در حالیکه واقعاً قصد خرید ندارد. به این نجش گویند.
۲. تعریف کردن از یک کالایی نه به عنوان اینکه میخواهد بخرد، بلکه میخواهد دیگری را ترغیب به خرید آن کالا کند؛ مثلاً از اتومبیل تعریفهای غیر واقعی کند.
توضیحاتی در مورد معنای نجش
۱. خدعه و فریب در تحقق نجش
قِوام نجش در باب معاملات، به خِداع و تغریر است. اگر خدعهای در بین نباشد، نجش صدق نمیکند.
یعنی مدحِ متاعِ مطرح شده برای این است که جوسازی کنند و در این فضا مشتری را به تصمیمگیری وادارند و فریب دهند. یا آنجا که کسی وانمود میکند مشتری است و میگوید: "این جنس را به صد واحد میخرم" درحالیکه قیمتش مثلاً پنجاه واحد است، او قصدش خِداع و تغریر است.
۲. مواطئه در تحقق نجش شرط نیست
در صدق نجش، لازم نیست حتماً مواطئهای باشد؛ یعنی شرط نیست کسی که به عنوان مشتری خودش را جا میزند، قبلاً با مالک متاع، تَواطُؤ کرده باشد یا اگر از جنس تعریف میکند، تواطؤ کرده باشد. فرض کنید علی دلش میخواهد که احمد این جنس را بخرد؛ به فروشنده هم کاری ندارد، لذا طوری جوسازی میکند که احمد این جنس را بخرد. در اینجا نجش صدق میکند؛ چون کار او مبنی بر خدیعه و تغریر است. پس برای صدق عنوان نجش مواطئه شرط نیست. بله، صورت مواطئه، صورت روشن و واضحِ نجش است.
البته بحث ما در باب مکاسب محرّمه صورت مواطئه است؛ چون فرض این است که میخواهیم بگوییم چون نجش حرام است، پس معاملۀ واقع بر نجش هم حرام است. معاملۀ واقع بر نجش این است که شخصی، با فردی دیگر -یا به نحو اجاره یا به هر نحو دیگر- تواطؤ کنند که او این کار را انجام دهد. میخواهیم بگوییم این اجاره و معامله باطل و حرام است. بنابراین اگرچه قِوام نجش به تواطؤ نیست، امّا آن نجشی که در اینجا مورد بحث است، نجشی است که با تواطؤ باشد.
حرمت معاملهای که بر نجش واقع میشود
معاملهای که بر اساس نجش انجام میگیرد، حرام است؛ یعنی وقتی حسن به علی میگوید: "تو قیمت جنس را بالا ببَر، تا من بتوانم این جنس را به مشتری به قیمت بالا بفروشم" در واقع حسن، علی را برای نجش، اجیر میکند. این اجاره، هم حرام و هم باطل است.
اما آن معاملهای که از طریق نجش انجام میگیرد (معاملهای که بین بایع و مشتریِ ثالث انجام میگیرد، که فریبخوردۀ نجش است) صحیح است.
حرمت نجش به خاطر انطباق عناوین محرّمه بر آن است
نجش به خاطر انطباق عناوینِ محرمۀ بر آن، مانند اضرار مؤمن یا غش، حرام است؛ مثلاً اگر بر اثر این کار، مشتری کالا را به دو برابر قیمت واقعی بخرد، ضرر میکند. پس عمل ناجش اضرار به غیر است و اضرار به مؤمن، حرام است. یا خدعۀ با مؤمن است و از این جهت حرام است. بنابراین، به خاطر انطباق این عناوینِ کلیه، حرمت نجش ثابت میشود، نه اینکه نجش فینفسه حرام باشد؛ ولو اضرار نرساند؛ مثلاً اگر نجش انجام بگیرد، ولی مشتری ضرر نکند، اگرچه به دو برابر قیمت هم بخرد؛ برای او اضرار نیست؛ مانند اینکه احتیاج مبرم به آن کالا دارد. پس مواردی وجود دارد که خود مشتری به هر دلیلی به خرید آن مبیع به بیش از قیمت اقدام میکند؛ مانند مزایدههایی که انجام میگیرد؛ مثلاً شخصی میگوید: "این جنس را به۱۰۰ تومان میخرم" و شخص دیگری میخواهد مزایده را ببَرد و میداند که این کالا ۹۰ تومان میارزد، امّا چون مشتریِ با قیمت بالاتری دارد، میگوید ۱۱۰ تومان میخرم. این از موارد نجش خارج است؛ چون در اینجا خدعه و تغریر وجود ندارد. بنابراین حرام نیست.
موارد شک در صدق نجش
مواردی که انسان نمیداند نجش صدق میکند یا نه، حرام نیست.
(۱) پول یا مالی که در برد و باخت به دست میآید.
(۲) آلات قمار چیزهایی است که برای قمار ساخته شده است. بنابراین اگر با چیزی قماربازی کنند، ولی آن چیز برای قمار ساخته نشده باشد، به آن آلات قمار نمیگویند؛ چنانکه آلات لهو؛ یعنی آن چیزهایی که برای لهو ساخته شده است. بنابراین اگر کسی با چند لیوان موسیقی لهوی نواخت، نمیشود گفت که لیوان یکی از آلات لهو است؛ همچنین قمار با گردو، گردو را جزو آلات قمار نمیکند.
(۳) زیرا همچنانکه بیان شد، قمار متوقّف بر این است که اوّلاً: بازی و لعب باشد و حال آنکه مسابقات، بازی نیستند؛ ثانیاً: بین مسابقهدهندگان برد و باخت باشد.
(۴) توضیح مثلی و قیمی در بحث شرکت بیان میشود.
(۵) برای اینکه احتمال دارد پولی که این شخص از قبل میدهد، پول بلیط ورود در این پیشبینی و حدس نتیجه باشد؛ مانند پولی که برای ورود به هر باشگاه یا نمایشگاه ابتدائاً میگیرند. اگر به این معنا بگیریم، پرداخت این پول در مقابل آن حدس و پیشبینیِ نادرست قرار نمیگیرد؛ یعنی خسارت در مقابل آن نیست. بنابراین اشکالی نخواهد داشت. یا به خاطر حدسِ غلط، پولی میپردازد که ملحق به آن صورت اوّل است که حرمت تکلیفی ندارد؛ هرچند احتیاط در ترک آن است.
(۶) در باب بیع مضطر، ممکن است رضای قلبی نباشد. اما رضای معاملی باشد؛
لان معامله هم میشود یا خیر؟
معامله دو صورت دارد:
۱. معامله بر امر کلی واقع میشود https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/breadcrump.gif معامله صحیح است و مشتری میتواند جنس معیوب را به او برگرداند و جنس صحیح را از او بخواهد.
مثال: مشتری پنجاه کیلو برنج میخواهد و نوع برنج را نیز معیّن میکند. فروشنده هم پنجاه کیلو برنج به او میفروشد. چنانچه این برنج مغشوش باشد، با توجه به اینکه معامله بر پنجاه کیلو برنج کلی واقع شده است، نه بر این برنج خاص، و غش، در مصداق و فرد آن کلی انجام گرفته است، از این رو معامله صحیح است. لکن مشتری میتواند این جنس معیوب را بدهد و جنس صحیح را از او بخواهد؛ چون آنچه در ذمۀ بایع واقع شده و باید به مشتری بدهد، جنس سالم است نه جنس مغشوش.
۲. معامله بر جنس خارجی خاصی واقع میشود و بایع به عیب آن مبیع آگاه است. این قسم چند حالت دارد:
الف) آن چیزی که مبیع خارجی است و متعلّق عقد بیع است، در حقیقت و ماهیت خود، با آنچه مشتری گمان کرده است، متفاوت است؛ مثل اینکه بگوید این انگشتر طلا را به تو میفروشم، درحالیکه نقره است. https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/breadcrump.gif این معامله باطل است.
ب) تغییر و اختلاف، وصفی است که در ماهیت شیء تأثیر نمیگذارد و بودن و نبودنش ماهیت را تغییر نمیدهد، اما در عین حال آن وصف در خود مبیع تأثیر دارد؛ یعنی مقوم مبیع است. https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/breadcrump.gif معامله باطل است.
مثال: بایع به شخصی که میخواهد اسب مسابقه بخرد، میگوید:" این اسب مسابقه را به فلان قیمت میفروشم". درحالیکه اسب مسابقه نیست. مشتری چیزی را میخواهد که دارای این خصوصیت باشد و غیر از این را اصلاً نمیخواهد. در اینجا هم معامله باطل است.
ج) اختلاف در صفتی است که از نظر مشتری مقوّم مبیع نیست. بلکه یک صفت کمالیهای برای این مبیع است. https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/breadcrump.gif بیع صحیح است و مشتری خیار فسخ دارد.
مثال: اسبی را برای سفر یا برای سواری میخواهد و شرط میکند که این اسب در سنین مثلاً سه تا پنج ساله باشد. بعد از معامله معلوم میشود مثلاً بیست ساله است. آنچه مفقود است، یک صفت کمالی است. این یک خصوصیت زایدهای بر مبیع است. معامله در این شق صحیح است، ولی مشتری به خاطر تخلّف وصف، خیار دارد.
د) غش با مخلوط کردن متاع به غیرجنسش یا به جنس نامرغوب و پستتر از همان جنس؛ بهگونهای که در متاع عیب محسوب شود؛ مثل اینکه شیر را با آب یا روغن خوب را با روغن نامرغوبی مخلوط کنند https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/breadcrump.gif معامله صحیح است، لکن مشتری خیار دارد. در اینجا خیار، خیار عیب است. در خیار عیب میتواند فسخ کند و میتواند امضا کند؛ یا با ارش یا به غیر ارش؛ یعنی یا تفاوت قیمت را بگیرد یا نگیرد.
ﻫ) غش به صورت نقص در جنس و متاعی که مرکب از اجزایی است، بهگونهای که ترکیب و هیئت اجتماعیۀ اجزاء، در مالیت مبیع دخالت دارد. در چنین مبیعی، ناقصش را به جای کامل میفروشد. https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/breadcrump.gif این غش سبب بطلان معامله است.
مثال: مشتری یک جفت کفش یا گوشوارهای را به فلان مبلغ میخرد. سپس میبیند یک لنگه است. در اینجا خصوصیت هیئت اجتماعیه، مقوّمِ مبیع است. یقیناً قصد مشتری از خرید، مطلق جنس کفش یا گوشواره نیست، بلکه گوشواره یا کفشی است که قابل استفاده باشد.
و) غش به صورت نقص در جنسی که مرکب از اجزایی است، لکن این ترکیب و هیئت اجتماعیۀ اجزاء، دخالتی در ماهیت آن ندارد؛ مثل اینکه یک تن گندم را میخرد و مثلاً صد کیلوی آن خاک است. خاکِ کم متعارف است و غش محسوب نمیشود. اما اگر زیاد باشد؛ مثلاً به میزان صد کیلو، غش است. https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/breadcrump.gif معامله در آن مقدار موجود بدون حق خیار، صحیح است. و نسبت به آن مقداری که وجود ندارد (صد کیلو) معامله باطل است.
بله اگر برای مشتری، این مقدار خاص خصوصیت دارد، که چنانچه از آن مقدار به او کمتر بدهند، برایش ارزشی ندارد، مثلاً دارویی که اگر میزان خاصی باشد تأثیرگذار است، چنانچه فروشنده کمتر از این مقدار به او بدهد، فایدهای ندارد، در این صورت نیز معامله صحیح است و مشتری حق خیار دارد.
نجش
تعریف:
نَجش یا نَجَش به معنای تحریککردن و برانگیختن مشتری به خرید کالاست و به دو صورت است:
۱. بالا بردن قیمت کالا از طرف کسی که قصد خرید آن را ندارد؛ برای اینکه شخصی که میخواهد آن را بخرد، اغراء به جهل شود و به قیمت بالاتر بخرد.
مثال: کسی میخواهد اتومبیلی را که مثلاً پنج میلیون تومان میارزد، بخرد. شخص دیگری با آن فروشنده تواطی میکند و میگوید: "عجب اتومبیلی! من آن را هفت میلیون از شما میخرم".
چون رضای قلبی غیر از رضای معاملی است. گاهی خریدار قلباً راضی به معامله نیست و برای او این کار سخت است. اما چارهای ندارد. بنابراین رضای معاملی هست.
(۷) مقصود از کافر حربی در اینجا کسی است که با ما در حال جنگ است.
در این مجموعهی آموزشی، علاوه بر موارد موجود در رسالهی «اجوبة الإستفتائات»، استفتائات جدید نیز اضافه و از جزوههای دروس خارج فقه معظمله نیز بهره گرفته شده است، تا بر غنای آموزشی مجموعه، بر طبق اسلوب و بیان معظمله اضافه شود.
شایان ذکر است که دفتر استفتائات حضرت آیتالله العظمی خامنهای این رسالهی آموزشی را تأیید و عمل به آن را مجزی اعلام کرده است.
پایگاه اطلاعرسانی KHAMENEI.IR، دروس این رسالهی آموزشی را برای استفاده مقلدان، به مرور منتشر میکند.
https://khl.ink/f/2782
ganj_saadat 19.3.1401.mp3
11.73M
📻 #رادیومعارف ، برنامه #گنجسعادت
🎙 کارشناس: استاد الهی
✅ موضوع: تعریف و جایگاه غم واندوه، چیستی حزن ممدوح
📆 تاریخ پخش برنامه: پنجشنبه ۱۹ خرداد ۱۴۰۱
@ostadelahi
https://zil.ink/ostadelahi
ganj_saadat 18.3.1401.mp3
10.11M
📻 #رادیومعارف ، برنامه #گنجسعادت
🎙 کارشناس: استاد الهی
✅ موضوع: مصادیق شادی
📆 تاریخ پخش برنامه: چهارشنبه ۱۸ خرداد ۱۴۰۱
@ostadelahi
https://zil.ink/ostadelahi
ganj_saadat 20.3.1401.mp3
10.97M
📻 #رادیومعارف ، برنامه #گنجسعادت
🎙 کارشناس: استاد الهی
✅ موضوع: راههای غم زدایی از خویش
📆 تاریخ پخش برنامه: جمعه ۲۰ خرداد ۱۴۰۱
@ostadelahi
https://zil.ink/ostadelahi
ganj_saadat 21.3.1401.mp3
10.97M
📻 #رادیومعارف ، برنامه #گنجسعادت
🎙 کارشناس: استاد الهی
✅ موضوع: راههای غم زدایی از خویش
📆 تاریخ پخش برنامه: شنبه ۲۱ خرداد ۱۴۰۱
@ostadelahi
https://zil.ink/ostadelahi
ganj_saadat 22.3.1401.mp3
9.55M
📻 #رادیومعارف ، برنامه #گنجسعادت
🎙 کارشناس: استاد الهی
✅ موضوع: آثار مدیریت غم و شادی
📆 تاریخ پخش برنامه: یکشنبه ۲۲ خرداد ۱۴۰۱
@ostadelahi
https://zil.ink/ostadelahi
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
#امام_خامنهای مدّظله العالی:
🔵 تا یه منکری دیده شد با مشت نرید سراغش‼️
11.03M حجم رسانه بالاست
مشاهده در ایتا
"درمان وسواس"
🎙️ سخنرانی کوتاه و #شنیدنی از استاد شهید #مرتضی_مطهری رضوان الله تعالی علیه
#درمان_بیماریهای_روحی
📖 @feqh_ahkam
ganj_saadat 23.3.1401.mp3
10.39M
📻 #رادیومعارف ، برنامه #گنجسعادت
🎙 کارشناس: استاد الهی
✅ موضوع: آثار مدیریت غم و شادی
📆 تاریخ پخش برنامه: دوشنبه ۲۳ خرداد ۱۴۰۱
@ostadelahi
https://zil.ink/ostadelahi
7.38M حجم رسانه بالاست
مشاهده در ایتا
📹 ببینید | دو معنای حفظ دین
🌷 بازخوانی روزانهی توصیهها و تدابیر رهبر انقلاب در موضوعات مختلف | #حدیث_زندگی
💻 @Khamenei_ir