❇️ ارائه بعدی حلقه نظریات فرهنگی در جلسه هفتم، با تمرکز بر نظریه فرهنگی لویی آلتوسر برگزار خواهد شد. 🎙ارائه دهنده: حجت الاسلام حمید عزیزی (طلبه سطح چهارم حوزه علمیه و دانشجوی دکتری سیاستگذاری فرهنگی دانشگاه امام حسین ع) 🔦 عناوینی که در این بخش ارائه خواهند شد: 🔺نظریه فرهنگی لویی آلتوسر 🔺دستگاه دولتی ایدئولوژیک و جایگاه های ذهنی 🔺نقد آلتوسر 🔺زوال و آینده مارکسیسم غربی 📡 کانال اندیشکده حنیف در ایتا و بله: @hanifthinktank

🔰 جلسه هفتم حلقه نظریات فرهنگی به همت اندیشکده سیاستگذاری فرهنگی حنیف و با همکاری حلقه سیاست‌گذاری فرهنگ انجمن مطالعات اجتماعی حوزه علمیه برگزار گردید. در بخشی از این جلسه، نظریه فرهنگی هابرماس مورد بحث و بررسی قرار گرفت. 🔴معرفی یورگن هابرماس: 🔹آخرین عضو مکتب فرانکفورت 🔹شاگرد آدرنو و هورکهایمر 🔹ریشه مشترک آثار او: نقد به سرمایه داری و خرد ابزاری: نیروهای فرساینده و جلوگیری کننده از آزادسازی و صورتهای اخلاقی و دموکراتیک همپیوستگی انسانی 🔹هابرماس ادامه دهنده نقد اساتیدش به منجر شدن جنبش روشن اندیشی به بن بست نظارت و سرکوبی 🔹تفاوت هابرماس با اساتیدش: نجات طرح روشن اندیشی (متجلی در خرد خودبنیاد) با بازتعریف خِرد ⚡️در ادامه، تفصیل مباحث هابرماس اشاره می گردد. 📡 کانال اندیشکده حنیف در ایتا و بله: @hanifthinktank

❇️ در ادامه، بخشهای مختلف نظریه فرهنگی هابرماس مورد گفتگو قرار گرفت: 🔴حوزه عمومی: 🔸نوشتن تز دکتری هابرماس، دگرگونی ساختاری حوزه عمومی (1989 سال ترجمه به انگلیسی) در دهه 1960 🔸بازکشف تز توسط مخاطبان روشنفکر در دهه 1990 به دلیل علاقه حاصل از انقلابهای مخملی شکل گرفته (در چکسلواکی) با تظاهرات همگانی علیه رژیمهای کمونیستی در اروپای شرقی و منتج به فروپاشی قدرت دولت اقتدارگرا و پیدایش دموکراسی 🔸فهم دانشمندان از این انقلابها: نشانه ایستادن جامعه مدنی، از طریق ساخت فعالانه حوزه عمومی مبتنی بر بحث و فعالیت مدنی، مقابل دولت 🔸پرداختن حوزه عمومی نه تنها به کشف و شناسایی مسائل بلکه مفهوم پردازی موثر ومتقاعد کننده: علاوه بر ترسیم، پروبلماتیزه کردن موثر 🔸حوزه عمومی، نه نهاد، نه سازمان، نه حتی نظامی از هنجارها در کنار نقشها و قواعد عضویت بلکه شبکه ای برای تبادل اطلاعات و دیدگاه ها و دارای افقهای متغیر، گشوده و نفوذپذیر 🔸پیوند مستحکم حوزه عمومی با حوزه های خصوصی مثل شبکه های تعامل خانوادگی، دوستانه، همسایگی، همکارانه و آشنایانه 🔸جامعه مدنی مورد نظر هابرماس متفاوت از جامعه بورژوازی سنت لیبرال که نظامی بازاری است 🔸جامعه مدنی هسته نهادی شامل دسته ای از انجمنهای داوطلبانه و روابط غیراقتصادی و غیر دولتی 🔸شرط سالم ماندن ساختارهای ارتباطی حوزه عمومی، جامعه مدنی نیرومند 🔸حوزه عمومی بورژوازی سده 18، امکان دموکراسی پارلمانی با فراهم کردن امکان بحث عقلایی درباره مسائل عمده سیاسی 🔸شکل گیری حوزه عمومی بورژوازی معلول گسترش فرهنگ بوروژوازی به مرکزیت قهوه خانه ها، سالنهای ادبی و انجمنهای روشنفکری و رسانه های گروهی 🔵تبیین تاریخی هابرماس از حوزه عمومی: ▪️حوزه عمومی فعال در سده 18 مبتنی بر بحث و مبادله اندیشه ها در برابر پرسشهای بنیادی، راجع به فلسفه، اقتصاد، سیاست و سازمان اجتماعی و دارای استعداد تاثیرگذاری بر سیاست رسمی ▪️سالنها در فرانسه، قهوه خانه ها در انگلستان و محافل بحث و انجمنهای ادبی در آلمان، جایگاه کانونی مشارکت در حوزه عمومی ▪️ نمونه حوزه عمومی توسط بورژواهای قرن هفده به وجود آمده است. هرچند در ادامه، اختصاص به بورژواها نداشت و همگان در آن شرکت می کردند. ▪️ چون محصول بورژواها بود لذا هابرماس از آن به حوزه عمومی بورژوای تعبیر می کند. ▪️ به خاطر آنکه در دوره سرمایه داری و لیبرالیسم رخ داد لذا هابرماس گاه از آن به حوزه عمومی لیبرال نیز تعبیر می کند. ▪️ اهمیت پیدایش رسانه های چاپی در سده 18: انتشار عمومی عقاید به واسطه روزنامه ها و جزوه ها 🟣 زوال حوزه عمومی: 🔻با رشد صنعتی و پیدایش رسانه های توده ای عامه پسند 🔻سیطره دولت بر اقتصاد و سایر عرصه ها، مشخصه سرمایه داری مدرن که در آن امور عمومی عرصه بحث و انتخاب تلقی نمی شوند بلکه مسائلی فنی هستند که متخصصان با بهره گیری از عقلانیت ابزاری به حل آن بپردازند. 🔻کنترل عقلانیت علمی-اداری-فنی و نخبگانی بر زندگی روزمره 🔻مسائل اخلاقی، تصمیمهای مبتنی بر هزینه/فایده 🔻 هابرماس معتقد است که در ابتدای سرمایه داری و دوره لیبرالیسم، حوزه عمومی شکل گرفته بود اما در اواخر حوزه عمومی رو به افول نهاد و یکی از نقدهای هابرماس بر مدرنیته همین زوال حوزه عمومی است. 🔻 اضمحلال حوزه عمومی با پیدایش سرمایه داری صنعتی در سده 19 و تبدیل به برگرلیش گزلشافت 🔲 برگرلیش گزلشافت: ◽️بیان گر نوعی سرزنش نسبت به پیوستگی ای سرمایه دارانه ◽️دزدیده شدن حوزه عمومی توسط یک منفعت طبقاتی خاص ◽️ناپدیدی حوزه عمومی بر اثر تاثیر رسانه های همگانی و برکناری نهادی سیاست از اجتماع با آغاز دوره معاصر ◽️شنونده شدن آدمها و عدم گویندگی مشارکت گونه در ساخت جامعه 🟧نقد به حوزه عمومی هابرماس: ♦️آرمان سازی و تصویر خوب درباره حوزه عمومی و مفاهیم مرتبط با آن نظیر جهان حیاتی و بی توجهی به صورتهای محرومیت از این عرصه ♦️قهوه خانه ها محل حضور آدمهای فرهیخته و مرفه و عدم حضور کارگران، زنان و اقلیتها ♦️گرایش به ترسیم حوزه عمومی واحد و یکدست در عین سودمندی بیشتر بحث درباره عرصه های چندگانه شکل گرفته حول نژاد، جنسیت، رابطه جنسی و دین که گاهی هم پوشانی و گاهی تمایز از هم دارند با توجه به اقتضای جوامع پیچیده و تمایزیافته کنونی 📡 کانال اندیشکده حنیف در ایتا و بله: @hanifthinktank

❇️ ادامه مباحث نظریه فرهنگی هابرماس به قرار زیر بود: ⏺سه نظام معرفتی: 1️⃣ تحلیلی و اثباتی: به دنبال نظارت فنی سرکوبگر؛ اولویت بخشی این دانش در نگاه عقلانیت ابزاری 2️⃣ انسان دوستانه و تفسیری-تفهمی: به دنبال فهم جهان بدون سرکوبگری و نیز آزادی بخش 3️⃣ انتقادی: مورد حمایت هابرماس: به دنبال رهاسازی بشر 🔵دانش و منافع انسانی: 🔸گسترش حمله مشهور مکتب فرانکفورت به اثبات گرایی و علم طبیعی در اثر دانش و منافع انسانی هابرماس (1978) 🔸 توانایی محدود اثبات گرایی و علم طبیعی در حل مسائل جزئی فنی و محدود 🔸 درماندگی از پاسخ به سوالات مربوط به بازاندیشی بنیادی روابط اجتماعی واندیشه های مربوط به ماهیت جامعه خوب 🔸 ناکافی بودن گفتمان های تفسیری هنرها به دلیل علاقه اصلی به درک متقابل هر چه بیشتر و نه کشف شرایط رهایی انسان 🔸 علوم اجتماعی انتقادی، انحصارا علم همراه کننده دانش با درک عمیق از به دست آوردن بیشترین آزادی از طریق اعمال دگرگونیهای اجتماعی بنیادی 🟥 نظریه کنش ارتباطی: ▪️کتاب دانش و منافع انسانی (1978) در قلمروی مکتب فرانکفورت اما کتاب نظریه کنش ارتباطی (1980)، دارای رهیافت مبدعانه تر ▪️تبیین توان ارتباطی انسان در پیشبرد آزادی بشر ▪️دیالکتیک روشن اندیشی آدرونو و هورکهایمر: به بن بست رسیدن خِرد در عقلانیت دیوان سالار و بدبینی مرگبار مانع بازتعریف خرد به مثابه بنیادی برای رهایی ▪️باور هابرماس به امکان نجات طرح روشن اندیشی که بن مایه اش راهبری خِرد برای آزادی بود از طریق بازتعریف تازه خِرد به خرد ارتباطی ▪️خرد ارتباطی: فعالیت تحریف نشده ای از آدمها با کوشش صادقانه برای درک متقابل روشنی از هم ▪️چیستی کنش ارتباطی: کنشهای افراد نه از طریق حسابگری های خودخواهانه بلکه از طریق کنشهای تفاهم آمیز ▪️ هدف کنش معقول هدفدار، دستیابی به هدف است اما غایت کنش ارتباطی دستیابی به تفاهم ارتباطی است. ▪️گفتار، از مهم ترین عناصر کنش ارتباطی ▪️کنش معقول هدفدار، مهمترین مسئله جهان نوین از نظر مارکس و وبر؛ راه حل هابرماس: عقلانیت کنش ارتباطی ▪️مشروعیت بخشی و ایدئولوژی دو عامل ارتباط تحریف شده ▪️عقلانیت یعنی نظام ارتباطی ارائه آزادانه افکار و برخورداری از حق دفاع در برابر انتقاد ▪️باور هابرماس به نظریه حقیقت توافقی نه نظریه حقیقت منطبق بر واقعیت ▪️تمایل ذاتی زندگی روزمره به اجماع عقلانی و فرهنگ عمومی دموکراتیک از طریق زبان ☑️نقطه جدایی هابرماس و مارکس: 🔺 عدم تفکیک بین کار و کنش عقلانی با تعامل و کنش ارتباطی اجتماعی و نمادین توسط مارکس وتفکیک آن توسط هابرماس 🔺 برجستگی و بنیاد بودگی کنش ارتباطی و نه کنش معقول هدفدار، نزد هابرماس 🔺تاکید مارکس بر کار و تاکید هابرماس بر ارتباط 🔺مبنای آزادی: کار آزاد و خلاقانه در نگاه مارکس و ارتباط تحریف نشده و بدون اجبار در نگاه هابرماس 🔶 افتادن مدرنیته به مسیر غلط: 🔹 با وجود نقش اساسی فرآیند تمایز، مثل اندیشه دورکیم و پارسونز: استقلال هر چه بیشتر در عرصه های زندگی در فضای تعمیم ارزشی و حذف قید و بندهای معمول سنت و امکان ارتباط شفاف تر 🔹اما نیرومندی فرآیندهای دیوان سالاری و کالاسازی محروم کننده زندگی نهادی از دروندادهای ارزشی اجتماع (مانند برابری، دموکراسی، همبستگی) 🔹نتیجه: جامعه ای با عملکرد نیروهای غیرشخصی و از خود بیگانه کننده، به ویژه نیروهای سرمایه و عقلانیت صوری وبر: پیروی صرف این نیروها از منطق ویژه خود و عدم نیاز به دروندادهای ارزشی 📡 کانال اندیشکده حنیف در ایتا و بله: @hanifthinktank

❇️بخش آخر مباحث هابرماس نیز بدین شرح است: 🔘استفاده هابرماس از پارسونز: 🔸شباهت تحلیل هابرماس به لوکاچ اما دست بازتر به جهت کاربرد گسترده تر نظریه نظامها به ویژه مفهومهای جهان نظام مند (system world) و جهان حیاتی (life world) 🔸 جهان نظام مند: ترکیب از دولت، سرمایه داری و سازمانهای بزرگ دیوان سالار یا سرمایه دارانه 🔸جهان حیاتی: همبستگی، تماس رو در رو، خانواده، اجتماع و پایبندی های ارزشی اساسی 🔸هجوم جهان نظام مند به جهان حیاتی و استعمار آن در سایه مدرنیته 🔸استفاده از الگوی AGIL اما نقد به الگوی همگن AGIL و بی بهرگی آن از امکانات لازم برای تبیین موجه الگوهای تحول آسیب شناختی (مک کارتی 1984) 🔸پارسونز: کار کردن جامعه با دروندادهای یکسان خرده نظامهای خود اما هابرماس: تسلط رسانه های مبادله جهان نظام مند یعنی پول و قدرت و جلوگیری آنها از عقلانیت ارتباطی راستین: حمله این رسانه ها به مواضع هنوز تسخیر نشده و گرفتن جای پایبندی های اخلاقی، عاطفی و ارزشی که عوامل اصلی جهان جیاتی هستند 🔴نتایج فرآیند هجمه رسانه های جهان نظام مند به جهان حیاتی: 🔹نابودی حوزه عمومی در دستان رسانه های توده ای سرمایه دارانه 🔹 رشد دیوان سالاریهای بی معنا کافکایی 🔹 براندازی دموکراسی به دست شرکتهای بزرگ 🔹 نابرابری مداوم و قرار گرفتن کارگران، مالیات دهندگان و مصرف کنندگان منفعل به جای بحث کنندگان و ارتباط گران فعال 🔹هابرماس به دنبال نجات جهان حیاتی و مجهز کردن آن به ابزار مبارزه با نیروهای استعمار کننده کالاسازی و عقلانیت دیوان سالار با طرح پیشنهاد عقلانیت اتباطی 🔹عقلانیت ارتباطی: بحث باز، شرافتمندانه و آگاهانه میان افراد آزاد از قید و بندهای تحریف کننده ایدئولوژی و قدرت 🔲نقد نظریه کنش ارتباطی: 🔺شک منتقدان پساساختاری مثل فوکو در امکان و بایستی نجات طرح روشن اندیشی 🔺آرمان پردازی درباره جهان حیاتی در عرصه خانگی به جای نگاه به عنوان کانون بنیادی سرکوبی پدرسالارانه (غلبه جنبه مثبت دخالت دولت در خانواده و زندگی خصوصی مانند قانونگذاری علیه خشونت خانگی و بودجه های حمایت از کودکان بر جنبه های منفی آن) 🔺تفکر آرمانشهری در مواجهه هابرماس با ناملایمات جامعه مدرن 🔺عدم اقناع راه های درمانی او برای درمان ناملایمات جامعه مدرن 🔺سخن کم درباره شیوه ساخت یک جهان بهتر و اعتقاد به وظیفه تشخیص امکان تحقق عقلانیت ارتباطی برای باز شدن راه انتخاب آزادانه بشر 🔺عدم کفایت این سطح از بحث و ضرورت جدی به اندیشه در مورد صورتهای نهادی پشتیبان مثل رسانه های همگانی 📡 کانال اندیشکده حنیف در ایتا و بله: @hanifthinktank

🔰حلقه سیاستگذاری فرهنگی؛ دومین حلقه مطالعاتی-مباحثاتی اندیشکده حنیف 💫اندیشکده حنیف، پس از توفیق در شکل گیری حلقه نظریات فرهنگی، اقدام به راه اندازی حلقه دوم با محوریت سیاستگذاری فرهنگی مبتنی بر مسائل روز فرهنگی جمهوری اسلامی ایران می نماید. 🌿در قالب: 🔹مطالعه و مباحثه جمعی مقالات، پژوهشها، گزارشات، یادداشتها، نشستها و اسناد سیاستی مرتبط 🔹جلسات هم اندیشی با کارشناسان حوزه های موضوعی 🔹تدوین متن سیاستی جمع بندی مباحث 🧩در موضوعات و مسائل مختلف فرهنگی جمهوری اسلامی ایران؛ هم چون: 🔺سیاست پژوهی هویت ملی 🔺الگوهای مقاومت فرهنگی 🔺بازسازی ساختارهای فرهنگ 🔺الگوهای بازارپردازی فرهنگی 🔺قطبیدگی فرهنگی 🔺مرجعیت فرهنگی سلبریتی محور 🔺پدیده شناسی فرهنگی مهاجرت از کشور 🔺آینده پژوهی قانون عفاف و حجاب 🔺سیاستگذاری زیست پاک در فضای مجازی 🔺فرهنگ و تبلیغات شهری 🔺فرهنگ و کالبد مدرن زیست شهری 🔺پدیده شناسی فرهنگی همزیستی با حیوانات خانگی 🔺تحلیل سیاستی فرهنگ در ساختارهای کلان شهری 🔺سیاست پژوهی فرهنگ دینداری 🔺مردمی سازی فرهنگ عمومی 🔺الگوی ارتباطی ثابت و متغیر در سیاستگذاری فرهنگی 🔺سرمایه اجتماعی در حکمرانی فرهنگی 🔺تکثر و تنوع فرهنگی 🔺سیاستگذاری هویت و حضور اجتماعی زنان 🔺سیاستگذاری جنسیت ⏰ شروع از آذر ماه 1403 پنجشنبه ها شهر مقدس قم ☑️علاقه مندان به عضویت، درصورت وجود تحصیلات مربوطه و تعهد به مشارکت، رزومه خود را به شناسه @Hanif_ThinkTank ارسال فرمایند: 📡 کانال اندیشکده حنیف در ایتا و بله: @hanifthinktank