سلام و عرض احترام خدمت مخاطبین محترم آقای دکتر جبرائیلی فعال محترم رسانه ای مدتی است در فضای مجازی، مباحثی را مطرح کرده‌اند که به‌طور خلاصه اهم آنها را اشاره می‌کنم: یک: نقدینگی عامل تورم نیست و اتفاقا کمبود نقدینگی داریم. دو: دلیل تورم، قیمت‌گذاری دلاری صنایع بزرگ برای فروش محصولاتشان به داخل کشور است. وقتی دلار بالا می‌ره، قاعدتا این صنایع نیز قیمت محصولاتشان را به ریال افزایش می‌دهند و این افزایش قیمت تسری می‌یابد به همه بخش‌های دیگر در اقتصاد. سه: دلیل افزایش قیمت دلار، سودجویی و گران فروشی دلار توسط همین صادرکنندگان انحصاری بزرگ است. در ادامه و مبتنی بر این تحلیل، این کارشناس محترم  پیشنهاد می‌دهد: وقتی دولت با قاطعیت با اینها برخورد کند؛ اول، اجازه ندهد قیمت‌گذاری دلاری کنند، دوم، مجبورشان کند با پیمان سپاری ارزی ۱۰۰ درصدی، دلارشان را در قیمت ۱۵ هزارتومان به سامانه نیما ارائه کنند؛ همچنین: واردات غیرضروری را مانع شود؛ با سفته بازان ارز برخورد کند؛ و واردکنندگان نیز بتوانند در همین سامانه، دلار ۱۵ هزارتومانی تهیه کنند؛ آن‌گاه موضوع تورم حل خواهد شد. این خلاصه‌ای از نظر آقای دکتر جبرائیلی است. به هرحال با روشنگری های آقای جبرائیلی و همفکران ایشان، هر دلسوزی که متوجه می‌شود صنایع بزرگ به قیمت دلار، محصولاتشان را به مردم می‌فروشند، ناراحت می‌شود. بنده هم مثل بقیه ناراحتم و مشتاقم مسأله تورم حل شود. با این‌حال باید با دقت این‌مباحث را بررسی کرد تا معلوم شود چقدر تحلیل آقای جبرائیلی و همفکران ایشان از این واقعیات، می‌تواند درست باشد. به‌ویژه‌ توجه به مباحث ایشون ضرورت دارد زیرا این‌بحث در فضای مجازی انتشار وسیعی یافته و این احتمال وجود دارد که سخن و پیشنهاد ایشان توسط دولت شنیده شود و قاعدتا اجرای پیشنهاد ایشان تبعات مهمی در اقتصاد ایران و زندگی مردم ما خواهد داشت. آیا حقیقتا در پس توجه به این پیشنهادات، تورم‌ مهار خواهد شد؟ تولید ملی و رفاه ایرانیان افزایش خواهد یافت یا وضع بدتر خواهد شد؟ لذا اینجانب معتقدم باید روی این‌ مباحث تأمل کرد. مایلم تأمل و توجه خودم را به همه مخاطبین ایشان نیز منتقل کنم. ازاین‌رو، همین فضای رسانه‌ای را مناسب می‌دانم تا به طرح مسأله بپردازم. بحث را با طرح یک سؤال مقدماتی آغاز می‌کنم و مایلم پاسخ ایشان را بدانم: چرا قیمت طلا درجهان درحال افزایش است؟ چرا هر اونس طلا که زمانی ۳۵ دلار بود اما اکنون بیش از ۱۹۰۰ دلار شده است؟ البته از دوستان و علاقمندان به این بحث خواهشمندم آقای دکتر جبرائیلی و همفکران ایشان را تشویق کنند تا به این سؤال پاسخ دهند. انشاالله بتوانیم بحث مفیدی برای عموم مخاطبان در فضای مجازی به زبان ساده ارائه کنیم و اگر اشکال عمده‌ای در تحلیل وجود دارد، قبل از اینکه دیر شود، آن اشکال تبیین و برایش راه حل ارائه شود. درنهایت با یک‌همفکری به یک‌جمعبندی مفیدی برسیم. ارادتمند‌ رسول بخشی دستجردی دانشگاه اصفهان ۹ فروردین ۱۴۰۲ @drbakhshi_eghtesadekalaan

جناب آقای دکتر برادر گرامی استاد ارجمند و سرباز اقتصاد اسلامی همکار شریف سلام و احترام امروز یادداشتی را از شما در فضای مجازی دیدم که با خواندنش غصه خوردم. چطور سخن گفتن از خلق روزانه حداقل ۶ هزار میلیارد تومان ازهیچ و از باد هوا که طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ۷۰ درصدش در اختیار ۸ دهم درصد از سپردههاست را می‌فرمایید انحرافی است؟ آقای دکتر، این، یعنی ۳۰ درصد بقیه نقدینگی دراختیار بقیه ۹۹ و ۲ دهم درصد از سپردههاست! چگونه است که تداول حجم عظیم از نقدینگی که دراختیار عده‌ای قلیل است و سبب توزیع بسیار ناعادلانه ثروت و امکانات شده و مانع اشتغال توده‌های مردم است را میدان بازی اقتصاد اسلامی نمی‌دانید؟ حتما استحضار دارید که مکانیزم خلق پول ازهیچ مبتنی است بر خلق بدهی از هیچ و باز مستحضر هستید که خلق بدهی البته بیش از خلق پول است و این شکاف پیوسته رو به تزاید است. وقتی خلق بدهی بیشتر باشد از خلق پول و این شکاف رو به تزاید باشد، آیا نتیجه‌اش جز ورشکستگی نظام اقتصادی است؟ چگونه انتظار دارید که توزیع اولیه ثروت‌های خدادای و انفال بین آحاد مردم اتفاق بیافتد درحالی‌که ۹۹ و ۲ دهم درصد از سپردهها، فقط ۳۰ درصد نقدینگی را آنهم با شیب تند دراختیار داشته باشند؟ چگونه؟ فرموده‌اید باید مالکیت را بین توده‌های مردم گسترش دهیم که سخن درستی است. آیا مادام که موتور خلق رانت روشن است و این رانت بزرگ فقط بین معدود کسانی که توان بازپرداخت بدهی اش را دارند توزیع می‌شود، و بقیه تماشاچی هستند، می‌توان مالکیت را گسترش داد یابرعکس، مردم دائم درحال خلق ید از مالکیت خود به نفع طبقه پولسالار هستند؟ اگر فردی در زیرزمین خانه‌اش هرشب اسکناس جعل کند و هر روز آن‌را به نفع خودش و تعداد معدود رفقایش در شهر خرج کند و دائم حجم نقدینگی را بیافزاید، و پیوسته مالکیت خود و طبقه‌ای خاص را بر دارایی‌های فیزیکی گسترش دهد و البته مسئولین شهر این موضوع را بدانند ولی بگویند زمین بازی ما اینجا نیست و به‌جای این موضوع، بايد به فکر تزریق عدالت در بنیان‌های اقتصادی باشیم، به فکر گسترش بنیان‌های خردمقیاس باشیم و انحصار را از آب و زمین و انرژی و ... برداریم و قس علی هذا، شما استاد عزیز که این  را بشنوید، بغض نمی‌کنید؟ عصبانی نمی‌شوید؟ اگر سخن از جعل روزانه ۶ هزارمیلیارد تومان پول و خلق بدهی ازهیچ به نفع عده‌ای قلیل که چهار دست و پا افتاده‌اند روی ثمره کار و تلاش توده‌های مردم (و به قول صحیح جناب‌عالی ولی نعمتان انقلاب اسلامی)، زمین بازی اقتصاد اسلامی نیست، پس زمین بازی اقتصاد اسلامی کجاست؟ اگر این‌ها انحرافی است، پس صراط کجاست؟ اگر خلق این پول ازبادهوا، توزیع امکانات و ثروت اعم از املاک و طلا و ... را به نفع ثروتمندان صاحب این رانت به‌هم نمی‌زند، اگر این حجم عظیم از اکل مال به باطل، رنجیر به پای تولید نبسته، اگر زمينه ساز سقوط ارزش ریال درمقابل دیگر ارزها نشده، اگر بهره بانکی بسیار بالاتر از صفر تولید را خفه نکرده و مهم‌تر، باعث بیکار ماندن این‌همه جوان مسلمان، و باعث جدایی خانواده‌ها نشده، اگر پول میدان بازی نیست، پس میدان بازی کجاست؟ برادر عزیز، رشد نقدینگی نه فقط موجب تورم است (بگذریم که برخی دوستان با آزار داده‌ها قصد دارند خلافش را نشان دهند)، بلکه زمینه ساز بیکاری و توزیع ناعادلانه ثروت و امکانات است. خدا نکند زیرپرچم کینز و شومپیتر سینه بزنیم که وا اسفا.... ساده نوشتم تا افکارعموم هموطنانی که اقتصاد نخوانده‌اند نیز قضاوت کنند. نوشتن این متن بسیار برمن دشوار بود و با اندوه و بغض این یادداشت را تمام می‌کنم. نمی‌خواستم دوست محترم و عزیز و مستعد خودم را ناراحت کرده باشم، اما مجبور شدم. بزرگترين منبع تولید رانت و شکاف و مانع برپایی عدالت و باعث اکل مال به باطل را مسأله اصلی و میدان بازی اقتصاد اسلامی ندانستن، خطاست. والسلام علی من اتبع الهدی و ارادتمند همه آنهایی که ضد ربا هستند رسول بخشی دستجردی دانشگاه اصفهان ۱۰ فرودین ۱۴۰۲ @drbakhshi_eghtesadekalaan

قطعا آقای دکتر جبرائیلی و آقای دکتر مقصودی و همراهان و همفکران محترم ایشان که دوستان بنده نیز هستند، در این عرصه، سربازان جبهه اقتصاد اسلامی و از رویش های جمهوری اسلامی اند که با همه توان، تلاش و مجاهدت می‌کنند و شجاعانه درحال نقد نظریه متعارف سرمایه‌داری اند. شایسته نیست این عزیزان خدوم را مقابل نیزه بدانیم. نیزه ما و نیزه این دوستان عزیزم، رو به سوی دشمن است انشاالله و دشمن ما نظریه متعارف پولسالاری و سرمایه سالاری است که مبتنی شده بر اصالت پول و بهره که له شدن فقرا را طبیعت اقتصاد تلقی می‌کند و برایش نظریه پردازی می‌کند. اینجانب قبل از نقدم، حین نقدم و پس از نقدم، دست این عزیزان را می‌بوسم. همین‌طور عزیزان مدافع پولطلا که مورد نقد اینجانب واقع شده‌اند و البته فریادشان بر سر خلق پول اعتباری بلند است نیز در همین جبهه هستند و از برکات همین نظام مقدس اند. همه این عزیزان، خود را مقابل ربا می‌دانند و هرگز دنبال تبعیت و زمینه‌سازی برای نظریه پولسالاری نیستند. این تضارب آراء را مبارک بدانيم و مفتخر باشیم که انشاالله در جبهه خدا علیه ربا هستیم. ان تنصرالله ینصرکم من کان للَّه کان اللَّه له رسول بخشی دستجردی دانشگاه اصفهان ۱۰ فروردین ۱۴۰۲ @drbakhshi_eghtesadekalaan

بسم‌الله الرحمن الرحیم درخصوص مباحثی که این روزها در رسانه‌ها و فضای مجازی در قالب دلارزدایی طرح شده است، و البته پیرو درخواست برخی از هموطنان جهت ارائه تحلیل کارشناسی حول این موضوع، مطالبی را به‌صورت‌ سرخط و فعلا" بدون استدلال عرض می‌کنم: ۱- تورم در اقتصاد ایران تنها یک دلیل دارد: رشد نقدینگی؛ ۲- دلیل افزایش قیمت دلار، صرفا" و مطلقا" رشد نقدینگی است. چه در بلندمدت و چه در کوتاه مدت و چه در بسیار کوتاه مدت، همچون ماه‌های پایانی سال ۱۴۰۱ که دلار در عرض چند ماه تقریبا دو برابر شد؛ درحالی‌که درهمین مدت، نقدینگی حدودا" ۱۰ درصد رشد کرده بود، (و لذا علی الظاهر به‌نظر می‌رسد ارتباطی بین افرایش قیمت دلار و رشد نقدینگی وجود ندارد)، باز دلیل اصلی و یکتا برای رشد قیمت دلار، رشد نقدینگی بوده است. یعنی یک تناظر دقیق یکایی بین رشد قیمت دلار و رشد نقدینگی وجود داشته و دارد. ۳- هر اظهارنظری مبنی بر اینکه در اقتصاد ایران تورم، ناشی از عوامل دیگری نیز هست، با قاطعیت رد می‌شود. ۴- به‌طور خاص، افزایش قیمت دلار مطلقا" باعث تورم نمی‌شود. بعضی‌ها آدرس غلط به مردم و مسئولان ندهند. درسال رشد تولید و مهار تورم، در قالب مفاهیمی چون دلار زدایی و شکستن آقایی دلار که البته مفاهیمی درست و به‌جا هستند، متأسفانه تولیدکنندگان و صادرکنندگان ما، سودجو و مقصر در ایجاد تورم و افزایش قیمت دلار معرفی شده‌اند. برخی رسانه‌ها افکار عمومی را حساس کرده‌اند روی موضوعی که مطلقا" دلیل تورم‌ نیست. ناخوشایند است که نوک پیکان حمله را به  تولیدکنندگان جهادگر و صادرکنندگانی که با مشقت در شرایط تحریم، دلار وارد می‌کنند، نشانه رویم و آنها را عامل رشد قیمت دلار و تورم معرفی کنیم، درحالی‌که شیطان نقدینگی آزادانه درحال جولان است. هرچند پدیده قیمت‌گذاری محصولات داخلی مبتنی بر دلار ناراحت کننده است، هرچند صادرکننده باید ملزم باشد دلارش را در سامانه نیما عرضه کند، اما نباید گران‌فروشی را با تورم یکی دانست. اولی متغیر سطح و دومی متغیر نرخ است. برخی از  کارشناسان محترم ما در فضای رسانه و فضای مجازی با ساده انگاری و پرش از تحلیل‌های پیچیده پولی، حتی تلاش می‌کنند توجه‌ را از این علت‌العلل و تنها عامل تورم دور کنند! چه شده است؟ و چه اتفاقی درحال وقوع است؟ نتیجه فشار به بخش تولید در شرایط تحریم در کنار عدم توجه به رشد نقدینگی که تنها عامل رشد قیمت دلار و تورم است، و مؤثر ندانستن آن در ایجاد این نابسمانی قیمت‌ها، چه خواهد بود؟ نگرانی البته اینجاست که پیشنهادات سیاستی این کارشناسان‌ محترم توسط مجموعه دولت شنیده و اجرا شود. درصورت اجرای این قبیل پیشنهادات و برداشتن تمرکز سیاستگذار از رشد نقدینگی، در آینده نزدیک باید شاهد تضعیف صادرات و واردت در اقتصاد ایران باشیم که نتیجه آن بالتبع رکود همراه با تورم در بخش داخلی اقتصاد است. این ناشی از آن است که پیشنهاد دهندگان این سیاست اساسا" نقدینگی را در تورم موًثر نمی‌دانند و حتی برخی از این دوستان معتقدند کمبود نقدینگی، تورم ایجاد کرده است! به‌نظر می‌رسد درحالی‌که جنگ تمام عیار اقتصادی به معنای واقعی آن، درحال وقوع است، تحلیل‌های ناقص و بعضا" ناصحیح تعدادی از تحلیل‌گران، که البته در دلسوزی برخی از ایشان تردیدی نداریم، بعضی مسئولان اقتصادی کشور را از درک‌ صحیح‌تر علل وقایع اخیر و اتخاذ تصمیم به‌جا، دور نگه دارد. بسیار متأسفم اگر برخی دوستان خود را با خواندن این یادداشت، ناراحت کردم. انشاالله در روزهای آینده دلایل علمی برای این اظهارنظر را منتشر خواهم نمود. ارادتمند همه دوستان ضد ربا رسول بخشی دستجردی دانشگاه اصفهان ۱۵ فروردین ۱۴۰۲ @drbakhshi_eghtesadekalaan

بسم الله الرحمن الرحیم چند روز گذشت ولی دوستان محترم به سؤالی که طرح شد پاسخ ندادند. سؤال این بود: چرا قیمت جهانی طلا درحال افزایش است؟ پاسخ به این سؤال را در کنار طرح ۹ سؤال دیگر در ادامه و درقالب چند یادداشت به مرور ارائه خواهم کرد. هدف از طرح این ۱۰ سؤال و پاسخ به آنها این است که به زبانی بسیار ساده و مرحله به مرحله استدلال نمائیم افزایش مستمر در قیمت دلار چه در بلندمدت و چه در کوتاه مدت ناشی از رشد نقدینگی است. همچنین دلیل افزایش قیمت کالاها و خدمات نیز رشد نقدینگی است و افزایش قیمت دلار باعث تورم نمی‌شود. هرچند افرایش قیمت دلار را نامبارک و دارای اثرات سوء می‌دانم. اگر پاسخ‌های اینجانب به سؤالاتی که در ادامه طرح خواهم کرد، پاسخ‌هایی منطقی و صحیح باشند، ضروری است مورد توجه قرارگیرند که مبادا تمرکز سیاستگذاری از کاهش این نرخ برداشته شود و اشتباهاً جای دیگری هدف گرفته شود که طبعاً اثرات سوء برجای خواهد گذاشت. @drbakhshi_eghtesadekalaan

1⃣ سؤال اول: چرا قیمت جهانی طلا درحال افزایش است؟ ✔️ پاسخ: دلیل افزایش قیمت جهانی طلا، انتشار دلار با نرخی بالاتر نسبت به نرخ استخراج طلا در جهان است. ➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖ 2⃣ سؤال دوم: قیمت طلا در کشورهای مختلف چگونه تعیین می‌شود؟ ✔️ پاسخ: قیمت طلا در هر کشوری از ضرب قیمت جهانی طلا به دلار در برابری دلار به پول ملی آن کشور به‌دست می‌آید. برای مثال اگر اونس جهانی ۱۹۶۰ دلار باشد و هر دلار نیز ۴۵ هزارتومان، دراین صورت قیمت هر اونس طلا در ایران ۸۸ میلیون و ۲۰۰ هزارتومان خواهد بود. یعنی قیمت طلا در ایران تابع دو عامل است: - قیمت جهانی طلا - برابری ریال (یا تومان) به دلار در ایران در طول ۴۴ سال گذشته درحالی‌که قیمت دلار حدوداً ۶ هزار برابر شده اما قیمت طلا حدوداً ۶۰ هزار برابر شده است. یعنی قیمت طلا ۱۰ برابر بیش از قیمت دلار رشد کرده است. دلیل این اختلاف آن است که طلا در بازارهای جهانی در طول ۴۴ سال گذشته دقیقا ۱۰ برابر درمقابل دلار افزایش قیمت پیدا کرده است! اما سؤال این‌جاست که چرا قیمت طلا در ایران، ۶۰ هزار برابر شده درحالی‌که قیمت جهانی‌اش برحسب دلار ۱۰ برابر شده است؟ پاسخ روشن است: نرخ رشد نقدینگی ریال بیش از نرخ رشد نقدینگی دلار (یا دقيق تر نرخ رشد حجم دلار وارد شده به داخل کشور) بوده است. در واقع طلا هم به دلار سیلی زده و هم به ریال؛ اما سیلی طلا به ریال آبدارتر بوده است. وقتی نرخ رشد نقدینگی ریال درمقابل نرخ ورود طلا به بازار ایران (چه از خارج و چه استخراج شده از معادن داخل کشور) بیشتر باشد، طلا گران می‌شود. در طول ۴۴ سال گذشته نقدینگی دلار حدوداً ۱۴ برابر شده اما نقدینگی ریال دراین فاصله بیش از ۲۳ هزاربرابر شده است. @drbakhshi_eghtesadekalaan

3⃣ سؤال سوم: برای آن‌که قیمت طلا در ایران متناسب با قیمت جهانی‌اش رشد کند، چه باید کرد؟ ✔️ پاسخ: باید نرخ رشد نقدینگی ریال متناسب باشد با نرخ رشد نقدینگی دلار یا دقيق تر، با نرخ ورود دلار به داخل ایران متناسب و هماهنگ باشد. به نوعی، ریال به دلار میخکوب شود. ➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖ 4⃣ سؤال چهارم: آیا میخکوب کردن ریال به دلار، تورم را ازبین می‌برد؟ ✔️ پاسخ: مشروط بر آن‌که نرخ رشد نقدینگی دلار (نرخ ورود دلار به اقتصاد ملی) با نرخ رشد تولید ملی برابر باشد، تورم ازبین می‌رود. برای مثال چنان‌چه نرخ رشد تولید ۲ درصد درسال، اما نرخ ورود دلار به داخل کشور ۳ درصد و بنابراین ریال میخکوب شده به دلار نیز ۳ درصد درسال رشد کند، تورم معادل یک درصد خواهد بود. یعنی با این‌که قیمت دلار ثابت است، تورم داریم. ولی اگر این سه نرخ باهم برابر باشند، تورم (افزایش مستمر سطح عمومی قیمت‌ها) ایجاد نخواهد شد. اما یک مسأله باقی می‌ماند. ازآنجایی که دلار به طلا میخکوب نیست و به‌دلیل رشد بالاتر دلار نسبت به طلا، قیمت جهانی طلا درحال افزایش است، بنابراین در همه کشورهای جهان قیمت طلا درحال افزایش است، حتی اگر همه ارزهای جهانی به دلار میخکوب باشند و نرخ رشد تولید آنها با نرخ خلق ارز جهانی برابر باشد. ➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖ 5⃣ سؤال پنجم: در این شرایط که قیمت طلا در جهان و به پول‌های ملی همه کشورها درحال افزایش است، آیا قیمت بقیه کالاها نیز افزایش خواهد یافت (تورم مصرف کننده)؟ ✔️ پاسخ: اگر ریال میخکوب شود به دلار، دراین صورت قیمت دلار ثابت باقی خواهد ماند. اما چون قیمت طلا درحال افزایش است، خرید و نگهداری آن درمقایسه با اشتغال به دیگر فعالیت‌های اقتصادی، سودآورتر خواهد بود؛ لذا تقاضا برای آن ازطریق کاهش تقاضا برای دیگر فعالیت‌ها و درنتیجه رکود اقتصادی، افزایش خواهدیافت. لاجرم دولت باید بر خرید و فروش طلا توسط مردم مالیاتی نسبتاً متناسب با افزایش قیمت جهانی آن وضع کند تا مانع از هجوم برای خرید آن شود. البته میخکوب شدن ریال به دلار توصیه نمی‌شود زیرا ریال رقیب دلار است و هر موقع که تحریم تشدید شود، ورود دلار به داخل کشور افت خواهد کرد و لاجرم باید بلافاصله نرخ رشد ریال را نیز کاهش دهیم تا برابری دلار و ریال حذف شود. اما افت ناگهانی خلق ریال رکود ایجاد می‌کند. @drbakhshi_eghtesadekalaan

6⃣ سؤال ششم: اگر نرخ رشد نقدینگی برابر باشد با نرخ رشد تولید، واقعاً تورم نخواهیم داشت؟ ✔️ پاسخ: در ادبیات رایج اقتصاد کلان، تصویر ناقصی از تورم ارائه شده است. وقتی نقدینگی رشد می‌کند، اساساً و درست به همان اندازه، قیمت‌ها رشد می‌کند چه تولید رشد کند چه رشد نکند؛ اما مبتنی بر تعریف پذیرفته شده از تورم، بخشی از رشد قیمت دیده نمی‌شود؛ یعنی در محاسبه تورم، صرفاً بخشی از تورمی که رخ داده، لحاظ می‌شود. درواقع تورم دو جزء دارد: - جزء مشهود - جزء نامشهود فرض کنید ۱۰ عدد نان و ۱۰ هزار تومان پول وجود دارد و قرار است این ۱۰ هزار تومان صرف خرید این ۱۰ عدد نان شود. بنابراین، قیمت هر عدد نان ۱۰۰۰ تومان خواهدبود. اگر تعداد نان‌ها به ۲۰ عدد افزایش یابد و هم‌زمان حجم پول نیز به ۲۰ هزار تومان برسد، دراین‌صورت، قیمت هر عدد نان همان ۱۰۰۰ تومان باقی خواهد ماند و ظاهراً تورم ایجاد نشده است. حال فرض کنید در برابر افزایش تعداد نان‌ها از ۱۰ به ۲۰، حجم پول ثابت باقی می‌ماند، دراین صورت قیمت نان به ۵۰۰ تومان کاهش می‌یافت. اما افزایش حجم پول یا نقدینگی، مانع از کاهش قیمت‌ها گردید. یعنی وقتی حجم پول افزایش یابد، تأثیر کاهنده رشد تولید بر سطح قیمت ازبین می‌رود. این همان جزء نامشهود تورم است که با رشد پول اتفاق افتاده و قدرت خرید هر ۱۰۰۰ تومان قبلی را کاهش داده است. یعنی با رشد ۱۰۰ درصدی نقدینگی، تورم نیز ۱۰۰ درصد است. تورم نامشهود در محاسبات متعارف وارد نمی‌شود، درحالی‌که وجود دارد. وقتی حجم پول متناسب با تولید رشد می‌کند، هرچند تورم‌ مشهود نیست اما اثرش بر توزیع قدرت خرید قطعی است. این مورد را در یادداشت‌های قبلی توضیح داده‌ایم. نکته‌ای را هم تأکید کنیم که افزایش قیمت ناشی از کاهش حجم تولید را نمی‌توان به افزایش حجم پول نسبت داد، زیرا اساساً حجم اسمی پول تغییر نکرده است. @drbakhshi_eghtesadekalaan

7⃣ سؤال هفتم: تورم را چگونه محاسبه کنیم؟ ✔️ پاسخ: برای محاسبه‌ی تورم، بهتر است از نرخ رشد نقدینگی استفاده شود. البته منظور ما از نقدینگی آن بخشی از حجم پول است که به دور گردش وارد می‌شود. براساس روش‌های فعلی اندازه‌گیری تورم، باید گفت نرخی که برای تورم اعلام می‌شود، تخمینی است درحالی‌که محاسبه تغییر حجم پول (یا نقدینگی)، دقیق است. درمقابل افزایشی که در نقدینگی ایجاد می‌شود، قیمت هر کالایی واکنش متفاوتی نسبت به کالای دیگر ازخود نشان می‌دهد. وقتی حجم پول ۱۰ درصد رشد می‌کند، قیمت یک کالا ممکن است ۲۰ درصد، دیگری ۵ درصد، و ... رشد کند؛ هر کدام از کالاها با نرخ متفاوتی رشد می‌کنند. حتی ممکن است برخی کالاها اصلاً رشد قیمت نداشته باشند. نرخ تورمی که اعلام می‌شود، هرگز قابل رویت نیست. وقتی گفته می‌شود نرخ تورم ۱۵ درصد است، شاید نتوانیم هیچ کالایی را بیابیم که دقیقاً ۱۵ درصد افزایش قیمت داشته است. درحالی‌که رشد حجم پول قابل رویت (عینی) و دقیق است. ذکر یک مثال می‌تواند به فهم بهتر کمک کند. فرض کنید نقدینگی موجود در اقتصاد ۱۰ هزار تومان است و اقتصاد شامل چهار کالای گندم، میوه، کفش و لباس است. توزیع نقدینگی بین این چهار بازار نیز برابر است. یعنی هر بازار ۲۵ درصد از نقدینگی مذکور را به خود اختصاص داده است. حال وقتی نقدینگی ۱۰ درصد رشد می‌کند، چنان‌چه نقدینگی رشد یافته به‌طور برابر در این بازارها انتشار پیدا کند، سطح قیمت در همه این چهار بازار یکسان رشد خواهد کرد و بنابراین نرخ تورم ۱۰ درصد و دقیقاً معادل نرخ رشد نقدینگی در کل اقتصاد خواهد بود. اما اگر سهم هر بازار از نقدینگی رشد یافته، متفاوت باشد، افزایش قیمت در هر بازار متفاوت از بازار دیگر خواهد بود. مثلاً فرض کنید بازار میوه ۴۰۰ تومان از این نقدینگی رشد یافته را جذب کند و ۶۰۰ تومان باقیمانده، بین سه بازار دیگر مساوی توزیع شود. دراین حالت نرخ تورم در کل این اقتصاد (درصد افزایش متوسط قیمت‌ها) چقدر خواهد بود؟ نرخ تورم در بازار میوه ۱۶ درصد خواهد بود. حال آن‌که نرخ تورم در هر کدام از سه بازار دیگر، ۸ درصد خواهد بود. متوسط این چهار نرخ، همان ۱۰ درصد قبلی خواهد است؛ اما هیچ کدام از این چهار کالا، قیمت‌شان ۱۰ درصد افزایش نیافته است. در نظریه متعارف، متوسط افزایش قیمت‌ها را به‌صورت‌ وزنی به‌عنوان‌ تورم درنظر می‌گیرند که عددی کاملاً تخمینی و غیرقابل رویت است. درهمین مثال قبل، اگر به افزایش قیمت‌ها وزن بدهیم، نرخ تورم تغییر خواهد کرد. فرض کنید بخواهیم به افزایش قیمت کفش با وزن ۵۰ درصد در محاسبه تورم کل، وزن بدهیم. دراینصورت نرخ تورم در کل اقتصاد نه ۱۰ درصد بلکه ۸.۷۵ درصد خواهد بود که کمتر از نرخ رشد نقدینگی در کل اقتصاد است. دقت کنید قیمت کفش واقعاً ۱۰ درصد رشد کرده اما به دلایلی نخواسته ایم این افزایش در قیمت را ببینیم! پاسخ به این سؤال ادامه دارد... @drbakhshi_eghtesadekalaan

👈👈 ادامه پاسخ به سؤال هفتم: همگن بودن حجم نقدینگی: حجم نقدینگی، یا حجم پول، همگن است اما کالاهایی که درمقابل حجم نقدینگی یا پول ردیف شده‌اند، مطلقاً همگن نیستند. نتنها گندم با پارچه دو کالای کاملاً متفاوت هستند، حتی گندم با جو نیز متفاوت است، حتی دانه های گندم باهم متفاوت و غیرهمگن و کاملاً غیرمتشابه هستند، اما پول این‌گونه نیست و کاملاً همگن است. قدرت خرید ۲ عدد اسکناس هزار تومانی در یک لحظه از زمان کاملاً برابر است. این استدلال به زبان بسیار ساده و خیلی دقیق روشن می‌کند که نباید مبتنی بر مشاهدات تجربی و آماری و ارتباطات رگرسیونی قضاوت کنیم که آیا تورم به رشد نقدینگی ارتباط دارد یا خیر! و هرجا که این ارتباط قوی نبود و یا اصلا وجود نداشت نتیجه بگیریم که رشد نقدینگی موجب تورم نیست. مطالعات تجربی مبتنی هستند بر تعریفی که امروزه از تورم پذیرفته شده است، اما این تعریف همه ابعاد تورم را درنظر نمی‌گیرد. تخمین میزان تورم به‌طور اساسی وابسته است به تعریفی که از تورم پذیرفته‌ایم. آیا در محاسبه تورم کالاها را وزن دهی کنیم یا نه؟ وزن هر کدام چقدر باشد و ... تمامی فرمول‌های محاسبه تورم، تورم را تخمین می‌زنند، اما محاسبه نمی‌کنند. وقتی روش‌های مختلف تخمین تورم توسط محققان متعدد پیشنهاد شده و می‌شود، به طریق اولی نیز می‌توان مبتنی بر ادبیاتی که در بالا ارائه شد، اظهارکرد که اتفاقاً بهترین روش و البته روش دقیق برای محاسبه تورم، همان محاسبه رشد حجم پول است. یعنی از رشد حجم پول و یا نقدینگی به‌عنوان‌ متغیر جایگزین نرخ تورم استفاده کنیم. خیلی مواقع ذهنیت ما درمورد تورم ناشی از بینشی است که طراحان این مباحث به‌صورت هدفمند، خواسته‌اند در ذهن ما ایجاد شود. وقتی تورم را فقط به قسمت مشهود آن نسبت دهیم، این یعنی ناخودآگاه، پس ذهن ما جای می‌گیرد که رشد پول متناسب با رشد تولید بدون اشکال و مفید است، چون تورمش صفر است. درحالی‌که می‌دانیم رشد پول چه هماهنگ با رشد تولید و چه ناهماهنگ، تورم ایجاد می‌کند و همچنین مستلزم تولید بدهی است و مهم‌تر از آن، مکانیزم انتشار این پول رشد یافته یا ازطریق سودهای بانکی است و یا ازطریق اعطای وام که هر دو تخصیص بسیار ناعادلانه دارد و موجب تضییع حق و توزیع ناعادلانه ثروت می‌شود. @drbakhshi_eghtesadekalaan

👈👈 ادامه پاسخ به سوال هفتم: نکته‌ی بعدی که باید به آن تأکید کرد این است که در بازه‌ی زمانی مورد بررسی که نقدینگی رشد می‌کند اما تورم متناسب با آن اتفاق نمی‌افتد، غیر از مواردی که در بالا به آنها اشاره کردیم، ناشی از این است که بخشی از نقدینگی رشد یافته اساساً وارد هیچ بازاری نشده و معطل در بیرون از جریان گردش پول باقی مانده است. از این رو تورم را نباید نسبت به کل نقدینگی رشد یافته مورد سنجش قرار داد، بلکه باید نسبت به آن بخش که در جریان گردش وارد شده است، سنجید تا بتوانیم رابطه دقیق و تناظر یک به یک بین تورم و رشد نقدینگی (نقدینگی وارد شده به جریان گردش) را مشاهده کنیم. نکته‌ی دیگری نیز هست که باید به آن هم توجه کرد. در مثال‌هایی که در بالا طرح کردیم، برای تعیین میزان افزایش قیمت، مقدار پول را با مقادیر فیزیکی تولید (تعداد نان و کفش و ...) مقایسه کردیم. حال آن‌که به‌دلیل وجود تفاوت در واحدهای اندازه‌گیری کالاهای مختلف و لذا عدم امکان جمع زدن بین تولید آنها، لاجرم باید ارزش پولی تولید و نه مقدار فیزیکی تولید را مورد استفاده قرار داد. این یعنی در هر دو کفه ی ترازو، پول حضور دارد: در یک طرف مقدار نقدینگی که متغیری پولی است و در طرف دیگر، ارزش پولی تولید که آنهم از جنس پول است. حتی وقتی تولید واقعی را ملاک نظر قرار می‌دهیم. مقادیر تولید را در قیمت‌های سال پایه باید ضرب کنیم. لذا ماحصل کلام تا اینجا این است وقتی در یک بازه زمانی مشاهده می‌شود نرخ رشد نقدینگی کم ارتباط یا بی‌ارتباط یا حتی دارای رابطه منفی با نرخ تورم است، دلیل آن هر کدام از موارد زیر یا مجموع موارد زیر است: - فقط تورم مشهود ملاک سنجش قرار گرفته است. - در محاسبه جزء مشهود، به برخی کالاها وزن داده شده است. - بخشی از نقدینگی رشد یافته در بازه مورد نظر به جریان گردش وارد نشده است. @drbakhshi_eghtesadekalaan

سلام و عرض احترام خدمت همراهان گرامی از ۱۰ سوالی که قول داده بودم طرح کنم و به آنها پاسخ بگویم، هنوز سه سؤال باقی مانده است. این سه سؤال را همراه با پاسخ، انشاءالله ارائه خواهم کرد. از این سه سؤال، دو سؤال (هشتم و نهم) نسبتأ مهم‌تر هستند و پاسخ‌هایی کلیدی دارند. شما دوستان را دعوت می‌کنم این پاسخ‌ها را مطالعه و مورد ارزیابی و نقد قرار دهید. به‌نظر می‌رسد پاسخ‌هایی که به این سؤالات داده شده خواهد توانست معمای نقدینگی و تورم را، که بعضا در برخی کتب و مقالات طرح شده و این روزها در اقتصاد ایران نیز محل نزاع است، حل کند. @drbakhshi_eghtesadekalaan