بسم الله الرحمن الرحیم باسلام خدمت همه دوستان گرامی با حکمت پنجم نهج البلاغه در خدمت بزرگواران هستیم

◀️حکمت پنجم نهج البلاغه الْعِلْمُ وِرَاثَةٌ كَرِيمَةٌ وَ الآْدَابُ حُلَلٌ مُجَدَّدَةٌ وَ الْفِكْرُ مِرْآةٌ صَافِيَةٌ؛ دانش، میراثی گرانبها و آداب، زیورهای همیشه تازه و اندیشه، آیینه ای شفاف است. 1

◀️مولا علی علیه السلام در این حکمت اخلاقی، سیاسی، اجتماعی به سه فضیلت والای انسانی اشاره نموده و چنان با تشابیه زیبا آنها را معرفی می فرماید که انسان، هرچه بیشتر به آنها ترغیب می شود؛ نخست #علم را میراثی گرانبها می نامد و به یقین علم مفید و با عمل است که میراث گرانبها خواهد بود، در بخش دوم #آداب را همچون زیورهایی می داند که علاوه بر زینت صاحبش، هرگز کهنه یا تکراری نمی شود و نهایتاً در بخش آخر #اندیشه را به آیینه شفاف تشبیه نموده زیرا آنگونه که صُور در آیینه نقش می بندد نتیجه امور نیز با تفکر در ذهن منقش می شود. 2

◀️بخش اول: الْعِلْمُ وِرَاثَةٌ كَرِيمَةٌ #العِلمُ: دانش #وِراثَةٌ: منتقل شدن مالى است به انسان از ديگرى بدون خريدن و نظير آن. #کَریمَةٌ: ارزشمند، گرانبها ◀️دانش در اسلام بطور کلی در دو مفهوم به کار رفته است: یکی را حقیقت و اصل دانش و دیگری را ظاهر و فرع آن می نامیم. 3

◀️از نظر اسلام، دانش حقیقت و جوهری دارد و ظاهر و پوسته ای. ◀️انواع دانش های رسمی، اعم از اسلامی و غیر اسلامی، پوسته ی دانش محسوب می شوند و حقیقت دانش و معرفت، چیز دیگری است. ◀️ارزش حقیقت دانش، مطلق و ارزش دانش های رسمی، مشروط است؛ شرط ارزشمند بودن دانش های رسمی این است که در خدمت انسان باشند و بدون جوهر دانش، دانش های رسمی نمی توانند در خدمت انسان قرار گیرند و چه بسا بر ضد انسان به کار گرفته شوند 4

◀️منظور از میراث گرانبهادر حکمت چیست؟ ◀️وقتی از میراث سخن به میان می آید، اغلب در ذهنمان، مال و ثروت تداعی می شود، اما باید دانست که میراث، تنها به مادیات محدود نیست ومیراثی نافع خواهد بود که وارثش را به سعادت و کامیابی رساند. ◀️ما نمیگوییم که ثروت یقینا فاقد این اصل است چنانچه کسانی بوده اند که از مال خود بهره ها برده اند و نام نیک از خود به یادگار گذاشته اند، ولیکن ماندگاری علم و سود همگانی آن به مراتب افزون تر از مال است. 5

◀️منظور از کریم بودن علم، بهره مندی افراد بی شمار از آن است و افزون بر بهره های معنوی بسیار که وارث، از علم به ارث رسیده می برد، برای خود ارث گذار(عالمان و دانشمندان ) هم مفید و نتیجه بخش خواهد بود؛ زیرا باقیات الصالحات محسوب می شود. ◀️پيامبر (ص) می فرمایند : هر گاه مؤمن بميرد و از او يك برگ باقى بماند كه بر آن علمى باشد، همان برگ روز رستاخيز پرده ميان او و آتش خواهد بود و خداوند در قبال هر حرفى كه بر آن برگ نوشته شده است، شهرى به او می بخشد كه هفت بار گسترده‏ تر از جهان است. 6

◀️دوستان گرامی ما همیشه گفتیم علم از مال بهتر است. در حقیقت نیز، علم، میراث ارزشمند است و منظور از ارث در این حکمت، ارث معنوی است؛ زیرا مال میراث گرانبها نیست و چه بهتر است از علم استفاده معنوی کرد تا استفاده مادی، روایات فراوان در مورد برتری علم بر مال وجود دارد از جمله: ◀️الْعِلْمُ‏ خَيْرٌ مِنَ‏ الْمَالِ‏ الْعِلْمُ يَحْرُسُكَ وَ أَنْتَ تَحْرِسُ الْمَالَ؛ دانش بهتر از مال است؛ زیرا علم نگهبان توست و مال را، تو باید نگهبان باشی.( نهج البلاغه، حکمت 147) ◀️الْمَالُ تَنْقُصُهُ النَّفَقَةُ وَ الْعِلْمُ يَزْكُو عَلَى الْإِنْفَاقِ وَ صَنِيعُ الْمَالِ يَزُولُ بِزَوَالِه‏؛ مال با بخشش کاستی می پذیرد؛ اما علم با بخشش فزونی می گیرد و مقام و شخصیتی که با مال بدست آمده است، با نابودی مال نابود می شود.( نهج البلاغه، حکمت 147) 7

◀️بخش دوم: الآْدَابُ حُلَلٌ مُجَدَّدَةٌ #الاداب: جمع (الأَدَب)، اخلاق، علم اخلاق، دانش و فرهنگ و به طور كلّى بر امتيازات، شايستگى و برازندگى شخص يا چيزى اطلاق میشود ✔️حُلَل: زیورها ✔️مُجَدَّدَة: همیشه تازه ◀️حفظ حد و اندازه هر چيزى و تجاوز ننمودن از آن را ادب‏ آن چيز گويند. ◀️برای مثال، زبان انسان بايد چيزى نگوید كه باعث خوارى و ذلت انسان شود؛ بنا براين اگر كسى فحش و ناسزا میگويد، چون زبان او، حدّ و مرز خود را رعايت نكرده، از ادب‏ زبان خارج شده است و می‏توان او را بی ‏ادب ناميد. 8

◀️آداب را می توان مجموعه ای از کارها دانست که شخص با عمل به آن یا خودداری از برخی از آنها نفس خود را تأدیب و تربیت می کند و رفتارهای اجتماعی اش طوری بروز می کند که عموم مردم آن را تحسین و تمجید می کنند و از صاحب آن به نیکی یاد می کنند، زیرا ادب، تمرين دادن نفس به ارزشهاى اخلاقى است‏. ◀️ شخص باادب در بندگی خداوند نیز سربلند است، ◀️امام علی علیه السلام می فرماید:« بِالْأَدَبِ‏ تُحْسِنُ خِدْمَةَ رَبِّكَ؛ به يارى فرهنگ و ادب‏ می‏توانى خدمت خدايت را پسنديده انجام دهى». مقصود امام علیه السلام در این حکمت والا، آداب شرعی و اخلاقی پسندیده است. 9

◀️آداب را می توان مجموعه ای از کارها دانست که شخص با عمل به آن یا خودداری از برخی از آنها نفس خود را تأدیب و تربیت می کند و رفتارهای اجتماعی اش طوری بروز می کند که عموم مردم آن را تحسین و تمجید می کنند و از صاحب آن به نیکی یاد می کنند، زیرا ادب، تمرين دادن نفس به ارزشهاى اخلاقى است‏. ◀️ شخص باادب در بندگی خداوند نیز سربلند است، ◀️امام علی علیه السلام می فرماید:« بِالْأَدَبِ‏ تُحْسِنُ خِدْمَةَ رَبِّكَ؛ به يارى فرهنگ و ادب‏ می‏توانى خدمت خدايت را پسنديده انجام دهى». مقصود امام علیه السلام در این حکمت والا، آداب شرعی و اخلاقی پسندیده است. 10

◀️دوستان توجه داشته باشند که ادب و تربیت نیکو از جایگاه مهمی درعرصه های زندگی برخوردار است، به طوری که علاوه بر زندگی مسالمت آمیز و پسندیده، در سایه آن، شخص باادب محبوب دل ها قرار می گیرد ◀️امام علی علیه السلام می فرماید: «لَا عَقْلَ‏ لِمَنْ‏ لَا أَدَبَ‏ لَهُ‏؛ هرکس ادب ندارد، دین ندارد». 11