آیات ۹ تا ۱۱ دخان
«بَلْ هُمْ فِی شَکٍّ یَلْعَبُونَ * #فَارْتَقِبْ یَوْمَ تَأْتِی السَّماءُ #بِدُخانٍ مُبِینٍ * یَغْشَی النَّاسَ هذا عَذابٌ أَلِیمٌ»
(کافران این را باور ندارند،) بلکه آنان در شکی (عمیق و پیوسته با حقایق) بازی میکنند* پس منتظر روزی باش که آسمان #دود، نمایانی را با خود می آورد* (دودی که) همه مردم را فرا می‌گیرد؛ این است عذاب دردناک.
آیات ۱۲و۱۳ دخان
«رَبَّنَا اکْشِفْ عَنَّا الْعَذابَ إِنَّا مُؤْمِنُونَ * أَنَّی لَهُمُ الذِّکْری وَ قَدْ جاءَهُمْ #رَسُولٌ_مُبِینٌ»
(مردم می گویند) پروردگارا این عذاب را از ما دفع کن، ما ایمان می‌آوریم* این بیداری برای آنان چه سود؟ در حالی که پیامبری روشنگر به سراغشان آمد. (ولی اعتنا نکردند)»
______________________________
▪فارتقب: رقبه: حفظ و انتظار. در آيه معناى دوم مراد است
این تعبیر تهدیدی برای کافران و نوعی دلداری به پیامبر صلّی اللَّه علیه و آله است.
▪دخان: دود. اين كلمه فقط دو بار در قرآن مجيد آمده است، فصلت/ 11 دخان/ 10.
👈شک باید زمینۀ بررسی و مقدّمه تحقیق و یقین باشد؛ نه بستر غفلت و بطالت. شک پایدار مورد انتقاد و توبیخ است. «فِی شَکٍّ یَلْعَبُونَ»
👈 در دلائل توحید ابهام و پیچیدگی نیست و ریشۀ #شک_کافران، #لجاجتی است که در درون خود آنان است. «بَلْ هُمْ فِی شَکٍّ یَلْعَبُونَ»
❌ منکران وحی، منطق و برهانی ندارند و تلاش و زندگی آنان حرکتی بازیگرانه است. «فِی شَکٍّ یَلْعَبُونَ»
👈 بعد از استدلال نوبت تهدید است. «رَبِّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ... فَارْتَقِبْ»
👈 آسمان‌ها در آینده به صورت دود و گاز خواهد شد. «تَأْتِی السَّماءُ بِدُخانٍ»
💠گرچه بعضی ظهور دود را کنایه از قحطی و بدبختی در دنیا گرفته‌اند، ولی ظاهراً مراد از دود همان دودی است که در آستانه قیامت یا خود قیامت پیدا می‌شود.
❌ آنان که دین را به بازی گرفته‌اند، روزی از غفلت و تردید بیرون آمده و به التماس خواهند افتاد. «یَلْعَبُونَ ... رَبَّنَا اکْشِفْ»
❌ توبه به هنگام دیدن عذاب اثری ندارد. «رَبَّنَا ... أَنَّی لَهُمُ الذِّکْری»
👈 قهر خداوند پس از اتمام حجّت است. «هذا عَذابٌ أَلِیمٌ ... وَ قَدْ جاءَهُمْ رَسُولٌ»
✅ هم کتاب خدا روشنگر است، «وَ الْکِتابِ الْمُبِینِ» هم رسول او. «رَسُولٌ مُبِینٌ»
🔰صفحه ۴۹۷ سوره دخان🔰
19 - و این که بر خدا گردنکشی نکنید که من برای شما حجتی آشکار آورده‌ام
20 - و همانا من به پروردگار خود و پروردگار شما پناه می‌برم از این که سنگسارم کنید
21 - و اگر به من ایمان نمی‌آورید، پس از من کناره گیرید
22 - پس پروردگار خود را بخواند که: اینها مردمی گناهکارند
23 - پس [گفتیم:] بندگان مرا شبانه حرکت بده، که شما مورد تعقیب خواهید بود
24 - و دریا را آرام پشت سر بگذار که آنها سپاهی غرق شدنی هستند
25 - چه بسیار باغ‌ها و چشمه‌سارانی که بر جای گذاشتند،
26 - و کشتزارها و جایگاه‌های نیکو،
27 - و نعمتی که در آن شادکام بودند
28 - آری این گونه بود، و ما [همه] آنها را به قومی دیگر میراث دادیم
29 - آن‌گاه نه آسمان به حال آنها گریست و نه زمین، و نه مهلتی به آنها داده شد
30 - و به راستی فرزندان اسرائیل را از عذاب خفت‌بار نجات دادیم
31 - از [ظلم] فرعون که او برتری جویی از اسرافکاران بود
32 - و همانا آنها را از روی علم بر مردم جهان برگزیدیم
33 - و آنها را از آیات و معجزات چیزی عطا کردیم که در آن امتحانی آشکار بود
34 - البته این [کافران] حتما خواهند گفت:
35 - پایان کار جز همین مرگ نخستین نیست و ما زنده شدنی نیستیم
36 - پس پدران ما را باز آورید اگر راست می‌گویید
37 - آیا ایشان بهترند یا قوم «تبع» و کسانی که پیش از آنها بودند! آنها را نابود کردیم، [زیرا] آنان مجرم بودند
38 - و ما آسمان‌ها و زمین و آنچه را که میان آن دو است به بازی نیافریدیم
39 - ما آنها را جز به حق نیافریدیم، ولی بیشترشان نمی‌دانند.
🔰صفحه ۴۹۷ سوره دخان🔰
آیات۲۳ تا ۲۸ دخان
*#فَأَسْرِ بِعِبادِی #لَیْلاً إِنَّکُمْ مُتَّبَعُونَ
* وَ اتْرُکِ الْبَحْرَ #رَهْواً إِنَّهُمْ جُنْدٌ مُغْرَقُونَ
* کَمْ تَرَکُوا مِنْ جَنَّاتٍ وَ عُیُونٍ
* وَ زُرُوعٍ وَ مَقامٍ کَرِیمٍ
* وَ نَعْمَةٍ کانُوا فِیها فاکِهِینَ
* کَذلِکَ وَ أَوْرَثْناها قَوْماً آخَرِینَ
پس (به او گفتیم:) بندگان مرا شبانه کوچ بده، زیرا که شما تحت تعقیب (فرعونیان) هستید* و دریا را آرام پشت سر بگذار (و توقّع نداشته باش که بعد از عبور شما آب‌ها روی هم ریخته شود، آن‌گاه که لشکر فرعون وارد شود، آب‌ها روی هم ریخته خواهد شد). زیرا آنان غرق شدگانند* چه بسیار از باغ‌ها و چشمه‌ها * کشت‌ها و جایگاه‌های عالی * و نعمتهایی که در آنها کامیاب بودند به جا گذاشتند (و رفتند)* و ما این‌گونه (همه را از آنان گرفتیم و) آنها را به قوم دیگر به میراث دادیم.»
__________________________
▪«اسر» از «اسراء» به معنای کوچ دادن در شب است.
▪«رهو» به معنای راه باز و آرام و گسترده است.
▪ «فاکِهِینَ» از «فاکهة» به معنای بهره‌گیری از میوه، یا از «فکاهه» به معنای مسرور بودن است.
👈 برخی دعاها، فوری مستجاب می‌شود. «فَدَعا ... فَأَسْرِ» (حرف «ف» نشانۀ سرعت است)
👈 دعا باید همراه با تلاش باشد. «فَدَعا ... فَأَسْرِ»
👈فرار شبانه بنی‌اسرائیل به رهبری موسی نوعی کودتای بی صدا بود که فرعون تحمّل آن را نداشت و لشگری به تعقیب آنان فرستاد. «إِنَّکُمْ مُتَّبَعُونَ»
✅از سرزمین کفری که نمی‌توانید به اهداف خود برسید، هجرت کنید. «فَأَسْرِ»
👈خداوند به یاران خود اطمینان و آرامش می‌دهد. «وَ اتْرُکِ الْبَحْرَ رَهْواً»
👈هر راه بازی نشانۀ لطف الهی نیست؛ خداوند راه دریا را باز گذاشت تا فرعونیان وارد شوند و غرق شوند. «وَ اتْرُکِ الْبَحْرَ ... إِنَّهُمْ جُنْدٌ مُغْرَقُونَ»
👈در بسیج فرعون علیه موسی، ثروتمندان که صاحب باغ‌ها و خانه‌های مجلل بودند نیز حضور داشتند. «کَمْ تَرَکُوا مِنْ جَنَّاتٍ وَ عُیُونٍ»
❌ امکانات مادی در برابر قهر خداوند، نجات‌‌بخش نیست. «کَمْ تَرَکُوا»
✅سنّت خداوند، انقراض و هلاکت اقوام ستمگر و روی کار آمدن قومی دیگر است. «کَذلِکَ وَ أَوْرَثْناها»
👈کامیابیهای دنیا زود گذر است. «کَمْ تَرَکُوا ... نَعْمَةٍ کانُوا فِیها فاکِهِینَ»
❌غرق شدن در عیّاشی، انسان را در صف مخالفان حقّ قرار می‌دهد. «کانُوا فِیها فاکِهِینَ»
❌ثروت، مایۀ سعادت نیست، بلکه گاهی مایۀ هلاکت است. «جَنَّاتٍ وَ عُیُونٍ وَ زُرُوعٍ ... أَوْرَثْناها قَوْماً آخَرِینَ»
آیات ۳۸ و ۳۹ دخان
*وَ ما خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما لاعِبِینَ
* ما خَلَقْناهُما إِلاَّ بِالْحَقِّ وَ لکِنَّ أَکْثَرَهُمْ لا یَعْلَمُونَ
و ما آسمان ها و زمین و آنچه را بین آنهاست به بازی نیافریدیم. ما جز بر اساس حقّ آسمان و زمین را نیافریدیم، ولی اکثر مشرکان نمی‌دانند.»
_________________________
▪«لعب» به کار بی‌هدف، بی‌برنامه و بی‌نتیجه میگویند، درست مثل بازیهای کودکانه.
💠این دو آیه به منزلۀ مقدّمه‌ای برای آیات بعد در مورد قیامت است، گویا اشاره به این دارد که اگر قیامت نباشد، آفرینش بی‌هدف است، زیرا هستی برای بشر آفریده شد و اگر بشر با مرگ پوچ شود، هستی نیز پوچ و بیهوده، لذا می‌فرماید: ما آسمان‌ها و زمین را بی‌هدف نیافریدیم، بلکه هدفی بر حقّ داشتیم.
✅ هستی هدفدار است، پس ما نباید بی‌هدف باشیم. «وَ ما خَلَقْنَا ... لاعِبِینَ»
👈 در دلائل توحید ابهام و پیچیدگی نیست و ریشۀ شک کافران، لجاجتی است که در درون خود آنان است. «بَلْ هُمْ فِی شَکٍّ یَلْعَبُونَ»
✅علم واقعی، پی‌بردن به حقانیّت و حکمت کارهای الهی است. «إِلَّا بِالْحَقِّ ... لا یَعْلَمُونَ»