آیات ۵ -۶ منافقون
*وَ إِذا قِیلَ لَهُمْ تَعالَوْا یَسْتَغْفِرْ لَکُمْ رَسُولُ اللَّهِ لَوَّوْا رُؤُسَهُمْ وَ رَأَیْتَهُمْ یَصُدُّونَ وَ هُمْ مُسْتَکْبِرُونَ
* سَواءٌ عَلَیْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ لَنْ یَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفاسِقِینَ
و هرگاه به آنان گفته شود: بیایید تا رسول خدا برای شما طلب مغفرت کند، (از روی انکار و تکبر و تمسخر) سرهای خود را بر می گردانند و آنان را می بینی که از سر #استکبار، (#مردم_را_از_گرایش_به_حق) #باز_می دارند. برای آنان تفاوتی ندارد که برایشان استغفار کنی یا استغفار نکنی، هرگز خداوند آنان را نمی بخشد، زیرا که خداوند گروه #فاسق را هدایت نمی کند
___________________________
▪«تَعالَوْا» از ریشه «علوّ» به معنای دعوت به آمدن به سوی بلندی و رشد است.
«لَوَّوْا»، از ریشه «لی» به معنای تابیدن طناب و در مورد سرتابیدن از حق به کار می رود.
❌بالاترین بد بختی آنست که انسان هم خودش را محروم کند: «لَوَّوْا رُؤُسَهُمْ»
هم دیگران را محروم نماید: «یَصُدُّونَ»
به خصوص اگر این کارها آگاهانه باشد. «وَ هُمْ مُسْتَکْبِرُونَ»
💠مشابه آیه ۶ را در آیۀ ۸۰ سوره توبه نیز می خوانیم: «اسْتَغْفِرْ لَهُمْ أَوْ لا تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ إِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِینَ مَرَّةً فَلَنْ یَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ» اگر برای منافقانی که به مؤمنان نیش می زنند، هفتاد بار هم استغفار کنی، (تا وقتی که دست از نفاقشان برندارند) هرگز خداوند آنان را نمی بخشد.
✅ اجابت دعوت اولیای الهی، مایه علوّ و رشد است. «تَعالَوْا»
👈دعای اولیای خدا در مورد بخشش گنهکاران، مستجاب است. «یَسْتَغْفِرْ لَکُمْ»
❌ کسی که دعوتِ حق را نمیپذیرد، حتی دعای پیامبر دربارۀ او کارساز نیست. «تَعالَوْا ... لَوَّوْا رُؤُسَهُمْ ... سَواءٌ عَلَیْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ ...»
❌تکبّر و استکبار، انسان را از رحمت بی پایان الهی محروم میٰسازد. «هُمْ مُسْتَکْبِرُونَ ... لَنْ یَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ»
👈 هدایت و ضلالت به دست خداوند است، ولی او کسی را از هدایت محروم میکند که به دنبال فسق و گناه باشد. «إِنَّ اللَّهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفاسِقِینَ»
آیه ۷ منافقون
هُمُ الَّذِینَ یَقُولُونَ لا تُنْفِقُوا عَلی مَنْ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ حَتَّی یَنْفَضُّوا وَ لِلَّهِ خَزائِنُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ لکِنَّ الْمُنافِقِینَ لا یَفْقَهُونَ
آنان همان کسانی هستند که می گویند: بر کسانیکه نزد رسول خدا هستند، #انفاق_نکنید تا پراکنده شوند؛ در حالی که خزانههای آسمانها و زمین برای خداوند است ولی #منافقان_نمیفهمند.
___________________________
▪«خَزائِنُ» جمع «خزینة» به معنای گنجینه است.
❌از شیوه های برخورد دشمن، محاصره اقتصادی و در تنگنا قرار دادن مؤمنان است. چنانکه منافقان به یکدیگر می گفتند: به یاران پیامبر کمک نکنید تا از دور او پراکنده شوند.
👈معاویه نیز در بخشنامه ای دستور داد یاران علی علیهالسّلام را از بیت المال محروم کنند. «انظروا من قامت علیه البینة انه یحب علیا و اهل بیته فامحوه من الدیوان و اسقطوا عطائه و رزقه» (شرح نهجالبلاغه ابن ابی الحدید، ج ۱۱، ص ۴۴) همان گونه که در کربلا نیز آب را بر یاران امام حسین بستند و امروزه ابرقدرت ها برای به تسلیم کشاندن کشورها از فشار محاصره اقتصادی استفاده میکنند.
⚠️ یکی از راههای دشمن برای شکستن مکتب و رهبر، پراکنده کردن پیروان است. «لا تُنْفِقُوا ... حَتَّی یَنْفَضُّوا»
👈افراد مادّی تحلیل مادّی دارند و فکر میکنند مردم برای دنیا دور پیامبر جمع شدهاند، لذا میگویند: کمک نکنید تا پراکنده شوند. «لا تُنْفِقُوا ... حَتَّی یَنْفَضُّوا ...»
⚠️ مؤمنان نباید در تنگناها، چشم امیدی به کمکهای منافقان و مخالفان داشته باشند، بلکه باید توکّل آنان به خداوند و گنجینههای او باشد. «لا تُنْفِقُوا ... لِلَّهِ خَزائِنُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ»
❌فهم منافقان، بر اساس محاسبات ظاهری است و عمق ندارد. «لکِنَّ الْمُنافِقِینَ لا یَفْقَهُونَ»
آیه ۸ منافقون
یَقُولُونَ لَئِنْ رَجَعْنا إِلَی الْمَدینَةِ لَیُخْرِجَنَّ الْأَعَزُّ مِنْهَا الْأَذَلَّ وَ #لِلَّهِ_الْعِزَّةُ_وَ_لِرَسُولِهِ_وَ_لِلْمُؤْمِنینَ وَ لکِنَّ #الْمُنافِقینَ_لا یَعْلَمُونَ
«میگویند: «اگر (از این سفر جنگی) به مدینه بازگردیم، عزیزترین افراد، ذلیلترین مردم را بیرون خواهد کرد»،
در حالی که #عزّت_و_اقتدار_مخصوص_خدا_و_پیامبرش_و_مؤمنان_است، ولی #منافقان_نمیدانند.
_____________________________
📜در تفاسیر، برای آیات پنجم تا هشتم سورۀ منافقون، شأن نزول مفصّلی آمده است که آن را به طور خلاصه نقل میکنیم: بعد از جنگ بنیالمصطلق که در سال ششم هجری اتّفاق افتاد، هنگام بازگشت به مدینه، میان دو نفر از مسلمانان که یکی از مهاجران و دیگری از انصار بود، بر سر آب گیری از چاه نزاع شد و هر یک برای غلبه بر دیگری از دوستان خود کمک خواست. عبداللّه بن ابَی که سر کرده منافقان بود به کمک مرد انصاری شتافت و گفت: ما مهاجران را مسکن و مال دادیم، ولی حالا در برابر ما میایستند. اگر به مدینه برگردیم، عزیزان، ذلیل ها را بیرون خواهند کرد.
زید بن ارقم که جوانی نورسته بود، این گفته را به پیامبر گزارش داد. حضرت، عبداللّه بن ابَی را احضار کرد ولی او انکار نمود. انصار گفتند: چرا به خاطر گزارش یک نوجوان، بزرگ ما، عبداللّه توبیخ شود؟
پیامبر فرمان حرکت داد و اجازه دستور استراحت نداد تا مردم فرصت و فراغتی برای ادامه حرفها نداشته باشند، هنگامی که به مدینه رسیدند فرزند عبداللّه بن ابَیّ که از مؤمنان واقعی بود، راه را بر پدر بست و گفت: آیا تو عزیزترین مدینهای و می خواهی پیامبر را خارج کنی؟ هرگز نمی گذارم وارد شوی، مگر آنکه پیامبر اکرم اجازه دهد.
مسئله را به پیامبر گزارش دادند و حضرت اجازه ورود او را به مدینه داد، عبداللّه که خود را عزیز می پنداشت، ذلیل شد و از شدت خجالت در خانه ماند تا آنکه مرد و هرگاه به او گفته می شد بیا نزد پیامبر برویم و عذرخواهی کن، او سرپیچی می کرد.
❌ منافقین همان مردم بد خواهی هستند که میگویند بر اصحاب پیغمبر انفاق نکنید تا یارانش از اطراف او پراکنده شوند در صورتیکه گنجهای آسمان و زمین از برای خـــداوند است لکن منافقین درک نمیکنند.
❌میگویند اگر به مدینه باز گردیم همانا عزیزترین مردم که مقصود خود آنهاست ذلیلترین آنها را از شهر مدینه بیرون کنند یعنی مسلمانان را اخراج نمایند و حال آنکه عزت مخصوص خـــداوند و رسول و مومنین است ولی منافقین نمی دانند.
💐ازامام صادق (ع) روایت شده فرمود: خـــداوند امور مومن را دست خود گرفته و هرگز نمیخواهد که او ذلیل و خوار باشد, آیا نمیشنوی قول خــداوند را که میفرماید: {وَ لِلَّهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ} پس مومن عزیز است و ذلیل نمیباشد. مومن سخت تر است از کوه چه کوه بوسیله آلتی و اسبابی تراشیده میشود ولی دین مومن به هیچ چیزی متزلزل و ناقص نشود .
❌ منافقان، در صدد براندازی حکومت اسلامی هستند. «لَیُخْرِجَنَّ الْأَعَزُّ مِنْهَا الْأَذَلَّ»
👈منافقان، خود را عزیز و پیامبر و مؤمنان را ذلیل میدانند. «لَیُخْرِجَنَّ الْأَعَزُّ مِنْهَا الْأَذَلَّ»
✅خداوند، پیروزی و عزّت مؤمنان را به شرط مؤمن ماندن تضمین کرده است. «وَ لِلَّهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ ...»
✅عزّت، در انحصار خدا، پیامبر و مؤمنان است. «وَ لِلَّهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنِینَ»
👈 منافقان از شناخت حقایق عاجزند. نه قدرت درک این مطلب را دارند که خداوند در برابر تحریم اقتصادی، مؤمنان را روزی میدهد: «لا یَفْقَهُونَ» و نه اینکه عزّت حقیقی از آنِ اهل ایمان است. «لا یَعْلَمُونَ»