👈در سال دهم هجری به هنگام بازگشـت نبـی مکرّم اسلام حضرت محمد مصطفی (ع) و مسلمانانِ همراه ایشان از سفر حـج، واقعهای روی داد که تأثیری عمیق و سرنوشت ساز بر #تاریخ_اسـلام نهـاد.
👈این واقعه که از آن با عنوان «غدیر خُم» یاد میشود، معرفّی حضرت علی (ع) به ولایت و جانشینی حضرت محمد (ص) بود
👈واقعه تاریخی و تاریخ سازِ غدیر، از همان آغاز به رمز و نمادی از تداوم خط نبوّت بدل گشت که #نبوّت_انبیا را به #ولایت_امامان (علیه السلام) پیوند داد و فرایند دیرپای نبوّت را به اکمال دین و اتمام نعمت الهی و به غایت خویش رساند
👈 #غدیر به یک معنا، مهمترین حادثه تاریخ اسلام، و به تعبیر دیگر یکی از مهمترین حوادثی است که در طول بیست و سه سال نبوت پیامبر اکرم صلیاللهعلیه وآله رخ داده است...
۱
👈 #غدیر سرآغاز شکل گیری یک فلسفه عمیق مبتنی بر هدایت انسانها بود که گزارشهای مکتوب فراوانی در خصوص این واقعه در قالبهای مختلف مانند کتابهای تاریخ و سیره، حدیث و کتابهای فضایل و مناقب، کتابهای رجال و شعر به زبان فارسی و عربی از سوی نویسندگان و سخنوران شیعه و سنی نگاشته شده است و البته در این میان هرکس از منظر خویش به این واقعه بزرگ نگریسته و درباب آن نوشته است که الحمدلله رب العالمین توفیقی شد که ما هم در این زمینه مطالبی را بنویسیم
۲
👈 #غدیر یک حادثه تاریخی مختص شیعه نیست؛ بلکه یک #گفتمان فکری و فرهنگی و اجتماعی و سیاسی است
👈 #گفتمان_غدیر، زمینه ساز نوع نگرش جدیدی به زندگی شده است و مفاهیمی چون آزادی خواهی و رفتار عدالت خواهی برآیندی از آن هستند.
👈 #گفتمان_غدیر مرزهای صِرف عقیدتی را درهم نوردیده است و در حقیقت آرمان و واقعیت را به زیبایی به یکدیگر پیوند داده است.
👈 #گفتمان_غدیر به عنوان یکی از گفتمانهای اصلی تاریخ ایران اسلامی، بر دیگر گفتمانهای موجود در فضای فرهنگی جامعه، همچون گفتمان فرهنگی و ادبی سمت و سو بخشیده است و لذا عناصر ادبی موجود در آثار شاعران و نویسندگان به عنوان دالهایی عقیدتی و مذهبی باورهای عمومی را متجلی ساخته است..
۳
👈 بنا به اطلاعات موجود از قرن اول هجری تا الان، بیش از هزار عنوان کتاب درباره #واقعه_مهم_غدیر نگاشته شده است
👈در فاصله زمانی قرن چهارم تا دهم هجری قمری در منطقه وسیعی که به عنوان #جغرافیای_فرهنگی_ایران شناخته میشود و مهمترین شاخصه آن، رواج زبان فارسی دری بوده است، سرودههای فراوانی درباب #واقعه_غدیر خلق شده که هر یک به گونهای، به ثبت یا انعکاس این واقعه پرداختهاند.
👈در حقیقت واقعه غدیرخم و ولایت امیرالمومنان علی (ع) از نخستین ادوار شکل گیری ادب فارسی، در آثار شاعران و نویسندگان پارسی گو وارد شد و به سرعت، نوع ادبی ویژه خویش را پدید آورد که از آن در قالب وسیع با عنوان «شعر علوی» و در حالت خاصتر تحت عنوان «غدیریه» یاد میشود
۴
👈 تأثیر واقعه #غدیرخم بر شعر فارسی چنان سریع و عمیق بود که پیشگامان شعر فارسی از قبیل کسایی مروزی، در عین حال پیشگامان غدیریه سرایی نیز هستند و حتی برخی از نخستین شاعران پارسی گو که بر دیگر ادیان بودهاند از قبیل دقیقی نیز به این واقعه توجه کرده و آن را در شعر خویش یاد کردهاند.
👈 #علامه_امینی در بخشی از کتاب بزرگ خود «الغدیر»، به شرح شاعرانی پرداختهاند که درباره غدیر شعر سرودهاند؛ از جمله شاعرانی چون کمیت بن زید اسدی، سید اسماعیل حِمیَری، حسان بن ثابت، عبدی کوفی، ابوتمام طائی، دعبل خزاعی، ابن طباطبایی اصفهانی، ابن علویه اصفهانی، مفجّع، ابوالقاسم صنوبری، قاضی تنوخی، ابوالقاسم زاهی، ابوفراس حمدانی، سیّد محمّد اقساسی، مجد الدین بن جمیل، بهاءُ الدّین اربلی، ابو محمد بن داوود حلی، جمال الدین خلعی، صفی الدین حلی و بسیاری دیگر..
۵
👈 #واقعه_غدیرخم از کهنترین زمانهای تاریخ ایران بر هنر این مرز و بوم تأثیر گذاشته است.
برای نمونه میتوان به نگاره غدیرخم منسوب به نسخه «الآثار الباقیة عن القرون الخالیة» نوشته ابوریحان بیرونی اشاره کرد که هم اینک در کتابخانه دانشگاه ادینبرو انگلستان نگهداری میشود.
تصاویر موجود در این نسخه خصوصاً درباره پیامبر و اهل بیت (ع) و واقعه غدیر، ما را به این نتیجه میرساند که کتابت آن را در دربار سلطان اولجاتیو انجام شده است؛ به در ویژه سالهایی که این حکمران دوره ایلخانی به مذهب تشیع گروید و تصاویر موجود در این نسخه را بازتابی از عقاید او در آن سالها دانستهاند..
۶
👈 در بررسی روند تجلی مضامین شیعی در نگارگری ایران، به کتابهایی بر میخوریم که نگارههایی از رویدادهای مهم زندگی پیامبر اسلام و از جمله واقعه غدیرخم در آنها به چشم میخورد؛
از جمله «احسنُ الکبار»، تألیف ابن عربشاه ورامینی که کتابی مهم در زمینة عقاید مذهب اثناعشــری است و در آن تصاویر نسبتاً زیادی از رویدادهای مهم اسلام و تشیع قرار دارد.
گویا این کتاب به دستور شاه طهماسب صفوی مصور شده است.
در دوران قاجار، تابلوی «شبیه غدیر خم» در سال ۱۲۷۷ هجری قمری به سفارش سهراب خان تقدسی از رجال دوره قاجار، توسط استاد حاجی فارسی نقاشی شده است و خوشنویسی کتیبههای این اثر نیز توسط احمدبن شیخ حسین المشهدی صورت گرفته است...
۷
👈 #واقعۀ_غدیرخم در دوران معاصر و در تاریخ انقلاب اسلامی، نه تنها به جهت مذهبی، بلکه افزون بر آن در همۀ ساحات فرهنگ، ادب و هنر، منشأ تأثیرات وسیع و عمیق بوده است.
👈در بین نگارگران معاصر استاد محمود فرشچیان واقعه غدیرخم را به زیبایی به تصویر کشیده است.
هنرمندانی همچون علی بحرینی، مصطفی گودرزی و حسن جعفرینیا نیز، تابلوهایی با مضامین غدیرخم، اهل بیت (ع) و امیرالمؤمنین (ع) خلق کردهاند.
👈 در بین هنرمندان جوان، حسن روحالامین در تابلوی «فاتح خیبر» به این واقعه مهم پرداخته است..
۸
👈 با تمام اینها ما همچنان نیازمند بزرگداشت #غدیر، تبیین مؤلفههای غدیری و #فرهنگ غدیر هستیم.
👈 سهم تولیدات ادبی و هنری معاصر در زمینه واقعه غدیر، هنوز تا وضعیت آرمانی فاصله دارد.
👈 هموطنان گرامی دقت فرمایید که در #تبیین_گفتمان_فرهنگی_غدیر، بیش هر چیز #نیازمند_ادراک_عمیق_محتوی و مضمون این حرکت هستیم.
👈 پرسش این است که #اصحاب_رسانه، اهل فرهنگ، اساتید حوزه و دانشگاه ما چه نسبتی با مضمون و محتوای اساسی گفتمان غدیر که بر معناگرایی، عدالتخواهی و برقراری وحدت اسلامی استوار بوده است، دارند؟
👈 آیا فرصت آن نرسیده که در مسیر این گفتمانِ آگاهی بخش، از قدرت و فرصتی که این گفتمان تولید میکند بهره ببریم؟
👈 چرا در تبیین، فهم و تعریف معنای ژرف گفتمان غدیر دانشگاهیان و دانشمندان به نحوی غیبت دارند؛ این در حالی است که آموزش و پرورش و دانشگاه، میتوانند با بهره مندی از توان علمی کارشناسان و متخصصان، در ترویج گفتمان و فرهنگ غدیر نقش بسزایی داشته باشند..
۹
👈 #غدیر واقعهای است که در تاریخ اسلام، مسیر و نقشه راه را برای آینده جهانیان تا قیامت ترسیم نموده است.
👈 این واقعه به دست مبارک حضرت خاتم الانبیاء محمد مصطفی (ص) و به دستور خداوند متعال انجام گرفت که پس از وفات پیامبر اسلام مسلمانان دچار گمراهی و کژراهی نشوند و از مسیر هدایت خارج نگردند.
👈 با انجام این مأموریت الهی توسط پیامبر (ص) و معرفی حضرت علی (ع) به عنوان جانشین و مولای مسلمانان، دین کامل و نعمت بر جهانیان تمام گشت و مسیر هدایت برای بشریت تا ابدیت روشن شد.
۱۰
👈 وقتی پیامبر در روز پنجشنبه، هجدهم ماه ذیحجه به غدیر خم رسیدند، جبرئیل بر حضرتش نازل شد و آیه 67 سوره مائده را در مورد نصب امیرالمومنین علی خواند:
«یا ایها الرسول، بلغ ما انزل الیک من ربک، فان لم تفعل فما بلغت رسالته و الله یعصمک من الناس...»
ای پیامبر! آنچه از سوی پروردگارت بر تو نازل شده ابلاغ کن، اگر انجام ندادی، رسالت او را ابلاغ نکردی و خداوند تو را از مردمان حفظ خواهد کرد.»
👈جالب است بدانید مرحوم علامه امینی در جلد اول کتاب «الغدیر» نام سی نفر از دانشمندان اهل سنت را آورده است که گفته اند:
این آیه در روز غدیرخم در مورد علی بن ابیطالب نازل شده، نشانی کتاب ها حتی شماره صفحه کتابی که از آن نقل شده در کتاب الغدیر نوشته شده است.
👈 دومین آیه، آیه سوم از سوره مبارکه مائده است.
پس از سخنان پیامبر هنوز مردم متفرق نشده بودند که جبرئیل نازل شد و این آیه را آورد:
«الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا»
امروز دین شما را کامل ساخته و نعمتم را بر شما تمام کردم و به این که دین شما دین اسلام باشد، راضی شدم...
در این مورد نیز توجه کنید، در همان کتاب «الغدیر» نام 16 نفر از دانشمندان اهل سنت با ذکر کتاب و اشاره به صفحه مورد نظر آمده است که همگی آن ها فرموده اند:
این آیه در روز غدیرخم بعد از نصب علی بن ابیطالب به وسیله رسول خدا نازل شده است.
(الغدیر،ج 1، ص230)
۱۱
👈 وقتی سخنان پیامبر تمام شد، مردی به نام «جابر بن نضر» یا بنا به گفته برخی به نام «حارث بن نعمان» حضور پیامبر آمده عرض کرد:
یا محمد! به ما دستور دادی، به یگانگی خداوند و پیامبری تو شهادت دهیم و از ما خواستی نماز و روزه، حج و زکات انجام دهیم، همه را پذیرفتیم.
ولی به این مقدار بسنده نکردی و امروز، پسر عمویت «علی» را بر ما گماردی و او را به همه ما ترجیح دادی و فرمودی:
«من کنت مولاه فعلی مولاه».
آیا آنچه گفتی از سوی خداوند بود یا خواست خودت؟
رسول خدا فرمودند: سوگند به آن خدایی که جز او معبودی نیست، آنچه گفتم به دستور خداوند بوده است.
آن مرد با ناراحتی پشت به رسول خدا نموده و رفت تا بر شترش سوار شود ولی در بین راه با خدا چنین مناجات کرد: بار خدایا اگر آنچه (محمد) می گوید حق است، فرمان بده از آسمان بر ما سنگ ببارد یا عذابی دردناک به سوی ما روانه ساز، این جمله را گفت، هنوز به شترش نرسیده بود که ناگاه سنگی از آسمان فرود آمد و سر او را نشانه گرفت، از مغز سر وارد بدنش شد و از پایین بیرون آمد و او را در جا کشت و به دنبال آن این آیات از سوره معارج نازل شد:
«سئل سائل بعذاب واقع، للکافرین لیس له دافع، من الله ذی المعارج»
(معارج، ص 103)
سائلی از خداوند بزرگ طلب عذاب کرد، عذابی که بلافاصله واقع شد و هیچ قدرتی آن عذاب را از کافران نمی تواند دفع کند.(الغدیر،ج1،ص 239)
۱۲