن است در سطح «ارزیابی» یا حتی خارج از آن قرار گیرد.
🔸ویژگیها
✔️بیان آشکار صریح و تند عدم موافقت با کلیت نظریه استاد.
✔️ غلیه احساسات و تعصبات نظری و اجتماعی و اغلب اوقات از استدلالهای منطقی یا منابع معتبر علمی کمتر معتبر پشتیبانی شود.
✔️هدف، تغییر دیدگاه استاد یا کلاس است.
🔸مثالهایی از نوع پرسشهای اعتراضی:
«من قویاً با این نتیجهگیری شما مخالفم، زیرا این نتیجهگیری به طور مستقیم عدالت اجتماعی را نادیده میگیرد و از نظر اخلاقی غیرقابل قبول است.»
«این ایده کاملاً اشتباه است؛ اجازه دهید بگویم چرا.» (در این حالت، پرسش به شکل اظهارنظر قاطع آغاز میشود).
🔸تأثیر اینگونه پرسشها بر کلاس بسیار زیاد و جدی است. اگرچه این پرسشها گاهی منجر به بحثهای مهم میشوند، اما اگر بدون آمادگی علمی کافی مطرح شوند، میتوانند جریان طبیعی کلاس را مختل کرده و بر اعتماد استاد تأثیر بگذارند.
🔹واکنش مناسب استاد باید ترکیبی از آرامش، احترام و هدایت گفتگو باشد.
ابتدا باید منش و نیت دانشجو را تشخیص دهد؛ ممکن است اعتراض از فهم ناقص یا هیجان لحظهای ناشی شده باشد.
استاد نباید واکنشی تدافعی یا تحقیرآمیز نشان دهد؛ بلکه میتواند با گفتن جملههایی مانند «خوشحالم که دیدگاه متفاوت مطرح شد» فضای گفتگو را مثبت کند.
سپس با ارجاع به منطق علمی و دعوت به کاربست استدلال، گفتوگو را از سطح هیجانی به سطح معرفتی منتقل کند.
در نهایت اگر اعتراض نادرست بود، باید با استدلال و آرامش اصلاح شود؛ اگر بخشی از حقیقت در آن بود، پذیرش آن به تقویت اعتماد علمی کمک میکند.
۶. پرسشگری آزمونگرانه و تخریبی
🔹این دسته، پرسشگری با نیت غیرآموزشی است. هدف اصلی، سنجش دانش و مواضع اجتماعی و سیاسی استاد در حوزههایی خارج از موضوع اصلی تدریس، یا تلاش برای به چالش کشیدن موقعیت استاد در کلاس است. این نوع پرسش معمولاً ساختار ضعیفی دارد و اغلب با لحن تهاجمی یا کنایهآمیز همراه است و به ندرت منجر به غنای محتوایی میشود.
🔸ویژگیهای آن از این قرار است:
✔️خارج از دامنه موضوعی درس.
✔️تأکید بر دانش عمومی یا جزئیات بسیار تخصصی که در آن جلسه پوشش داده نشده است.
✔️نیت زیربنایی، کسب برتری شخصی یا تحقیر ضمنی استاد است.
🔹مثالهایی از اینگونه پرسشها:
«استاد، شما در مورد فیزیک کوانتوم صحبت کردید. آیا میتوانید معادله شرودینگر را بدون نگاه کردن بنویسید؟» (زمانی که درس درباره مدیریت است).
مثل طرح سؤالی بسیار پیچیده و مبهم که پاسخ دادن به آن در چند ثانیه غیرممکن است، صرفاً برای نشان دادن ناتوانی استاد در پاسخگویی فوری.
🔹تأثیر این پرسشها بر کلاس این است که معمولاً فضای منفی بر کلاس و مباحثه ایجاد میکنند و زمان ارزشمند کلاس را تلف مینمایند.
🔸 وظیفه استاد این است که با طمأنیه و صلابت رفتار کند و با نشان دادن بیربطی پرسش به درس و بحث، از انحراف فضای کلاس جلوگیری کند.
استاد باید هوشمندانه و با طنز ملایم یا صبر برخورد کند تا فضا تبدیل به جدال نشود.
میتواند از پرسشگر بخواهد منظورش را دقیقتر توضیح دهد تا نیت واقعی آشکار شود.
پاسخ باید مختصر، علمی و محترمانه باشد؛ نه از روی عصبانیت و نه با رقابت.
اگر انگیزه شوخی یا تخریب در پشت پرسش باشد، بهتر است استاد با حفظ شأن علمی و آرامش، مسیر بحث را به موضوع اصلی درس برگرداند و در صورت تکرار، با گفتوگو فردی و تربیتی رفتار کند
⏹ جمع بندی:
پرسشگری در محیط آموزشی جوهرهی یادگیری فعال و تعامل سازنده میان استاد و شاگرد است. هر نوع پرسش، نقشی ویژه در مسیر فهم و رشد علمی دارد. پرسشگری تفهمی برای روشنسازی نکات و رفع ابهام به کار میرود؛ توضیحی/عمقبخشی فهم اولیه را گسترش میدهد؛ اشکالی از نقد جزئی و جستوجوی دقت حکایت دارد؛ انتقادی بر پایهی منطق و استقلال فکری، مخالفت علمی را مطرح میکند؛ اعتراضی رنگ و بوی احساسیتر و واکنشی دارد؛ و آزمونگرانه گاه با انگیزهی سنجش و دستانداختن استاد بیان میشود.
در مجموع، استاد در هر همهی حالتها باید حافظ شأن علمی، آرامش روانی و عدالت آموزشی باشد؛ یعنی نه از موضع قدرت واکنش دهد، نه از موضع ضعف، بلکه از موضع هدایت و رهبری یک گفتوگوی علمی.
#طلبه
#تولید_علم
#علوم_انسانی_اسلامی
#روش
#طلبه_و_علوم_انسانی
ا•┈┈••✾••┈┈•ا
❇️ #امتداد_حکمت_و_فلسفه
https://eitaa.com/hekmat121/2780
28.33M حجم رسانه بالاست
مشاهده در ایتا
✨ تشکیل کرسی های آزاد اندیشی
✨بیانات رهبری در دیدار با دانشجویان
🎬 گردآورنده:لیلا خلیلی یگانه (دانشجوی دانشگاه زنجان )
#معاونت_آزاد_اندیشی
#باشگاه_فکر_پارسا
📌نشانی باشگاه فکر پارسا:
@bashgahefekr_zn
هدایت شده از ســــــــــرو
6.66M حجم رسانه بالاست
مشاهده در ایتا
📽#ببینید
کافه گفتگو،یه فنجون فکر☕️
لحظاتی پر از فکر و هم اندیشی😌
🔸معاونت آزاد اندیشی
#بسیج_دانشجویی_دانشگاه_آزاد
🌐 @sarv_iazu
سلسله جلسات ادب اختلاف
موضوع اول: اعتراض دانشجو؛ حق یا تکلیف؟
۶ آبان ۱۴۰۴ ساعت ۱۲
سالن جلسات ساختمان اداری فنی
#معاونتآزاداندیشی
#بسیجدانشجوییدانشگاهزنجان
🆔 @basijznu
🆔 @bashgahefekr_zn