1⃣حضرت رسول اکرم(ص) در اواخر عمر شریف خود در ماه صفر سال یازدهم هجری، آخرین خطبه خود را می خواند:
✅حضرت رسول اکرم(ص) با ظهور علائم بیماری در بدن مبارک خود، در میان مهاجر و انصار چنین خطبه خواندند و فرمودند :
📋《أَيُّهَا اَلنَّاسُ! إِنِّي فَرَطُكُمْ وَ أَنْتُمْ وَارِدُونَ عَلَيَّ اَلْحَوْضَ أَلاَ وَ إِنِّي سَائِلُكُمْ عَنِ اَلثَّقَلَيْنِ فَانْظُرُوا كَيْفَ تَخْلُفُونِّي فِيهِمَا فَإِنَّ اَللَّطِيفَ اَلْخَبِيرَ نَبَّأَنِي أَنَّهُمَا لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَلْقَيَانِي وَ سَأَلْتُ رَبِّي ذَلِكَ فَأَعْطَانِيهِ أَلاَ وَ إِنِّي قَدْ تَرَكْتُهُمَا فِيكُمْ كِتَابَ اَللَّهِ وَ عِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي وَ لاَ تَسْبِقُوهُمْ فَتَفَرَّقُوا وَ لاَ تُقَصِّرُوا عَنْهُمْ فَتَهْلِكُوا وَ لاَ تُعَلِّمُوهُمْ فَإِنَّهُمْ أَعْلَمُ مِنْكُمْ》
♦️ای مردم! من (در روز رستاخيز) پيشاپيش شمايم و شما به دنبال من نزد حوض كوثر بر من در می آئيد.
آگاه باشيد كه من دربارۀ ثقلين [قرآن و عترت] از شما جويا می گردم.
پس بنگريد چگونه پس از من دربارۀ آن دو رفتار می كنيد، زيرا كه خداى لطيف خبير مرا آگاه ساخته كه آن دو از هم جدا نشوند تا مرا ديدار كنند و من نيز از پروردگار خود خواهان آن شدم و به من عطا نمود.
آگاه باشيد كه من آن دو را در ميان شما به جاى نهادم : كتاب خدا و عترت و اهل بيتم.
بر ايشان پيشى نگيريد كه از هم پاشيده و پراكنده خواهيد شد، و در بارۀ آنان كوتاهى نكنيد كه به هلاكت می رسيد.
با ايشان چيزى نياموزید زيرا كه آنان داناتر از شما هستند.
📋《أَيُّهَا اَلنَّاسُ! لاَ أُلْفِيَنَّكُمْ بَعْدِي تَرْجِعُونَ كُفَّاراً يَضْرِبُ بَعْضُكُمْ رِقَابَ بَعْضٍ فَتَلْقَوْنِي فِي كَتِيبَةٍ كَمَجَرِّ اَلسَّيْلِ اَلْجَرَّارِ! أَلاَ وَ إِنَّ عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ(ع) أَخِي وَ وَصِيِّي يُقَاتِلُ بَعْدِي عَلَى تَأْوِيلِ اَلْقُرْآنِ كَمَا قَاتَلْتُ عَلَى تَنْزِيلِهِ》
♦️اى مردم! از گروهی نباشید كه پس از خود، شما را در حالی كه به كفر بازگشته اید و گردن يك ديگر را می زنيد، ببینم.
آگاه باشيد! همانا على بن ابى طالب(ع) برادر و وصى من است، و پس از من در بارۀ تأويل قرآن می جنگد، چنانچه من در بارۀ تنزيل آن جنگيدم.
روای می گوید :
📋《فَكَانَ يَقُومُ مَجْلِساً بَعْدَ مَجْلِسٍ بِمِثْلِ هَذَا اَلْكَلاَمِ وَ نَحْوِهِ》
♦️اين سخنى نبود كه آن حضرت يك بار فرموده باشد بلكه بارها در هر مجلس و انجمنى آن را و يا مانند آن را بر زبان جارى ساخت.(۱)
👤دیلمی ایراد «حدیث ثقلین» را در این آخرین خطبه حضرت رسول اکرم(ص) می داند.(۲)
👤شیخ کلینی در کتاب «الکافی» که از کتب اربعه و اصلی شیعه محسوب می شود، این روایت را با عبارت دیگری نقل کرده است.
حضرت رسول اکرم(ص) فرمودند :
📋《..إِنِّی تَارِكٌ فِیکُمْ أَمْرَینِ إِنْ أَخَذْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا کتَابَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَهْلَ بَیتِی عِتْرَتِی!
أَیُّهَا النَّاسُ! اسْمَعُوا وَ قَدْ بَلَّغْتُ إِنَّکمْ سَتَرِدُونَ عَلَیَّ الْحَوْضَ فَأَسْأَلُکمْ عَمَّا فَعَلْتُمْ فِی الثَّقَلَینِ وَ الثَّقَلَانِ کتَابُ اللَّهِ جَلَّ ذِکرُهُ وَ أَهْلُ بَیتِی》
♦️من در میان شما دو چیز باقی میگذارم که اگر آنها را دستاویز قرار دهید، هرگز گمراه نخواهید شد :
کتاب خدا و عترتم که اهل بیتم هستند.
ای مردم بشنوید! من به شما رساندم که شما در کنار حوض بر من وارد میشوید، پس من از شما درباره رفتارتان با این دو یادگار ارزشمند سؤال خواهم کرد، یعنی کتاب خدا و اهل بیتم.(۳)
👤حاکم نیشابوری نیز از علمای اهل سنت این روایت را در کتاب خود می آورد و در آخر، با عبارت «هَذَا حَدِيثٌ صَحِيحُ الإِسْنَادِ» صحیح بودن این حدیث را اذعان می دارد.
او می نویسد :
📋《قَالَ رَسُولُ اللهِ(ص) : إِنِّي تَارِكٌ فِيكُمُ الثَّقَلَيْنِ : كِتَابَ اللهِ وَ أَهْلَ بَيْتِي، وَ إِنَّهُمَا لَنْ يَتَفَرَّقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْضَ》
♦️رسول اکرم(ص) فرمود :
من در میان شما دو چیز سنگین و گرانبها مى گذارم، اگر بدانها چنگ بزنید هرگز پس از من گمراه نشوید : قرآن و عترتم و أهل بیتم، و این دو از هم جدا نشوند تا در كنار حوض بر من درآیند.(۴)(۵)
📚منابع :
۱)الارشاد شیخ مفید، ج۱، ص۱۷۹
۲)ارشاد القلوب دیلمی، ج۲، ص۳۴۰
۳)الکافی شیخ کلینی، ج۱، ص۲۹۴
۴)المستدرک حاکم نیشابوری، ج۳، ص۱۶۰
۵)صحیح مسلم، ج۴، حدیث۲۴۰۸
✅شیخ مفید می نویسد :
📋《فَمَكَثَ ثَلاَثَةَ أَيَّامٍ مَوْعُوكاً ثُمَّ خَرَجَ إِلَى اَلْمَسْجِدِ مَعْصُوبَ اَلرَّأْسِ مُعْتَمِداً عَلَى أَمِيرِ اَلْمُؤْمِنِينَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ(ع) بِيُمْنَى يَدَيْهِ وَ عَلَى اَلْفَضْلِ بْنِ اَلْعَبَّاسِ بِالْيَدِ اَلْأُخْرَى حَتَّى صَعِدَ اَلْمِنْبَرَ فَجَلَسَ عَلَيْهِ》
♦️حضرت(ص) سه روز ديگر با كسالت و ناتوانى شديد در منزل بود.
آنگاه در حالى كه سر خود را بسته بود و از طرف راست به امام على(عليه السّلام) و از سمت چپ به فضل بن عباس تكيه كرد به مسجد آمدند و بر بالای منبر جلوس کردند.
سپس فرمودند :
📋《مَعَاشِرَ اَلنَّاسِ! قَدْ حَانَ مِنِّي خُفُوفٌ مِنْ بَيْنِ أَظْهُرِكُمْ فَمَنْ كَانَ لَهُ عِنْدِي عِدَةٌ فَلْيَأْتِنِي أُعْطِهِ إِيَّاهَا وَ مَنْ كَانَ لَهُ عَلَيَّ دَيْنٌ فَلْيُخْبِرْنِي بِهِ!
مَعَاشِرَ اَلنَّاسِ! لَيْسَ بَيْنَ اَللَّهِ وَ بَيْنَ أَحَدٍ شَيْءٌ يُعْطِيهِ بِهِ خَيْراً أَوْ يَصْرِفُ بِهِ عَنْهُ شَرّاً إِلاَّ اَلْعَمَلُ!
أَيُّهَا اَلنَّاسُ! لاَ يَدَّعِي مُدَّعٍ وَ لاَ يَتَمَنَّى مُتَمَنٍّ وَ اَلَّذِي بَعَثَنِي بِالْحَقِّ لاَ يُنْجِي إِلاَّ عَمَلٌ مَعَ رَحْمَةٍ وَ لَوْ عَصَيْتُ لَهَوَيْتُ》
♦️اى گروه مردم! آن زمانی که من از ميان شما بروم، نزدیک شده است.
پس هر كه امانتى و وعدۀ پيش من دارد بيايد تا من به او بدهم و هر كه به من وامی داده، مرا آگاه كند.
اى گروه مردم! ميان خدا و ميان هر يك از بندگان چيزى كه به واسطۀ آن نيكى به او رساند يا بدى از او دور كند نيست جز عمل و كردار[يعنى كردار است كه باعث رساندن خير يا دورى كردن شر مىشود.]
اى گروه مردم! [بيهوده و بدون كردار نيك] كسى ادعاى رستگارى نكند و آرزوى نجات نداشته باشد.
سوگند بدان كه مرا به حقيقت به پيامبرى فرستاده رهائى ندهد كسى را جز كردار يا رحمت پروردگار، و اگر من[كه پيامبر خدا و حبيب اويم] نافرمانيش مىكردم هر آينه به دوزخ مى افتادم.
سپس فرمود :
📋《اَللَّهُمَّ هَلْ بَلَّغْتُ؟》
♦️پروردگارا! آيا رساندم؟[آنچه بايد بگويم تبليغ كردم؟]
سپس؛
📋《نَزَلَ فَصَلَّى بِالنَّاسِ صَلاَةً خَفِيفَةً وَ دَخَلَ بَيْتَهُ وَ كَانَ إِذْ ذَاكَ فِي بَيْتِ أُمِّ سَلَمَةَ رَضِيَ اَللَّهُ عَنْهَا فَأَقَامَ بِهِ يَوْماً أَوْ يَوْمَيْنِ》
♦️سپس از منبر پایین آمدند و نمازى خفيف با مردم خوانده و به خانه آمدند و آن هنگام در خانۀ «ام سلمة» بود.(۱)
پس يك روز يا دو روز در خانۀ ام سلمة بودند.
📚منبع :
۱)الارشاد شیخ مفید، ج۱، ص۱۸۰
خاطرات خیس
جوان گرایی در سیره عملی حضرت رسول اکرم صلی الله علیه وآله و سلم 👇👇👇👇
✅حضرت رسول اکرم(ص) در اکثر مواقع، هرگاه کسی را به امری منصوب می کردند، بیشتر از «قشر جوان» انتخاب می کردند.
مثلا؛
1⃣مصعب بن عمیر :
رسول اکرم(ص) «مصعب بن عمیر» را برای تبلیغ در مدینه پیش از پیمان عقبه اول، به عنوان اولین مبلغ و معلم قرآن به «یثرب» اعزام کرد.
مصعب نخستین کسی است که در مدینه نماز جمعه برپا نمود و بر کرسی قضاوت نشست و این در حالی بود که او «۲۵ سال» داشت.(۱)
2⃣معاذ بن جبل :
رسول اکرم(ص) پس از جنگ تبوک، معاذ را که «۲۸ سال» داشت، به عنوان معلم و مبلغ و کارگزار خود به یمن فرستاد.(۲)
3⃣امام علی(علیه السلام) :
رسول اکرم(ص) در سال نهم هجری امام علی(ع) را برای قرائت آیات و حکم برائت به سوی مشرکین مکه فرستاد.
در حالی امام علی(ع) در آن سال «۳۱ سال» داشتند.(۳)
4⃣اسامه بن زید بن حارثه :
رسول اکرم(ص)، «اسامه بن زید بن حارثه» را به عنوان فرمانده سپاه اسلام در سال یازده هجری منصوب کرد و این در حالی بود که او «۱۹ سال» داشت.(۴)
✍شاید حضرت رسول اکرم(ص) با این کار خواستند، جامعه را به سمتی سوق دهند که این امر (انتصاب جوانان برای پستهای لشگری و کشوی و تبلیغی) برای مردم، امر جا افتاده ای باشد که نیابت و وصایت و جانشینی تنها بر معیار و مدار لیاقت و شایستگی است نه سن و سال!!
اما بعد از رحلت حضرت رسول اکرم(ص) وقتی ابوعبیده بن جراح که یکی از گردانندگان سقیفه وطرفدار خلافت ابوبکر، برای قانع کردن حضرت علی(ع) برای بیعت با ابوبکر و صرف نظر از خلافت، مسئله جوانی حضرت(ع) و تجربه و سنّ بیشتر ابوبکر را پیش کشید و خطاب به امام(ع) گفت :
📋《یَابنَ اَلْحَسَنِ! إِنَّكَ حَدِيثُ اَلسِّنِّ، وَ هَؤُلاَءِ مَشِيخَةُ قُرَيْشٍ قَوْمِكَ، لَيْسَ لَكَ مِثْلُ تَجْرِبَتِهِم وَ مَعْرِفَتِهِمْ بِالاُمُورِ》
♦️ای اباالحسن! تو جوانی و آنان پیران و سالخوردگان قوم تو هستند و تو فاقد تجربه و آگاهی نسبت به امور مسلمین هستی! در حالی که اینان نسبت به این امور آگاه و با تجربه هستند.(۵)
همین توجیه را خلیفه دوم در گفتگو با ابنعباس ذکر کرد و از مسئله جوان بودن امام علی(ع) استفاده کرد و مردم را برای بیعت با ابوبکر شوراند.
این در حالی بود که امیرالمومنین امام علی(ع) در آن زمان «۳۳ سال» داشتند.
📚منابع :
۱)الاصابه ابن حجر عسقلانی، ج۶، ص۹۸
۲)أسد الغابة ابن اثیر، ج۴، ص۴۱۸
۳)المغازی واقدی، ج۳، ص۱۰۷۷
۴)الارشاد شیخ مفید، ج۱، ص۱۸۲
۵)السقیفة و فدک جوهری بصری، ج۱، ص۵۴
خاطرات خیس
8⃣حضرت رسول اکرم(ص) وصایای خود را با #امام_علی_علیه_السلام در میان می گذارد!
✅شیخ مفید می نویسد :
امام علی(ع) در محضر رسول اکرم(ص) بود که، حضرت(ص) رو كردند به امام على(ع) و فرمودند :
📋《يَا أَخِي تَقْبَلُ وَصِيَّتِي وَ تُنْجِزُ عِدَتِي وَ تَقْضِي عَنِّي دَيْنِي وَ تَقُومُ بِأَمْرِ أَهْلِي مِنْ بَعْدِي؟》
♦️اى برادر! آيا تو مى پذيرى که به وصيت من و وعدههاى من وفا كنى و دين مرا ادا كنى؟ آيا پس از من به كار خاندان من رسيدگى خواهى كرد؟
امیرالمومنین(ع) عرض كرد : بلى اى رسول خدا(ص)!
سپس حضرت(ص) فرمود :
📋《اُدْنُ مِنِّي فَدَنَا مِنْهُ فَضَمَّهُ إِلَيْهِ ثُمَّ نَزَعَ خَاتَمَهُ مِنْ يَدِهِ》
♦️پس نزديك من بيا و امام(ع) پيش رفت و حضرت(ص) او را به خود چسبانید و انگشترى خويش را از دستش بيرون آورد و فرمود :
📋《 هَذَا فَضَعْهُ فِي يَدِكَ وَ دَعَا بِسَيْفِهِ وَ دِرْعِهِ وَ جَمِيعِ لاَمَتِهِ فَدَفَعَ ذَلِكَ إِلَيْهِ وَ اِلْتَمَسَ عِصَابَةً كَانَ يَشُدُّهَا عَلَى بَطْنِهِ إِذَا لَبِسَ سِلاَحَهُ وَ خَرَجَ إِلَى اَلْحَرْبِ فَجِيءَ بِهَا إِلَيْهِ فَدَفَعَهَا إِلَى أَمِيرِ اَلْمُؤْمِنِينَ(ع)》
♦️اين را بگير و به دست خود كن.
سپس شمشير و زره و همۀ لباس جنگ خود را خواسته و به او داد و دستمالى را كه هنگام جنگ به شكم خود مىبست، آن را نيز خواسته و وقتی آن را آوردند به أمير المؤمنين(ع) داد و به او فرمود :
📋《اِمْضِ عَلَى اِسْمِ اَللَّهِ إِلَى مَنْزِلِكَ》
♦️با نام خدا به خانۀ خويش باز گرد.(۱)
📚منبع :
۱)الارشاد شیخ مفید، ج۱، ص۱۸۵
9⃣حضرت رسول اکرم(ص) بار دیگر #امام_علی_علیه_السلام را به بالین خود فرا می خواند👇
✅شیخ مفید می نویسد :
فردای آن روز، ملاقات با رسول اکرم(ص) ممنوع شد و كسى را به بالین ایشان راه نمی دادند و حال ایشان نیز مدام رو به وخامت بود.
از آنجایی که؛
📋《كَانَ أَمِيرُ اَلْمُؤْمِنِينَ(ع) لاَ يُفَارِقُهُ إِلاَّ لِضَرُورَةٍ》
♦️اميرالمؤمنين(ع) هيچ گاه از آن حضرت(ص) دور نمی شدند مگر براى كار ضرورى؛ روزی رسول اکرم(ص) که در بستر بیماری بودند، بیدار شدند و دیدند که علی(ع) در کنار ایشان نیست، در حالى كه زنان آن حضرت(ص) اطراف ایشان را گرفته بودند.
حضرت(ص) در این هنگام فرمودند :
📋《اُدْعُوا لِي أَخِي وَ صَاحِبِي》
♦️برادر و ياور مرا به پيش من فرا بخوانید.
سپس از شدت ضعف از حال رفتند.
در این هنگام؛ باز «عایشه» و «حفصه» پدران خود را مقدم کردند.
عایشه گفت :
📋《اُدْعُوا لَهُ أَبَابَكْرٍ!》
♦️ابوبكر را نزدش بیاوريد!
📋《فَدُعِيَ فَدَخَلَ عَلَيْهِ فَقَعَدَ عِنْدَ رَأْسِهِ فَلَمَّا فَتَحَ عَيْنَهُ نَظَرَ إِلَيْهِ وَ أَعْرَضَ عَنْهُ بِوَجْهِهِ فَقَامَ أَبُو بَكْرٍ فَقَالَ لَوْ كَانَ لَهُ إِلَيَّ حَاجَةٌ لَأَفْضَى بِهَا إِلَيَّ》
♦️پس ابوبكر را فرا خواندند و او بالاى سر حضرت(ص) نشست.
همين كه حضرت(ص) چشم باز كرد و او را ديد، صورت مبارک خود را از او بگردانيد.
ابوبكر نیز برخاست و گفت : اگر ایشان با من كارى داشت، به من می فرمود.
وقتی ابوبكر بيرون رفت، حضرت(ص) دوباره آن سخن را تكرار كرد و فرمود :
📋《اُدْعُوا لِي أَخِي وَ صَاحِبِي》
♦️برادر و ياور مرا به پيش من فرا بخوانید.
حفصه گفت :
📋《اُدْعُوا لَهُ عُمَرَ!》
♦️عمر را نزدش بیاوريد!
📋《فَدُعِيَ فَلَمَّا حَضَرَ رَآهُ اَلنَّبِيُّ(ص) فَأَعْرَضَ عَنْهُ فَانْصَرَفَ》
♦️عمر را نیز فرا خواندند و وقتی آمد رسول اکرم(ص) او را ديد و از او رو بگردانيد و او نيز مانند ابوبکر رفت.
سپس حضرت(ص) برای سومین بار فرمود :
📋《اُدْعُوا لِي أَخِي وَ صَاحِبِي》
♦️برادر و ياور مرا به پيش من فرا بخوانید.
سپس ام سلمه گفت :
📋《اُدْعُوا لَهُ عَلِيّاً(ع) فَإِنَّهُ لاَ يُرِيدُ غَيْرَهُ》
♦️علی(ع) را نزد او فرا بخوانید و حضرت(ص) غیر او کسی را نمی طلبد.
📋《فَدُعِيَ أَمِيرُ اَلْمُؤْمِنِينَ(ع) فَلَمَّا دَنَا مِنْهُ أَوْمَأَ إِلَيْهِ فَأَكَبَّ عَلَيْهِ فَنَاجَاهُ رَسُولُ اَللَّهِ(ص) طَوِيلاً ثُمَّ قَامَ فَجَلَسَ نَاحِيَةً حَتَّى أَغْفَى رَسُولُ اَللَّهِ(ص)》
♦️پس علی(ع) را خواستند و ایشان نیز آمدند و وقتی نزديك حضرت(ص) شدند، با اشاره ی رسول اکرم(ص)، امام على(ع) خود را روى سينۀ مبارک حضرت(ص) انداخت.
سپس رسول خدا(ص) زمانى دراز با امام على(ع) در گوشى سخنها گفتند.
سپس علی(ع) برخاست و به كنارى نشست، تا اينكه رسول اکرم(ص) را خواب ربود و وقتی ایشان خواب رفتند، امام على(ع) از حجرۀ آن حضرت(ص) بيرون رفت و مردم به او گفتند :
📋《مَا اَلَّذِي أَوْعَزَ إِلَيْكَ يَا أَبَا اَلْحَسَنِ؟》
♦️اى اباالحسن(ع)! رسول اکرم(ص) چه چيزی را به تو خصوصی گفت؟
امام(ع) فرمود :
📋《عَلَّمَنِي أَلْفَ بَابٍ فَتَحَ لِي كُلُّ بَابٍ أَلْفَ بَابٍ وَ وَصَّانِي بِمَا أَنَا قَائِمٌ بِهِ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ》
♦️حضرت(ص) هزار در از علم را به من آموخت كه هر درى از آن هزار در را بر من گشود و بچيزى مرا وصيت كرد كه ان شاء اللّٰه تعالى بدان اقدام خواهم نمود.(۱)
📚منبع :
۱)الارشاد شیخ مفید، ج۱، ص۱۸۶