آیه ۳ مجادله
وَ الَّذِینَ یُظاهِرُونَ مِنْ نِسائِهِمْ ثُمَّ #یَعُودُونَ لِما قالُوا #فَتَحْرِیرُ #رَقَبَةٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَتَمَاسَّا ذلِکُمْ تُوعَظُونَ بِهِ وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ
و کسانی که نسبت به همسران خود ظهار میکنند، سپس از آنچه گفتهاند (پشیمان شده) و برمیگردند، کفاره آن قبل از آنکه با هم تماس گیرند، آزاد کردن برده است. این (دستوری) است که به آن پند داده میشوید و خداوند به آنچه عمل میکنید، به خوبی آگاه است.
_____________________________
💠در قرآن، آزاد کردن برده، به عنوان کفاره برای قتل خطایی، (نسا،۹۲) سوگند نابهجا (مائده،۸۹) و ظهار در نظر گرفته شده است.
❌در دوران جاهلی، مردان به زنان ظلم میکردند. «یُظاهِرُونَ مِنْ نِسائِهِمْ»
❌هر سخن و کلامی را نمیتوان به همسر گفت. بعضی کلمات #کفارۀ_سنگین دارد. «لِما قالُوا فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ» در مقابل گفتار خود نیز مسئولیّت داریم.
❌ظلم به همسر تاوان دارد. «فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ»
👈 اسلام بنبست ندارد و هر کس میتواند به مسیر درست بازگردد. «یَعُودُونَ»
✅ اسلام برای حفظ نظام خانواده، جریمههایی را وضع کرده است. «فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ»
✅جریمه، نقش پیشگیری داشته و راهی برای کنترل جرم است.
👈اسلام از هر فرصتی برای آزادی بردگان استفاده میکند. «فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ»
👈در پرداخت جرایم، حیله و فرارنباید باشد که خداوند ناظر است. «وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ»
آیه ۴ مجادله
فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیامُ شَهْرَیْنِ مُتَتابِعَیْنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَتَمَاسَّا فَمَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ فَإِطْعامُ سِتِّینَ مِسْکِیناً ذلِکَ لِتُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تِلْکَ #حُدُودُ_اللَّهِ وَ لِلْکافِرِینَ عَذابٌ أَلِیمٌ
پس کسی که (بردهای برای آزاد کردن) نیافت، باید قبل از آمیزش با همسر، دو ماه پیدرپی روزه بگیرد و کسی که نمیتواند باید شصت مسکین را طعام دهد. این برای آن است که به خدا و رسولش #ایمان_آورید و این #قوانین_الهی است و برای کافران (که اهل عمل به احکام الهی نیستند)، عذابی دردناک است.
__________________________
👈کسیکه بردهای برای آزاد کردن نیافت، باید دو ماه پیدرپی روزه بگیرد. بر اساس روایات، اگر کسی ۳۱ روز آن را پشت سر هم روزه گرفت، میتواند باقی روزهها را به صورت متفرقه بگیرد. و این خود تسهیلی است که از طریق اهل بیت وارد شده است.
❌تکرار جمله «قَبْلِ أَنْ یَتَمَاسَّا» در این دو آیه، نشان آن است که قبل از پرداخت جریمه، تماس با همسر ممنوع است.
✅جرائم اسلامی، انواع برکات را برای جامعه در بر دارد: بردگان را آزاد میسازد. «فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ» با روزه گرفتن، افراد را صبور و مقاوم میکند. «فَصِیامُ شَهْرَیْنِ مُتَتابِعَیْنِ» با اطعام، گرسنگان را سیر میکند. «فَإِطْعامُ سِتِّینَ مِسْکِیناً»
✅در مجازات و جرایم الهی، از اموال یا توان بدنی شما کاسته میشود ولی در عوض به ایمانتان افزوده میشود. «فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ ... فَصِیامُ شَهْرَیْنِ ... فَإِطْعامُ سِتِّینَ ... ذلِکَ لِتُؤْمِنُوا»
👈 احکام الهی تخفیفبردار هست؛ ولی تعطیلبردار نیست. «فَمَنْ لَمْ یَجِدْ ... فَمَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ ...»
❌ عمل نکردن به حدود الهی و بیاعتنایی به آن، کفر است. «تِلْکَ حُدُودُ اللَّهِ وَ لِلْکافِرِینَ»
💠سوره مجادله با یک مسئله به ظاهر فرع فقهی شروع می شود و شکایت بانوی محترمه ای است که محضر رسول خدا آمده و شکایت کرده از یک داستانی که در زندگی او پیش آمده و آن مسئله ظهار است.در دوره جاهلیت در پیوند خانوادگی و زناشویی یک روابط خاصی بوده که یکی از فروعش همین مسئله ظهار بوده که در جاهلیت مرسوم بوده همسر خودشان را تشبیه به مادر می کردند و دیگر برای همیشه این همسر برای آنها حرام می شد. قرآن می فرماید«قَدْ سَمِعَ اللَّهُ قَوْلَ الَّتی تُجادِلُک فی زَوْجِها وَ تَشْتَکی إِلَی اللَّهِ وَ اللَّهُ یسْمَعُ تَحاوُرَکما إِنَّ اللَّهَ سَمیعٌ بَصیر»(مجادله/۱)؛یعنی خدای متعال قول آن کسی را که خدمت شما آمده و مجادله می کند و در باب داستانی که برای او و همسرش پیش آمده؛را شنید.
👈مجادله یعنی گفتگو و اینکه چیزی بگویی و بشنوی و دوباره رد و بدل بشود.
حضرت در مقابل این شکایت ظاهراً سکوت کردند تا آیه نازل شد و خدای متعال برخورد کرد با این حکم جاهلی واین حکم را الغا کرد؛خدای متعال می فرماید: این سنت غلطی است؛ ومادر آن کسی است که انسان را به دنیا آورده و با تشبیه و استعاره واز این حرفها نمی شود مادر درست کرد. و این حد، حد جاهلی است و باطل شده اگر کسی هم بعد از این چنین کاری کرد خدای متعال یک کفاره های سخت برای او در نظر گرفته است.
سپس خداوند میفرماید:«وَ تِلْک حُدُودُ اللَّهِ وَ لِلْکافرین #عَذابٌ_أَلیم»(مجادله/4)؛یعنی این ها حدود خدا هستند
🤔#حدود_الله یعنی چه؟
خیلی ها تلقی کردند این شرایعی که اسلام دارد بخصوص در مورد روابط اجتماعی وخانوادگی و امثال اینها، مناسبات دوران خاص جزیره العرب است و برای یک شرایط خاص اجتماعی است و نمی شود اینها را به تاریخ تسری داد و سرایت به کل جوامع و تاریخ ندارد.قرآن به شدت با این برخورد می کند و می فرماید که این حد خداست.
💠داستان این است که در سوره مجادله ظاهر امر در مورد یک حکم فقهی است امّا به بحث #مسئله_محاده یعنی #شکستن_حدود_خدا و #محادین کشیده می شود که در ادامه از دوگانه #حزب_الله و #حزب_الشیطان سخن می گوید.
❌ محاده با خدا یعنی دعوا بر سر حدودی که خدای متعال معین کرده است.
👈#حدود_الله صرفاً یک قانون اعتباری و قراردادی نیست بلکه مرزهای خداپرستی و مرزهای توحید و مرزهای جریان الوهیت اوست.
❌#محادین کسانی هستند که در تمام امور در مقابل حکم و حدود الهی حکم خود را قرار داده و با خدا مقابله میکنند و در واقع میخواهند نظام و جریان الوهیت درعالم را برای خود قائل باشند.!
و این اصلاً بحث حقوقی نیست بلکه بحث #تکوینی است!وتکویناً خدای متعال به ما اختیار داده، که یا #بندگی را انتخاب می کنیم یا #کفر را انتخاب می کنیم!
یک عده ای تعدی از حدود می کنند واز این حد خارج می شوند و یک جور دیگر زندگی و تجارت می کنند ودر یک چارچوب دیگری معامله می کنند و قرارداد می بندند.یک عده ای هم هستند که محاده می کنند یعنی مقابل حد خدا حد می گذارند؛در حالی که خدای متعال چارچوب معین کرده و حدود الوهیت است،اما یک حد دیگری می گذارند این معنایش این است یک اله دیگری را حاکم می کند،یک دین دیگری را حاکم می کند. محادین یعنی آنهایی که در حدود الهی با خدای متعال درگیر هستند.و در مقابل دین خدا دین می گذارد و مقابل شرایع خدا شرایع می گذارد.خدای متعال فرموده اینطوری زندگی کنید قواعد اکل و شرب و ازدواج وصلح و جنگ واشتغال و این قواعدی که گذاشته این طوری باشد،اینطوری درس بخوانید اینطوری بخوابید اینطوری ازدواج کنید اینطوری جنگ کنید اینطوری صلح کنید؛ اما مقابل اینها می آید در جامعه بشری ریل گذاری می کند و بعد کم کم می بینید همه حدود الهی را تغییر می دهد یک مرزهای دیگری را برای زندگی می گذارد و همه مرزها را زیرپا می گذارد. محادین کارشان این است و کارشان به جایی می رسد که در همه حدود با خدای متعال دعوا می کنند.
👈در سوره طلاق باز بحث از احکام روابط خانوادگی است و آنجا هم می فرماید«تِلْک #حُدُودُ_اللَّه...
👈 در سوره بقره در آیه۲۲۹هم از روابط خانوادگی و نحوه جدا شدن دو نفر که داستان طلاق است،بحث می کند و می فرماید«تِلْک #حُدُودُ_اللَّهِ فَلا تَعْتَدُوها و مَنْ یتَعَدَّحُدُودَ اللَّهِ فَأُولئِک هُمُ الظَّالِمُون»اینها #حدود_الهی است
💠آری! جدا شدن از حدود الهی مبدأ یک نوع رنج و عذاب برای انسان و جامعه می شود.
مثل همین داستانی که پیش آمده و کار به شکایت و شکوا و مجادله و محاوره با حضرت کشیده و خدای متعال هم آن حد جاهلی را الغاء کردند و یک حد دیگری گذاشتند و میفرمایند تلک حدود الله؛ یعنی این حد خداست واینطور نیست که یک حکمی است که یک کسی کرده یا اقتضاء مناسبات اجتماعی دوره فلان در جزیره العرب است بلکه حدود الله است وجامعه یا انسان هایی که کفر بورزند و بپوشانند و از این حدود چشم پوشی کنند و جلوی تحقق این حدود را بگیرند مبتلا به #عذاب_الیم می شوند.
#استاد_میرباقری