غذا به جای گلوله
قحطی و محاصره ی غذایی از بریتانیا تا اسرائیل
✍ نویسنده: علیرضا مصباح ( حاج مرصاد )
در جنگها و منازعات تاریخی، سلاحها تنها ابزارهای نظامی نبودهاند. قدرتهای استعمارگر، از غذا نیز بهعنوان یک ابزار سیاسی و سلاح کنترل جمعیت بهره بردهاند؛ نهفقط برای تضمین پیروزی نظامی، بلکه برای سرکوب ارادهی ملتها. نمونههای بارز این سیاست را میتوان در عملکرد امپراتوری بریتانیا در ایران و همچنین سیاستهای اسرائیل در برابر مردم غزه مشاهده کرد. این مقاله با تکیه بر منابع علمی معتبر، به بررسی ابعاد سیاسی، نظامی و انسانی «سلاحسازی غذا» در این دو بستر تاریخی میپردازد.
۱. قحطی ایران در جنگ جهانی اول: غذارسانیِ مشروط، مرگِ برنامهریزیشده
بین سالهای ۱۹۱۷ تا ۱۹۱۹، ایران شاهد یکی از مرگبارترین قحطیهای تاریخ خود بود؛ فاجعهای که با اشغال نظامی، مصادرهی غذا، و انسداد مسیرهای تجاری توسط نیروهای بریتانیایی و فرانسوی همراه شد. بنابر پژوهش Wilcox و همکاران (2018)، سیاستهای نظامی بریتانیا در مناطق مرکزی و غربی ایران باعث شد مواد غذایی حیاتی بهسختی به مردم برسد. برخی تخمینها حاکی از آناند که بین ۲ تا ۴ میلیون نفر در این دوران جان باختند ، هرچند که این آمار در دیگر منابع تا ۹ میلیون نفر هم گزارش شده .
نکتهی کلیدی آن است که این قحطی نه صرفاً حاصل خشکسالی یا جنگ، بلکه نتیجهی یک نظم استعماری بود که اولویت را به تدارکات جنگی امپراتوری میداد، نه جان مردم محلی. مقاله Suny (2025) نیز این فاجعه را در چارچوب نسلکشی از نوع «انفعالی» بررسی میکند؛ یعنی کشتار از طریق بیعملی عامدانه.
۲. غزه: محاصره ی غذایی در قرن ۲۱
در قرن حاضر، یکی از نمونههای آشکار weaponization of food را میتوان در نوار غزه دید. اسرائیل، از سالها پیش، دسترسی ساکنان غزه به مواد غذایی، دارو و سوخت را بهشدت محدود کرده است. کتاب Hollow Land از Eyal Weizman (2024) نشان میدهد که این سیاستها بخشی از یک معماری پیچیدهی کنترل هستند، که زندگی روزمرهی فلسطینیان را به ابزاری برای فشار سیاسی تبدیل میکند.
در مقالهی Clark (2022) نیز به این موضوع پرداخته شده که چگونه کمکهای بشردوستانه، بهویژه در قالب غذا، توسط اسرائیل به ابزار چانهزنی امنیتی بدل شدهاند؛ گاه اجازهی ورود دارند و گاه، نه ! بسته به تصمیمات نظامی سیاسی.
۳. نظریهی استعمار غذایی و جنگِ خاموش
بر اساس تحلیلهای Mullin (2021) در مورد تحریمها و رژیم BDS، غذا از یک نیاز اساسی به یک ابزار تحریم تبدیل شده است. آنچه در ایران قرن بیستم با خشونت مستقیم انجام شد، در فلسطین قرن بیستویکم از طریق کنترل زنجیرههای تأمین و مجوزهای عبور غذا اتفاق میافتد.
از سوی دیگر، Ruthven (2025) در اثر خود نشان میدهد که استفاده از غذا برای کنترل اجتماعی تنها به موارد ایران و غزه محدود نمیشود، بلکه الگویی وسیعتر از استعمار نوین را به نمایش میگذارد که در آن کنترل منابع، جای اشغال فیزیکی را میگیرد.
۴. غذا در استراتژیهای استعماری قرن بیستم
در کتاب The World at War (2019) به نمونههای متعددی از قحطیهای برنامهریزیشده در دوران جنگهای جهانی اشاره شده است. بهویژه نقش بریتانیا در هند، آلمان در لهستان و ژاپن در چین . همگی نشاندهندهی الگوی تکرارشوندهی سلب غذا برای تسلیم سیاسی یا نابودی جمعیت هستند.
کتاب Colonial Food Politics (Achebe et al., 2020) نیز سیاستهای غذایی استعمارگران اروپایی را در زمینههای گوناگون از آفریقا تا خاورمیانه به دقت مستندسازی کرده و نشان داده است که این اقدامات عمدی و سیستماتیک بودهاند، نه تصادفی.
از ایران قاجاری تا غزهی معاصر، داستان یکسان است: غذا سلاح است. «weaponization of food» مفهومی انتزاعی یا صرفاً نظری نیست، بلکه سیاستی واقعی با تبعات ویرانگر است که زندگی میلیونها نفر را در طول تاریخ تهدید کرده. در هر دو مورد بررسیشده، شاهد الگویی هستیم که در آن قدرتهای نظامی، از طریق کنترل غذا، جمعیتهای غیرنظامی را هدف قرار دادهاند. این امر، مرزهای حقوق بشری را نقض کرده و نیازمند بازنگری اخلاقی و حقوقی در سطح بینالمللی است.
#امنیت_غذایی #تروریسم #غزه #قحطی
منابع :
Achebe, C. et al. (2020). Colonial Food Politics.
نقش غذا در استعمار ( فرانسه و بریتانیا )
Wilcox, V., Daly, S., & Salvante, M. (2018). Landscapes of the First World War.
قحطی و هولوکاست ایران
➯@Bshmk33
3.03M حجم رسانه بالاست
مشاهده در ایتا
#غزه فقط یک نام نیست...
جاییست که انسانیت مرز نمیشناسد،
نه رنگ پوست مهم است، نه نژاد، نه دین.
پرستار ولزی با اشک ایستاده پشت مرز رفح،
دلش فقط کمک کردن میخواهد... فقط انسانبودن را.
و سربازان مصری؟
چهرههایشان پر از درد است،
اما زیر دیکتاتوری سیسی،
دستشان بستهست…
مثل خیلیهای دیگر، فقط نگاه میکنند.
و این نگاهها...
بلندتر از هر فریادی،
از انسانیت میگویند.
#غزة_تقتل_جوعاً 🆘
#انسانیت_مرز_ندارد
#رفح
🗣 Lilly Foz
➯@Bshmk33
❌وقتی جان یک میمون برای فنلاندیها از جان میلیونها انسان مهمتر است!!!
سال ١٣٩١ در فنلاند سفیر بودم
وقتی ایران با کاوشگر پیشگام، یک میمون برای ١۶ دقیقه به فضا فرستاد دهها نامه اعتراضی درحمایت از حقوق حیوانات از شهروندان فنلاندی دریافت کردم
حالا مانده ام آنهایی که برای حقوق یک میمون این همه حساس بودند چرا در مقابل قتل عام هزاران انسان در #غزه ساکتند؟
✍ سید رسول موسوی
➯@Bshmk33
6.64M حجم رسانه بالاست
مشاهده در ایتا
🔴 مطالبه همگانی از نمایندگان مجلس
این طرح دوفوریتی مطرح شده توسط برخی نمایندگان انقلابی که طبق آن هرگونه مذاکره با آمریکا و سه کشور اروپایی مشروط به پایان محاصره غزه باشد، می تواند بهترین و مناسب ترین اقدام مجلس شورای اسلامی در بعد سیاست خارجی و انجام وظیفه مسلمانی در یاری رساندن عملی به مظلومان غزه باشد
اما گویا متاسفانه توسط هیئت رئیسه مجلس نادیده گرفته شده و به رای گیری گذاشته نمی شود
هر جوانمردی که می پرسد الان چه کاری از دست ما برای کمک به مردم مظلوم غزه بر می آید؟ به نظرم مطالبه تصویب این طرح یکی از بهترین اقدامات است.
هر کسی هر طور می تواند به صورت حضوری یا تلفنی یا در فضای مجازی از نمایندگان شهر و منطقه خود تصویب این طرح را مطالبه کند ...
#مرگ_بر_اسرائیل
#مرگ_بر_آمریکا
#غزه
✍"قاسم اکبری"
➯@Bshmk33
1.04M حجم رسانه بالاست
مشاهده در ایتا
پزشکیان: ما مقصریم که #اسرائیل با #آذربایجان پیمان بسته است، آنها مقصر نیستند.
پ.ن: واقعاً نمیدانم که چگونه و به چه زبانی میتوان #رئیس_جمهور را متوجه بدیهیات موجود عالم سیاست کرد؟ والله قسم بعید است کسی دو خط سواد سیاسی داشته باشد و بعد بیاید بگوید مشکل از ماست که الهام علیاُف با نتانیاهو هم قسم و هم پیمان در کشتار مردم بی پناه #غزه است و از عوامل گسترش داعش و ناامنی در منطقه شده است.
یقین دارم آقای پزشکیان در قیامت باید جواب خیلیها از جمله مردم غزه و فلسطین را بدهد.
✍️ مقداد داداشی
➯@Bshmk33
📌محمد صفا، دیپلمات ارشد سازمان ملل:
🔹فقط در #غزه است که در یک قاب عکس، هم عملیات "کمکرسانی هوایی" و هم "حملات هوایی" (حملات جنگندهها) را همزمان میبینی!
🔹هیچکس نباید به آسمان نگاه کند و در تردید باشد که آیا آنچه فرود میآید، مرگ است یا شام!
#مرگ_بر_اسرائیل
➯@Bshmk33
337.4K حجم رسانه بالاست
مشاهده در ایتا
«ادامه بده، تو صدای #غزه هستی أنس ، ادامه بده»
٦٧٣ روز، درد و گرسنگی را تحمل کرد تا صدای مظلومیت غزه و کودکانش باشد.
ارتش رژیم کودک کش ،با وقاحت کامل مسئولیت حمله به چادر خبرنگاران الجزیره و قـ.تل ۷ خبرنگار را بر عهده گرفت و اعلام کرد این تـ.رور را به عمد انجام داده
#أنس_شهيد
🗣 boushra saad | بشریٰ سعد
➯@Bshmk33
2.38M حجم رسانه بالاست
مشاهده در ایتا
🔴 کنار رفتن پرده های نفاق
🎥 استقبال گرم فلسطینی ها از یک سعودی در مسجدالاقصی
یک زمانی هرچه به فلسطینی ها از خیانت آل سعود گفته می شد باور نمی کردند و پادشاهان سعودی را نه خائن که خادم الحرمین الشرفین می دانستند
اما در سال های اخیر و به خصوص پس از طوفان الاقصی پرده های تزویر و نفاق در عالم اسلام یکی پس از دیگری فرو می افتد ...
#مرگ_بر_اسرائیل
#مرگ_بر_آمریکا
#غزه
✍"قاسم اکبری"
➯@Bshmk33