ملاحظاتی در باب علوم اجتماعی
خلاصه بحث ارائه شده توسط دکتر محمد فنائی اشکوری در نشست
فلسفۀ علوم اجتماعی
1. علوم اجتماعی از دستاوردهای بسیار ارزشمند بشری است. بدون اینکه از اهمیت علوم طبیعی بکاهیم باید بدانیم که از جهاتی علوم انسانی و اجتماعی از اهمیت بیشتری برای حیات انسانی برخوردار است. به جهت پیچیدگی موضوع این علوم که انسان به عنوان موجودی آگاه و مختار است، مطالعه و تحقیق در این علوم بسیار دشوار است و به همین جهت است که این علوم به دقت علوم طبیعی نیستند و روشی که در علوم طبیعی بکار می رود برای این علوم کافی نیست. در اینجا به اختصار به برخی خطوط کلی دراین زمینه اشاره می کنیم.
2. اهمیت مبانی فلسفی در علوم اجتماعی
علوم اجتماعی نیازمند مبانی فلسفی استوار است که با استفاده از فلسفه اسلامی و فلسفۀ غرب میتواند تأمین شود. مفاهیمی مانند عدالت، آزادی، اراده انسانی و قوانین حاکم بر جامعه و سنت های الهی در تاریخ باید با نگاه دقیق فلسفی بازتعریف شوند تا علوم اجتماعی بتواند به درکی جامع از پدیدههای اجتماعی دست یابد.
3. نقش دین و اخلاق در علوم اجتماعی
علوم اجتماعی در جامعه اسلامی نمیتواند نسبت به ارزشهای اخلاقی و هدایت های دینی بیتفاوت باشد. این علوم باید در خدمت کمال انسانی و تحقق جامعه اخلاقی قرار گیرد، نه صرفاً توصیف واقعیتهای موجود. نسبیگرایی اخلاقی در علوم اجتماعی مدرن باید نقدشود.
4. استفاده از روش ترکیبی در علوم اجتماعی
یافته های عقلی و آموزه های دینی باید در تحلیل پدیدههای اجتماعی با هم هماهنگ شوند. ما در علوم اجتماعی به تفکر فلسفی و مطالعات تجربی نیازمندیم، اما در کنار آن بهره گیری از آموزه های دینی نیز می تواند افق های جدیدی را بگشاید. حتی می توان گفت علوم اجتماعی بدون بهرهگیری از آموزه های وحیانی نمیتواند به درک کاملی از مسائل پیچیده انسانی مانند ظلم، فقر یا تحولات فرهنگی دست یابد. بنا بر این، ادر علوم اجتماعی باید از روششناسی ترکیبی استفاده کرد که شامل سه عنصر است: عقل فلسفی، تجربۀ علمی و میدانی، و آموزههای دینی. این رویکرد در مقابل روششناسی تکبُعدی در علوم اجتماعی مدرن قرار میگیرد. در این علوم هم از رشو تبیین هم تفهم، هم برون نگری هم درون نگری، هم روش طبیعت گرایانه هم روش انسان گرایانه باید بهره برد و با روش واحد نمی توان همۀ مسائل این علوم را سامان داد.
5. نقد رویکرد پوزیتیویستی
علوم اجتماعی مدرن تاحد زیادی تحت تأثیر پوزیتیویسم و تجربهگرایی افراطی قرار دارد که سعی میکند پدیدههای انسانی و اجتماعی را صرفاً با روشهای کمی و مبتنی بر مشاهده تجربی تحلیل کند. این رویکرد به دلیل نادیده گرفتن ابعاد معنوی و اخلاقی انسان نارسا است. علوم اجتماعی نمیتواند بدون توجه به حقیقت انسان به عنوان موجودی دارای ابعاد جسمانی و روحانی و بهره گیری زا روش های دیگر معرفت، شناختی جامع از انسان و بعد اجتماعی او ارائه دهد.
6. نقد جامعهشناسی سکولار
جامعهشناسی سکولار به دلیل حذف نقش خدا و معنویت از تحلیلهای اجتماعی نارسا است. جامعهشناسیی که تنها بر عوامل مادی و زمینی تکیه میکند، نمیتواند همه علل ریشهای مشکلات اجتماعی را شناسایی کند. برای مثال، مسئله بیعدالتی تنها با تحلیل طبقاتی قابل حل نیست، بلکه نیازمند توجه به فطرت الهی انسان و تکلیف اخلاقی او است.
7. توجه به مفهوم «امت» در جامعهشناسی اسلامی
در فلسفه علوم اجتماعی مفهوم امت (به عنوان جامعه مبتنی بر ایمان و ارزشهای مشترک فطری و دینی) جایگاهی ویژه دارد. علوم اجتماعی باید به بازتعریف مفاهیمی مانند هویت جمعی، انسجام اجتماعی و مسئولیت مشترک بر اساس الگوی امت اسلامی نیز توجه کند.
۸. در علوم اجتماعی نباید صرفا بدنبال علم برای علم باشیم. افزون بر ارزش معرفتی این علوم باید از آنها به مثابه ابزاری برای نیل انسان به کمال حقیقی استفاده کرد و برای این منظور باید در پی تحقق ارزش ها و اهدافی مانند امنیت، عدالت، رشد معرفتی، رفاه، اخلاق و معنویت در جامعه بود و این علوم را در جهت تحقق این ارزش ها و اهداف هدایت کرد.
🌴🌴🌴🌴
🟢#محمدفنائی_اشکوری
http://eitaa.com/dr_Fanaei
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
نیوشیدن صدای آرامش بخش طبیعت که در این صبحدم روح و جان را تلطیف می کند تقدیم شما.
http://eitaa.com/dr_Fanaei
برکات و حسنات عر فان
✍محمدفنائی_اشکوری
عرفان برکات و حسنات بسیاری دارد و در تعالی افراد و جوامع و ارتقای سطح اخلاق، معرفت و زندگی بشر بطور کلی می تواند سهمی بی بدیل داشته باشد. عرفان در علوم و معارف بشری روح معنوی می دمد و با ایجاد نگرش صحیح به معارف، گسترۀ نگاه عالمان را وسعت می بخشد و با قدرت الهام بخشی خود خلاقیت آدمی را شکوفا می کند. عرفان فیلسوفان را از توقف در محدودۀ عقل نظری و علم حصولی و بحثی به در می آورد و چشم آنان را به جهان بی کران شهود و حیرت می گشاید. نگاه عرفانی، عالمان دین (متکلمان، مفسران، فقیهان، محدثان) را از توقف در ظواهر و فهم عادی به سوی درک لطایف و ظرایف باطنی متن دینی سوق می دهد. بینش عرفانی نگاه دانشمندان علوم طبیعی را از محدودۀ تنگ عالم طبیعت به جهانی بس فراخ تر می گشاید تا معرفت را در حس و تجربه، و هستی را در عالم ماده محدود نسازند. عرفان عالمان علوم انسانی و اجتماعی را از ایستایی در محدودۀ اینجا و اکنون رها می سازد تا افزون بر نگاه به طبیعت، به عالم نامتناهی و ابدیت بیندیشند و عالم و آدم را عناصری از عالمی بس بزرگتر ببینند. معرفت شناسی، هستی شناسی، انسان شناسی، اخلاق و تربیت عرفانی بر بینش عالمان در علوم انسانی و اجتماعی اثری شگرف دارد. عرفان راستین صوفیان و زاهدان و راهبان را از سکونت دائمی در فردیت خود بیرون می کشد و به صحنۀ خدمت و تغییر اجتماعی می کشاند. عرفان به شاعران و ادیبان می آموزد که همۀ ذوق و هنر خود را صرف چشم و ابروی یار زمینی نکنند، بلکه رو سوی یاری کنند که چنان زیبا و دلرباست که اگر پرده از چهره بگشاید، بیننده را مست و غزلخوان خود و مدهوش جمالش می سازد و ادبیت را با ابدیت پیوند می دهد. عرفان هنرمندان را از محصور ماندن در حصار طبع و طبیعت رهایی می بخشد و به فضای لایتناهی سرمدیت دعوت می کند. وزیدن نسیم عرفان به تن سیاستمداران از عطش قدرت آنان می کاهد و شیفتۀ خدمتشان می سازد. عرفان به طبیبان می آموزد که آدمی تنها تن نیست و سلامت تنها در کارکرد طبیعی بدن خلاصه نمی شود و در کنار سلامت جسمانی پای سلامت روحانی و معنوی را به میان می کشد. اگر بویی از عرفان به مشام بازرگانان و فعالان اقتصادی برسد خواهند فهمید که غیر از پول و ثروت و رفاه چیزهایی دیگری هم در عالم هست که اگر با آنها آشنا شوند هرگز پشیمان نخواهند شد. و بالأخره در مدرسۀ عرفان همۀ آدمیان درس مهرورزی و مسابقه در خیرات را می آموزند و زیبا دیدن و زیبا گفتن و زیبا بودن را تجربه میکنند.
از کتاب جرعه ای از جام عرفان
ص ۱۵۳
🟢#محمدفنائی_اشکوری
http://eitaa.com/dr_Fanaei
آثار حیات عرفانی راستین
✍محمدفنائی_اشکوری
عرفان حقیقی همۀ ابعاد وجود آدمی را متحول می سازد؛ اندیشه، احساس، میل، سخن و عمل آدمی را اصلاح می کند و ارتقا می بخشد و رابطۀ انسان با خود، خدا، دیگر آدمیان و جهان را تعالی می بخشد. دینداری را لطیف، عبادت را شیرین و خدمت را دلنشین می کند. بینش و گرایش عرفانی به شکمبارگان لذت گرسنگی، به پرگویان لذت سکوت، به جاه طلبان و شهرت پرستان لذت گمنامی، به بدبینان لذت خوش بینی، به خوشبینان لذت واقع بینی، به ناامیدان لذت امید، به متکبران لذت تواضع، به ستمگران لذت دادورزی، به جنگ طلبان لذت صلح و همزیستی، به نشستگان لذت قیام، به ساکتان لذت فریاد، به سستان لذت استقامت، به ذلیلان لذت عزّت، به شهوت پرستان لذت پاکدامنی، به زراندوزان لذت انفاق، به اسرافگران لذت قناعت، به ناسیان لذت ذکر، به غافلان لذت فکر، به لاادریان لذت معرفت، به شکاکان لذت یقین، به جزم اندیشان لذت حیرت، به تنگ نظران لذت شرح صدر، به متعصبان لذت آزاداندیشی، به ازخودبیگانگان لذت خودشناسی، به خودکم بینان لذت اعتماد به نفس، به خوابیدگان لذت بیداری، به بیگانگان با خدا لذت انس با او، به خودخواهان لذت دگرخواهی، به دنیا طلبان لذت زهد، به زاهدان لذت عشق، به نادانان لذت دانایی، به بدخُلقان لذت نیکخویی، به درشتان لذت نرمخویی، به بی صبران لذت شکیبایی، به ناسپاسان لذت شکر، به گناهکاران لذت توبه، به عاصیان لذت طاعت، به سرمستان لذت حزن، به قهقهه کنندگان لذت اشک و آه، به معترضان به قضا لذت تسلیم و رضا، به اهل کینه و نفرت لذت عشق و محبت، به انتقامجویان لذت بخشش، به پرده دران لذت کتمان، به حسودان بدخواه لذت خیرخواهی، و به لذت طلبان لذتِ ترکِ لذت را می چشاند.
در این بازار اگر سودیست با درویش خرسند است
خدایا منعمم گردان ز درویشی و خرسندی
🌴🌴🌴🌴🌴
از کتاب جرعه ای از جام عرفان
ص ۱۵۵
🟢#محمدفنائی_اشکوری
http://eitaa.com/dr_Fanaei
میلاد سرور آزادگان و اسوه جوانمردان مبارک باد
🟢#محمدفنائی_اشکوری
http://eitaa.com/dr_Fanaei
🔴کتاب فوائد بحرالعلوم سیدمهدی نجفی را خریدم به پول ۳ ماه نماز استیجاری
و منِ محزون، شهاب الدین حسینی مرعشی نجفی هستم و این حروف را در حال گرسنگی مینویسم! یک روز و شب به دلیل نداری چیزی نخوردهام!
امیدوارم بتوانم به برکت اجدادم بر این سختیها صبر نمایم.
سال ۱۳۴۱ مدرسه قوام، نجف أشرف
👆این دینی، که به دست ما رسیده خون جگر ها براش خورده شده، شکنجه ها، گرسنگی ها، داغ ها ... قدر بدانیم.
http://eitaa.com/dr_Fanaei
چه تلخ و غیر منتظره بود خبر کوچ ناگهانی تو! رفتنت خیلی زود بود.
درگذشت فاضل فرهیخته، مدرس و مبلغ و پژوهشگر موفق و مخلص دکتر یاسر ابوزاده را به خانواده و دوستان داغدارش تسلیت عرض می کنم.
از بهترین های کلاس درس دکتری بنده بود.
با دلی داغدار و دیدگانی اشکبار از خداوند مهربان علو درجات آن عزیز سفرکرده و صبر و اجر برای بازماندگان آن جوان رشید و خوش اخلاق را مسالت دارم.
محمدفنائی اشکوری
🏴🏴🏴🏴🏴🏴
http://eitaa.com/dr_Fanaei