آیکیدو( Aikido) یک هنر رزمی ژاپنی معروف است و به معنی روش هماهنگی روح و روان می باشد. آیکیدو توسط شخصی به نام موریهه اوشیبا ( Morihei Ueshiba) پایه گذاری شده است. درآموزش آیکیدو به جای استفاده از نیروی خودتان از نیروی حریف استفاده می کنید. هنرجویان در این هنر گلاویزی به جای ضربه زدن به رقیب با روش های دفاع از خود آشنا می شوند. در آموزش آیکیدو غیر از آشنایی با تکنیک های خاص با روش های خویشتنداری و هوشیاری در برابر حریف آشنا خواهید شد.
در آیکیدو هم مثل تمامی هنرهای رزمی دیگر به جنبه های جسمانی و ذهنی افراد توجه می شود. یکی از مهارت هایی که در اول کار توجه زیادی به آن می شود نحوه ی افتادن و چرخاندن حریف است. در سبک آیکیدو تاکید بسیاری بر روی تکنیک های پرتاب کردن است و به ضربه زدن توجه کمتری شده است. بعد از یادگیری تکنیک های گفته شده، نوبت به آموزش تکنیک های ضربه زدن، گرفتن، گیرانداختن و پرتاب می رسد.
برای اجرای تکنیک های آیکیدو به دو شخص نیاز است و آموزش آن ها توسط هنرجویان سطوح بالا یا مربی صورت می گیرد. دو حریف سبک آیکیدو مشهور به اوکه ( UKE) و توری (TORI) هستند. اوکه کسی است که از خود دفاع می کند و توری شخصی است که حمله می کند. در سبک آیکیدو یکی از هنرجویان حمله می کند و هنرجوی دیگر از حرکات کاتای از پیش تعیین شده برای دفاع از خود استفاده می کند. در آیکیدو تکنیک های مختلفی آموزش داده می شوند ولی اساس آموزش تمامی آن ها هماهنگی است.
در سبک آیکیدو غیر از آموزش تکنیک های خاص ، آستانه ی تحمل و انعطاف پذیریتان بیشتر خواهد شد. برای رسیدن به تناسب فیزیکی باید تمریناتی کششی مانند پیلاتس و یوگا را انجام دهید و فقط کار بدنسازی یا تمرینات کاردیوی استاندارد لازم نیست. ذکر این نکته لازم است که قلب تمرینات آیکیدو، کار بر روی تناسب فیزیکی بدن است. در تمرینات آیکیدو بر روی حرکات کل بدن کار می شود و تنها بخش خاصی از بدن یا گروهی از ماهیچه ها مطرح نیستند.
تمرینات آیکیدو غیر از جنبه ی جسمانی دارای جنبه ی روحی هم هستند. به هنرجویان نحوه ی حفظ آرامش در شرایط خاص و بحرانی آموزش داده می شود. رمز اصلی آیکیدو حفظ آرامش است. چون هنرجویان با یادگرفتن آن می توانند با هر حریفی با اعتماد به نفس و با آرامش برخورد کنند. حفظ آرامش به تدریج در تمرینات آیکیدو به دست می آید. با یاد گرفتن جنبه های روحی آموزش آیکیدو، بدون احساس خستگی به اجرای تکنیک های خاص می پردازید. هنرجویان برای مواجهه با هر برخورد خطرناکی آماده خواهند شد.
آیکیدو به دلیل رعایت نظم ذهنی و فیزیکی به عنوان یکی از بهترین و مشهورترین هنرهای رزمی شناخته شده است. غیر از بهبود جنبه های سلامتی به تمامی جنبه های ذهنی افراد توجه می شود و زندگیشان خارج از باشگاه دوجو ( aikido dojo) تغییر بسیاری خواهد کرد. در سبک آیکیدو، کل بدنتان درگیر آموزش می شود و باید غیر از احترام به خودتان برای رقیب هم ارزش خاصی قائل شوید.
سلاح های آیکیدو شامل شمشیر چوبی بوکن( bokken) ، چوب جو( jo ) و چاقوی تانتو(tanto) هستند. سلاح های بوکن، جو و تانتو در دهه ی 1920 میلادی توسط موریهه اوشیبا در آموزش ای کی دو استفاده شده اند.
اکثر تبلیغاتی که در مورد هنرهای رزمی انجام می شود مربوط به جنبه های دفاع شخصی آن می باشد. بیشتر این تبلیغات حرکات از پیش طراحی شده ای هستند که باعث می شوند مردم مجذوب آنها شده و علاقه افراد را برای پیوستن به آن بیشتر کنند. متاسفانه امروزه هدف بیشتر باشگاه ها و کلاس های دفاع شخصی کسب پول و منفعت بردن از آن می باشد. مشکل آنجا بروز می کند که این گونه مراکز باید نسبت به مسئولیتهایشان آگاهانه عمل کنند، ولی در عمل چنین نمی کنند.
یادگیری هنرهای رزمی سنتی مستلزم صرف سال ها تمرین و پشتوانه می باشد، به همین دلیل تبلیغاتی که در آنها اعلام می شود که در چند جلسه فنون دفاع شخصی را کاملا به شما یاد خواهند داد کاملا بی اساس و غیر منطقی هستند. این مسئله غیر قابل انکار است که، فنون مختلف مورد استفاده در هنرهای رزمی متفاوت، می تواند در دفاع شخصی کاربردی به کار گرفته شوند و هر هنر رزمی می تواند تعدادی از این نیازها را برآورده کند.
نمی توان ادعا کرد که یک هنر رزمی کاملا دارای سیستم های دفاع شخصی می باشد. بدون شک هر هنر رزمی، دارای معایبی نیز است که در حین کار جلوه می کند. برای مثال یک جودوکار، مهارتهای لازم برای حمله کردن توسط دست ها و پاهایش را ندارد و یا یک تکواندو کار از دانش کافی برای پرتابهای کنترلی و قفلها برخوردار نیست و شاید تصور شود یک جوجوتسو کار در این بین کاملترین و بهترین باشد، ولی ممکن است نتایج حاصل از تمرین برای کسب مهارتهای لازم، بسیار سخت و مشکل باشد.
آیکیدو به دلیل خاصیتی که دارد عناصری را که نام بردیم ندارد. دلیل آن هم این است که فرد آی کیدو کار به جای انتقام جویی و دست زدن به کارهای بیهوده هدفش حفظ جان و زندگی خود می باشد. خشونت، عصبانیت و مهاجم بودن، می تواند باعث عکس العملهای منفی شود در حالیکه آی کی دو به هر فردی اجازه می دهد تا آرامش و خونسردی خود را حفظ کرده و کنترل هر موقعیتی را به دست گیرد.
برخلاف اکثر هنرهای رزمی دیگر، تمرینات گرم کردن در آیکیدو تا حد بسیار زیادی نرم و ملایم بوده و تاکید بسیاری بر تنفس و تمرینات کششی بسیار سبک دارند. به یاد داشته باشید که باد کردن عضلات و فشار وارد کردن به بدن خود با حرکات کششی در تمرینات آیکیدو مد نظر نمی باشند. شاید دلیل آنکه امروزه تعداد افراد وارد شده به آی کی دو بیشتر می شود همین باشد که به جای پرداختن به جزئیات به اصل مورد نظر می پردازد.
هیچ وقت جلوگیری از خطر و دردسر برای مردم به اندازه امروز مهم نبوده است. ممکن است که آنها نخواهند یا قادر نباشند تا به فراگیری یکی از هنرهای رزمی بپردازند و وقت کافی برای انجام این کار را هم نداشته باشند. اما اکثرا از این مسئله آگاه هستند که به چیزی نیاز دارند تا در کوتاهترین زمان ممکن، برایشان بیشترین کارآیی را داشته باشد و در همین ارتباط، آنها بدون توجه به اینکه مهاجمان احتمالی چه توانایی هایی دارند، مایل هستند که خود را به دانش دفاع شخصی مسلح کنند، بدون آنکه قصد داشته باشند به شخصی آسیبی برسانند.
دقیقا این همان قسمتی است که ایکیدو خود را در آن نشان می دهد. برای این دسته از افراد ایکیدو بهترین گذینه ممکن است. تکنیک های آی کی دو در سازمان ها و ارگان های زیادی بکار می روند دلیل آن هم این است که می توان با کمترین نیرو مهاجم را بدون اینکه صدمه ای ببیند مهار کنید. پایه و اصل آی کی دو در ارتباط رویارویی با مهاجم، درمرحله اول اجتناب کردن، سپس منحرف کردن و در نهایت کنترل کردن او است. آی کی دو به هنرجو اجازه می دهد تا به صورت مستمر و متوالی به حملاتی که بر علیه اش اعمال می شود جواب دهد و تاکید دارد که این کار حتما با آگاهی کامل صورت گیرد.
در آیکیدو هیچ تاکیدی برای آنکه هنرجویان تبدیل به عده ای جنگجو شوند وجود ندارد و همه آن چیزی که در آی کی دو بر آن تاکید شده است، رسیدن به یک خودباوری است تا هنر جویان باور کنند که می توانند از خود حفاظت کنند. باید گفت که به هیچ وجه قابل قبول نیست که شخصی ادعا کند هنر جویی پس از گذراندن چند جلسه تمرین و در عرض چند هفته قادر است در صورت بروز حادثه از خود به طور کامل دفاع کند. باید گفت حتی یک متخصص هنرهای رزمی نیز در مقابله با یک حمله حقیقی ناگهانی به مشکل بر خواهد خورد، چرا که معمولا مهاجمان هیچ چیزی برای از دست دادن ندارند و در حملاتشان برای صدمه زدن به قربانی، از هیچ قاعده و قانون خاصی پیروی نمی کنند.
باید به خاطر داشته باشید که هیچ هنر رزمی یا تحت آموزش یک مربی خوب قرار گرفتن نمی تواند حفاظت کامل شما را تضمین کند، برای آنکه هیچ فردی شرایطی را که ممکن است برای شما در واقعیت رخ بدهد نمی تواند پیش بینی کند. شاید تنها راه ممکن حفظ یک برنامه تمرینی منظم و این که هیچگاه فرض نکنیم که در هنر دفاع از خود به استادی و مهارت کافی رسیده ایم کارساز باشد.
در پایان و به عنوان نتیجه می توان گفت که آیکیدو می تواند به عنوان وسیله ای ایده آل برای یادگیری دفاع شخصی به کار برود. آی کی دو می تواند این آگاهی را برای مردم به وجود آورد تا معنی عمیق تری را از"بودو" درک کنند و این که این راه در واقعیت چه چیزهایی را می تواند به آنها هدیه کند. آنها باید از مرز فنون گذر کنند، در غیر اینصورت موفق به کامیابی و تکاملی که به دنبالش هستند نخواهند شد.