⬆️⬆️⬆️⬆️⬆️⬆️⬆️⬆️⬆️⬆️⬆️⬆️ ✅ تصاویر مربوط به نشست "کارآمدی و فلسفه سیاسی" ❇️ خوانشی از کارآمدی بر اساس چارچوب فصول منتزعه حکیم ابونصر فارابی ✅ سخنران: حجت الاسلام و المسلمین آقای دکتر نجف لک زایی ❇️ زمان برگزاری: چهارشنبه ۲مرداد۹۸.دانشگاه باقرالعلوم قم.پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

✅ مصاحبه فرهنگ امروز با نجف لک زایی پیرامون رابطه تفسیر سیاسی قرآن و فقه سیاسی( بخش سوم)

✅چه رابطه‌ای بین تفسیر سیاسی قرآن با فقه سیاسی در این دوره‌ها شکل گرفت؟ پاسخ: برخی از برداشت‌های سیاسی به ساحت فقه سیاسی نیز وارد شده است. آن دسته از کسانی که فقیه بودند و به تفسیر سیاسی قرآن پرداخته و توجه کرده‌اند، در واقع از قرآن هم به‌عنوان یکی از منابع فقه و فقه سیاسی استفاده کرده‌اند؛ چراکه فقها منابعشان را عمدتاً طبق یک مبنای مشهوری که دارند کتاب، سنت، عقل و اجماع ذکر می‌کنند. منظور از کتاب یعنی قرآن کریم، منظور از سنت یعنی آنچه از پیامبر اکرم (ص) و ائمه (ع) رسیده، اجماع هم یعنی آنچه علما بر آن اجماع نظر دارند و عقل هم به معنی آنچه جزو مستقلات عقلیه است، از باب اینکه «کلما حکم به العقل حکم به الشرع». بنابراین ما می‌توانیم در مبنای فقیهی مانند امام خمینی (ره) این را نشان دهیم که برداشت‌های ایشان از مقاصد سیاسی قرآن یا توجه ایشان به آیات سیاسی قرآن در فقه سیاسی و رفتار سیاسی‌شان مداخله داشته است. باید توجه نماییم که وقتی در نوع نگاه ما به قرآن تغییر روی می‌دهد، قاعدتاً گسترۀ تأثیرگذاری این منبع استنباط در حوزۀ فقه نیز تغییر می‌یابد. اساساً در این دوران همان جنس پرسش‌هایی که به قرآن عرضه می‌شود کم‌کم از فقیه پرسش می‌شود و اتفاقاً در همین دوران شاهد مطرح شدن مسائل مهم سیاسی در فقه هستیم. البته باید بگوییم ریشۀ چنین مباحثی بیشتر در دوران مشروطه شکل گرفت. ما در رسائل مشروطه فراوان استنادات قرآنی در موضوعات مبتلابه سیاسی جامعه مشاهده می‌کنیم؛ به موازات همین مباحث فقهای مشروطه‌خواه یا مخالف مشروطه نیز در حال جدال‌های فقهی بر سر مسائل سیاسی هستند. ✅ در بین فقهای معاصر کدام‌یک نگاه حداکثری به قرآن برای استخراج احکام سیاسی داشته‌اند؟ پاسخ: در خصوص نظرات امام، برای مثال ایشان در کتاب البیع جلد دوم در بحث ولایت ‌فقیه برای خود اثبات بحث ضرورت حکومت اسلامی دلیلی که می‌آورند دلیل قرآنی است. ایشان می‌فرمایند قرآن کریم آیا در عصر غیبت امام عصر (عج) هم معتبر است یا اینکه نسخ شده و دیگر در عصر غیبت امام معصوم ما کاری با قرآن نباید داشته باشیم؟ بعد می‌فرماید که هیچ عالمی تا به حال نگفته که قرآن کریم برای عصر غیبت نیست و همه می‌گویند برای آن عصر نیز هست. بعد می‌فرمایند که اگر قرآن کریم نسخ نشده و برای الآن هم هست و ما می‌خواهیم به آن عمل کنیم، حال چگونه باید عمل کنیم؟ در آیات قرآن کریم به‌عنوان یک قانون آیات بسیار زیادی وجود دارد که مخاطب آن عموم مردم جامعه هستند؛ مثلاً در مورد آیۀ «السارق والسارقه فاقطعوا ایدیهما»، چه کسی باید عمل کند؟ آیا هر فردی می‌تواند در جامعه هرکسی را به‌عنوان سارق دید دستش را قطع کند؟ یا اینکه «فاقطعوا ایدیهما» خطاب به جامعه است؛ یعنی شما حکومت تشکیل دهید و جلوی سارقان را هم بگیرید. یا مثلاً خداوند در آیه‌ای می‌فرماید: «و لن‌یجعل الله الکافرین علی المؤمنین سبیلا». سؤال این است مانع سلطۀ کفار بر مسلمین شدن آیا بدون تشکیل حکومت ممکن است؟ امام راحل می‌فرمایند این آیات سیاسی، حقوقی، اقتصادی و اجتماعی قرآن را اگر می‌خواهیم انجام دهیم، بدون حکومت قابل انجام نیست. در واقع استدلال ایشان بسیار صاف، ساده و روشن است که قرآن در عصر غیبت هم باید اجرا شود. بنابراین اگر می‌خواهیم آیات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی قرآن را اجرا کنیم بدون تشکیل حکومت نمی‌توان این کار را انجام داد؛ پس برای اجرای این آیات تشکیل حکومت الزامی است.  بنابراین در بحث سیاسی امام راحل هم در بحث فقه انقلاب هم بحث تشکیل حکومت و هم در بحث پس از استقرار حکومت قران تأثیرگذار است و طبق آنچه از فرمایش امام (ره) داشتیم مداخله داشته است؛ ضمن اینکه بسیاری از آیات قرآن که در همان ایام انقلاب مورد توجه قرار می‌گرفت و تقریباً به فرهنگ عمومی هم تبدیل شد، نشان‌دهندۀ آن بود که این‌ها اثرگذاری بسیاری داشته است؛ برای مثال، قاعدۀ نفی سبیل که برای مبارزه با آمریکا و استعمار مورد استفاده قرار می‌گرفت و دیگر آیات که ثبت و ضبط شده است. کلیت مورد قبول است، اما اینکه بخواهیم دقیق‌تر بگوییم احتیاج به مصاحبه‌های دقیق‌تر داریم که چگونه در مباحث فقه سیاسی این دوره در آثار فقهی فقها، مذاکرات قانون اساسی و مشروح مذاکرات چگونه تأثیراتی داشته است. در حال حاضر در خود قانون اساسی حدود 16 آیه ذکر شده است؛ مثلاً در بحث شورا به آیات «و امرهم شوری بینهم و شاورهم فی الامر» و یا در بحث نیروهای مسلح و تأسیس سپاه پاسداران و تقویت قدرت نظامی به آیۀ «و اعدوا لهم ماستطعتم من قوه» توجه می‌شود. جای بحث دارد که تأثیرات آیات قرآن را در مباحث حقوق اساسی و فقه سیاسی و حقوق عمومی ردیابی کنیم.

✅ چشم‌انداز فقه سیاسی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ در حال حاضر می‌توان گفت آنچه بیشتر مطرح است به نوعی بازگشت به اصول کلی انسانی و سؤالات مربوط آن در حوزۀ فقه سیاسی است. امروز و بیشتر در آینده مباحث حقوق اقلیت‌ها حق تعیین سرنوشت، مباحث مربوط به اختیارات دولت‌ها و وظایف محیط زیستی حکومت‌ها قطعاً در معرض فقها قرار خواهد گرفت. از طرفی دیگر شاهد طرح مجدد مبانی قرآن‌گرایانی مانند آقای طالقانی و مباحث میرزای نائینی در زمینۀ تفسیر سیاسی قرآن هستیم که به نظرم در حکم مقدمه برای ورود به آن مباحث فقهی است.  در نتیجه، با تنوع ورودی‌های فرهنگ سیاسی به جهان فکری انسان شیعی در دورۀ ما شاهد تکانه‌های شدید در فقه سیاسی خواهیم بود.

مقاله ای از دکتر محمد پزشکی عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی درباره اندیشه سیاسی حمید عنایت⬇️⬇️⬇️⬇️⬇️⬇️⬇️⬇️

✅ اندیشه سیاسی حمید عنایت ♻️ نویسنده:دکتر محمد پزشگی دهه های 1340 و1350 را از بسیاری جنبه ها می توان نقطه عطفی در تاریخ فکری ایران دانست. در کنار رواج رهیافت های جدید در مبارزه سیاسی، پیدایش سبک های زیبای تازه و نو در زمینه ادبیات، افزایش شمار نویسندگان و روشنفکران، گسترش کتاب خوانی و انتشارات، برپایی مراکز و نهادهای علوم اجتماعی مدرن، شکل گیری سبک های تازه در نثر فلسفی و جامعه شناسانه، این دوران اوج گرمی بازار بومی گرایی و ضدیت با شرق شناسی نیز بود. بدیهی است که در چنین زمینه ای بومی گرایی اندیشه سیاسی در کانون توجه حمید عنایت باشد. گرچه در آغاز دوران آشنایی ایرانیان با تمدن جدید فکر یافتن علت عقب ماندگی، به دغدغه اصلی نخبگان فکری تبدیل شد اما در این میان ضرورت مدرنیزاسیون و نه مدرنیته برای ایشان به شدت مطرح گشت. از این رو در حوزه اندیشه سیاسی آنچه مورد تبلیغ غالب رهبران فکری تقلید دستاوردهای تمدن جدید بود. ایرانیان تنها پس از جنگ جهانی دوم بود که به تفاوت دو جنبه مدرنیزاسیون و مدرنیته پی بردند و با غالب شدن نگرش های ایدئولویک در قالب های مارکسیستی یا ساختارشکنی هیدگری که حتی ذهنیت رهبران فکری اسلامی را نیز گرفت به نقد مدرنیته غربی پرداختند. در چنین زمینه ای بود که نوعی تفکر اوتوپیایی و جستجوی گونه ای مدرنیته ایدئولوژیک به وجه غالب اندیشه و اندیشه سیاسی تبدیل شد و در این میان فکر بومی سازی اندیشه و اندیشه سیاسی ذیل تعبیر اصلی مدرنیته ایدئولوژیک در میان آن ها مطرح شد. عنایت نیز مانند دیگر اندیشوران دوران، دغدغه بومی سازی اندیشه سیاسی یافت. اما بومی سازی عنایت برعکس فضای غالب مارکسیستی یا هیدگری صبغه ایدئولوژیک نیافت. مدعی مقاله حاضر آن است که در صورت پذیرش این پیش فرض که تلاش علمی عنایت معطوف به بومی سازی اندیشه سیاسی معاصر ایران می باشد در آن صورت با توجه به نگاه همدلانه او با جریان تجددگرایی اسلامی، باید او را منادی تجددگرایی سنت دانست.... ادامه مقاله در لینک زیر http://hamyaar.ir/6610

پرونده "ما و دیگری"| برای یافتن هویت خودمان نیازمند دیگری هستیم حل تضادهای اجتماعی بصورت مستحکم نیازمند پشتوانه فلسفی است که می‌توان با رویکرد نهادی به حل این معضلات اجتماعی پرداخت. به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، نحوه مواجهه درباره تمایلات و مفاهیم متضاد در هر جامعه نیازمند داشتن تحلیل از شرایط جامعه در بستر تاریخی، اجتماعی و همچنین بعضا با رویکرد فلسفی است. درواقع، جامعه‌ای می‌تواند مفاهیم و عناصر متضادش را به اتحاد(بصورت نسبی یا مطلق) برساند که دریافت مناسبی از آن‌ها داشته باشد. یکی از منظرهای اساسی برای تحلیل وضع مفاهیم و تمایلات متضاد و نحوه متحد کردن‌ آن‌ها، اندیشه سیاسی با رویکرد فلسفه صدرایی است. این رویکرد که قائل به تبیین عناصر متضاد در ذیل دو مفهوم اصلی فلسفه صدرایی یعنی "اصالت وجود" و "وحدت در کثرت و کثرت در وحدت" است به صورت بندی خاصی نسبت به تضادهای اجتماعی رسیده و تجویزی را برای نحوه مواجهه با آن‌ها ارائه می‌کند. از این جهت، به گفت‌وگو با دکتر شریف لک‌زایی (عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی) پرداختیم. ادامه در لینک زیر https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/05/13/2067783/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%85%D8%A7-%D9%88-%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%DB%8C%D8%A7%D9%81%D8%AA%D9%86-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF-%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D9%87%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%85/amp

✅ به قلم محمد پزشگی؛ کتاب فلسفه علم سیاست و حکمت متعالیه منتشر شد ❇️ کتاب فلسفه علم سیاست و حکمت متعالیه منتشر شد کتاب فلسفه علم سیاست و حکمت متعالیه تألیف محمد پزشگی به همت انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شد. ❇️ به گزارش خبرنگار مهر، کتاب فلسفه علم سیاست و حکمت متعالیه تألیف محمد پزشگی به همت انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شد. ❇️ هدف کتاب حاضر بررسی انتقادی ایده یارادیمیک بودن فلسفه صدرایی برای علم سیاست است. مدعای نوشته حاضر خام بودن این ایده برای علم سیاست است. مستدل ساختن این ایده در شکل کنونی نیازمند اطلاعاتی مقدماتی است؛ اطلاعاتی که از فلسفه اسلامی درباره سعه و طبق دامنه نظریه های سیاسی، کشف الگوهای فلسفی و اکتشافی در موضوعات سیاسی، فقدان ارزشهای مشترک علمی مورد توافق دانشمندان علم سیاست و راه حل های پیشنهادی برای حل برخی از مشکله های سیاسی، فقدان تحقیقات سیاسی کاربردی مبتنی برعوامل مزبور نیز این ایده را به ایده ای خام تبدیل کرده است. ❇️ بررسی مدعای مزبور به روش اسنادی است. نتایج پژوهشی حاصل از این کتاب برای پژوهشهای آتی در زمینه فلسفه علوم اجتماعی و مطالعات سیاسی بومی مثمر ثمر و مطلوب خواهد بود.

🔴 کتاب‌شناسی فلسفه سیاسی متعالیه   🔹خوانش سیاسی متون حکمت متعالیه «خوانش سیاسی متون حکمت متعالیه» آخرین اثر در زمینه حکمت سیاسی صدرایی است که به قلم علیرضا صدرا، استاد دانشگاه تهران منتشر شده است. این کتاب که درواقع خوانشی سیاسی از دو اثر شواهد‌الربوبیه و مبدا و معاد صدرالمتالهین است در 372 صفحه و با قیمت 24هزار تومان توسط پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی وارد بازار نشر شده است. درآمدی بر مباحث روش خواندن متن؛ انسان، موجودی سیاسی؛ حکمت سیاسی متعالیه، انتظام تمدن، اجتماع و تعاون؛ انسان مدنی بالطبع؛ امکان فلسفه سیاسی صدرایی؛ چه کسی واجد ریاست است؛ سیر راهبردی حکمت در شرق؛ بازخوانی انسان مدنی بالطبع؛ انتظام در فلسفه سیاسی صدرالمتالهین، مباحث مهم و سرفصل‌هایی هستند که نویسنده روی آنها بحث می‌کند و هرکدام به ریزموضوعات دیگری تقسیم می‌شوند.  🔹فلسفه‌ سیاسی صدرالمتالهین «فلسفه‌ سیاسی صدرالمتالهین» اثر شریف لک‌زایی، عنوان دیگر کتابی است که سال گذشته منتشر شد و می‌توان به‌عنوان منبعی برای ترسیم مختصات فلسفه سیاسی ملاصدرا به آن رجوع کرد. این کتاب که به تازگی به چاپ دوم هم رسید، درواقع ادامه مداقه‌های لک‌زایی پس از تز دکتری او با عنوان «نگرش‌های فلسفی سیاسی در آرای صدرالمتالهین» است. گفتار اول کتاب در مورد حیات علمی، اجتماعی و سیاسی ملاصدرا، گفتار دوم مفهوم‌شناسی و در گفتار سوم و پس از طرح مختصات بحث، مبانی هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی، روش‌شناسی و انسان‌شناسی حکمت صدرا را بازخوانی شده است تا با تکمیل مقدمات ابتدایی، در بخش بعد به مفاهیم اصلی در فلسفه‌ سیاسی صدرا پرداخته شود. در ادامه و در گفتارهای چهارم تا دوازدهم، به ترتیب مفاهیم «اختیار»، «شرایط، اوصاف و ویژگی‌های رهبران»، «مقام نبی و فیلسوف»، «مدینه‌ فاضله»، «رابطه‌ شریعت و سیاست»، «محبت»، «قدرت»، «عدالت» و درنهایت «سعادت» از منظر حکمت متعالیه مورد بررسی قرار گرفته است.    🔹حکمت سیاسی متعالیه ابوالحسن حسنی که پیش از این کتاب «درآمدی بر حکمت سیاسی متعالیه» را به رشته تحریر درآورده بود این بار به‌طور مفصل‌تر در کتاب «حکمت سیاسی متعالیه» به تبیین فلسفه سیاسی متعالیه پرداخته است. این کتاب در پنج بخش: درآمد، کلیات و سه بخش روش‌شناسی، مبانی و مسائل حکمت سیاسی متعالیه تدوین شده است. این اثر تحت نظارت عبدالحسین خسروپناه و شریف لک‌زایی به سامان رسیده است. حسنی در این کتاب با تفکیک حکمت متعالیه با حکمت صدرایی معتقد است صدرالمتالهین و صدرائیان هیچ‌کدام برای توسعه حکمت عملی متعالیه کاری بسزا انجام نداده‌اند. ملاصدرا تلاش چندانی برای تاسیس حکمت عملی انجام نمی‌دهد و در زمینه حکمت سیاسی نیز جز چند صفحه‌ای چیزی نمی‌انگارد. بنابراین برای ورود به حکمت متعالیه به وادی حیات این جهانی بشر، توسعه در حکمت متعالیه لازم است؛ البته با حفظ مبانی این حکمت.  🔹اندیشه سیاسی صدرالمتالهین «اندیشه سیاسی صدرالمتالهین» از اولین کتاب‌هایی بود که با موضوع فلسفه سیاسی صدرایی منتشر شد. این کتاب به قلم نجف لک‌زایی در سال 1381 منتشر شده است. اندیشه سیاسی صدرالمتالهین  در پنج فصل، و دو بخش خاتمه و پیوست منتشر شد. زمینه‌های تکوین شخصیت سیاسی صدرالمتالهین، جایگاه دانش سیاسی در حکمت متعالیه، زندگی سیاسی در اندیشه صدرالمتالهین، حکومت دینی در اندیشه ملاصدرا و ساختار حکومت دینی در اندیشه ملاصدرا عنوان فصول پنج‌گانه این اثر است. لک‌زایی در بخشی از مقدمه این اثر می‌نویسد: «کسانی به‌طور قاطع اظهار کرده‌اند که ملاصدرا اندیشه سیاسی ندارد (سیدعلی قادری) در صورتی که به نظر می‌رسد این افراد شایسته بود بگویند یا بنویسند که آثارش را مطالعه نکرده‌ایم؛ بنابراین نمی‌دانیم اندیشه سیاسی دارد یا خیر. همچنین دیگران گفته یا نوشته‌اند که پس از فارابی مطلب جدیدی در عرصه فلسفه سیاسی مطرح نشده است (سیدجواد طباطبایی و داود فیرحی). نگارنده در بررسی تفکر سیاسی صدرالمتالهین اهتمام خواهد ورزید که به دور از حب و بغض و پیش‌داوری، تا آنجا که ممکن است به بررسی اندیشه سیاسی بپردازد. @cpt_isca_ac_ir