مراسم «رونمایی از آثار جدید پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع)» برگزار شد. مراسم «رونمایی از آثار جدید پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع)»، در روز چهارشنبه ۸ اردیبهشت، با حضور جمعی از مسئولان پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد. در این مراسم حجت الاسلام و المسلمین دکتر حمیدرضا مطهری، رئیس پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت (ع)، با تبریک میلاد امام حسن مجتبی (ع)، با اشاره به این که مظلومیت آن حضرت در ابعاد مختلف قابل بررسی است، به جریان صلح در عصر امام حسن (ع) پرداخت و بر این نکته تأکید کرد که واژه صلح امام حسن (ع)، یک واژه درستی نیست بلکه صلح تحمیل شده بر امام درست می‌باشد. ایشان در ادامه دلایلی بر درست بودن واژه «صلح تحمیلی بر امام حسن(ع)» ارائه نمود: 1.امام(ع) از همان ابتدا حکومت، نامه‌ای به معاویه نوشت و از او خواست تا حکومت آن حضرت را بپذیرد و به آن گردن نهد؛ 2.جاسوسان معاویه را دستگیر و دستور مجازات آنان را صادر نمود؛ 3.امام بعد از مشاهده وضعیت معاویه، سپاه خود را آماده نبرد با معاویه نمود تا او را وادار به تسلیم نماید؛ بعد از مطرح شدن صلح از سوی معاویه، امام (ع) با این که انسجام سپاهیانش با رفتن عبیدالله بن عباس به سوی معاویه از هم گسیخته و خود نیز به دست خوارج مجروح شده بودند اما پذیرش صلح را موکول به مشورت با اصحاب و یاران خود کرد و فرمود: «معاویه صلحی را مطرح کرد که خیری در آن نیست. اگر آماده نبرد هستید با معاویه به جنگ برخیزید.» اما فریاد صلح خواهی کوفیان بلند شد و امام (ع) برای حفظ کیان اسلام و تشیع مجبور به صلح شد.

به همین دلیل واژه «صلح تحمیلی بر امام حسن مجتبی (ع)» درست می‌باشد. در ادامه رئیس پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت (ع) به معرفی پژوهشکده پرداخت که متشکل از چهار گروه: سیره اهل بیت (ع)؛ تاریخ تشیع؛ تمدن و فرهنگ اسلامی و دانشنامه اهل بیت (ع) می‌باشد. ایشان خاطر نشان کرد: با توجه به دقت نظر ناظران و گروه‌ها به خصوص شورای پژوهشی بحمدلله آثار پژوهشکده از اتقان علمی مناسبی برخوردار هستند که نمونه آن را می‌توان در حضور پر رنگ آثار پژوهشکده در جشنواره‌های کشوری، ملی و منطقه‌ای بدانیم. به عنوان مثال در سال گذشته شش اثر از آثار پژوهشکده به مرحله نهایی کتاب سال حوزه راه یافت. همچنین در کتاب سال جمهوری اسلامی دو اثر از پژوهشکده به مرحله دوم راه یافت که در نهایت یک اثر به عنوان اثر برگزیده کتاب سال جمهوری اسلامی انتخاب شد. دکتر مطهری به چهار جلد از آثار مربوط به «همایش بین المللی امام علی(ع) الگوی عدالت و معنویت امروز» را که در سال 1398 برگزار شد اشاره نمود و گفت این چهار اثر که در سال گذشته منتشر گردید هم اکنون به همراه هشت اثر دیگر رونمایی خواهد شد. رئیس پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) به فعالیتهای دیگر پژوهشکده اشاره کرده و از انتشار دو فصلنامه التاریخ و الحضارة الاسلامیة خبر داد که مجوز آن صادر شده و به زودی ان شاءالله منتشر خواهد شد و از اساتید دعوت کردند تا مقالات خود را برای این نشریه ارسال کنند. در ادامه مراسم، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر نجف لک‌زایی، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) در سال‌های اخیر جزو پژوهشکده‌های موفق بود که توانست رویکرد مسئله‌محوری را نهادینه کند. از سال ۱۳۹۳ رویکرد پژوهشگاه از کارکردمحوری به مسئله‌محوری تغییر یافت و مصوب شد که رویکرد مسئله‌محوری در کنار برخی از کلان‌پروژه‌های بنیادی که در پژوهشگاه باید جریان داشته باشد را داشته باشیم. وی افزود: اقبالی که به آثار پژوهشکده شده و رتبه‌هایی که این آثار آورده‌اند، شاهدی بر این مدعا است که پژوهشکده تاریخ در مسئله‌محوری موفق بوده است. یکی از ویژگی‌های رویکرد مسئله‌محوری این است که با یک رویکرد راهبردی مواجه شویم و بحث فراتر از پاسخ‌دهی به یک مسئله است. اینکه ما به مسئله‌های زمان خود بپردازیم آن هم مسائلی که جنبه راهبردی دارد و اولویت ما پرداختن به آن مسائل باشد، مهم بود؛ یعنی مسائل مبتلابه و معتنابه را در نظر داشته باشیم. لک‌زایی گفت: در مورد مجلداتی که از آنها رونمایی می‌شود و از آثار همایش مربوط به امام علی(ع) هستند، در کمیته علمی بحثی مطرح بود و آن اینکه یک مباحثی از مباحث مرتبط با امام علی(ع) مورد بحث قرار بگیرد که تاکنون مورد توجه نبوده و یا کمتر مورد توجه بوده و اولویت ما نیز باشد. این اتفاق افتاد و بحث حکمرانی عادلانه، که یک جلد از این مجلدات را به خود اختصاص داد که مربوط به مباحث اولیت‌دار سیاسی است و یا بحث معنویت، جزو مباحث مربوط به قطب اخلاق و تعمیق ایمان دینی است. همچنین حقوق انسانی که یکی از مجلدات را به خود اختصاص داده نیز همین طور بوده است.همچنین حقوق انسانی که یکی از مجلدات را به خود اختصاص داده نیز همین طور بوده است. وی بیان کرد: یکی از کارهای پژوهشکده نیز پرداختن به مجموعه مجلدات سیره معصومین(ع) به صورت تخصصی در کتب اربعه بود که البته این کار ادامه دارد. همچنین پژوهشکده با راه‌اندازی یک نشریه عربی، آغوش خود را به حوزه جهان اسلام باز کرده و می‌خواهد تولیدات خودش را به زبان عربی در اختیار فراتر از ایران قرار دهد و همین طور دستاوردهای جهان اسلام را در ایران منتشر کند. در سال جاری شاهد گام جدیدی در ارتقای این پژوهشکده هستیم و با انتشار اولین مجلد از دانشنامه اهل بیت(ع) نیز یک گام جدی برداشته می‌شود که جزو کارهای فراتر از ایران است. امیدوارم با همتی که اساتید این پژوهشکده دارند و نیز اهتمامی که کارشناسان و رئیس اداره پژوهش این پژوهشکده دارند، اتفاقات خوبی را شاهد باشیم. در بخش دیگری از این برنامه، دکتر اصغر منتظرالقائم، استاد دانشگاه اصفهان به ایراد سخن پرداخت و بیان کرد: بحث تاریخ تشیع در تاریخ‌نگاری‌های چندی به صورت گفتمان سیاسی، فرهنگی، علمی و اجتماعی صورت گرفته است. در گفتمان تاریخ اجتماعی، از نقش حیات اجتماعی شیعیان، طبقات و مشاغل، حیات شهری، روابط مردم با حکومت، روابط مردم با مردم و جامعه، نقش عوامل حاشیه‌ای در این شرایط و بستر ظهور تشیع به عنوان یک واقعه بزرگ تاریخی، خاندان‌ها و ... بحث می‌شود. خاندان به عنوان یک کل و جزء موثر مورد توجه قرار گرفته و منابع تاریخ اجتماعی نیز مختلف هستند و از جمله، کتب محاسن، کتب سبک زندگی و ... هستند. چیستی تاریخ تشیع، تلاش برای تبیین وقایعی است که در یک ظرف زمانی و مکانی به وسیله شیعیان در بستر مشخص اتفاق افتاده است.

وی افزود: این بستر باید مورد بررسی باشد و از جمله باید حادثه سقیفه که مسلمین را به دو گروه تقسیم کرد، اتفاقات زمان عثمان و امام علی(ع)، جنگ‌های صفین، نهران و ...، حرکت‌های تاریخی، قیام‌ها و جنبش‌های که توسط برخی نظیر توابین و ... انجام شد و مسائلی از این دست باید بررسی شوند چرا که اینها دارای زمینه‌هایی بودند و هر یک از گروه‌ها دارای حامیان و نیروهایی بودند. یکی از زمینه‌های مهم در این قیام‌ها و حرکت‌های تاریخی، خاندان‌ها، قبایل و عشایری هستند که نقش برجسته‌ای در این حوادث داشتند. منتظرالقائم گفت: از طرفی، امروزه هم مباحث تاریخ تشیع با مباحث سیاسی درهم آمیخته و رقبای تشیع، دیدگاه‌هایی را مطرح کرده‌اند و ما باید این دیدگاه را بررسی کنیم و به صورت مقایسه‌ای بتوانیم زمینه‌های ظهور و روند تشیع را برای جهانیان به صورت علمی تبیین کنیم. برای نمونه «ادوارد براون» می‌نویسد ایرانیان سلطنت را موهبت الهی می‌دانستند و این عقیده تأثیر عظیمی در سراسر تاریخ ادوار بعدی ایران داشته است، به ویژه علاقه ایرانیان به تشیع تحت تاثیر این عقیده است که محکم به تشیع چسبیده‌اند؛ یعنی می‌گوید این عقیده در تشیع نیز اثر گذاشته و ایرانیان به این جهت به سمت تشیع رفته‌اند که باید اینها را بررسی و پاسخ داد. یکی از پاسخ‌ها که می‌تواند بستر تشیع را تبیین کند، مسئله خاندان‌ها و قبایل است که جزو تاریخ اجتماعی قرار می‌گیرد. در ادامه نوبت به سخنرانی دکتر حسین قاضی‌خانی، عضو هیئت علمی پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی رسید. وی بیان کرد: اثری که از بنده منتشر شده با عنوان «تبیین تاریخی جایگاه کوفیان در فرایند قیام امام حسین(ع)» است. نهضت امام حسین(ع) و کوفه باهم پیوند مهمی دارند و حتی برخی معتقدند که نهضت امام حسین(ع) از روز اول بر اساس وعده‌های کوفیان بوده لذا رویکرد تاریخی را مد نظر قرار دادیم تا مسئله را بررسی کنیم. وی افزود: هرکدام از رویکردها می‌تواند مورد توجه باشد، اما خواستیم رویکرد تاریخی را داشته باشم و این بحث را پیگیری کنیم که عدم بیعت امام(ع) با حاکمیت امویان چه دلیلی داشته است. آیا بر اساس اعتماد به یاری کوفیان است؟ وقتی بررسی کردیم، دیدیم که از لحاظ گزارش‌های تاریخی، هیچ استنادی مبنی بر اینکه امام(ع) عدم بیعت را مستند به یاری کوفیان کرده باشند، نمی‌بینیم و حتی اطرافیان نیز قائل به این نظر نیستند. یاری کوفیان از زمانی است که امام(ع) وارد مکه می‌شوند، اما در اینکه چرا امام(ع) عدم بیعت را دارند، در مقاله‌ای جداگانه منتشر می‌شود. آن جایگاه سیاسی، اجتماعی و فرهنگی امام(ع) نمی‌گذاشت که ایشان از این مسئله به راحتی بگذرد و تقابل جریان اموی و عثمانی، مسئله‌ای بود که فعالیت‌های امویان، ضد علویان اجرا می‌شد که موجب عدم بیعت امام(ع) شد. حسین قاضی‌خانی گفت: بحث دیگر که اعلام یاری کوفیان است، مسئله این بود که تعداد نامه‌هایی که فرستاده می‌شود را بررسی کردیم که در چند نوبت ارسال شد و چه محتوایی داشت و امام(ع) چه پاسخی داشت؟ همچنین خواستیم ببینیم که در مجموع این عددها آیا درست هستند یا خیر. بحث بعدی این بود که چرا این دعوت انجام شد و در بحث آخر، عدم یاری کوفیان را مورد بررسی قرار دادیم که آن نیز بر اساس بررسی ساختار شهر کوفه و رقابت جریان‌های سیاسی و نقش حاکمیت در بهره‌گیری از ابزارهایی بود که حاکمان قبلی داشتند. در پایان این مراسم، حجت الاسلام و المسلمین دکتر مطهری، رئیس پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت (ع)؛ حجت الاسلام و المسلمین ذاکری، مدیر گروه سیره اهل بیت (ع) و دکتر حسین قاضی خانی، سرپرست گروه تاریخ تشیع از دوازده اثر جدید پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت (ع) رونمایی کردند. لیست آثار رونمایی شده به شرح ذیل می‌باشد: 1.امام علی و حکمرانی عادلانه؛ به کوشش: حمیدرضا مطهری؛ 2.امام علی و حقوق انسانی؛ به کوشش: حمیدرضا مطهری؛ 3.امام علی و عدالت اجتماعی؛ به کوشش: حمیدرضا مطهری؛ 4.معنویت علوی و دنیای امروز؛ به کوشش: حمیدرضا مطهری؛ 5.نقش قبیله خزاعه در تغییرات اجتماعی، سیاسی، و فرهنگی جهان اسلام تا سال 260 هجری؛ اثر: اصغر منتظرالقائم و زهرا حسین هاشمی؛ 6. تاریخ تشیع در ایران برمبنای سکه شناسی از آغاز تا تأسیس صفویه؛ اثر: سید مسعود شاهمرادی؛ 7. پراکندگی جغرافیایی رجال شیعه در ایران تا پایان قرن ششم بر پایه منابع رجالی؛ اثر: علی اکبر امامی حجتی؛ 8 . قبیله نخع در تاریخ اسلام و تشیع تا پایان قرن سوم هجری؛ ااثر: صغر منتظرالقائم و مریم سعیدیان؛ 9. تحول سیره نگاری پیامبر (ص) نزد مورخان مسلمان تا پایان عصر عباسی؛ اثر: عمار عبودی نصار، ترجمه: آمنه موسوی شجری و سیفعلی زاهدی‌فر؛ 10. بررسی تاریخی کارکرد دینی و سیاسی اماکن مذهبی تهران در عصر قاجار؛ اثر: حامد قرائتی؛ 11. تبیین جایگاه کوفیان در فرایند نهضت امام حسین (ع)؛ اثر: حسین قاضی خانی؛

12. تبیین و گرایش مدنیان به ائمه در عصر حضور. اثر: مهدی نور محمدی.

کتاب «امامیه در عصر سلجوقیان(حیات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی)» اثر دکتر سید محمدحسین منظورالاجداد و به همت پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت (علیهم السلام) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به زیور طبع آراسته شد. کتاب «امامیه در عصر سلجوقیان(حیات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی)» با هدف بررسی وضع سیاسی، فکری – اعتقادی، فرهنگی – اجتماعی شیعیان دوازده امامی در دوران حاکمیت سلجوقیان در ایران و عراق یعنی دو سده پنجم و ششم هجری قمری و فهم چگونگی و چرایی آن است. این پژوهش وضع شیعیان امامی مذهب در دوران حاکمیت سلجوقیان، به فهم نحوه عمل آنان که به تداوم موجودیت و افزایش نفوذشان منجر گردید را در سه عرصه سیاسی، اعتقادی و اجتماعی تبیین کرده است. در پی سیطره یافتن سلجوقیان بر ایران و عراق و به سبب علاقه آنان به حمایت از تسنن، شیعیان دوازده امامی که امامیه خوانده می‌شدند، با سختگیری فرمانروایان جدید روبرو شدند. سلجوقیان آنان را از مناصب اداری راندند. پیشوای دینی آنان شیخ طوسی مجبور به رفتن از بغداد گردید و در پی سرکوب شورش بساسیری، شیعیان ساکن در محله کرخ مورد حمله سنیان قرار گرفتند. اما این وضع پایدار نماند و در طی سلطنت سلجوقیان، شیعیان امامی توانستند به عللی چند همچون وجود امیران شیعه مذهبی مانند مزیدیان، درگیری سلجوقیان با اسماعیلیان و بروز اختلاف بین سلجوقیان و عباسیان، متصدی مناصب اداری گردند، به وزارت برسند و در عرصه اجتماعی از قدرت و نفوذ بسیار برخوردار شوند. اثر حاضر به معرفی وضعیت امامیه در عصر سلجوقیان از جهت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی پرداخته است. این کتاب شامل مقدمه و چهار فصل در 616 صفحه می‌باشد.

سمینار طرح پژوهشی کتاب «تاثیر وقف بر حیات اقتصادی عصر صفوی» با حضور رئیس پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع)، اعضای هیأت علمی گروه فرهنگ و تمدن اسلامی، مجری، ارزیاب، ناظر طرح و نمایندگان: رئیس پژوهشگاه، معاون پژوهشی پژوهشگاه و میز تمدن، در سالن شهید سلیمانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار گردید. در ابتداء جلسه دکتر سید حسین فلاح‌زاده، مدیر گروه فرهنگ و تمدن اسلامی؛ مجری طرح (دکتر سعید نجفی‌نژاد)، ارزیاب طرح (دکتر حسین ایزدی)، ناظر طرح (حجت الاسلام و المسلمین دکتر محسن الویری) و اعضای محترم علمی سمینار را معرفی کرد. سپس دکتر الویری به عنوان ناظر در خصوص تازه و کم سابقه بودن این گونه تحقیقات و دشواری‌های خاص آن مطالبی بیان کردند. این طرح پژوهشی که از طرح‌های قطب نظام سیاسی و اجتماعی اسلام و ایران، میز تمدن اسلامی می‌باشد در 200 صفحه توسط دکتر سعید نجفی‌نژاد تدوین شده است. در این سمینار محقق پروژه بر اهمیت دوره صفویه و ضرورت انجام این طرح که کمتر مورد توجه محققین قرار گرفته است تاکید کرد و گفت: اقتصاد دوره صفویه تحولات بسیاری را به خود دیده و لازم می‌نمود تا نقش وقف در این تحولات اقتصادی بیشتر مورد توجه قرار گیرد. وجود وحدت مذهبی در این مقطع در گسترش وقف تاثیر بیشتری داشت. بطور مثال بسیاری از زمین‌های اصفهان به وقف اختصاص یافته بود و توسعه اقتصادی و تجاری بیشتر مدیون وقف بود. بسیاری از سرمایه گذاری‌های دولتی هم توسط واقفین صورت می‌گرفت، انگیزه وقف هم بیشتر برای گسترش تشیع بوده است. در این اثر سعی شده علاوه بر جنبه‌های تاریخی، تاثیر وقف بر اقتصاد مورد توجه قرار گیرد.

💢♨️ #رویداد_علمی #کرسی_علمی_ترویجی کاوش در شناسایی معنای «زندقه» در گزارش ابن کلبی و یعقوبی از دینهای رایج در دوران جاهلیت 🔸ارائه کننده : دکتر محمد هادی توکلی عضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، مدرس دانشگاه ادیان و مذاهب 🔸مدیر جلسه: حجت الاسلام رمضان محمدی عضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ناقد: دکتر حمیدرضا مطهری عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی 🔸ناقد: دکتر محمد شکری فومشی عضو هیات علمی دانشگاه ادیان و مذاهب 🗓یکشنبه 9خرداد ساعت 8 تا 10 ◀️ورود به جلسه مجازی: https://vc.rihu.ac.ir/ch/meeting3 --------------- 🔻پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در ایتا: https://eitaa.com/rihu_ac_ir

کرسی علمی ـ ترویجی (کاوش در شناسایی معنای «زندقه» در گزارش ابن کلبی و یعقوبی از دین‌های رایج در دوران جاهلیت) ارائه کننده : دکتر محمد هادی توکلی عضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، مدرس دانشگاه ادیان و مذاهب مدیر جلسه: حجت الاسلام و المسلمین رمضان محمدی عضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ناقد: حجت الاسلام و المسلمین دکتر حمیدرضا مطهری عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ناقد: دکتر محمد شکری فومشی عضو هیات علمی دانشگاه ادیان و مذاهب هم اکنون یکشنبه 9خرداد از طریق لینک مجازی: https://vc.rihu.ac.ir/ch/meeting3 قابل مشاهده وبهره برداری می‌باشد.

رئیس محترم پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت (ع) حجت الاسلام و المسلمین دکتر مطهری هم اکنون در حال نقد در کرسی علمی ـ ترویجی (کاوش در شناسایی معنای «زندقه» در گزارش ابن کلبی و یعقوبی از دین‌های رایج در دوران جاهلیت)

إنا لله وإنا الیه راجعون. استاد ارجمند حجت‌الاسلام والمسلمین جناب آقای دکتر مطهری زیدعزه. درگذشت همشیره مکرّمه تان را به جنابعالی تسلیت عرض نموده و برای آن مرحومه غفران الهی و همنشینی با زهرای اطهر (س) و برای جنابعالی و خانواده محترمتان از خدای رحمان عافیت و صبر جمیل مسئلت می نمایم. ارادتمند شما حیدری چراتی.

إنا لله وإنا الیه راجعون برادر ارجمند حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر مطهری (زیدعزه) بدین وسیله درگذشت همشیره مکرّمه را به جنابعالی و بستگان محترم تسلیت عرض نموده، برای آن مرحومه رحمت و غفران واسعه الهی و برای جنابعالی و بستگان محترم از خداوند متعال صبر و اجر خواستارم نجف لک زایی معاون پژوهش دفتر تبلیغات اسلامی و رییس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی