عالم برزخ چه عالمى است؟ آیا جسم هم در عالم برزخ است یا فقط روح انسان در این عالم است؟ 🌀«برزخ» فاصله و فرصت میان دو شیء دو موقعیت را گویند. از این رو به جهانى که میان دنیا و آخرت واقع می شود برزخ گفته می شود. 🌀گاهى از «عالم قبر» به «جهان برزخ» یاد می شود. قرآن کریم در آیاتى از جهان برزخ خبر داده است: «حَتّى إِذا جاءَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قالَ رَبِّ ارْجِعُونِ. لَعَلِّی أَعْمَلُ صالِحاً فِیما تَرَکْتُ کَلاّ إِنَّها کَلِمَةٌ هُوَ قائِلُها وَ مِنْ وَرائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلى یَوْمِ یُبْعَثُونَ »1؛ 🌀«زمانى که مرگ یکى از تبهکاران فرا رسد گوید: پروردگار من! مرا بازگردان، شاید در آنچه ترک و کوتاهى کردم عمل صالحى انجام دهم، ولى به او گفته می شود: چنین نیست و هرگز بر نخواهى گشت. این درخواست و وعده سخنى است که بر زبان میآورد و اگر بازگردد همان کردار سابق را تکرار کند، و پشت سر آنان برزخ است تا روزى که بر انگیخته می شوند». 🌀امام صادق علیه السلام فرمود: «البرزخ هو القبر و هو الثّواب و العقاب بین الدّنیا و الآخرة والدّلیل على ذلک قول العالم: «والله ما نخاف علیکم إلاّ البرزخ»2؛ «برزخ همان قبر (در اصطلاح قرآن) است و برزخ عین ثواب یا عقاب بین دنیا و آخرت است». 🌀آن حضرت فرمود: «القبر منذ حین موته إلى یوم القیامة»3؛ «قبر (برزخ) از هنگام مردنش تا روز قیامت است». از هنگام مرگ آدمى وارد برزخ میگردد؛ خواه او را در زمین دفن کنند یا وى را با آتش بسوزانند یا غذاى درندگان شود یا در دریا غرق گردد. 🌀برزخ را قیامت صغرا نیز مینامند. مؤمنان در آسایش خواهند بود و انسان هاى خطاکار گرفتار عذاب می شوند. حق تعالى درباره بت پرستان زمان حضرت نوح علیه السلام می فرماید: «مِمّا خَطِیئاتِهِمْ أُغْرِقُوا فَأُدْخِلُوا ناراً »4؛ «بر اثر خطا کاریها غرق شدند و به مجرّد غرق شدن به آتش وارد شدند». 🌀«النّاس نیام فإذا ماتوا انتبهوا»5؛ «مردم در زمان حیات خود خوابند، وقتى میمیرند بیدار می شوند». 📚پی نوشت: 1. مونون 23، آیات 100ـ99. 2. نورالثقلین، ج 3، 553. 3. همان، ج 3، 554. 4. نوح 71، آیه 25. 5. بحارالانوار، 42/4. 🍃🌹 @dobare_zendegi 🌹🍃

منظور از شب اوّل قبر چیست؟ چه اتفاقاتى می‌افتد؟ 🌺نخست باید دانست همه انسان ها با عبور از پُل مرگ به عالَم برزخ راه مییابند. امام حسین علیه السلام در روز عاشورا خطاب به یاران خود فرمودند: «اى فرزندان بزرگوارى! صبر پیشه کنید، زیرا مرگ، جز پلى نیست که شما را از رنج و سختى به بهشت برگزیده و نعمت همیشگى عبور می دهد. کدامین از شما گذر از زندان به قصر را نکوهیده می دارد؟!»1 🌺بنابراین منظور از مرگ، فنا و نیستى نیست؛ بلکه «قبر» موقعیتى است که انسان ها پس از مرگ در آن مقام، جاى میگیرند و استقرار مییابند. روایت شده است: قبرى را می کندند، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله با شتاب به سوى آن رفتند و به شدّت گریستند؛ به حدّى که خاک از اشک ایشان، تر شد و به یاران خود فرمودند: «إِخْوَانِى لِمِثْلِ هَذَا فَأَعِدُّوا»2؛ «برادران من! براى همانند آن مهیّا شوید». 🌺در کتاب من لایحضره الفقیه توصیه شده است که میّت را بلافاصله و با سرعت به درون قبر نگذارید و قبل از دفن، مدتى او را در کنار قبرش نگاه دارید تا آمادگى ورود به منزلگاه جدید را پیدا کند و در هنگام دفن بر او تلقین بخوانید و در شب دفن او، نماز شب اول قبر بخوانید، این توصیه ها براى کم شدن وحشت و اضطراب او و فشار قبر است. 🌺فشار قبر فشار قبر، قابل وصف نبوده و حقیقت آن براى ما روشن نیست. از مجموع روایات استفاده می شود که فشار قبر تابع کوتاهیها و گناهان است. و میزان و مدّت آن نیز به کاستیها و کدورت ها بستگى دارد. 🌺 به همین جهت اختصاص به کفّار و مشرکین و جنایتکاران ندارد بلکه مونان و نیکان نیز به اندازه گناهان که از آنها سر زده ممکن است گرفتار فشار قبر شوند. فشار قبر براى چنین مونینى سبب می شود که کفاره گناهان خود را در برزخ تحمل کنند تا در قیامت پاک باشند. 🌺امیرمؤمنان على علیه السلامدرباره وضعیت مردگان می فرماید: «حال اگر چه آثارشان نابود، و اخبارشان فراموش شده، امّا چشم هاى عبرت بین، آنها را مینگرد، و گوش جان، اخبارشان را میشنود، که با زبان دیگرى با ما حرف میزنند و می گویند: چهره هاى زیبا پژمرده و بدن هاى ناز پرورده پوسیده شد، و بر اندام خود لباس کهنگى پوشانده ایم، و تنگى قبر ما را در فشار گرفته، وحشت و ترس را از یکدیگر به ارث برده ایم، خانه هاى خاموش قبر بر ما فرو ریخته، و زیباییهاى اندام ما را نابود، و نشانه هاى چهره هاى ما را دگرگون کرده است. اقامت ما در این خانه هاى وحشت زا طولانى است، نه از مشکلات رهایى یافته، و نه از تنگى قبر گشایشى فراهم شد».3 🌺سول منکر و نکیر سول منکر و نکیر، نیز پرسش از حقیقت و باطن اعتقادات و اعمال ما است. امام صادق علیه السلام می فرمایند: «یَجِیءُ الْمَلَکَانِ مُنْکَرٌ وَ نَکِیرٌ إِلَى الْمَیِّتِ حِینَ یُدْفَنُ...»4؛ «دو فرشته منکر و نکیر نزد میت در هنگامى که دفن می شود، میآیند؛ در حالى که صداى آنها همانند رعد، بلند...؛ سپس، از میت میپرسند: 🌺پروردگار تو کیست؟ دین تو چیست؟... اگر او مون باشد، می گوید: الله پرودگار من است و اسلام دین من... و براى او، درى به سوى بهشت باز می کنند و او جایگاهش را میبیند... اما اگر او کافر باشد، بر او وارد می شوند؛ در حالى که شیطان، در کنار او نشسته است. از او میپرسند: پرودگار تو کیست و دین تو چیست؟ ... و چشمان او را به سوى آتش میگشایند، و او جایگاه خود را در آن میبیند».5 📚پی نوشت: 1. بحارالانوار، ج 6، ص 154، باب 6، سکرات الموت؛ ج 44، ص 297، باب 35، فضل شهدا. 2. مستدرک الوسائل، ج 2، ص 465. 3. نهج البلاغه، ترجمه دشتى، ص 451، پیام مردگان!. 4. کافى، ج 3، ص 236. 5. کافى، ج 3، ص 236. 🍃🌹 @dobare_zendegi 🌹🍃

تقاضای دوزخیان از بهشتیان چیست؟ 🌱در آیه 50 سوره‌ی اعراف می‌فرماید: «و نادی اصحاب النار اصحاب الجنة ان افیضوا علینا من الماء او ممّا رزقکم الله قالوا انّ الله حرمهّما علی الکافرین». 🌱دوزخیان، بهشتیان را صدا می‌زنند و می گویند مقداری آب یا از آنچه، خدا به شما روزی داده به ما ببخشید آنها در پاسخ می گویند: خداوند اینها را بر کافران حرام کرده است. 🌱پس از آنکه بهشیان و دوزخیان هر کدام در جای مناسب خود مستقر شدند گفتگوهایی در میان آنها رد وبدل می‌شود که نتیجه آن مجازات و کیفری روحانی و معنوی برای دوزخیان است. 🌱نخست دوزخیان که در وضع بسیار ناگواری به سر می‌برند فریاد می‌زنند و از بهشتیان تمنای آب و ارزاق بهشتی می‌نمایند تا عطش سوزان خود را تسکین بخشند و از آلام خود بکاهند. 🌱 ولی بلافاصله بهشتیان دست رد به سینه آنان می‌زنند و می‌فرمایند که خداوند سبحان اینها را بر کافران تحریم کرده است. 🌱یک نکته ظریفی که در پاسخ آنها مشهود است این است که می گویند خداوند اینها را بر کافران حرام کرده است خود آنها مضایقه‌ای از بخشیدن این نعمتها ندارند چراکه نه چیزی از خود آنان کم می‌شود و نه در درون سینه، کینه‌ای نسبت به کسی دارند (طبق آیات قرآن وتفسیر آن‌ها، مؤمنین را به هنگام ورود به بهشت درون نهری شستشو می‌دهند تا تمام کینه و حسد از سینه‌ی آنها برطرف گردد) ولی وضع دوزخیان آن چنان است که نمی‌توانند از نعمتهای بهشتی بهره گیرند. 🌱 و این تحریم خداوند یک تحریم تکوینی است مثل محرومیت بسیاری از بیماران از غذاهای لذیذ و رنگارنگ در دنیا. 🌱و جمله ممّا رزقناکم (از آنچه خدا به شما روزی داده است) تعبیری است سربسته و توأم با یک ابهام می‌باشد حاکی از آن است که حتی دوزخیان نمی‌توانند از ماهیت و انواع نعمتهای بهشتی آگاه شوند. 🍃🌹 @dobare_zendegi 🌹🍃

آيا مي‌توان خداوند را در قيامت مشاهده كرد؟ 🌀ديدن خداوند متعال با چشم چه در دنيا و چه در آخرت محال است‌، زيرا چشم چيزي را مي‌بيند كه‌: 2️⃣ داراي جهت باشد. (تا مقابل بيننده قرار بگيرد و بتواند آن‌را ببيند و اگر پشت سر بيننده باشد نمي‌تواند آن‌را ببيند.) و چون خدا جهت ندارد و در يك مكان خاصي محدود نبوده و غير متناهي است‌، پس با چشم ديده نمي‌شود. 2️⃣ جسم باشد. (تا نور را منعكس كند و به چشم بيننده بخورد تا ديده شود.) درحالي‌كه خداوند جسم نيست‌. 3️⃣ قابل اشاره باشد. به عبارتي اگر چيزي با چشم ديده شود، حتماً بايد داراي مكان و جهت و مادّه باشد; درحالي كه خداوند برتر از همة اينهاست و هيچ يك از اين قيدها را ندارد و از هر نقص و محدوديّت مبرّاست‌; 🌀به همين جهت محال است با چشم ديده شود; "لاتدركه الأبصـَر و هو يدرك الأبصـَر و هو اللطيف الخبير;(انعام‌، 103) چشم‌ها او را نمي‌بيند; ولي او همه چشم‌ها را مي‌بيند; و او بخشنده ]انواع نعمت‌ها و با خبر از دقايق موجودات‌[ و آگاه ]از همه چيز[ است‌."(اقتباس از: الالهيات‌، آية‌الله جعفر سبحاني‌، ج 2، ص 125 ـ 128، نشر مؤسسة امام صادق‌ـ تفسير نمونه‌، ج 5، ذيل آيه 103 انعام‌.) 🌀از امام صادق‌پرسيده شد: آيا خدا در قيامت ديده مي‌شود؟ حضرت فرمود: "سبحان الله و تعالي عن ذلك علوّاً كبيراً..." منزّه است خداوند از چنين چيزي و بسيار منزّه است‌. بعد فرمود: چشمها نمي‌بيند جز چيزهايي را كه رنگ و كيفيتي دارند; در حالي كه خداوند آفريننده رنگ‌ها و كيفيت‌هاست‌.(نورالثقلين‌، الحويزي‌، ج 1، ص 735، سوره انعام‌، حديث 220.) 🌀بنابراين رؤيت حسي در مورد خداوند نه در دنيا و نه در آخرت امكان‌پذير نيست‌; چرا كه لازمة آن جسمانيت و مادي بودن است‌. هم چنين لازمة آن تغيير و تحول و فسادپذير بودن و نياز به زمان و مكان داشتن است و ذات واجب الوجود از همة اين امور مبرا است‌: "لآ تُدْرِكُه‌ُ الاْ ئَبْصَـَرُ وَهُوَ يُدْرِكُ الاْ ئَبْصَـَرَ; (انعام‌، 103) چشم‌ها او را نمي‌بيند و او همة چشم‌ها را مي‌بيند."; "فَأَيْنَمَا تُوَلُّواْ فَثَم‌َّ وَجْه‌ُ اللَّه‌ِ; (بقره‌، 115) به هر سو روي كنيد خداوند آنجاست‌."; "وَ هُوَ مَعَكُم‌ْ أَيْن‌َ مَا كُنتُم‌ْ; (حديد، 4) هر كجا باشيد او با شماست‌". 🌀امّا در عين حال‌، خدا را از طريق دل و عقل مي‌توان مشاهده كرد. امام علي‌مي‌فرمايد: "لاتدركه العيون بمشاهدة العيان و لكن تدركه القلوب بحقايق الايمان‌; چشم‌ها با مشاهدة حسي هرگز او را نديده‌، ولي دل‌ها با حقيقت ايمان او را دريافته است‌".(نهج البلاغه‌، فيض الاسلام‌، ص 582، خ 178، انتشارات فيض الاسلام‌.) " 🌀ديد باطني‌" بر دو گونه است‌: يكي "ديد عقلاني‌" كه از طريق استدلال حاصل مي‌شود و ديگري مقام "شهود قلبي‌" است‌. مشاهدة "ملكوت‌" از طريق شهود قلبي‌، باعث يقين يا ازدياد آن مي‌شود "وَكَذَ َلِكَ نُرِي‌َّ إِبْرَ َهِيم‌َ مَلَكُوت‌َ السَّمَـَوَ َت‌ِ وَالاْ ئَرْض‌ِ وَلِيَكُون‌َ مِن‌َ الْمُوقِنِين‌َ; (انعام‌، 75) بدين سان ملكوت آسمان‌ها و زمين را به ابراهيم نشان داديم تا از يقين داران گردد". 🌀يقين مراتبي دارد كه "عين اليقين‌" عالي‌ترين مرتبة شهود است‌. در قضية معراج پيامبر اكرم‌نيز تعبيراتي مانند: "فَكَان‌َ قَاب‌َ قَوْسَيْن‌ِ أَوْ أَدْنَي‌َ; (نجم‌، 9) تا آن كه فاصلة او به اندازه دو كمان يا كمتر بود". همه به صورت كنايه بيان شدت قرب است‌، وگرنه او با بندگانش فاصلة مكاني ندارد تا با "قوس‌" و "ذراع‌" سنجيده شود و توهم شود كه براي خداوند مركزيتي وجود دارد و مي‌توان به او نزديك شد. 🌀امام كاظم‌در پاسخ علت معراج مي‌فرمايد: "خداوند هرگز مكاني ندارد و زمان بر او جريان نمي‌گيرد، و ليكن او مي‌خواست فرشتگان و ساكنان آسمانش را با قدم گذاشتن پيامبر در ميان آن‌ها احترام كند و نيز از شگفتي‌هاي عظمتش به پيامبرش نشان دهد تا پس از بازگشت براي مردم بازگو كند."(كتاب توحيد، شيخ صدوق‌، ص 175، جامعه مدرسين حوزه علميه قم‌.) 🍃🌹 @dobare_zendegi 🌹🍃

آیا زندگی اخروی فردی است یا اجتماعی یعنی همه در یک بهشت حضور دارند البته با اختلاف درجات؟ 🔰سیر حرکت انسان بعد از مرگ و انتقال از این جهان به جهان دیگر دارای مقاطع مختفی است که برخی انفرادیست نظیر عالم برزخ و گذر از پستیها و بلندیهای آن ولی زندگی انسان در قیامت به دلالت آیه شریفه 🔰" فاما من اوتی کتابه بیمینه فسوف یحساب حِساباً یسیراً و ینقلب اِلی اَهله مَسرورًا" / انشقاق 7،8،9 اجتماعی است و با حضور دیگران گرچه انسان به تناسب عملکرد و مراتب قرب به حضرت حقتعالی و شکوفا سازی استعدادها در این جهان از مراتب و جایگاههای مختلفی در یک مجموعه بهشتی برخوردارند بنابراین تعبیر به بهشتها در معارف دینی برخی مربوط به بهشت عالم برزخ است و برخی مربوط بهشت آخرت و قیامت و برخی عنایت به مراتب و جایگاههای افراد دارد. 🔰" ضمناً این نکته را باید بدانیم که آنچه پس از مرگ برای اهل سعادت آماده شده، بهشت‌ها است نه بهشت یعنی انواع بهشت‌ها است. بهشت‌ها در آخرت به حسب مقامات قرب الهی متفاوتند به علاوه همانطور که در اخبار و روایات اهل بیت علیهم السلام رسیده است بعضی از این بهشت‌ها مربوط به عالم برزخ است نه عالم قیامت."(1) 🔰" از جمله نعمتهائی که بهشتیان از آن برخوردارند و زندگی بهشت را بر آنان هر چه بیشتر گوارا و مطبوع می‌سازد صفای ضمیر و مهر و محبتی است که بیکدیگر دارند. و از جمله مصائبی که دوزخیان گرفتار آن هستند و عذاب روحی آنانرا تشدید می‌کند دشمنی و خصومتی است که نسبت به هم ابراز می‌نمایند. 🔰قرآن شریف دربارة پاکدلی و برادری بهشتیان فرموده است: و نزعنا ما فی صدورهم من غِل اِخواناً عَلی سُرر متقابلین. از قلوب بهشتیان ریشه‌های دشمنی و عداوت را برکنده‌ایم. اینان هچون برادر با یکدیگر برخورد می‌کنند و در مجالس سرور و شادمانی رو در روی هم قرار می‌گیرند و اوقات خویش را با گرمی و نشاط می‌گذرانند."(2) 📚پی نوشتها: 1. مقدمه‌ای بر جهانبینی اسلامی، استاد شهید مطهری، 633. 2. گفتار فلسفی، معاد، آیت الله فلسفی، ص 327 و 328 🍃🌹 @dobare_zendegi 🌹🍃

آيا رفتن سر قبر ثواب داره؟ برخي اعتقاد دارن که صرفا سر خاک اموات رفتن براي اون اموات ثواب نداره اون فاتحه و اذکار هستش که واسه اموات ثواب داره نه اومدن شما سر قبر و همون اذکار رو اگه تو خونه هم براشون بخوني به همون اندازه ثواب داره 🍀زيارت کننده با زيارت قبور به ياد مرگ و آخرت افتاده و با سر زدن به مزار نزديک ترين افراد خود که روزهاي طولاني با ايشان انس داشته و اکنون از ديدن آنها محروم شده به فکر محروم شدن ديگران از ديدن خود وي مي افتد و باور وي نسبت به مرگ بيشتر مي شود و لذا سعي مي کند زاد و توشه اي براي آخرت خود بر دارد و لذا با ديدن اهل قبور از سرمستي و شادي هاي کاذب وي کم مي شود چنانکه با ديدن اهل قبور غم هاي بي فايده وي نسبت به امور دنيايي نيز کاسته مي شود و وقتي مي بيند که عاقبت امر وي به قبرستان ختم مي شود براي رسيدن به منافع زودگذر دنيايي نفس نفس نمي زند. ☘همچنين طبق آنچه از روايات معصومين (عليهم السلام) استفاده مي شود شخص زيارت شونده نيز به سبب توجه و ارتباط خاصي که به قبر و بدن خود دارد از آمدن شخص زيارت کننده با خبر شده و در همان لحظات کوتاه خوشنود شده و با وي انس مي گيرد چنانکه در در رواياتي از امام صادق(ع) دربارة زيارت اهل قبور آمده:« إِنَّهُمْ يَأْنَسُونَ بِكُمْ فَإِذَا غِبْتُمْ عَنْهُمُ اسْتَوْحَشُوا» (1) « آنها با شما انس مي گيرند و وقتي از كنار آن ها مي رويد تنها شده و وحشت مي كنند». 🍀همچنين در حديث معتبر ديگري راوي نقل مي کند که از امام کاظم (ع) پرسيدم که «الْمُؤْمِنُ يَعْلَمُ بِمَنْ يَزُورُ قَبْرَهُ » «آيا شخص مؤمن نسبت به کسي که به زيارت وي رفته با خبر است» حضرت فرمود: ☘« نَعَمْ وَ لَا يَزَالُ مُسْتَأْنِساً بِهِ مَا زَالَ عِنْدَهُ فَإِذَا قَامَ وَ انْصَرَفَ مِنْ قَبْرِهِ دَخَلَهُ مِنِ انْصِرَافِهِ عَنْ قَبْرِهِ وَحْشَة»؛ (2) « بله، مادامى كه زائر بر سر قبرش هست پيوسته با او مأنوس مىباشد و وقتى زائر بلند شده و از سر قبر او بر مىگردد از برگشتن وى وحشتى در شخص ميّت پيدا مىشود». 🍀بنابراين نبايد چنين فرض کنيم که شخص ميت هيچگونه اطلاعي از شخص زيارت کننده ندارد و لذا اگر ما هداياي خود که همان فاتحه و قرائت قرآن و صدقه دادن و .. را در حضور شخص ميت در کنار قبر وي انجام دهيم مطمئنا فوايد بيشتري براي ميت دارد چنانکه فرض کنيد روز مادر شده و شما در تهران و مادر شما در روستايي در سيستان و بلوچستان زندگي مي کند اگر روز مادر هديه خود را از طريق پست براي مادر ارسال کنيد فايده بيشتري دارد يا اينکه حضوري هديه خود را به مادر برسانيد فايده اش بيشتر است؟! گرچه در هر دو صورت هديه شما به دست مادر مي رسد، اما با حضور شما خوشنودي مادر بيشتر مي شود و چه بسا خوشنودي وي از حضور شما از آن هديه اي که براي وي تهيه نموده ايد بيشتر هم باشد. 📚پي نوشت ها: 1. كليني، محمد بن يعقوب، كافي، تهران، دار الكتب الإسلامية، 1407 ه ق، ج3 ، ص228. 2. همان. 🍃🌹 @dobare_zendegi 🌹🍃

بدن برزخى چگونه است؟ 🌿بسیارى از حقایق هستى ـ به خصوص حقایقى که در ماوراى جهان طبیعت وجود دارد ـ براى ما پوشیده است. البته این ندانستن، بیشتر در کمّ و کیف و چگونگى آن حقایق است؛ ولى عقل و وحى اصل آنها را اثبات کرده اند. دانش ما به کنه و ماهیت آن حقایق، بسیار محدود است؛ 🌿مگر براى عده کمى که با سلوک عملى در همین دنیا به آن عوالم راه یافته باشند و علم اجمالى آنان، به علم تفصیلى تبدیل شده باشد. از این رو، سنخیت و چگونگى بدن هاى برزخى، براى ما به صورت کامل و دقیق روشن نیست؛ ولى در عین حال از مجموعه آیات و روایات و تحلیل هاى عقلى، میتوان دورنمایى از کمّ و کیف بدن برزخى را تصویر کرد. 🌿در این باره توجّه به سه مطلب ضرورى است: یکم . در تمام عوالم هستى (عالم مادى، برزخ و قیامت)، انسان داراى بدن است و در هیچ عالمى بیبدن نیست؛ به دلیل اینکه روح انسان حقیقتى است که در متن و ذات آن، تعلّق به بدن نهفته است. دوم . هر یک از عوالم هستى داراى نظام، احکام، آثار و قوانین مخصوص به خود است؛ یعنى، در عالم طبیعت، قوانینى حاکم است که غیر از سنن حاکم بر عالم برزخ است. 🌿در عالم برزخ نیز نظامى وجود دارد که در عالم قیامت نیست و در عالم قیامت، آثارى هست که در دو عالم برزخ و ماده وجود ندارد. از این رو، بدنى که در عالم طبیعت است، هم سنخ با قوانین حاکم بر این دنیا است و این بدن غیر از بدن برزخى است. بدن برزخى نیز هم سنخ با احکام و آثار عالم برزخ است. و همین طور بدن در قیامت، هم سنخ با سنن ویژه عالم قیامت و آماده پذیرش آن قوانین مخصوص است. 🌿براى مثال بدن قیامتى، بدنى است که در عین سوختن مداوم، از بین نمی رود؛ و بدن قیامتى یک فرد بهشتى، به صورتى است که در عین خوردن و آشامیدن، نیازى به تخلیه مواد تغذیه شده از بدن ندارد. بنابراین نباید تصور کرد که بدن هاى مادى، برزخى و قیامتى یکسان هستند. 🌿سوم . عالم قیامت، عالم بالاتر و نزدیک تر به مبدأ متعال است و از این رو موجودات آن از مراتب وجودى بالاتر و کامل ترى برخوردارند. عالم جسم و یا نظام مادى دورترین عالم از مبدأ متعال است. از این رو، موجودات آن نیز از مراتب ضعیف تر و ناقص ترى برخوردارند. موجودات عالم برزخ از موجودات عالم مادى، کامل تر؛ ولى نسبت به موجودات عالم قیامت و تجرّد، ناقص ترند.1 🌿با دقّت در مطالب پیشین، مشخص می شود که: 1. بدن برزخى غیر از بدن مادى و غیر از بدن قیامتى است. 2. بدن برزخى متناسب با احکام و آثار و قوانین عالم برزخ است. 3. بدن برزخى از بدن مادى کامل تر و بالاتر و از بدن قیامتى ناقص تر و پایین تر است. بنابراین، بدن برزخى از آنجا که از بدن مادى بالاتر است، از سنخ ماده و جسم طبیعى نیست که احکام ماده بر آن غالب باشد؛ ولى از آنجا که از بدن قیامتى پایین تر است، واجد برخى لوازم ماده ـ چون شکل، اندازه و مقدار ـ است. 🌿روایات نیز به صراحت بیانگر این حقیقت است که بدن برزخى، شبیه بدن دنیوى است. امام صادق علیه السلام می فرماید: «ارواح مؤمنان (در برزخ)، در بدن هایى شبیه بدن هاى دنیویشان هستند»2 و «ارواح انسان ها (در برزخ) به صورت جسدهاى دنیویاند»3. امّا هرچند بدن برزخى بالاتر و کامل تر از بدن مادى است، در عین حال، از بدن قیامتى ناقص تر است. 🌿عبارت «بدن هایى شبیه بدن هاى دنیوى» یا «در صورت جسدهاى دنیوى» بیانگر شباهت است؛ نه یکسان بودن. شبیه آن است چون شکل، مقدار و اندازه دارد، و هر مرده اى، مرده دیگر را در این قالب مشاهده کرده، او را میشناسد؛ چنان که در خواب، آدمى صورت خود را به شکل دنیوى با دیگران در سرور یا رنج میبیند. اما عین بدن دنیوى خود نیست؛ چون میتواند ـ به طور مثال ـ بدون وسایل و ابزار مادى، مسافت طولانى را سیر کند و با اراده اى، خود را در جاى دیگر قرار دهد. به همین جهت، در بسیارى از روایات، خواب را نشانه خوبى براى عالم برزخ و بدن برزخى دانسته اند4. 📚پی نوشت: 1. براى اطلاع تفصیلى از سه نکته فوق نگا: محمد شجاعى، معاد یا بازگشت به سوى خدا، ج 1، صص 128 ـ 141 و 212 ـ 226. 2. بحارالانوار، ج 6، ص 268، ح 119؛ «لکن فى ابدانٍ کابدانهم». 3. همان، ص 269، ح 121؛ «ان الارواح فى صفة الاجساد». 4. در این باب نگا: خواب و نشانه هاى آن، محمد شجاعى، صص 58 ـ 62. 🍃🌹 @dobare_zendegi 🌹🍃