آیه ۱ حجرات
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ
یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ
به نام خداوند بخشندۀ مهربان
ای کسانی که ایمان آوردهاید! (در هیچ کاری) بر (حکم) خدا و پیامبر او پیشی نگیرید و از خداوند پروا کنید، که خداوند شنوا و دانا است.
_________________________
💠سه سورۀ مائده، حجرات و ممتحنه که دربارۀ مسائل حکومتی و اجتماعی است، با جملۀ «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا» شروع شده است.
در آغاز سورۀ مائده میخوانیم: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ» ای کسانی که ایمان آوردهاید! به پیمان های خود وفادار باشید و در سورۀ ممتحنه میخوانیم: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا عَدُوِّی وَ عَدُوَّکُمْ أَوْلِیاءَ» ای کسانی که ایمان آوردهاید! دشمن من و دشمن خود را سرپرست خود قرار ندهید و در این سوره میخوانیم: ای کسانی که ایمان آوردهاید! بر حکم خدا و رسول پیشی نگیرید.
💠این آیه می خواهد مؤمنان را همچون فرشتگان تربیت کند، زیرا قرآن دربارۀ آنها میفرماید: در سخن بر خدا سبقت نمیگیرند و تنها طبق دستور او عمل میکنند. «لا یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ» (انبیا،۲۷)
👈خداوند از تقدّم بر رهبر جامعه اسلامی به شدّت نهی نموده است، زیرا کسی که در کارهایش از خدا و پیامبر پیشی میگیرد، در مدیریّت نظام اسلامی خلل وارد کرده و جامعه را به هرج و مرج میکشاند و در حقیقت نظام قانونگذاری را بازیچه تمایلات خود قرار میدهد.
✅از آنجا که فرمان پیش نیفتادن از خدا و رسول، فرمان ادب است، خود این آیه نیز مخاطب را با ادب ویژه صدا میزند. «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا ...»
❌ حرام کردنِ حلال خداوند و یا حلال کردن حرامها، نوعی پیشی گرفتن بر خدا و رسول است. « لا تُقَدِّمُوا ...»
❌هرگونه بدعت و جعل قانون در برابر قانون الهی ممنوع است. « لا تُقَدِّمُوا ...»
👈سرچشمۀ قانون و رفتار ما باید قرآن و سنّت پیامبر صلّی الله علیه و آله باشد. «لا تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ»
✅حکم رسول، حکم خداست و بیاحترامی به او بیاحترامی به خداست. «لا تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ»
❌ پیشی گرفتن از خدا و رسول، بیتقوایی است. « لا تُقَدِّمُوا ... وَ اتَّقُوا»
❌کسانی که به خاطر سلیقههای شخصی یا آداب اجتماعی، بر خدا و رسولش پیشی میگیرند، از ایمان و تقوا دور شدهاند. « لا تُقَدِّمُوا ... وَ اتَّقُوا»
👈 ایمان به حضور و آگاهی خداوند، زمینۀ پرهیز و خداترسی میگردد. «وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ»
🔴کاسه های داغ تر از آش!!
در تاریخ همواره کسانی بوده اند که از پیامبران جلوتر افتاده و به اصطلاح امروز کاسه داغتر از آش می شدند؛ قرآن کریم به این عده هشدار داده است که:
یَآ أَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تُقَدِّمُواْ بَیْنَ یَدَىِ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَاتَّقُواْ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ
اى كسانى كه ایمان آوردهاید! (در هیچ كارى) بر (حكم) خدا و پیامبر او پیشى نگیرید و از خداوند پروا كنید، كه خداوند شنوا و دانا است.
💠اینک به چند نمونه تاریخى از پیشى گرفتن بر پیامبر كه در تفاسیر و روایات آمده، توجّه كنیم:
1- در عید قربان، گروهى قبل از پیامبر صلى الله علیه وآله قربانى كردند، به آنان گفته شد: «لاتقدّموا بین یدى اللَّه و رسوله»
2- پیامبر اسلام صلى الله علیه وآله گروهى را براى تبلیغ نزد كفّار فرستاد. كفّار نمایندگان پیامبر را كشتند و تنها سه نفر توانستند فرار كنند. این سه نفر در مسیر بازگشت دو نفر از كفّار قبیلهى بنىعامر را به انتقام كشته شدن دوستان خود كشتند، در حالى كه آن دو نفر بىتقصیر بودند. قرآن آنان را به خاطر این عمل خودسرانه توبیخ كرد كه چرا بدون دستور پیامبر دست به این عمل زدید؟«لاتقدّموا بین یدى اللَّه و رسوله»
3- قوم بنىتمیم از پیامبر صلى الله علیه وآله امیر و حاكم خواستند. خلیفهى اوّل و دوّم هر كدام شخصى را پیشنهاد كردند و با هم مشاجره مىكردند كه كاندیداى من بهتر است، آیه نازل شد: «لاتقدّموا بین یدى اللَّه... و لاترفعوا اصواتكم»
4- امام معصومعلیه السلام به شخصى فرمود: این دعا را بخوان: «لااله الاّ اللّه...» تا آنجا كه مىفرماید: «یُحیى و یُمیت». شنونده از پیش خود جملهاى اضافه كرد و گفت: «و یمیت و یحیى» حضرت فرمودند: جملهى تو صحیح است، امّا آنچه من مىگویم بگو و سپس آیهى «لاتقدّموا بین یدى اللَّه و رسوله» را براى او تلاوت فرمودند.
5 - بعضى اصحاب پیامبر اسلام صلى الله علیه وآله خواب و خوراك و آمیزش با همسر را بر خود حرام كردند. حضرت ناراحت شده و مردم را جمع كرده و فرمودند: من خودم غذا مىخورم، مىخوابم و با همسرم زندگى مىكنم. راه و روش و سیرهى زندگى من این است، پس هر كس از این راه پیروى نكند، از من نیست. «فمَن رَغِب عن سنّتى فلیس منّى»
6- با این كه پیامبر اسلام صلى الله علیه وآله ازدواج موقّت را شرعى و قانونى اعلام فرمودند، امّا خلیفهى دوم آن را حرام كرد. این خود، نوعى پیش افتادن از پیامبرصلى الله علیه وآله است كه در این آیه از آن نهى شده است. «لاتقدّموا بین یدى اللَّه و رسوله»
7- در سال هشتم هجرى كه پیامبر اسلام صلى الله علیه وآله براى فتح مكه از مدینه حركت كردند، بعضى از مسلمانان در این سفر روزه خود را افطار نكردند، با این كه مىدانستند مسافر روزه ندارد و مىدیدند كه پیامبر صلى الله علیه وآله افطار كرده است. اینها در واقع از پیامبرصلى الله علیه وآله پیشى گرفتند.
❌ جلوتر یا عقبتر از ولیّ زمان حرکت نکنید؛
که هلاکت و نابودی را به دنبال خواهد داشت❌
🔴 #تلنگر
حاضران به غایبان برسانند
که وارث غدیر هنوز ایستاده است
و منتظر !
تا برسند آنان که از غافله دل جاماندند
وبرگردند آنانکه جلوتر از ولی خویش گام برداشته اند.
ظهور؛ تحقق پیمان غدیر است...
روزی که همه بیاموزند
نه یک قدم جلوتر و یک قدم عقب تر
در رکاب ولی باشند....
💠در سوره حجرات ؛ #تقوا سه بار تکرار شده و یک #تقوای_خاص است.تقوایی که در(حجرات آیه ۱) از ما می خواهند این است «لا تُقَدِّمُوا بَینَ یدَی اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ #اتَّقُوا اللَّه»، مواظب باشید بر دست خدا #پیشی_نگیرید و #تقوا به خرج بدهید.
👈 منتها این که خداوند در این مقام دعوت به تقوا می کند برای این است که می خواهد یک هشداری بدهد. کانه می خواهد بگوید یک موانعی در راه هست و یک سختی ها و خارهایی در این راه وجود دارد. کانه شیطان یک طرحی دارد که شما را از حضرت جدا کند و شما را به تقدم بر حضرت وادار کند، لذا دستور به #تقوا می دهد.
💠#تقوا در این آیه یعنی #با_طرح_حضرت_راه_رفتن و به هیچ وجه از خودت برنامه ای نداشتن. به تعبیر دیگر نه بخواهی برای دیگران برنامه ای طراحی کنی و دنبال اصلاح امت باشی و نه برای خودت خارج از برنامه حضرت، طرح و برنامه داشته باشی. اگر می خواهی امت را اصلاح کنی باید درون طرح حضرت باشد، برای خودت هم اگر بخواهی برنامه داشته باشی و ریاضت بکشی و اصلاح نفس کنی، تقوا این است که بر حضرت تقدم پیدا نکنی.
در دو سه آیه بعد خدای متعال می فرماید: یک عده ای هستند که «امْتَحَنَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ #لِلتَّقْوی»(حجرات، آیه۳) خدای متعال قلب هایشان را ریاضت داده تا قلب متقی و قلبی که ظرف تقواست، بشود. این قلوبی را که خدای متعال ریاضت داده و تقوای الهی وارد قلبشان شده، در مقابل حضرت غض صوت پیدا می کنند و صدایشان را بالا نمی برند. نه فقط صدایشان را بالا نمی برند بلکه غض صوت هم دارند که البته این باید توضیح داده بشود. بعد خداوند در (حجرات آیه ۱۳) همین تقوا را #معیار_شرافت قرار می دهد. یعنی امتی که حول حضرتند، امتی هستند که معیار تفاضل، شرافت، خشوع و تواضعشان، #تقوای_الهی است.
👈آن تقوایی هم که معیار است همین تقوایی است که گفته شد، یعنی «لا تُقَدِّمُوا».
👈همین طور که خود وجود مقدس نبی اکرم هیچ تقدمی بر خدای متعال ندارند و مودب به آداب الهی هستند و بندگی خدای متعال را می کنند آن هم در مقام محبت💞، آن چه از ما هم خواسته شده همین است که همان رابطه ای که خدای متعال با وجود مقدس نبی اکرم دارند را داشته باشیم. به تعبیر دیگر این #تقوایی که از ما می خواهند یعنی #تسلیم_بودن_محض در مقابل حضرت. تقوایی که از ما می خواهند این است که صاحب #قلب_سلیم بشویم که البته خود اینها درجات و مقاماتی دارد. خداوند می خواهد #قلب ما# تسلیم حضرت و #خاشع در مقابل ایشان باشد، بگونه ای که #تقدم_بر_حضرت_پیدا_نکنیم.
#استاد_میرباقری
آیه ۲حجرات:
یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا #لاتَرْفَعُوا_أَصْواتَکُمْ_فَوْقَ_صَوْتِ_النَّبِیِّ وَ #لاتَجْهَرُوا_لَهُ_بِالْقَوْلِ_کَجَهْرِ_بَعْضِکُمْ_لِبَعْضٍ أَنْ #تَحْبَطَ أَعْمالُکُمْ وَ أَنْتُمْ #لاتَشْعُرُونَ
ای کسانی که ایمان آوردهاید! (در گفتگو با پیامبر) صدایتان را بلندتر از صدای پیامبر نکنید و آن گونه که با یکدیگر بلند گفت وگو می کنید، با پیامبر بلند سخن مگویید! مبادا (به خاطر این بیادبی،) اعمالتان نابود شود و شما آگاه نشوید.
_____________________________
💠در آیۀ قبل، از پیشی گرفتن بر رسول خدا و دستورات الهی در عمل نهی شد و در این آیه، از بلند کردن صدا در حضور پیامبر در گفتار و سخن گفتن. در آیۀ ۶۳ سورۀ نور نیز سفارش شده که پیامبر را مانند خود صدا نزنید، بلکه با احترام و مؤدّبانه نام ببرید.
💠قرآن، حبط اعمال را، یک جا برای کفر و شرک آورده و یک جا برای بی ادبی در محضر پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله، پس کیفر بیاحترامی به پیامبر، هم وزن کیفر کفر و شرک است.
👈یکی از یاران پیامبر که در حضور پیامبر بلند سخن گفته بود، هنگامی که شنید صدای بلند او سبب از بین رفتن و نابودی کارهای خوب او میشود، بسیار ناراحت شد. پیامبر صلّی الله علیه و آله فرمود: صدای بلند تو برای خطابه و سخنرانی بود و حساب تو از دیگران جداست.
🔴در ابتدا سوره با دعوت به عدم تقدم شروع می شود و می فرماید برنامه ای حضرت دارند،
و شما ⚠️مواظب باشید که از طرح نبی اکرم(ص) پیشی نگیرید❗️
❌یکی از مصادیق تقدم بر نبی اکرم (ص) اینست که انسان رفعت صوت در مقابل وجود مقدس نبی اکرم از خودش نشان بدهد و جهر بالقول داشته باشد.
👈در این آیه خدای متعال دو دستور دیگر می دهد و می فرماید: «یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَرْفَعُوا أَصْواتَکمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِی»(حجرات، 2) صدایتان را بالاتر از صوت نبی رفعت ندهید، «وَ لا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ کجَهْرِ بَعْضِکمْ لِبَعْض» و آنچنان که بعضی از شما برای بعض دیگر جهر بالقول دارند، برای رسول خدا جهر بالقول نداشته باشید.
بعد هم می فرماید: «أَنْ تَحْبَطَ أَعْمالُکمْ وَ أَنْتُمْ لا تَشْعُرُونَ» اگر این اتفاق افتاد و مراعات نکردید، شمایی که مومن بوده و وارد وادی ایمان شدید، به #حبط_عمل مبتلا می شوید و نمی فهمید که چطور اعمال خودتان را نابود کردید!
یعنی مومن بودید و عمل صالح داشتید اما همه اینها #حبط می شود و شما هم متوجه نمی شوید که چطور عملتان حبط شده است.❗️
( مومن که ابتدائا رفعت صوت و جهر بالقول در مقابل رسول ندارد. واین آیه گویا این یک هشدار است.)
❌اعرابی ها و منافقانی در امت حضرت هستند که می خواهند رفعت صوت ایجاد کنند و همه را دنبال خودشان بکشند تا همه را اعرابی کنند.
🤔آنها می خواهند کسانی باشند که ظاهرا مسلمانند و دور و بر حضرت هستند، ولی مؤمن نیستند و غض صوت در مقابل حضرت ندارند. لذا خدای متعال به مؤمنین هشدار می دهد و می گوید شما اگر در طرح آنها گرفتار شدید و وقتی آنها صدایشان را بلند می کنند با آنها همراهی کردید و در طرح آنها قرار گرفتید، شما هم مبتلا به رفعت صوت می شوید❗️⚠️لذا حواستان را جمع کنید.
#استاد_میرباقری
❌امروز غرب با ارائه الگوی زندگی غربی با #صدای_بلند میگویند که دین نباید دخالت کند. کم کم کارشان به جایی رسیده است که با #صدای_بلند اعلام میکردند: «دین افیون ملتهاست»
◀️ تمدن امروزِ غرب با صداي بلند #فرياد_ميزند ما مي خواهيم دين را زميني و عرفيسازي کنيم؛ این تمدن، تمدني است که سکولاريزم، روح و جان آن است.
❌یکی از بزرگترین موانع راه ظهور، «تمدن مادی» است که بشر را به اعراض از انبیا دعوت میکند و با #صدای_بلند به همه گفته و هنوز هم میگوید دین باید از عرصه حیات اجتماعی بشر کنار رود!
⚠️«تجدد» و «مدرنیته» از حجابهای ضخیم عصر ظهور است.
#استاد_میرباقری
🔴 سورۀ حجرات، مسیر امتسازی بر محور نبیاکرم(ص) و تبیین مواجهه جبهه حق و باطل را نشان میدهد.
«حول سورۀ حجرات گفتهاند که در مورد مواعظ اخلاقی است، ولی تلقی حقیر این است که این سوره، مسیر #امتسازی بر محور وجود مقدس نبی اکرم صلی الله علیه و آله را به ما میگوید و موانع این امتسازی را به ما نشان میدهد».
#استاد_میرباقری
✅ادب در گفتار
این آیه ادب سخن گفتن با رسول خدا را بیان میکند، در اینجا مناسب است به دستوراتی که اسلام برای نوع سخن و گوینده و چگونگی بیان او دارد، اشاره کنیم:
۱. سخن باید واقعی و حقیقی باشد. «بِنَبَإٍ یَقِینٍ» (نمل،۲۲)
۲. گفتار بایستی دل پسند باشد. «الطَّیِّبِ مِنَ الْقَوْلِ» (حج،۲۴)
۳. سخن باید رسا و شفّاف باشد. «قَوْلًا بَلِیغاً» (نسا،۶۳)
۴. بعضی از گفتار باید نرم بیان شود. «قَوْلًا لَیِّناً» (طه،۴۴)
۵. سخن باید بزرگوارانه بیان شود. «قَوْلًا کَرِیماً» (اسرا،۲۳)
۶. سخنی باشد که پذیرش و عمل آن آسان باشد. «قَوْلًا مَیْسُوراً» (اسرا،۲۸)
۷. در گفتار هیچگونه لغو و باطلی نباشد. «اجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ» (حج،۳۰)، «عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ» (مومنون،۳)
۸. گفتار باید همراه با کردار باشد؛ وگرنه قابل سرزنش است. «لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُونَ» (صف،۲)
آیه ۳ حجرات :
إِنَّ الَّذِینَ #یَغُضُّونَ_أَصْواتَهُمْ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ أُولئِکَ الَّذِینَ امْتَحَنَ اللَّهُ #قُلُوبَهُمْ_لِلتَّقْوی لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ أَجْرٌ عَظِیمٌ
همانا کسانی که نزد پیامبر (از روی ادب و احترام) #صدایشان_را_پایین_میآورند، آنان کسانی هستند که خداوند #دلهایشان را برای (پذیرش) #تقوا #آزمایش (و آماده) کرده و آمرزش و پاداش بزرگ مخصوص آنها است.
_______________________________
▪«غض» به معنای پایین آوردن و کوتاه کردن است. این واژه در قرآن، هم در مورد کوتاه کردن صدا به کار رفته و هم در مورد کوتاه کردن نگاه؛ چنانکه در مورد نگاه به نامحرمان، قرآن میفرماید: «قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ» (نور،۳۰) اگر ادب در کلام لازم است، در رفتار و کردار، به طریق اولی لازم است.
✅آهسته سخن گفتن، نشانۀ ادب، تواضع، وقار و آرامش انسان است.
👈 قرآن در این آیه میفرماید: خداوند دلهای افراد را #آزمایش می کند، تا میزان پاکی و #تقوای درون آنها را آشکار سازد. زیرا چه بسیار افراد ریاکارانه اظهار ادب و تواضع میکنند، ولی در درون متکبّرند!
👈 در قرآن هرجا «مَغْفِرَةٌ» و «أَجْرٌ» آمده، ابتدا سخن از مغفرت است. زیرا تا از گناه پاک نشویم، نمیتوانیم الطاف الهی را دریافت کنیم. «لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ أَجْرٌ عَظِیمٌ»
❤️#قلب_سلیم یعنی قلبی که صاحب اخلاص است،
👈 اگر کسی قلب سلیم داشت، در مقابل حکم خدای متعال و برنامه الهی، نه فقط زبانش تسلیم است و اعتراض ندارد بلکه قلبش هم تسلیم است.
👈 وقتی ما را به مقام تسلیم دعوت می کنند، می گویند مقام تسلیم مقامی است که انسان در مقابل حکم خدا و رسول خدا حتی هیچ دلتنگی هم برایش حاصل نمی شود.
💠در آیه شریفه خدای متعال می فرماید: «فَلا وَ رَبِّک لا یؤْمِنُونَ حَتَّی یحَکمُوک فِیما شَجَرَ بَینَهُمْ ثُمَّ لا یجِدُوا فِی أَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمَّا قَضَیتَ وَ یسَلِّمُوا تَسْلِیماً»(نساء، 65)، به پروردگار تو قسم که اینها ایمان نمی اورند و ایمانشان کامل نمی شود الا این که شما را در همه منازعاتشان حَکَم قرار بدهند، یعنی وقتی با هم اختلاف دارند ترازویشان شما باشی. پیداست آنجایی که راه صاف است همه با حضرت راه می روند، در دشواری هاست که اختلاف پیدا می شود.
💠خداوند می فرماید که در اختلافات باید تو ترازو باشی، یعنی تو را وسط بگذارند و حکم تو را مبنا قرار بدهند. «ثُمَّ لا یجِدُوا فِی أَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمَّا قَضَیتَ وَ یسَلِّمُوا تَسْلِیما» نه اینکه فقط در زبانشان معترض نباشند بلکه در دلشان هم دلتنگی نکنند و تسلیم محض تو باشند، این همان قلب سلیم است.
✅#قلب_سلیم قلبی است که #تسلیم_محض است و وقتی انسان تسلیم محض می شود که شرک و شک رفع بشود. انسان با شک نمی تواند تسلیم باشد. کسی که شک در صدق نبی اکرم دارد چطور می تواند تسلیم باشد؟! کسی که غیر خدا و غیر رسول در قلبش رد پایی دارد چطور می تواند حضرت را ترازو قرار بدهد؟! بنابراین قلب سلیم یعنی قلبی که ترازویش خدای متعال و وجود مقدس رسول الله است.
👌 #قلب_سلیم #قلب_متقی است، قلبی که #تسلیم_محض است و #تقدمی_ندارد.
✅ بنابراین #تقوایی که در این آیه از ما می خواهند این است که ما تقدم بر رسول خدا پیدا نکنیم و به هیچ وجه پیشی نگیریم. به تعبیر دیگر در امور شخصی خودمان یا در امور اجتماعی حتی مدعی اصلاح نباشیم، یعنی نخواهیم که جدای از طرح حضرت، کار جامعه را صالح کنیم.
#استاد_میرباقری