با سلام. کانال "نوآوریهای فقه و اصول" بستری برای ترویج نظرات نو و بدیع اساتید و طلاب گرامی در موضوعات فقهی و اصولی است که به همت موسسه پژوهشی دانشوران راه‌اندازی شده است. سعی بر این است که از نظرات ناب و نوآورانه‌ی شما بهره‌مند شویم.

🔷 نشر نوآوریهای فقهی و اصولی 🔸 مؤسسه پژوهشی دانشوران به منظور ایجاد تحول در فقه و دانشهای وابسته به آن، یادداشت های حاوی نوآوری در فقه و دانشهای وابسته به آن، نظیر اصول فقه، فلسفه فقه، فلسفه اصول فقه، رجال، حدیث و تفسیر را منتشر می کند. 🔸 برای انتشار یادداشت شما در کانال «نوآوریهای فقه و اصول»، متن یادداشت را برای ادمین ارسال کنید. 🔸 یادداشت می تواند مشتمل بر نوآوری خود شما باشد یا تقریری از مباحث استاد شما باشد که به نام شما و ذکر نام استاد منتشر خواهد شد. 🔸 به یادداشتهای نوآورانه، حق الزحمه تعلق می گیرد. 🆔 https://eitaa.com/fiqh_osoul_Innovations

🔷 چرا اصول فقه کاربردی؟ 🔸 توضیحی در مورد چرایی طراحی کلان پروژه «اصول فقه کاربردی» در مؤسسه پژوهشی دانشوران 🔹بخش اول 🔻 در رابطه با محتوای کتب درسی اصول فقه باید گفت آموزش آن به دانش‌پژوهان فقه به دو صورت ممکن است: روش اوّل، آموزش قواعد کشف حکم شرعی به شیوه اجتهادی است، بدین صورت که درستی یا نادرستی این قواعد دانش اصول فقه، مورد بررسی قرار گرفته و به بحث گذاشته شود. در این روش، دانش پژوه، با شیوه اجتهادی کشف قواعد استنباط حکم شرعی آشنا شده و خود پس از پایان دوره تحصیل، به توانایی استنباط احکام شرعی بر اساس این قواعد دست می یابد. بنابراین این شیوه، برای دانش پژوهانی مناسب است که استعداد و شرایط لازم برای نیل به درجه اجتهاد را دارا بوده و احتمال رسیدن ایشان به این مرحله، به مقدار زیادی داده می شود. 🔻 شیوه دوم اما آموزش به شیوه کاربردی است. در این روش، به درستی یا نادرستی قواعد اصولی، عنایتی وجود نداشته و تنها به طرق شناخت و کاربردهای هر قاعده پرداخته می شود. این روش آموزش، به دانش پژوه این امکان را می دهد تا احکام شرعی را بنا بر مبانی مختلف استنباط کند. دانش پژوهانی که دانش اصول را به این شیوه آموخته اند، طبیعتا امکان قضاوت اجتهادی در رابطه با درستی یا نادرستی یک قاعده و اختیار نظریه در آن را ندارند، لکن می توانند احکام شرعی را بنا بر هر یک از مبانی موجود در مسأله استنباط کنند. به دیگر سخن، در این روش، اگرچه اجتهاد در اصول فقه وجود ندارد، لکن تطبیق قواعد بر احکام، امکان اجتهاد در فقه را برای دانش پژوه به ارمغان می آورد. 🔻 باری، در طول بیش از هزار سال که از عمر دانش اصول فقه می گذرد، کتابهای فراوانی به عنوان متن درسی برای این دانش نگاشته شده است، اما رسالتی که تمام نویسندگان این کتب، پیش روی خود انگاشته و کتاب خود را بر اساس آن سامان می داده اند، تربیت «مجتهدین»ی است که با مدد از دانش اصول فقه، توانائی استنباط احکام شرعی از ادله را کسب نمایند. بر همین اساس، این دانش، بررسی استدلالی صحت و سقم قواعد استنباط احکام شرعی را نصب‌العین خود قرار داده و دانشیان آن نیز با همین رویکرد، به نگارش متون درسی روی آورده اند. 🔻 در این میان، تمرکز نگارندگان کتب اصولی بر بررسی دقیق صحت و سقم تک تک قواعد این دانش، ایشان را از دو امر غافل نموده است: 1. برای به انجام رسیدن عملیات استنباط حکم فقهی، تنها بررسی صحت و سقم یک قاعده کفایت نمی کند، بلکه روش های شناسائی، به کارگیری و جایگاه آن در مراحل عملیات استنباط نیز روی دیگر این سکه است که عملیات استنباط، بی آن، کامل نمی شود. 2. تجربه دانش فقه به عنوان یک دانش استدلالی، به سان سایر دانشهای استدلالی دیگر، نشان می دهد که تمامی دانش پژوهان، توانایی رسیدن به مراحل عالی این دانش، یعنی اجتهاد (مطلق یا متجزی) را پیدا نمی کنند. با این وصف، روشن است که نگارش متون استدلالی برای دوره عمومی، به عنوان دوره ای که «تمام» دانش پژوهان این دانش، ناگزیر از طی آن هستند، امری نابخردانه است؛ زیرا در حقیقت متنی را به عنوان متن عمومی برای «تمام» دانش پژوهانی قرار می دهیم که تنها عده بسیار کمی از ایشان، مرحله اجتهاد واقعی را درک می کنند. 🆔https://eitaa.com/fiqh_osoul_Innovations

🔷 چرا اصول فقه کاربردی؟ 🔸 توضیحی در مورد چرایی طراحی کلان پروژه «اصول فقه کاربردی» در مؤسسه پژوهشی دانشوران 🔹 بخش دوم 🔻 با توجه به وضعیت پیشین و کنونی حوزه های علمیه و با عنایت به استعدادهای ورودی های حوزه در طول عمر هزار و چند ساله خود، ملاحظه می شود که تعداد دانش پژوهانی که به مرحله اجتهاد می رسند، غالبا تعداد کمی از ورودی های حوزه علمیه است. این درحالی است که تمامی دروس فقهی و اصولی، به روش اجتهادی بوده و به غرض رساندن دانش پژوهان به مرحله اجتهاد برنامه ریزی شده اند. به دیگر سخن، دروس فقهی و اصولی حوزه به روشی طراحی شده اند که تنها برای تعداد قلیلی از دانش پژوهان مفید بوده و برای اکثریت باقیمانده نفع زیادی را به دنبال ندارد، علاوه بر اینکه با مشغول کردن اکثریت به استنباط نافرجام قواعد اصولی، آن ها را از یادگیری روش کاربرد قواعد و توانایی استنباط احکام شرعی بر اساس مبانی مختلف موجود در مسأله باز می دارد. 🔻 توجه به این دو نکته، وجود دانشی که متکفل بیان روشهای شناسایی، به کارگیری و جایگاه شناسی قواعد در عملیات استنباط (= الگوریتم اجتهاد) باشد و از طرفی متونی از آن، به عنوان متن عمومی دوره های آموزش استدلالی فقه قرار گیرد را ضروری می سازد. 🔻 به دیگر سخن، توجه به نکته اول، اصل تدوین دانشی به عنوان دانش «اصول فقه کاربردی» را ضروری می سازد و توجه به نکته دوم، تدوین متن درسی «اصول فقه کاربردی» به عنوان جایگزین «اصول فقه اجتهادی» و یا حداقل در کنار آن، به عنوان متن دوره «عمومی» را لازم می انگارد. 🔻 همین نکته موجب شده تا در سایر رشته های علوم انسانی و حتی سایر علوم نیز دروس عمومی که تمام دانش پژوهان آن علم، ملزم به حضور در کلاسها و فراگیری آن هستند، دروسی کاربردی بوده و دروس اجتهادی، تنها مخصوص دوره های عالی و کسانی است که تمایل به فهم عمیق مبانی آن علم دارند. 🔻 بر همین اساس، بایسته است در ابتدا دروس عمومی فقه و اصول حوزه نیزبه آموزش شیوه کاربردی بپردازد و دوره اجتهادی منحصر به دوره های تخصصی و کسانی باشد که تمایل به نیل به درجه اجتهاد در فقه و اصول دارند؛ اما برای دانش پژوهان سایر رشته های حوزوی یا دانش پژوهان رشته های فقه و اصول که تمایل به تحصیل در مراحل عالی این رشته را ندارند، تنها دروس اصول و فقه کاربردی آموزش داده شود تا با صرف طی همین مرحله، با شیوه های استنباط آشنایی پیدا کرده و بتوانند حدود کاربرد هر قاعده، شیوه تشخیص و به کارگیری آن در عملیات استنباط و امکان استنباط حکم فقهی بر اساس مبانی مختلف اصولی را به دست آورند. 🔻 از نکات بالا روشن می شود که آموزش اصول فقه کاربردی، تنها مختص دانش پژوهانی که امکان نیل به درجه اجتهاد در اصول فقه را ندارند نیست، بلکه حتی کسانی که به دنبال رسیدن به درجه اجتهاد هستند نیز می بایست برای درک و تمرین تطبیق قواعد اصولی بر فروع فقهی، دوره آموزشی اصول فقه کاربردی را بگذرانند. بنابراین بر خلاف اصول فقه اجتهادی که تنها برای کسانی که سودای اجتهاد در اصول فقه را در سر می پرورانند مفید است، اصول فقه کاربردی، برای تمامی دانش پژوهان دانش اصول، مفید بوده و آموزش آن لازم است. 🔻 نگارش کتاب «اصول فقه کاربردی» تلاشی در راستای تحقق این هدف است. 🆔https://eitaa.com/fiqh_osoul_Innovations