شرح حالی از ملا مهر علی خوئی تبریزی متخلص به (فَدَوی):
از شعرا و اُدباء و فقهای متأخر ایران در تبریز بود،زندگانی آزاد و وارسته ای داشت، ملا مهر علی در اوایل سلطنت قاجاریه در تبریز زندگی می کرد، تولد او در خوی بود سپس به تبریز آمده و در این شهر شهرت پیدا کرد. سال ولادت او را باید 182 تخمین زد، او در اشعار فارسی و ترکی خود (فدوی) تخلص می کرد. ملا مهر علی زندگی فقیرانه ای داشت و در اواخر عمر خود موفق به تشکیل خانواده می گردد، از او فرزندی به نام فضل علی باقی می ماند.
ها علیٌّ بَشَرٌ کَیْفَ بَشَر
(علی بشر است؛ اما چه بشری)
مصرعی از قصیده معروف مدحیه یا غدیریه که در مدح امام علی(ع) به زبان عربی سروده شده است.
شاعر این قصیده، ملامهرعلی تبریزی خویی، شاعر و غدیریهسرای قرن سیزدهم قمری، است، شهرت وی نیز به سبب همین قصیده است. او قصیدهای در هجده بیت به فارسی و در منقبت پیامبر اکرم(ص) نیز دارد.
در کتاب ولایتنامه غدیریه از ملاعلی واعظ خیابانی نویسنده کتاب علمای معاصرین نقل شده است که :
ملامهرعلی پس از سرودن قصیدهٔ «ها علی کیف بشر» پیامبر(ص) را در خواب دید که امام علی(ع) هم در کنار او بود پیامبر(ص) به ملامهرعلی فرمود: «مدیحهای که در مدح پسرعمویم سرودهای بخوان.» ملامهرعلی شروع به خواندن کرد و پس از اتمام مصرع اول، پیامبر(ص) فرمود:
«کیف بشر، کیف بشر، کیف بشر.»
منبع:فدوی خویی، ولایتنامه (غدیریه)، ۱۳۷۶ش، ص۲۷ و ۲۸.
بخشی از قصیده مشهورغدیریه ملا مهر علی که شهرتش از شاعرش فراتر است.
ها عَلی بَشرٌ کیفَ بَشَر
رَبُّهُ فیه تجلّی و ظَهَر»
بود در محفل ارباب نظر
نقل شیرینتری از نقل و شکر
می شمردند یکایک چو گهر
مدحت صاحب شمشیر دوسر
که بشر می شود اینگونه مگر؟
«ها عَلی بَشرٌ کیفَ بَشَر
رَبُّهَ فیه تجلّی و ظهَر»
چه بشر؟ مظهر اوصاف خدا
چه بشر؟ مطلع انوار هُدی
چه بشر؟ پادشه ارض و سما
چه بشر؟ صاحب دستور و قضا
چه بشر؟ حاکم و فرمان قدر
«ها عَلی بَشرٌ کیفَ بَشَر
هُوَ وَالواجِبُ نورٌ و قَمَر»
چه بشر؟ مرشد جبریل امین
چه بشر؟ آینه ی خالق بین
چه بشر؟ نور إلاهش به جبین
چه بشر؟ ناطق قرآن مبین
چه بشر؟ قاسم فردوس و سقر
«ها عَلی بَشرٌ کیفَ بَشَر
یا لَهُ صاحِبَ سَمْعٌ وبَصَر»
چه بشر؟ باعث ایجاد جهان
چه بشر؟ علّت تکوین مکان
چه بشر؟ مبدأ اوقات و زمان
چه بشر؟ واقف اسرار نهان
آگه از هر چه به بحر است و به بَر
«ها عَلی بَشرٌ کیفَ بَشَر
صَدَفٌ فی صَدَفٍ فیه دُرَرْ».....
وی عاشق و دلباخته سرور و سالار شهیدان حضرت ابا عبداالله...الحسین بوده وقبل از رحلت وصیت کرد که ایشان را در سر راه کاروانهای زوار آن حضرت دفن کنند.
وی در ۱۲۶۲(حدود 150 سال پیش) در تبریز از دنیا رفت.
چون وفات یافت اورا در بالای تپه که محل عبورو مرور مردم است دفن کردند. این آ رامگاه در دامنه تپه غضنفر و کنار جاده خوی و سلماس قرار دارد.
در شهر خوی مشهور است که او وصیت کرد در تشیع جنازه من همه مردم شهر بیایند، و کسی در خانه خود ننشیند. زمانی که جنازه او را برای دفن می بردند، زلزله ای مهیب آمد و شهر را ویران و بسیاری را کشت ،آنجا مردم پی به حکمت وصیت او بردند.