🔹جلسه یکم #فقه_فرهنگی 🔸ضرورت پرداخت فقهی به مسائل فرهنگی. در صورت خراب بود فایل به کانال سروش مراجعه فرمایید: https://splus.ir/feqh_farhangh 🔹@feqahat

باسمه تعالی تعریف قاعده فقهی: «حکم شرعی کلی‌ که می‌تواند بر احکام جزئی منطبق شود» برخی دیدگاه‌ها در بیان تفاوت قواعد فقهی و اصولی به قرار زیر است: الف) قواعد اصولی، آلی هستند؛ اما قواعد فقهی استقلالی‌اند. قواعد اصولی، طریق استنباط احکام شرعی قرار می‌گیرند؛ اما قواعد فقهی، خود نیز حکم شرعی‌اند. ب) حکم شرعی از باب استنباط و توسیط‌ از قواعد اصولی، برداشت می‌شود؛ اما از قواعد فقهی، از باب تطبیق‌ برداشت می‌شود. در تطبیق، مضمون به‌طور مستقیم بر مصداق‌ها تطبیق می‌شود؛ به‌خلاف استنباط که نیازی به استفاده از کبرای دیگری به‌منزله حدوسط نیست. ج) قواعد فقهی تنها در شبهات موضوعیه جاری می‌شوند. د) نتایج قواعد اصولی، احکام کلی است؛ اما نتایج قواعد فقهی، احکام جزئی است. هـ) برداشت احکام از قواعد اصولی تنها در اختیار مجتهد است؛ اما در قواعد فقهی، مجتهد و مقلد در برداشت حکم از راه قواعد فقهی، برابر هستند. و) قواعد اصولی در همه باب‌های فقه جریان دارند؛ اما قواعد فقهی در غالب موارد، در همه باب‌های فقه جاری نمی‌شوند. جمع‌بندی: تمایز بنیادینِ قاعده فقهی و اصولی این است که قاعده‌ «ممهد برای استنباط»، قاعده اصولی است؛ در مقابل، هر قاعده‌ دارای ماهیت حکم شرعی، قاعده فقهی است. @feqahat

کتاب‌های دربردارنده‌ قواعد فقهی 1. القواعد الستّةعشر، تألیف شیخ جعفر كاشف‌الغطاء (م1228ق)؛ در این کتاب شانزده قاعده فقهی طرح و بررسی شده است. 2. العناوین الفقهیه، نوشته سید عبدالفتاح مراغی (م1250ق) که شامل 94 قاعده فقهی است. 3. مستقصى قواعد المدارك و منتهى ضوابط الفوائد، اثر ملّا حبیب‌اللّه شریف كاشانی (م1340ق). مؤلف حدود پنجاه قاعده فقهی را بررسی و آنها را براساس باب‌های فقهی تنظیم کرده است. ایشان در اثر دیگر یعنی تسهیل المسالک إلی المدارک، قواعد فقهى را به ترتیب باب‌های فقه آورده است؛ اما به آوردن قاعده بسنده کرده و استدلال بر رد یا قبول قاعده را به كتاب مستقصى القواعد ارجاع داده است. 4. تحریر المجله، تألیف محمدحسین كاشف‌الغطاء (م1373ق). در آن قواعد فقهی مربوط به باب‌های عقود، ایقاعات و بعضی از قواعد باب قضا مطرح شده است. 5. القواعد الفقهیه، نوشته سید محمدحسن موسوی بجنوردی (م1396ق). در آن شصت و دو قاعده فقهی به‌تفصیل بررسی شده است. 6. القواعد الفقهیه‌، اثر سید محمد حسینی شیرازی (م1422ق). این اثر به هفده قاعده فقهی را بررسی کرده است. 7. القواعد الفقهیه، تألیف مرحوم آیت‌اللّه محمد فاضل لنکرانی (م1428ق). ایشان به بررسی هفده قاعده فقهی پرداخته است. 8. الأنوار البهیة فی القواعد الفقهیة، به قلم سید تقی طباطبایی قمی. در این کتاب درباره بیست و یک قاعده فقهی بحث شده است. 9. القواعد الفقهیه، نوشته آیت‌اللّه ناصر مکارم شیرازی. ایشان به بررسی سی قاعده فقهی پرداخته است. 10. مائة قاعدة فقهیة، تألیف سید محمد کاظم مصطفوی. در آن، یکصد قاعده فقهی به‌اختصار، بررسی شده است. 11. مبانی الفقه الفعال فی القواعد الفقهیة الأساسیة‌، اثر علی‌اکبر سیفی مازندرانی. ایشان پرداخته است به بررسی نوزده قاعده فقهی که در همه باب‌های فقهی کاربرد دارند. 12. قواعد فقهی تربیتی، اثر علیرضا اعرافی، مقرر سید عنایت الله کاظمی. منبع اصلی حقیر کتاب استادم حضرت آیت الله اعرافی است. @feqahat

آیت الله اعرافی: مطالعات دینی و اسلام شناسانه در حوزه فرهنگ، خلاء جدی داشته، در حوزه فقه جای مطالعات گسترده تر با پیوست و رویکرد فقه فرهنگ خالی است.

مقام معظم رهبری، حضرت آیت الله خامنه‌ای: فقه به معنای عام عبارت از آگاهی از دین است و شامل جمیع معارف اسلامی می‌شود اما فقه به معنای خاص، که ستون فقرات و بنیه اصلی حوزه‌های علمیه و به معنای وسیع‌تر، استخوان‌بندی زندگی اجتماعی و سیاسی است به «آگاهی از علم دین و فروع دینی و استنباط وظایف فردی و اجتماعی انسان از مجموعه‌ی متون دینی» تلقی می‌گردد. منظور از فقاهت که یک علم بشمار می­‌رود، همان روش و شیوه استنباط است یعنی «همین روش رد فروع به اصول، و استنباط از اصول و مبانی استنباط -[یعنی] کتاب و سنت و عقل و اجماع- و کیفیت این استنباط و تقابل میان ادله و ترتیب و نوبت‌بندی ادله‌ی مختلف، که اول به چه مراجعه کنیم؛ فرضاً اول به ادله‌ی اجتهادی مراجعه میکنیم، به ظواهر مراجعه میکنیم؛ اگر ظواهر تعارض داشتند، چه‌کار بکنیم؟ اگر ظواهری نداشتیم، چه‌کار بکنیم؟ نوبت اصول عملیه کی میرسد؟ کدام اصل بر کدام اصل دیگر مقدم است؟ و از این قبیل. این شیوه‌ای که ما در علم اصول آن را میخوانیم، اسمش را "فقاهت" میگذاریم.» @feqahat