✅قبرستان بقیع بقیع ، قدیم‌ترین و شناخته‌ترین قبرستان در اسلام است. این قبرستان در ناحیه شرقی مدینه قرار دارد. مزار چهار تن از پیشوایان معصوم، حضرت امام حسن مجتبی، امام علی بن حسین، امام باقر و امام صادق علیهم السلام و نیز فاطمه بنت اسد و به قولی مرقد حضرت زهرا(س) در این قبرستان است. همچنین قبر عباس عموی پیغمبر، ام البنین، ابراهیم و رقیه و ام کلثوم از فرزندان پیامبر، صفیه از همسران پیامبر و بسیاری از بزرگان و صحابه و تابعین و صلحا و اخیار و شهدای اسلام در این قبرستان قرار دارد. پیامبر برای آرمیدگان در این قبرستان احترام خاص قائل بود. پیامبر فرمود: من فرمان یافته‌ام تا برای دفن شدگان در بقیع طلب آمرزش کنم؛ پیامبر هرگاه از کنار قبرستان بقیع می‌گذشت، می‌فرمود: «السَّلامُ عَلَیکمْ مِنْ دِیارِ قَوْمٍ مُؤْمِنِینَ وَ إِنَّا إِنْ شَاءَ الله بِکمْ لاحِقُونَ» 🕋مکه و مدینه https://eitaa.com/fatemi414/528

✅خانه حضرت فاطمه(س) ♦️خانه حضرت علی(ع) و حضرت زهرا(س) در کنار مسجد النبی قرار داشت. این خانه دو در داشت که یکی به مسجد باز می‌شد و حضرت هنگام نماز از آن وارد مسجد می‌شدند و در دیگری هم به بیرون مسجد باز می‌­شد که رفت آمد هر روزه از آن صورت می‌گرفت. در ماجرای سد الابواب به این خانه اشاره شده است. از این خانه در اکثر روایات شیعه و سنی با عنوان «بیت‌ فاطمه» یا «حجرة فاطمه» یاد شده است.در دوره‌های بعدی و در توسعه مسجد النبی این خانه خراب شده است و امروزه در محدوده ضریح پیامبر(ص) قرار دارد. ♦️خانه کلثوم بن هدم و سعد بن خیثمه در منطقه قبا مکان های مختلفی وجود داشته که اکنون از میان رفته است. از جمله خانه کلثوم بن هِدْم و سعد بن خثیمه، که این دو خانه محل فرود آمدن رسول خدا(ص) پس از هجرت و محل زندگی شماری از مهاجران نخست به مدینه بوده است.[۵۴] ♦️چاه اریس اَریس در لغت اهل شام،به معنای«فلاح»است. چاه مزبور را به نام بئر اریس، بئر خاتم و«بئر النبی» هم می‌نامند. از این چاه ده‌ها بار در مصادر تاریخی و حدیثی یاد شده است.عمده‌ترین آنها اشاره به جریان افتادن انگشتر رسول خدا(ص) در زمان عثمان و توسط وی در آن چاه است. ♦️قبر محمد صاحب نفس زکیه قبر محمد بن عبدالله بن الحسن بن الحسن علیه‌السلام در منطقه‌ای بین مغرب و شمال شهر در نزدیکی کوه سلع است 🕋مکه و مدینه https://eitaa.com/fatemi414/528

✅شش واقعه مهم تاریخی مدینه ♦️جنگ با بنی‌قینقاع بَنی‌قَینُقاع نخستین قبیله از یهودیان مدینه بودند، که پیمان خود با پیامبر(ص) را شکستندو پیامبر پس از اتمام حجت با آنها، در ۱۵ شوال سال دوم هجری علیه آنها اعلام جنگ کرد. بر اساس برخی گزارش‌ها، این واقعه پس از آن رخ داد که مردی یهودی، با تعرُّض به زنی مسلمان، بخشی از بدن او را عریان کرد.در آنگاه مرد مسلمانی به یاری زن رفت و آن یهودی را به قتل رساند. دیگر یهودیان نیز به آن مسلمان حمله کرده، وی را کشتند و در پی این ماجرا درگیری مسلمانان با یهودیان بالا گرفت. با آغاز جنگ بنی‌قینقاع، یهودیان به قلعه‌های خود رفتند و پیامبر به مدت پانزده روز آنان را در قلعه‌هایشان محاصره کرد. پس از گذشت پانزده روز یهودیان بنی‌قینقاع در برابر پیامبر تسلیم شدند.به دستور پیامبر، بنی‌قینقاع به منطقه شام تبعید و در منطقه اِذرَعات ساکن شدند. ♦️جنگ با یهودیان بنی نضیر روزی پیامبر به دژ بنی نضیر رفت، و یهودیان، تصمیم به قتل پیامبر گرفتند، از این رو به پشت بام رفتند و خواستند از روی آن سنگی را بر سر پیامبر بیندازند، ولی پیامبر به کمک وحی الهی آگاه شد و فوراً از دژ خارج شد، و به بنی نضیر دستور داد که حالا که پیمان را شکستید، از مدینه خارج شوید. ♦️جنگ با یهودیان بنی قریظه یهودیان بنی‌ قریظه پس از اخراج بنی نضیر پیمان خود را نقض کردند و به همراه قریش و کفار دیگر جنگ احزاب را به راه‌انداختند، و یک بار هم شبیخون زدند ولی در نهایت با همکاری یک تازه مسلمان، توافق آنها با کفّار به هم خورد، و در نتیجه از همکاری با احزاب عرب بازایستادند. پس از اتمام جنگ احزاب، پیامبر به سراغ یهودیان بنی قریظه رفتند و آنها را محاصره نمودند. پس از حدود یک ماه، بنی قریظه تسلیم شد، و حکم به اعدام مردان و اسارت زنان و کودکان ایشان صادر شد. ♦️واقعه حره واقعه حره از جنایات بزرگ امویان د ر زمان حکومت یزید پس از به شهادت رساندن امام حسین علیه‌السلام است. این واقعه مربوط به قیام مردم مدینه علیه حکومت یزید بن معاویه به رهبری عبدالله بن حَنظَلة بن ابی‌ عامر در سال ۶۳ قمری است. یزید سپاهی ۵ هزار نفری رابه فرماندهی مسلم بن عقبه، به مدینه فرستاد. این سپاه قیام مردم را با خشونت بسیار سرکوب کرد. در این واقعه بسیاری از مردم مدینه، از جمله ۸۰ تن از صحابه پیامبر(ص) و ۷۰۰ تن از حافظان قرآن کشته شدند و غارت اموال و نوامیس مردم به مدت سه روز برای سپاهیان شام مجاز شمرده شد و آنها از هیچ جنایتی فروگذار نکردند. ♦️قیام نفس زکیه قیام محمد بن عبدالله بن حسن محمد نفس زکیه در زمان خلافت منصور عباسی در سال ۱۴۵ قمری و در مدینه قیام کرد. مردم مدینه، بالاخص محدثین مدینه از جمله مالک بن انس، به طرفداری از نفس زکیه برخاسته و بیعت منصور را به خاطر کراهت و اجبار، غیر معتبر دانستند. در درگیری دو لشکر در مدینه، سپاه نفس زکیه شکست خورد و او کشته شد و بدنش را در بقیع دفن کردند. ♦️واقعه فخ حسین فخی در ذی‌القعده سال ۱۶۹ق در مدینه قیام کرد.تلاش عوامل حکومت در مدینه برای مقابله با حسین فخی نتیجه‌ای نداشت و به شکست و کشته شدن تعدادی از آنها انجامید. بنا بر نقل طبری، تسلط قیام‌کنندگان بر مدینه تنها یازده روز طول کشید. صاحب فخ فردی به نام دِنیار خُزاعی را والی مدینه کرد و خود همراه با سیصد نفر از یارانش در ۲۴ ذی‌القعده سمت مکه حرکت کرد. عباسیان با سپاهی چهار هزار نفری در ۸ ذی‌الحجه (روز ترویه) در محلی به نام «فَخّ» با سپاه حسین رو در روی هم قرار گرفتند.[ فرمانده عباسی به حسین امان داد، اما حسین نپذیرفت و در نبردی که درگرفت، حسین و عده زیادی از یارانش به شهادت رسیدند. همچنین گروهی از یاران حسین اسیر شدند و برخی دیگر گریختند.[ بنی‌العباس تعدادی از اسیرها را کشتندو تعدادی از اسیرها همراه با سرهای شهدا به بغداد نزد هادی عباسی فرستاده شدند. 🕋مکه و مدینه https://eitaa.com/fatemi414/528

✍ بعضی از مراجع عظام استظلال در شبهای بارانی را به فتوا جایز نمیدانند مانند آیت الله مکارم و سبحانی ✍ بعضی بنا بر احتیاط جایز نمیدانند، مانند آیات عظام خامنه ای، سیستانی، وحید، تبریزی، جوادی 👈بعضی جایز میدانند مانند امام خمینی، بهجت، گلپایگانی، صافی، نوری همدانی 👈 اگر مرجع زائر فتوا به عدم جواز بدهد، زائر در صورت ضرورت میتواند سوار ماشین مسقف بشود ولی باید کفاره (گوسفند) بدهد، مگر این که مرجعش از دنیا رفته باشد که در این صورت میتواند به مرجع زنده رجوع کند. 👈 اگر مرجع زائر احتیاط دارد، زائر میتواند به مرجع بعدی رجوع کند یا بنابر احتیاط کفاره بدهد. 🐑 کفاره را میتوانند در ایران قربانی کنند، و تمام آن باید به فقرا داده شود.

باسمه تعالی ✅معایب انجام طواف در شب 🔻وقتی زائر پس از طی مسیر از مدينه به مکه حدود ۶ الی ۷ ساعت در اتوبوس با حالت خستگی مفرط به مقصد می رسد، برخی از روحانیون، يا مديران کاروان به آنان میگويند همین الان به اتاق ها برويد و تجديد وضو کنید و تا نیم ساعت ديگر به مسجدالحرام جهت انجام اعمال مشرف میشويم . اين کار معايبی دارد، که به برخی از آنها اشاره میشود: 1 . شلوغی مطاف: اين شبها صحن مطاف، بخاطر نبود خورشید نسبت به روز شلوغتر است. ممکن است کسی بگويد: دقیقاً به همین علت ما شب میخواهیم زائر را به طواف ببريم تا گرما نخورد. در حالی که پاسخ آن است: توصیه دفتر بعثه در مکه مکرمه بر انجام اعمال در اول صبح میباشد و اوايل صبح هوا گرم نیست. حتی هنگام طواف نساء هم هنوز هوا گرم نشده است . 2 . انجام اعمال همراه با گرسنگی و تشنگی: انجام اعمال در نیمه شب همراه با گرسنگی مفرط زائران است. در همین دوره سه نفر از زائران ايرانی که شب برای اعمال رفته بودند بر اثر افت فشار سکته کردند . 3 . تلاقی با شستشوی مطاف: معمولاً در ساعات پايانی شب و نزديک سحر صحن مطاف شستشو میشود و از حدود ساعت 3 بامداد پشت مقام حضرت ابراهیم علیه السلام به جهت اقامه نماز شب و نماز صبح جايی برای خواندن نماز طواف پیدا نمیشود )بالخصوص در مورد بانوان( 4 . انجام اعمال در نیمه شب همراه با خستگی و گرسنگی مفرط زائران میباشد . 2مزایای انجام أعمال عمره مفرده پس از إقامه نماز صبح 🔻انجام عمره مفرده بعد از نماز صبح دارای مزايای متعدّدی هست که به زائران کمک میکند، تا اين عمل را با کیفیّت و آرامشِ بیشتری انجام دهند. در ادامه، اين مزايا را بیان میکنیم: 1 . انجام راحتتر طواف: پس از اقامه نماز صبح، به دلیل خروج نمازگزاران به سمتِ محلِّ اقامت، مطاف خلوتتر میشود. خلوت شدن مطاف به زائران اين امکان را میدهد که بدون شلوغی و با آرامش بیشتری طواف کنند . 2 . عدم تلاقی طواف نساء با بستهشدن مطاف: اگر زائر بخواهد طواف نساء را قبل از أذان صبح انجام دهد، ممکن است با بستهشدن مطاف به دلیل اقامه نماز جماعت صبح مواجه شود. اين امر میتواند منجر به فوتِ موالات يا ايجاد إشکال در طواف شود . 3 . نشاط در اعمال: استراحت شبانه در هتل و انجام اعمال بعد از نماز صبح ،به زائران اين امکان را میدهد که با نشاط و بدون خستگی به انجام مناسک خود بپردازند . 4 . کسب آمادگی جسمی: زائران با صرف صبحانه و تأمین انرژی لازم، توانايی جسمی بیشتری برای انجام اعمال دارند و میتوانند با قدرت بیشتری به انجام مناسک بپردازند. 5 . إقامه نماز طواف پشت مقام ابراهيم )عليه السلام( بدون مشقت: قبل از نماز صبح، به دلیل شلوغی و تشکیل صفوف نمازگزاران در خلف مقام حضرت ابراهیم )علیه السلام(، دسترسی به خلف مقام ابراهیم )علیه السلام( جهتِ إقامه نماز طواف دشوار است. امّا پس از نماز صبح، اين دسترسی آسان میشود . ۶ . عدم تلاقی طواف با شيفت تطهير: شیفتهای تطهیر مسجد الحرام معمولاً در ساعات 1 تا 3 نیمه شب انجام میشود. انجام طواف بعد از نماز صبح از تلاقی با اين شیفتها جلوگیری میکند و بروز اشکالات در طواف به حدّاقلّ ممکن میرسد. 3 ۷ . از بين نرفتن طهارت حين انجام طواف نساء: انجام طواف نساء بعد از اقامه نماز صبح، خطر خواب رفتن زائر و باطل شدن وضو را کاهش میدهد. حال آن که انجام أعمال پیش از نماز صبح و در حالت خستگی و خواب آلودگی زائر، چون ممکن است قبل از نماز خوابش ببرد و وضويش باطل شود، طوافش را با اشکال مواجه میکند. 8 . صرف زمان کمتر: معمولاً انجام اعمال قبل از اذان صبح به طول میانجامد و ممکن است تا ساعت 8 صبح ادامه يابد. در حالی که انجام آنها بعد از اذان معمولاً از ساعت ۶ تا 10 صبح انجام میشود و زمان کمتری را به خود اختصاص میدهد. 9 . عدم ایجاد استرس: بعد از نماز صبح، زائران تحت فشار و تعجیل برای انجام اعمال نیستند. اين در حالی است که قبل از اذان صبح، به دلیل احتمال برخورد طواف با نماز، کاروانها معمولاً تحت فشار قرار دارند و اين میتواند استرس را برای زائران افزايش دهد . 10 . استفاده از روشنی روز: بهطور طبیعی جهت زائران و انجام اعمالشان روشنائی روز آرامش بخشتر است و زائرانی که برای اولین بار به سفر عمره آمدهاند، با ورود به مسجدالحرام در روز، نگرانی و استرس کمتری را تجربه میکنند . با عنايت به نکات دهگانه فوق، سروران روحانی کاروان ضمن توجیه زائران و همسفريان خود پیش از رسیدن به مکه در هماهنگی کامل با مدير ، مجموعه زائران غیر معذورتان را پس از نماز صبح برای انجام اعمال به مسجد الحرام ببريد. ضمناً اگر مدير ثابت، يا مدير و يا معاون کاروان و يا مسئول فرهنگی هتل در بحث اولین تشرف صبحگاهی به حرم و انجام اعمال اخلال در کار شما کردند، آن را به دفتر نمايندگی بعثه مقام معظم رهبری گزارش فرمائید. https://eitaa.com/fatemi414

✅ باید ها و نبایدها درشهر مدينه و مسجدالنّبي ! 1. به محض ورود به مدینه يا مكّه و استقرار در محل سکونت خود، فرم شماره2 را که در آخر همین کتاب آمده است پرکنید و همیشه آن را مورد ملاحظه قرار دهید . 2. زائران محترم، توجه داشته باشيد كه هريك از ما در كشور عربستان نماينده ى ملّت شهيدپرور ايران اسلامي و به عنوان پيروان مذهب جعفرى مطرح هستيم، بنابراين كارى نكنيم كه خداى ناكرده عزت ملّى را خدشه دار و برای مذهب امام‏صادق و اهل‏بيت^ وسیله توهین و ضرر باشیم. 3. زائران‏گرامى! اخلاق و ادب، نشانه‏ى شخصيّت خود شماست. بنابراين ضمن خوش‏رويى در هر جا و در هر زمان، با رعايت ادب و احترام نسبت به زائران كشورهاى مختلف، باعث سربلندى مذهب و ميهن اسلامى خود باشيد. طبق رواياتى كه از ائمه‏ى معصومين ^به ما رسيده، احترام مؤمن از احترام خانه‏ى كعبه بيشتر است. بنابراين ‏در سلام كردن به ديگران، به‏ويژه ‏در برخورد با برادران و خواهران اهل سنّت، در هر کجا، چه در مسجد و اماكن زيارتى و چه در ورود به مغازه‏ها، دريغ نورزيد، زيرا سلام كردن تأثير بسيار خوبى در برخوردهاى مهربانانه‏ى آنها با شما دارد. 4. خواهران محترمه، درحفظ حجاب كامل دقت فرماييد و از رفت ‏و آمد در قسمت‏هايى از حرم، که مخصوص مردان است ،خوددارى كنيد. . همه می دانیم بسيارى از اهل سنّت، منكراتى را انجام مى‏دهند، ولى در دو شهر مكّه و مدينه ‏به ‏ويژه ‏در مسجدالحرام و مسجدالنّبى! اصول و احكام اسلامى رارعايت مى‏كنند. چه خوب است كه همه ي ما با عمل به دستورات اخلاقي مبلّغ مذهب جعفري باشيم . 5. زائران محترم، امر به‏معروف‏ونهى‏ازمنكر، همانند نماز، از واجبات الهى است؛ برخوردهاى نامناسب و اهانت‏آميز افراد خلافكار دليل ترك اين واجب الهى نخواهدبود. بنابراين بر همه‏ى ما لازم است، اگر مواردى از كارهاى خلاف شرع را از هموطنان خود مشاهده کردیم، حتماً گوشزد كنيم. خواهران محترم توجه داشته‏باشند به خواهرانى كه با آرايش‏هاى تند و پوشيدن لباس‏هاى نامناسب، عفاف و حجاب اسلامى را رعايت نمى‏كنند، تذكّر بدهند. مؤمنان بايد كارى كنند تا افراد خلاف‏كار زمينه‏ى رشد و انجام كارهاى خلاف شرع و خلاف شؤون يك زائر شيعه‏ى ايرانى را نداشته باشند، زيرا گناه مانند ميكروب و بيمارى‏است كه بزودى به جان وروح ديگران سرايت مى‏كند و گسترش مى‏يابد. اضافه ‏بر اين به آنها كه براى تفريح و یا گردش آمده‏اند بفهمانيد كه اگر مى‏خواهند معنويّت اين سفر را از زائران سلب نمايند، سخت در اشتباه هستند، راه خطايى را در پيش گرفته‏اند و عذاب دردناكى را، در دنيا و آخرت براى خود، خريده‏اند؛ گرچه این موارد خلاف در سفر حجّ تمتّع به ندرت مشاهده می شود. 6. می بینید که در تمام نقاط مسجدالنّبى! قبرستان بقيع، مسجدالحرام و اماكن ديگر دوربين‏هاى مداربسته نصب شده‏است. بنابراين تمام حركات شما زيرنظر مى‏باشد. از هر كارى كه موجب وهن شيعه است، که هم در این کتاب و هم توسّط مسئولین تذکّر داده می شود، پرهيز كنيد. نمازهای جماعت مسجدالحرام ومسجدالنّبى! به طور مستقيم از تلويزيون سراسرى عربستان پخش مى‏شود و حتى از كشورهاى ديگر نيز قابل مشاهده مى‏باشد. خشوع و رعايت حالات معنوي شما در نماز در بينندگان تأثير معنوي خواهد گذاشت پس از نگاه کردن به اطراف، خميازه كشيدن و بى‏نظمى‏هاى ديگر جدّاً بپرهيزيد. 7. براي خواندن نماز جماعت در مسجدالنّبي و مسائل خاصّ آن بخش مناسك را مطالعه فرمائيد و همچنين از محضر روحانيون كاروان استفاده نمائيد. 8. از ورود به مباحث اعتقادى و سياسى خوددارى كنيد، زيرا شما معمولاً زبان عربى را به خوبى نمى‏دانيد و از طرفى اطّلاعات لازم را، براى يك مباحثه‏ى منطقى، در دست نداريد. علاوه بر اين‏ اصولاً مباحث علمى و اعتقادى بايد در محيطهاى آرام و مناسب، آن هم با اهل‏علم و تحقيق، انجام شود. بنابراين هرگاه در چنين موقعيّت‏هايى قرار گرفتيد، افراد مذكور را به مبلّغين و مقامات ذي ربط ارجاع دهيد تا از عهده‏ى اين كار برآيند. 9. البته از آن‏جا كه در اين سفر با فرقه‏هاى مختلف اهل سنّت (افغانی) روبرو هستيد، لازم است در زمينه‏ى مباحث امامت، ولايت و مسايل اعتقادى شيعه مطالعاتى داشته باشيد و مخصوصاً در جلساتى كه برگزار مى‏شود، از محضر روحانيون محترم كاروان‏ها استفاده نماييد. تكرار مى‏كنيم كه گفت‏وگوهاى سرپايى، آن هم در كوچه و خيابان، فايده‏ى چندانى ندارند. بنابراين از مجادله و مباحثه‏ى طولانى و پر سروصدا پرهيز كنيد.

10. چه بسا از سوى وهّابيون تندرو به بهانه‏هاى مختلف، مورد اهانت، بى‏مهرى و برخوردهاى غير اخلاقى قرار بگيريد. در اين صورت بهترين جواب و برخورد، سكوت و رفتار کریمانه است. اصولاً حضور شما در حرمين شريفين، به تنهايى، تبليغ بسيار مهمّى براى مذهب شيعه است. آنها مى‏خواهند تا از اين كار جلوگيرى كنند، لذا به بهانه‏هاى مختلف و اتهامات دروغين زمينه‏ى درگيرى‏ها را فراهم مى‏آورند. 11. رعايت نظافت، نشانه‏ى ‏ادب و احترام شما به اماكن مقدّس و نشان‏دهنده‏ى شخصيّت واقعى شماست. از كثيف‏كردن حرم و ريختن دستمال كاغذى، پوسته‏ى‏تخمه، شكلات، پسته و مانند اين‏ها روى زمين جدّاً پرهیز نموده و آنها را در سطل‏هاى مخصوص زباله بيندازيد. 12. از ديدگاه وهّابيّت بوسيدن ضريح، درب‏ها، ديوارها حرام و از مصاديق شرك مى‏باشد. پس براى جلوگيرى از رخ‏دادن برخوردهاى تند و متعصبانه، از انجام اين اعمال پرهيز نماييد. 13. از برداشتن خاكِ اماكن زيارتى، به‏ويژه قبرستان بقيع، خوددارى فرماييد، زيرا سفارشى از جانب اهلبيت^ براى اين كار نداريم. علاوه بر آن برخورد تند مأمورين را به دنبال دارد . 14. از نذر، خريد گندم و ريختن آن به داخل بقيع يا هر جاى ديگر خوددارى كنيد، چون هيچ دستور و سفارشى در اين باره از اهلبیت ^ به ما نرسيده‏است و ازطرفى گندمها به مصرف نمى‏رسد، بلكه اسراف شده،بارديگرجمع آورى مي شود و معلوم نيست به چه مصرفي مي رسد. 15. اصولاً درهمه جا از خواندن زيارت عاشورا و دعاى توسل، با صداى بلند يا به صورتى كه كتاب دعاى شما را ببينند، جدّاً خوددارى كنيد و با انجام اين اعمال زمينه‏ى درگيرى و برخوردهاى اهانت‏آميز را به وجود نياوريد. 16. توجّه داشته باشيد كه حرم نبوى در مدينه‏ى منوّره از ساعت 22 تا دو ساعت قبل از اذان صبح بسته است؛ در اين ساعات نمى‏توانيد وارد مسجدالنبّى! شويد، امّا مسجدالحرام در مكّه شبانه‏روز باز مى‏باشد. 17. در سال‏هاى پيش برنامه‏هاى زيارت و مصيبت خوانى به صورت دسته‏جمعى و با حضور كاروان‏هاى مختلف، در پشت بقيع، انجام مى‏شد (يكى بعد از نماز جماعت صبح و ديگرى از ساعت 22 تا نيمه شب). متأسفانه، در سالها ی اخیر، اجراى اين مراسم ممنوع شده؛ بنابراين زيارت‏نامه را به صورت انفرادى و آهسته قرائت نماييد و تلاش كنيد برنامه‏هاى دسته‏جمعى را در هتل‏ها انجام دهيد كه از جهات مختلف مناسب‏تر هم مى‏باشد. 18. بهترين عمل در مسجدالنّبى!و مسجدالحرام، شركت در نمازهاى جماعت روزانه و پس از آن، طواف خانه ي خدا و خواندن قرآن است. (كه اگر در طول سفر دست‏كم يك ختم قرآن انجام دهيد، بسيار خوب است). همچنين خواندن مناجات‏ها، ادعیه و زيارت‏هاى مستند، كه در كتب ادعيه و آداب‏الحرمين آمده است، ثواب و پاداش زيادى را به همراه خواهد داشت. 19. آن دسته از زائرانى كه سواد ندارند، تلاش نمايند همراه زائران باسوادى باشند كه دعا را، براى آنها با صداى آرام، بخوانند. علاوه‏براين مى‏توانند، در زيارت‏هاى گروهى، از محضر روحانيون كاروان استفاده كنند. اگر اين هم ممكن نشد، مى‏توانند به نيابت از پدر، مادر و بستگان ديگر نمازهاى قضا و مستحبى بخوانند، يا به گفتن ذكرهاى مستحب مانند: صلوات، استغفرالله ربّىواتوب اليه،سبحان‏الله، الحمدالله، الله‏اكبر، لااله الّاالله و مانند اين‏ها مشغول باشند؛ همچنین خواندن فاتحه درقبرستان بقيع براى هركدام از بزرگان دين نيزامرى بسيار پسنديده است. به علاوه يادكردن از همه‏ىحاجتمندان و دعاكردن براى برآورده‏شدن حاجات ملتمسین دعا، پاداش زيادى دارد. 20. افراد باسواد هنگام تشرّف به حرم مطهر و قبرستان بقيع كتاب‏هاى زيارت را به همراه داشته باشند و چنانچه افراد بى‏سواد از آنان درخواست كردند، ادعيه را به صورت آرام برای ایشان بخوانند. عنايت داشته‏باشيد كه صداى شما به اندازه‏اى باشد كه همان دوياسه نفر نزديك بشنوند، زيرا اگر صدا بلندتر از اين مقدار شود، مأموران جلوگيرى مى‏كنند. 21. از فرصتى كه در اين سفر، براى شما، به دست آمده بيش‏ترين استفاده‏ى معنوى را بنماييد و بيش‏تر وقت خود را در حرم بگذرانید. اين فرصتى است كه هزاران نفر آرزوى آن را در دل دارند. 22. برادران جوان از پوشيدن لباس‏هاى نامناسب و پيراهن آستين كوتاه و همراه داشتن زنجير، حلقه، انگشتروساعت طلاپرهيزنمايند؛ زيرا علاوه بر حرمت اين كار، موجب توهين به مذهب شيعه می شوند. 23. در همه‏جا، رعايت حال سالمندان و بانوان بر جوان‏ترها لازم است.مثل سوارو پياده‏شدن از ماشین، ورود و خروج از آسانسورها و موارد ديگر. 24. افراد پير و مريض توجه داشته باشند كه اگر براى انجام زيارت يا اعمال حجّ و عمره به ويلچر نياز دارند، پول كافى براى كرايه‏ى اين وسايل يا مزد كارگر ذخيره داشته باشند تا با مشكل بى‏پولى مواجه نشوند.

25. زائران محترم، حتماً اطلاع داريد كه مدير و خدمه‏ى كاروان‏ها از افراد برجسته و متديّن و خدمتگزار جامعه هستند و تنها به قصد خدمت افتخارى به زائران بيت‏الله، بخشى از عمر عزيزشان را در اين راه صرف مى‏كنند. زحمات اين عزيزان با پول جبران پذیر نيست و فقط توجّه و احترام متقابل شما، خستگى را از تن ايشان دور مى‏كند. 26. مدير و خدمه‏ى محترم كاروان در چند اتوبوس تقسيم مى‏شوند تا افراد رابه مقاصد و اماکن موردنظر انتقال دهند. اين عزيزان براى اداره‏ى اتوبوس و راهنمايى راننده و مسايل ديگر مى‏بايست در قسمت جلوى اتوبوس باشند. بنابراين اجازه بدهيد مردان جوان درصندلى‏هاى رديف جلوى اتوبوس بنشينند تا در تقسيم آب و غذا و هدايت كاروان نقش داشته باشند. 27. كارت شناسايى را،كه از طرف مدير كاروان به شما داده شده،كاملاً حفظ نماييد و در همه جا و هر زمان به همراه‏داشته باشيد؛ زيرا تنها وسيله‏ى شناسايى افراد بوده و نشانى محلّ‏اقامت آنها در شهرهاى مكّه و مدينه، روى آن نوشته شده‏است. در صورت نياز با ارائه‏ى آن به مأموران سازمان حج يا پليس سعودى به راحتى به مقصد مى‏رسيد. 28. اهميّت گذرنامه در خارج از كشور مانند شناسنامه در داخل ‏است. آن ‏را نزد مدير كاروان ‏بگذاريد و در مواقع ‏لزوم تحويل بگيريد. اين كارى است كه در تمام كاروان‏ها انجام مى‏شود. پس اصراری در گرفتن گذرنامه خود نداشته باشید . 29. در صورت گم‏شدن يا احتياج به راهنمايى و هر نياز ديگرى تنها با زائران ايرانى یا نيروهاي امداد گمشدگان كه لباس هاي آبي رنگي دارند، صحبت نمائيد. دراين زمينه كاملاً احتياط نموده وبه ديگران نيز اين تذكّرمهم را بدهيد. 30. بدانيد كه در اين سفر جابه جايى‏هاى زيادى، چه در ماشين و چه در منزل، داريد. پس در مواظبت از اسباب و اثاثيه‏ى خود كوشا بوده و مراقب باشيد كه چيزى را جاى نگذاريد، زيرا در بسيارى از موارد امكان برگشت به محلّی که بوده اید، وجود ندارد. پس از رفتن اتوبوس ديگر اميدى به پيداشدن اشياى شما نيست. 31. به هنگام پياده شدن ‏از اتوبوس‏هايى كه براى زيارت دوره و اماكن مختلف رفته‏ايد، كاملاً دقّت كنيد كه رنگ اتوبوسى كه سوار شده‏ايد و نشانه‏ى مخصوص و شماره آن چيست، و در چه نقطه‏اى پياده شده‏ايد، تاهنگامى ‏كه براى سوارشدن مجدّد ‏برمىگرديد حيران و سرگردان نشويد. البته بهتر است كه در همه جا به همراه دو يا سه نفر از دوستان خود باشيد تا چنین اتّفاقاتی پیش نیاید. 32. عبور و مرور در خيابان‏ها، چه در مدينه و چه در مكّه براى رهگذران و عابران پياده امن نيست، ماشین ها بسیار تند حرکت می کنند و رانندگان بسیار بی احتیاط می باشند، بنابراين دقّت نماييد فقط از پياده‏روها استفاده نموده و براى رفت‏وآمد از عرض خيابان، حتماً از محل‏هاى ويژه‏ى عبور اشخاص پياده، آن هم با احتياط كامل، استفاده كنيد. 33. خواهران محترم، سعی کنند براى رفت و آمدها تنها از سرويس‏هاى محلّ سكونت خود استفاده نمايند و سوار خودروهای شخصی نشوند و چنانچه به تاکسی نیاز دارند حتماً همراه یکی از دوستان یا خانواده ی خود باشند و از تردد انفرادى و بدون همراه، خصوصاً در ساعات پايانى شب بپرهیزند. 34. زائران توجّه داشته باشند كه از چندسال پيش زائران ايراني در مدينه و مكّه از سرويس هاي ويژه استفاده مي كنند كه با پرچم جمهوري اسلامي مزيّن هستند. سعي داشته باشيد كه شماره ي خط و محلّ توقّف اتوبوس مسير خود را به خاطر بسپاريد. 35. در صورت مشاهده ي هر تخلّف شماره‏ى اتوبوس و يا ماشينى كه سوار مى‏شويد، يادداشت كنيد تا به تخلّفات آنهارسيدگى شود. 36. 37. براى تلفن زدن، از مدينه يا مكّه به ايران، مى‏توانيد از كابين‏هاى مخابراتى، كه در سطح شهر فراوان هستند، استفاده كنيد و حتماً فاكتور مكالمه را دریافت نمائید. . نکته ای دیگر اینکه تماس‏گرفتن،با تلفن همراه زائر؛ يعنى از ايران به عربستان،مقرون به صرفه‏ترمى‏باشد. 38. از بستن هرنوع كيف و یا تلفن همراه (موبایل) به كمر و تظاهر به داشتن آن خوددارى كنيد، زيرا در معرض خطر و سرقت قرار مى‏گيريد. 39. در مسجدالحرام و مسجدالنّبي " تلفن همراه خودرا خاموش نگه داريد، خصوصاً به هنگام اقامه ي نماز رعايت اين نكته را بنمائيد. 40. از دمپايى‏هاى ابرى، كه‏در صورت خيس بودن سنگ‏هاى زمين، بسيار لغزنده ‏مى‏شوند، استفاده نكنيد. بلكه از دمپايى‏هاى پلاستيكى يا اجناسى استفاده كنيد كه وقتى روى كاشى يا سنگ ‏صافى، که روى آن آب ريخته شده، راه مى‏رويد، دچار مشكل‏ نشويد. 41. بردن هروسيله‏اى به داخل حرم مطهر پیامبر! در مدينه، و مسجدالحرام در مكّه، ممنوع است. از طرفى بيرون ازحرم نيز جاىامنى براى گذاشتن اثاثيه نيست، بنابراين وقت خودراطورى تنظيم نماييد كه پس از خريداجناس از بازارمستقیماً به هتل و يا محلّ سكونت خود برويد.

42. جايگاه خواهران محترم، در مدينه‏ى منوّره، در قسمت‏هاى عقب مسجدالنّبى!قرارگرفته است. چنانچه بخواهند از قسمت‏هاى جلوى حرم، كه مرقد پيامبر!و خانه‏ى حضرت فاطمه‏ى‏زهرا#قرار دارد، بهره مند شوند، بايدبدانندكه ساعت ويژه‏ى خواهران، در صبح‏ها از طلوع آفتاب تا حدود ساعت 10 و ظهرها از نيم ساعت پس از نماز ظهر تا حدود ساعت 15 مى‏باشد. دراين‏صورت بايد ساعات زيارت خود را طورى تنظيم نمايند که هم به صبحانه و ناهار هتل برسند وهم از فيض حضور درقسمت‏هاى نزديك قبر مطهّر و روضه‏ى منوّره بهره مند شوند. 43. با كشيدن سيگار در تمام اماكن مقدّس به شدّت برخورد مى‏شود. لذا از انجام اين كار پرهيز نمائيد. 44. از خوابيدن درمسجد وحرم مطهّر بپرهيزيد، زيرا علاوه بركراهت، ممكن است اتّفاقاتى همچون سرقت پول، كفش و وسايل ديگر براى شما پيش بيايد. 45. زائران محترم، هنگامي كه قرآن را از جايگاه‏هاى مخصوص برمى‏داريد، پس از قرائت، آن را در همان جا قرار دهيد و از گذاشتن آن روى زمين، فرش يا هر جاى ديگر جدّاً خوددارى نماييد. همچنين از حمل قرآن و كفش‏ها، با يك دست، بپرهيزيد، زيرا اين كار، از ديدگاه اهل تسنّن، بى‏احترامى به كتاب خدا است. رعايت این نکته در هر موقعيّتى، ضرورى مى‏باشد. 46. از بردن كفش‏ها به محوّطه‏ى روضه‏ى منوّره، كه همان قسمت قديمى مسجدالنّبى!،است پرهيز نماييد، زيرا اهل سنت چنين كارى را نوعى بى‏احترامى به آن مكان مقدّس مى‏دانند. 47. براى جابه‏جايى كفش‏هاى خود، هنگام تشرّف به حرم مطهر نبوى! از كيسه‏هاى مخصوصى كه توسط كاروان‏ها به شما داده مى‏شود، استفاده كنيد و آنها را در قفسه‏هاى ويژه‏اى كه در مسجدالنّبى!و مسجدالحرام وجود دارند، قرار دهيد. البته شماره‏ى آن قفسه را به خاطر بسپاريد، تاهنگام برگشت محلّ آن را گم نکنید. 48. كلمن‏هاى آب سرد در همه‏جاى حرم موجود است. در طرف راست آن ليوان هاى‏استفاده نشده و در طرف چپ آن ليوان‏هاى استفاده شده قرار دارند. شما نيز براى نوشيدن آب از ظروف سمت راست استفاده نموده و پس از مصرف، آن را در سمت چپ قرار دهيد. 49. از سخن‏گفتن با صداى بلند در مسجدالنّبى! پرهيز كرده و خصوصاً افراد یا حتّی دوستان خود را با صداى بلند نخوانيد، زيرا سنّى‏ها اين كارها را حرام و نشانه‏ى بى‏احترامى به اين مكان‏هاى مطهّر مى‏دانند. 50. به هنگام استفاده از تلفن همراه احترام اماكن مقدّس را حفظ كنيد؛ زنگ تلفن را از آهنگ‏هاى غيرمناسب انتخاب نكنيد و از گفت‏وگوهاى طولانى، آن هم با صداى بلند ( به‏ويژه در اوقات قبل از نماز كه حالت سكوت و معنويت در صفوف نماز حاكم است) جدّاً خوددارى نماييد. 51. در برخى از اماكن مقدّس مانند مسجد ذوقبلتين و مسجد قُبا حتى از ورود كفش جلوگيرى مى‏شود. با مأموران بحث و نزاع نكنيد و كفش‏ها را در جاى مخصوص قراردهيد. 🕋مکه و مدینه https://eitaa.com/fatemi414/528

11. اهل سنّت درنماز جماعت به نظم در صفوف بسيار اهمّيّت مى‏دهند، ولى در مورد اتّصال صفوف ، اين دقّت را ندارند. بنابراين لازم است در مكان‏هايى بايستيدكه اتّصال صفوف، تا جلوى نماز، برقرار باشد. در اين‏باره خواهران توجّه فرمايند كه معمولاً در موسم عمره اين اتّصال در قسمت بانوان برقرار نمى‏باشد. پس نمازهاى خود را، ياپس از نماز جماعت اعاده نمايند، يا پيش از نماز جماعت، خوانده باشنداما در زمان حج معمولاً اتصال وجود دارد. (با اين حال بايد به نظر و از جهت اقامهء جماعت مشكلي نيست رساله‏ى مرجع خود مراجعه كنيد.) 12. توجّه داشته باشيد كه امام جماعت اهل سنّت معمولاً بعد از حمد به جاى سوره، چند آيه، و گاهى در نماز صبح، (به ويژه نمازصبح جمعه) آيه‏هاى سجده‏دار مى‏خواند. در اين وقت همي نمازگزاران به سجده مى‏روند و سپس به حالت قيام برگشته و نماز را ادامه مى‏دهند که شما خيال مي کنيد يک رکعت بدون رکوع به نماز اضافه شد. در اين صورت ما نيز از آنها پيروى كرده و به سجده مى‏رويم، و به حالت قيام برمى گرديم. ولى پس ازچنين نمازى حتماً بايد نماز صبح را اعاده كنيم. يا اينكه بايد پيش از اقامي جماعت، نماز صبح را خوانده باشيم. 13. ازجهت محلّ سجده و مهر مشكلى نداشته باشيد، (چنانچه ذكر شد) از سجّاده‏هايى كه در قسمت بالاى آن حصير دوخته شده، استفاده كنيد و آن البته را در همه‏جا و در هر زمان به همراه داشته باشيد. شايد بعضى از سنّى‏هاى تندرو با شما برخوردهاى اهانت‏آميز داشته باشند، ولى باخوش‏رويى از كنار مسأله بگذريد؛ آنها از نظر قانونى مجاز به چنين برخوردهايى نيستند، و قابل پى‏گيرى است. 14. وقتى كه اذان اوّل، براى هر نماز جماعت تمام مي شود، همه مشغول خواندن نماز نافله و مستحبى مى‏شوند و منتظر اذان دوم، يعني اقامه‏ى نماز جماعت هستند. شما نيز بعضى از نمازهاى مستحبى يا قضا را در همين فاصله انجام دهيد و تا هنگام اذان دوم از سخن‏گفتن با يكديگر خوددارى نماييد. 15. صفوف نماز بايد مستقيم و كامل باشند. اين، دستورى است كه امام جماعت پيش از شروع هر نماز مى‏دهد: «اِستَوُوا صفوفكم و اعتدلوا فانَ تسويه الصفوف من تمام الصلاه»، بنابراين شما نيز تا جاى خالى در صف جلو ايجاد شد آن را پر كنيد. 16. در نمازهاى جماعت بايد رعايت نظم و صاف بودن صف را در نظر بگيريد. براى اين منظور بايد انگشتان كوچك پاهاى خود را به انگشتان پاى نفر كنارى نزديك يا متّصل كنيد. همچنين شانه‏هاى شما بايد به شانه‏ى افراد كنارى متّصل باشد. 17. اهل سنّت در نماز جماعت پس از ركوع، مكث زيادى دارند. توجّه داشته باشيد که در روزهاى نخست دچار اشتباه نشويد و طبق عادت بد سريعاً به سجده نرويد. 18. هنگام خواندن نماز، چه در نماز جماعت و چه در نماز فرادى، فقط به محلّ سجده نگاه كنيد؛ ايرانى‏ها به اين نكته توجّه ندارند و اهل سنّت همين را دليلِ اهميّت ندادن به نماز و بدون خضوع و خشوع بودن نمازهاى ما مى‏دانند. 19. چنانچه نماز (واجب يا مستحب) را به صورت فرادى مى‏خوانيد، كوشش كنيد سجده و ركوع را (همان‏طور كه اهل سنّت عمل مى‏كنند) كامل انجام دهيد؛ يعنى پس از ركوع و سجده نيز مقدارى صبر كنيد (البته در همان حدّ واجب ) تا بدن آرام گيرد. متأسّفانه بعضى از ما به گونه‏اى نماز مى‏خوانيم كه، آنهاشيعيان را به سبك شمردن نمازمتّهم مى‏كنند.

✅اعمال و مناسك 1. در اين بخش از كتاب بعضي از تذكرات در ارتباط با اعمال و مناسك است البته مشروح مناسك بايد در جلسات كاروان توسط روحانيون مطرح شود و زائرين محترم از فرمايشات ايشان حداكثر استفاده را بنمايند قبل از هر چيز فرم شماره 1 كه در آخر اين كتاب است تكميل كنيد. 2. چنانچه مدّت اقامت شما، در شهرهاى مكّه و مدينه كم‏تر از ده روز است، نمى‏توانيد قصد ده روز داشته باشيد. بنابراين نمازهاى چهار ركعتى شما شكسته مى‏شود، مگر اين‏كه ،اين نماز ها را در مسجدالنّبى يا مسجدالحرام بخوانيد.(البته راجع به جزييات و اختلاف فتاواى مراجع،از روحانى محترم كاروان مسائل رابپرسيد). 3. توجّه داريد كه ما شيعيان نمازجماعت و نماز اوّل وقت را مستحب مؤكد مى‏دانيم و اعتقاد داريم كه كمال نماز و نمازگزار به شركت در نمازهاى جماعت است، ولى اهل‏سنّت شركت در نمازجماعت را واجب دانسته و شركت نكردن در آن‏را حرام مى‏دانند؛ بنابراين دقت فرماييد كه در اوقات نماز در حرم باشيد يا در نزديك‏ترين مسجد محل سكونت خود حضور يابيد. در اين ‏مواقع از راه‏رفتن يا نشستن دركنار خيابان‏ها يا جلوى مغازه‏ها و هتل‏ها جداً خوددارى فرماييدخصوصاً بر خلاف جهت جمعيت كه عازم حرم هستند حركت نكنيد. 4. براى خواندن نمازهاىواجب، درمسجدالنّبى!از سجاده‏هايى استفاده نماييد كه در قسمت بالاى آن حصير دوخته شده است، يا درمحلّى بايستيدكه مكان سجده‏ى شماروى همان سنگ‏فرش‏هاى كف مسجد باشد. به هيچ وجه از مهر و كاغذ استفاده نكنيد. . درموردخواندن نمازهاى مستحبى،مانند نماز زيارت يا تحيّت مسجد، اگر امكان سجده روى سنگ يا آن سجاده‏هانبود،(مانندروضه‏ى منوّره درمسجدالنّبي!) مي توانيد روى همان فرش‏ها سجده كنيد؛ البته اكثر مراجع‏ تقليد سجده‏كردن روى فرش را در نماز جماعت جايز مى‏دانند, ولى با اين حال، خوب است قبلاً از نظر مرجع خود آگاه باشيد. 5. از آن‏جا كه اهل‏سنّت نماز خواندن را، در كنار قبور و قبرستان، حرام مى‏دانند، براى جلوگيرى از برخوردهاى تند و نامناسب آنها، نمازهاى زيارت را داخل حرم و مسجد نبوى بخوانيد كه ثواب بيش‏ترى هم دارد. خواهران محترم از خواندن نماز زيارت روى سنگ‏فرش‏هاى پشت ديوار و پنجره‏هاى بقيع جدّاً پرهيز نمايند. 6. معمولاً پس از نمازهاى جماعت اعلان نماز ميّت مى‏شود: «اَلصَّلاةُ عَلَى الأمواتِ يَرحَمُكُمُ الله». زيرا بعضى از اموات را به مكان‏هاى نمازجماعت، در مسجدالنّبى!يا مسجدالحرام مى‏آورند. بنابراين شما نيز در اين نماز، (كه چهار تكبير دارد) شركت كرده و در زمانى كه نماز ميّت خوانده مى‏شود، از رفت‏وآمد در بين صفوف جدّاً پرهيز نماييد. 7. اهل سنت خواندن نمازمستحبىرا بعداز نماز جماعت صبح حرام مى‏دانند. (البته شيعه نيز مكروه مى‏داند) بنابراين بعد از نماز جماعت صبح، نمازهاى زيارت، نوافل، نماز قضا و نمازهاى مستحبى ديگر را نخوانيد، زيرا برخى از سنّى‏هاى تندرو با شما برخوردهاى نامناسب مى‏نمايند.مى‏توانيددراين ساعت به قرائت قرآن يا خواندن زيارت‏نامه و مناجات مشغول باشيد يا براى زيارت ائمه‏ى اطهار ^به بقيع مشرف شويد. از خواندن نمازهاى مستحبى در اين يك ساعت (يعنى بعد از نماز جماعت صبح) در روضه‏ى منوّره، محراب حضرت ! و ستون توبه پرهيز نماييد، زيرا با ممانعت سخت مأموران اهل سنّت مواجه مى‏شويد و اگر دقّت کرده باشيد، مى بينيد كه کنار محراب ايستاده‏اند و با صداى بلند مرتب مى‏گويند: « اَلنّافِلَةُ بَعدَ صَلاةِ الصُّبحِ حَرامٌ » 8. توجّه داشته باشيد كه دستور به شركت در نماز جماعت اهل سنّت به معناى آن نيست كه همه‏ى كارهائى را كه آنها در نماز انجام مى‏دهند، بايد طبق نظر آنها به ‏جا آوريم؛ بلکه در مواردى كه انجام احکام شرعى، برخوردى را از سوى آنان به دنبال نداشته باشد، طبق دستورات شرعى خودمان عمل مى‏كنيم؛ بنابراين هنگام خواندن نماز جماعت، از قراردادن دست‏ها بر روى هم و گفتن آمين پرهيز نماييد. 9. طبق نظر اكثر مراجع، حدود شرعي مسجدالنّبي! عبارت است از، تمام ساختمانى كه در حال حاضر ديوار و سقف دارد؛ البته به ضميمه‏ى دومحوطه اي كه به جاي سقف آن چتر است، پس حياطهاى اطراف، حكم مسجد را ندارد. پس اگر چنانچه مى‏خواهيد از فضيلت مسجد بهره‏مند باشيد، بايد ازمحوطه‏هاى داخلى مسجد، آن هم هرچه نزديك‏تر به مسجد اصلى كه در جلو است، استفاده نماييد. 10. در بعضى از روزها، مانند روزهاى جمعه، كه جمعيّت نمازگزار بسيار است، شايد مجبور شويد كه به طبقات بالاى مسجد برويد. توجّه داشته باشيد كه اتّصال صفوف نماز در آن‏جا برقرار نمى‏باشد. بنابراين نماز خود راپس از اقامه‏ى نماز جمعه اعاده نماييد، يا قبل ‏از نماز(دقايق بين اذان اوّل و اقامي نمازجمعه) نمازظهر خودتان را قبلاً بخوانيد.

20. در نماز جماعت، اذکار را، مانند اهل سنّت، بسيار آرام بخوانيد، تا در آن سكوت خاصّى كه در هنگام نماز بر مسجد حاكم است، صداى شما شنيده نشود. 21. حالت نشستن آنها در وقت نماز به صورتى است كه سنگينى‏بدن روى پاى چپ است و كف پاى راست آنها از پشت سر پيداست. اين حالت را «متورّكاً» مى‏گويند. ما نيز اين نوع نشستن را مستحب مى‏دانيم. 22. اهل سنّت در حال تشهّد، انگشت سبّابه‏ى دست راست را بلند مى‏كنند و تكان مى‏دهند. . (شايد اين را به معناى شهادت گرفتن انگشت، براى روز قيامت مى‏دانند) شما اين كار را انجام دهيد، چون هيچ دستورى در اين مورد نداريم. 23. اهل‏سنّت در پايان نماز با گفتن: «السّلام عليكم و رحمةالله »، صورت رابه طرف راست و بعد به طرف چپ برمى‏گردانند. اين كار نزد ما هيچ استحبابى ندارد؛ بلكه ما سه مرتبه مى‏گوييم «اللّه‏اكبر» و دست‏ها را تا نزديك گوش ها بالا مى‏آوريم. دراين‏باره معروف است كه بعضى ازاهل سنّت، به شيعه تهمت مى‏زنند، و مى‏گويند: « شيعيان پس از نمازهاي خود سه مرتبه مى‏گويند: «خان الأمين»؛ يعنى جبرئيل خيانت كرد؛ بلکه او بايد على&را پيامبر مى‏كرد، نه رسول‏الله!را»! بنابراين براى رفع اين اتّهام يا سه‏مرتبه دست‏ها را بالا نياوريد و يا اگر چنين كرديد، ذكر « اللّه‏اكبر» را طورى ادا كنيد كه معلوم باشد چه مى‏گوييد. 24. تا جايى كه ممكن است، در صفوف جماعت به ديگران به‏ويژه هموطنان ‏ايرانى خود، جاى نماز بدهيد. مطمئن باشيد هنگام شروع نماز، جاى شما باز مى‏شود. 25. معمولاً پس از نمازها، و نماز ميّت دو يا چهار ركعت نافله‏ى نماز را به صورت فرادي مى‏خوانند. شما هم نيّت كنيد و چند ركعت نماز مستحبى بخوانيد و توجّه داشته باشيد تا نمازهاي نافله تمام نشده وصفوف نمازبه هم نريخته از بين صفوف نمازگزاران حركت نكنيد، زيرا بعضى از افراد در حال خواندن نافله هستند و رفت‏وآمد افراد را، در جلوى خود جايز نمى‏دانند، و چه بسا با دست به سينه‏ى شما بزنند. پس مقدارى صبركنيد و مشغول تعقيبات نماز باشيد، سپس به قصد خروج از حرم، حركت كنيد. 26. دستور است اين موارد از نمازهاى مستحبى را به صورت دوركعتى در مكان‏هاى زير بخوانيد: 1. جلوى درخانه‏ى حضرت فاطمه# (باب جبرييل). 2. در محلّ صفّه. 3. در محلّ تهجّدالنّبى! 4. كنار ستون توبه.5. بين قبر مطهر و منبر. 6. در محراب پيامبر! هر کدام دو رکعت نماز دارد ولی اگر به دليل شلوغى، امكان ركوع و سجده براى شما نبود، بصورت ايستاده همين نمازها را خوانده و ذكر ركوع و سجود را با اشاره‏ى سر بخوانيد كه ان‏شاءالله قبول است. 27. از مُحرم نمودن اطفال خردسالى كه احكام شرعى را نمى‏دانند، جدّاً بپرهيزيد هم خود و هم آنها را به مشكل نيندازيد. البتّه مى‏توانيدبه آنها لباس احرام بپوشانيد و به همراه خودتان بياوريد،و كارهايى را كه شما انجام مى‏دهيد، آنهاانجام دهند. به اين ترتيب شما و فرزندتان اجروثواب بسيارى خواهيدبرد. 28. كودكان مميّزى را كه تا حدودى به احكام دين آشنايى دارند و مسايل وضو، نماز، طهارت و نجاست را تشخيص مى‏دهند، حتماً محرم كنيد و احكام را به آنها نيز آموزش دهيد. 29. چنانچه خواستيد فرزندان پسر را محرم كنيد، حتماً توجّه داشته باشيد كه ختنه شده باشند. 30. دختربچّه‏هايى كه محرم شده‏اند بايد مانند بزرگترها حجاب و پوشش اسلامى را رعايت‏كنند. احكام ومناسک حجّ رابه آنها آموزش داده و مواظبت نماييد، اعمال را به درستى انجام دهند. 31. خواهران محترم، در مسجد شجره، كه محلّ احرام مى‏باشد، نظافت را رعايت نماييد و از ريختن پاکت و زبالي ميوه و تنقّلات ديگر خودداري کنيد. مسئولان مسجد، بدين جهت از زائران ايراني شکايت دارند. 32. مواد آرايشى خانم‏ها مانع رسيدن آب به مواضع وضو و غسل است،پس درهنگام احرام وخواندن نماز به اين مسأله دقّت نموده و آن را برطرف نمائيد. 33. به هنگام پوشيدن لباس احرام، حتي گرچه در هتل باشد، قصد قربةًالى‏الله بنماييد. 34. به فتواى بعضى از مراجع، سوار شدن مُحرِم برماشين سقف دار در روز، حتّى از محلّه‏هاى جديد مكّه يااز مسجد تنعيم تامكّه‏ى قديم ، جايز نيست. پس اگر قصد انجام اعمال عمري تمتّع را داريد، تا هواتاريک است خودرا نزديک مسجدالحرام برسانيد. (در اين باره به فتواي مرجع خود مراجعه کنيد.) 35. خواهران محترم، اگر براى خواندن نماز طواف در قسمت‏هاى جلويى پشت ‏مقام ‏ابراهيم جا نبود به قسمت‏هاى عقب‏تر بروند. 36. سجده نماز طواف حتماً بايد روي سنگ فرش مسجدالحرام يا چيزي كه سجده بر آن جايز است انجام شود. 37. هنگام حركت، درمسجدالحرام يامسجدالنّبى! روى جانماز افراد پا نگذاريد، زيرا انجام اين كار نوعى بى‏احترامى به نماز و نمازگزارمحسوب مى‏شود.