چهارمین شماره از دوفصلنامه التاریخ والحضارة السلامیة: رویة معاصرة منشر شد👇👇

این جعفری است و مرا خوشحال می‌کند امام صادق(ع) به یکی از یارانش فرمود به کسانی که فکر می‌کنی سخن مرا می‌شنوند و اطاعت می‌کنند، سلام مرا برسان و آنان را به تقوا سفارش کن، و تلاش برای خدا و راست‌گویی و امانت داری و سجده طولانی و همسایه داری ↩️ پیامبر هم همین‌ها را برای مردم آورد و فرمود حتی یک سوزن را به صاحبش برگردانید. 📌 آنگاه امام صادق(ع) فرمود: هر کدام از شما که در دینش پارسا، راست‌گو، امانتدار و با مردم خوش‌خُلق باشد؛ دیگران خواهند گفت این جعفری است و این مرا خوشحال می‌کند ✅ ولی اگر خلاف این رفتار کند ننگ من است و آبروی مرا برده است.⛔️ 📃 کافی، ۶۳۶/۲ #مستبین در ایتا https://eitaa.com/Mostabin در تلگرام https://t.me/AlMostabin

چرا امام صادق (ع) با قیام های علویان علیه امویان همراهی نکرد؟ ♦️دکتر قاضی خانی در گفت وگو با شفقنا دکتر حسین قاضی خانی عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در گفت وگو با شفقنا به برخورد امام صادق (ع) با قیام های عصر خود برضدّ حکام جور اموی و عباسی اشاره کرد و بیان داشت: برخی از صاحبان آثار اهل‌سنت بر این باور هستند که امام صادق(ع) خود را از سیاست، دور داشته بود، که این عدم دقت در شیوه مبارزه‌ای امام با دستگاه خلافت را می‌رساند زیرا حضرت به عنوان پیشوای منسجم‌ترین جریان در مقابله با حکومت اموی و عباسی، درگیر مسائل سیاسی بود و صاحبان قدرت نیز با درک این امر فعالیتهای امام را تحت نظر داشتند. او به حدیثی از امام صادق (ع) در مورد پیشوایان مردم اشاره کرد و گفت: آن حضرت می فرمایند: «اصلاح مردم به پیشوایان آنان است و پیشوایان از دو گونه خارج نیستند؛ یا نیک کردار هستند که مردم را به امر الهی رهنمون می شوند و یا تبه کردارند که مردمان را به سوی آتش می خوانند». عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، احیاء حق و اجرای عدالت را معیار تشخیص حکومت مطلوب از نگاه امام صادق (ع) دانست و افزود: از آن¬جا که در آموزه های تشیع تنها کسانی حق حکومت بر مردم را دارند که از جانب پروردگار ماذون بر این امر باشند، لذا در اندیشه امام صادق(ع) شناخت امام بر مردم در هر دوره ¬ای واجب است. مسأله مهم آن¬که در اجرایی ساختن این حق، نقش کلیدی از آن مردمان جامعه است و آنان هستند که می بایست با حمایت و فرمان¬پذیری، ائمه علیهم السلام را در اجرای موفقیت -آمیز این مسئولیت یاری رسان باشند لذا حضرت فردی را که مدعی پیروی از امام باشد اما به ریسمان دیگران چنگ زند را در ادعای شیعه بودن دروغ¬گو می ¬داند. او در مورد علل عدم همراهی امام صادق(ع) با قیام های علوی و شیعی زمان خود گفت: در این زمان، حرکت مبارزاتی مختلف منتسب به خاندان پیامبر(ص) را شاهد هستیم که محور آنها قیام به شمشیر ضد دستگاه حاکم است اما امام صادق(ع) بنا به مقتضیات آن زمان این شیوه مبارزه را نتیجه دهنده نمی دانست. قاضی خانی به قیام زید بن علی، عموی امام صادق(ع) در روزگار هشام¬ بن عبدالملک اموی اشاره کرد و بیان داشت: فارغ از انگیزه و هدفی که زید از این قیام داشت، این حرکت در بستری مناسب اتفاق نیفتاد. ایام خلافت هشام از سخت ترین روزگاران بر مردم بود. محبان خاندان پیامبر(ص) در کوفه که از فشارهای دستگاه خلافت اموی به تنگ آمده بودند چون زید را در میان خود دیدند وی را وعده یاری دادند و زید با اعتماد بر ایشان به کوفه وارد شد و فعالیت¬های خود را در آن¬جا آغاز کرد اما اشراف اطلاعاتی امویان بر فعالیت¬های زید و حامیانش، کثرت نیروهای اموی و تلاش¬های نهان گروه¬های رقیب علویان در کوفه سبب شد تا زید در این حرکت ناکام ماند و جان خویش را بر سر مبارزه با امویان نهد. او ادامه داد: گفته شده است پس از سرکوبی حرکت زید، هشام ¬بن عبدالملک عطایای اهالی مدینه و مکه را به مدت یک سال قطع کرد. همچنین آمده است وی فرمان بازگرداندن بنی هاشم مقیم عراق به مدینه، حبس برخی از بنی هاشم، جلوگیری از خروج افرادی از ایشان از مدینه و کنترل رفت و آمدهای هفتگی آنان را صادر کرد. کارشناس تاریخ اسلام اظهار کرد: امام صادق (ع) با آینده نگری و درنظرگرفتن شرایط زمانه، با رویکرد زید همراهی نکرد و حتی نتیجه این حرکت را به او متذکر شد. با این حال چون زید کشته شد آثار اندوه فراوان چهره امام صادق(ع) را فرا گرفت و برای وی طلب مغفرت نمود و در یادکرد حوادثی که بر عمویش گشته بود اندوهگین می ¬شد. همچنین امام از خانواده ¬های بازماندگان این حادثه غافل نبود و در صدد رسیدگی به وضعیت ایشان برآمد و به یکی از اصحاب خود اموالی را سپرد تا میان این خانواده ها قسمت کند. او قیام نفس زکیه را از دیگر قیام های زمان امام صادق (ع) عنوان کرد و گفت: از جمله جریان ¬هایی که در مخالفت با بنی امیه فعالیت داشت و سپس به مقابله با عباسیان نیز کشیده شدند جریان حسنیان به داعیه ¬داری عبدالله بن حسن مثنی، نوه امام مجتبی(ع) بود. اینان به شدت تلاش می کردند امام صادق(ع) را نیز با خود همراه کنند.

ارائه مقاله توسط آقای دکتر سید عبدالکریم حسن پور، عضو پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام با عنوان «بررسی و نقد مبانی و روش شیعه پژوهی خاورشناسان با تاکید بر شخصیت امام حسین علیه السلام و حادثه عاشورا» در کنفرانس علمی بین المللی «شرق شناسی و امام حسین علیه السلام» که به همت مؤسسه «وارث الانبیاء للدراسات التخصصیه فی نهضه الحسینیه» (تحت اشراف آستان قدس حسینی) برگزار گردید.

📒 منتشر شد: ساختار اجتماعی یثرب در بنیان مدینة النبی مهران اسماعیلی انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و سمت اردیبهشت ۱۴۰۲، ۲۹۶ص. 📖 دوره استقرار پیامبر در یثرب و تشکیل اولین اجتماع مسلمانان در این منطقه، از جهات گوناگون مورد استناد و ارجاع فرق اسلامی قرار گرفته و می‌‌گیرد. ایراد اساسی و عمده این ارجاعات، خوانش مدرن از مدینه با استفاده از مفهوم شهر است. در این نوشته تلاش شده با استفاده از روش‌های زمینه‌گرایانه و آخرین و جدیدترین یافته‌ها و اطلاعات به دست آمده در این زمینه، خوانشی جدید از مدینه و ماهیت بافت قبیله‌ای و ساختار اجتماعی ویژه آن ارائه گردد. بدیهی است چنین خوانشی، افق و نگرش جدیدی از کتاب و سنت نبوی به‌ روی پژوهشگران حوزه‌های تاریخ اسلام، مطالعات قرآنی و سایر علوم انسانی مرتبط با حوزه صدر اسلام خواهد گشود.

فهرست کتاب ساختار اجتماعی یثرب 🔴بخش اول: جغرافیای یثرب/مدینه در آستانه ظهور اسلام 🔹فصل اول: بازسازی جغرافیای تاریخی یثرب مدینه (گزارش منابع کهن، پیشینه جغرافیای تاریخی، پیشینه بازسازی نقشه یثرب/مدینه، پیشینه مطالعات شهرسازی اسلامی، حصار مدینه، تغییر بافت جمعیتی یثرب/مدینه، کیفیت خاک و تاثیر آن بر مهاجرت ساکنان، الگوی تاریخی استقرار در یثرب، معنای واژه مدینه در دوره پیامبر) 🔹فصل دوم: جغرافیای طبیعی یثرب/مدینه (زمین شناسی تاریخی یثرب مدینه، دشت گدازه های حوزه یثرب مدینه، کوه های حوزه یثرب مدینه، بارندگی و رودخانه های حوزه یثرب مدینه) 🔹فصل سوم: عالیه و سافله (یثرب علیا و سفلی) در ساختار جغرافیای زیستی یثرب مدینه 🔹فصل چهارم: زیستگاه روستایی یثرب مدینه در صدر اسلام 🔹فصل پنجم: جغرافیای سیاسی اجتماعی یثرب مدینه شامل قلمرو طوایف اوسی در عالیه (طوایف شاخه عَوف، طوایف شاخه مُرَّة الجعدر، طوایف شاخه امرؤ القیس، طوایف شاخه جُشَم) و طوایف اوس در سافله (طوایف شاخه عمرو النبیت) و قلمرو طوایف خزرجی در سافله (طوایف شاخه های عمرو النجار، جُشَم، حارث، کعب و عَوف) 🔴بخش دوم: رویکرد سیاسی اجتماعی به گسترش اسلام در یثرب مدینه 🔹فصل اول: مناسبات قبیله ای در عالیه و سافله 🔹فصل دوم: وضعیت دینی یثرب مدینه در آستانه هجرت نبوی (نخستین تلقی اهل یثرب از پیامبر) 🔹فصل سوم: تلقی اهل یثرب از وحی مکی 🔹فصل چهارم: عوامل افزایش نفوذ پیامبر در یثرب 🔹فصل پنجم: خاستگاه قبیله ای مومنان تا آغاز بیعت عقبه دوم 🔹فصل ششم: گسترش اسلام پس از بیعت عقبه دوم در سافله 🔹فصل هفتم: گسترش اسلام پس از بیعت عقبه دوم در عالیه 🔹فصل هشتم: گاه شناسی نام گذاری انصار و تطبیق آن بر طوایف یثرب مدینه 🔴بخش سوم: خاستگاه قبیله ای منافقان 🔹فصل اول: سرآغاز قدرت پیامبر در یثرب مدینه 🔹فصل دوم: رهبری پیامبر 🔹فصل سوم: ابهام معنایی نفاق 🔹فصل چهارم: جریان نفاق و نوسان های آن با تاکید بر قرآن کریم (بررسی آیات بنابر ترتیب نزول) 🔹فصل پنجم: جریان نفاق و نوسان های آن با تاکید بر منابع تاریخی (منافقان خزرجی طوایف بنی الحبلی، بنی النجار و بنی سلمه، منافقان اوسی گروه النبیت، گروه عمرو بن عوف و گروه اوس منات) ♦️تقشه های ضمیمه شده و بازرسم شده: نقشه یوهان لودویگ بورکهات (1814)، نقشه برنهارت موریتز (1916)، نقشه الدن راتر (1928)، نقشه عبدالقدوس انصاری (1935)، نقشه خیاری (1971)، نقشه فارسی (1973)، نقشه های اطلس تاریخ اسلام لایدن (1981 و 2001)، نقشه شوقی ابوخلیل (1982)، نقشه حسین مؤنس (1987)، نقشه صالح احمد العلی (1990)، نقشه گونتا کترمان (2001)، نقشه دشت گدازه های شبه جزیره، نقشه بازسازی شده نویسنده (2010) تصاویر و نمودارها.

انتشار کتاب «سیره همسرداری امامان معصوم علیهم السلام» تألیف حجت الاسلام و المسلمین یدالله مقدسی

حجت الاسلام و المسلمین آقای یدالله مقدسی مؤلف کتاب ارزشمند «سیره همسرداری امامان معصوم علیهم السلام»