#هدیه
📌هدیه دادن به دیگران
یکی از آداب ی که همواره در عید نوروز وجود داشته، هدیه دادن است که به شکلی شایسته است البته در نوروز باستان فرودستان هدیه می دادند و اسلام آن را دگرگون کرده است و توصیه می کند بزرگان توانمندان به کوچکتر ها و ناتوانان هدیه دهند که این شیوه با ساز و کار اسلام سازگاری دارد.
@irc_ir
جایگاه هدیه در اسلام
🌹هدیه دادن یک راه ساده ولی بسیار مؤثر برای نشان دادن ارادت و عشق به طرف مقابل است، مفهوم هدیه دادن این است که شما به فکر طرف مقابل بوده‌اید و خواسته‌اید او را شاد کنید .
هدیه در همه فرهنگ‌ها و آیین ها وجود دارد و اشکال گوناگونی از آن‌را می‌توان در جوامع بشری یافت. البته در برخی از موارد، می‌توان مصادیقی را یافت که موجب بحران اجتماعی می‌شود و هدیه‌ها به‌جای آن‌که برای اظهار محبت، احساسات و عواطف باشد، عاملی برای چشم هم‌چشمی و طعنه زدن به دیگری می‌شود .
اسلام هر چند که دادن هدیه‌های مادی برای تأمین نیازهای زندگی و ایجاد الفت و محبت میان مردم را توصیه کرده، ولی هدیه را تنها در امور مادی منحصر نمی‌کند، بلکه بهترین و ارزنده‌ترین هدایا را هدیه‌ای می‌داند که نیازی از نیازهای معنوی و روحی انسان را تأمین کند و او را در مسیر هدایت قرار دهد .
از امام علی(ع) روایت شده که فرمود: من دوست دارم آنچه را که برای برادر مسلمانم مفید می‌دانم، به او هدیه دهم تا صدقه.
همچنین، پیامبر اکرم(ص ) ، فرمود: به همدیگر هدیه دهید؛ زیرا هدیه دلخوری‌ها را بر طرف مى‌سازد، و کینه‌ها و دشمنی‌هاى دیرین را از بین می‌برد .
در قرآن هم یکی از بهترین مصادیق احسان، احسان به خویشان و اقرباء از طریق هدیه و پیشکش معرفی شده است .
خداوند متعال در آیه ۳۶ سوره نمل با این مضمون «فَلَمَّا جَاء سُلَیْمَانَ قَالَ أَتُمِدُّونَنِ بِمَالٍ فَمَا آتَانِیَ اللَّهُ خَیْرٌ مِّمَّا آتَاکُم بَلْ أَنتُم بِهَدِیَّتِکُمْ تَفْرَحُونَ» یکی از آثار هدیه را شادمانی می‌داند. هدیه اگر خدایی باشد در هدیه دهنده و هدیه گیرنده اثر مثبت به جا می‌گذارد و شادمانی و سرور را در آنها برمی‌انگیزد .
امام جعفرصادق(ع) در این رابطه فرموده است: هدیه بدهید تا دوستی ایجاد گردد زیرا هدیه کینه‌ها را می‌برد.امام سجاد(ع) نیز فرموده است: هرکه حاجت مؤمنی را روا نماید مثل این است که حاجت خدا را روا کرده است و به‌خاطر آن، خداوند سبحان صد حاجت از او را که راحت‌ترین آنها بهشت است، برای او روا می کند و هرکه غم مؤمنی را برطرف کند، خداوند سبحان در قیامت، بالاترین غم او را برطرف می‌نماید و هرکه مظلومی را علیه ظالمی کمک کند، خداوند سبحان او را بر پل صراط، در جایی‌که قدم‌ها بلغزد، یاری نماید .
امام سجاد(ع) در ادامه این حدیث فرموده است: هر که در کارهای مؤمنی تلاش کند به‌طوری‌که او را خوشحال نماید مثل ان است که رسول خدا(ص) را خوشحال کرده است و هرکه تشنه‌ای را سیراب کند، خداوند سبحان از رحیق مختوم(شراب بهشتی) او را سیراب نماید و هر که گرسنه‌ای را سیر کند، خداوند سبحان به او میوه‌های بهشتی بخوراند و هرکه عریانی را بپوشاند، خداوند سبحان او را زا استبرق و حریر بهشتی بپوشاند و ...».
رسول خدا(ص) نیز فرموده است: کسی‌که در امانت تخلف کند از ما نیست و کسی‌که در خانواده و ثروت مسلمانی خیانت کند از ما نیست .
@irc_ir
📌آداب هدیه دادن
هدیه راه بر آوردن نیاز چیزی که هنگام نیاز به دست انسان برسد، بهترین هدیه است. پیامبر اسلام(ص ) می‌فرماید: بهترین چیز هدیه‌ای است که در زمان نیاز به دست انسان برسد .
انسان باید هدیه را به کسانی بدهد که این‌کار را انجام نمی دهند، از پیامبر اسلام روایت شده است که فرمود: به کسی‌که به تو هدیه نمی‌دهد، هدیه بده و نیز فرموده است: اگر شانه گوسفندی را به من هدیه بدهند، می‌پذیرم و آن‌را رد نمی‌کنم. در حدیث دیگری از حضرت آمده است: مرد هدیه برادرش را رد نمی‌کند .
در حدیث نبوی آمده است: هدیه را کوچک نشمارید، هر چند یک قطعه پاچه بز باشد .
هدیه؛ عامل محبت
هدیه، کارکردهای مختلفی دارد که مهم‌ترین آن، ایجاد محبت و زدودن کدورت است. پیامبر اسلام فرمود: به همدیگر هدیه بدهید که بین شما موجب محبت می‌گردد و کینه‌ها را از بین می‌برد. و در روایت دیگری از حضرت نقل شده است که فرمود: دادن هدیه موجب دوستی و محبت می‌گردد .
هدیه، فقط اشیای مادی نیست، بلکه گاهی یک تبسم یا یک سخن حکیمانه، یا تذکر عیوب، یا ارشاد دیگران، بهترنی هدیه تلقی می‌شود چنان‌که در تعالیم پیامبر(ص) آمده است که یک کلمه گفتار حکمت آموز هدیه بسیار نیکویی است .
🌹هدیه، نشانه‌ای از محبت
هدیه، نشانه‌ای از محبت انسان‌ها به یکدیگر است، اسلام برای زیاد شدن دوستی و محبت در زندگی اجتماعی، هدیه دادن را تشویق کرده است .
در سیره رسول خدا هدیه جایگاه ویژه‌ای داشت. ایشان هدیه را نه فقط وسیله دوستی بلکه صدقه می‌دانست، چنان‌که فرمود: هر که به بازار رود تا تحفه‌ای خریده، برای خانواده‌اش بیاورد، گویا صدقه‌ای برای جمعی از فقرا داده است.(حلیه المتقین، ص۱۱۹ )
@irc_ir
🌹برکات هدیه دادن
🔶الف : از بین رفتن کینه ها
یکی از مشکلات امروزه جامعه و مردم، که مانع تحکیم روابط و برقراری ارتباط حسنه می شود، بحث وجود کینه از اختلافات گذشته و کهنه است. حال بعضی افراد به دلایل فردی یا معذوریت های اجتماعی، نمی توانند به این اختلافات پایان دهند و کینه های موجود، مانع قدم نهادن در مسیر بهبود و گذشت و عفو کاستی های گذشته می شود. یکی از بهترین راهکار ها برای از بین بردن کینه های کهنه، هدیه دادن به شخصی است که با او دچار مشکل هستیم .
هدیه دادن هم می تواند به طور غیر مستقیم باشد یعنی برای آن شخص هدیه را پست کنیم یا با واسطه به دست او برسانیم. آنچه مهم است تاثیری است که در هدیه دادن وجود دارد و آن هم از بین رفتن کینه است. پيامبر اسلام(صلى الله عليه و آله) در کلامی گهر بار فرمودند :
« تَهَادَوْا تَحَابُّوا تَهَادَوْا فَإِنَّهَا تَذْهَبُ بِالضَّغَائِنِ [2] به يكديگر هديه بدهيد، زيرا كينه ها را از بين مى برد .»
🔹ب : هدیه بهتر از صدقه
گاهی اوقات انسان به نکاتی فکر می کند و دنبال ثواب بیشتر است. در این میان به این فکر می کند که به جای هدیه دادن به انفاق و صدقه در راه خدا بپر دازد اما غافل از برکات هدیه شده است و راهی خطا رفته است .امیرالمومین(علیه السلام) در باب هدیه می فرمایند: «لَأَنْ أُهْدِيَ لِأَخِي الْمُسْلِمِ هَدِيَّةً تَنْفَعُهُ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ أَنْ أَتَصَدَّقَ بِمِثْلِهَا [3] اگر به برادر مسلمان خود هديه اى دهم كه به كارش آيد، خوشتر است نزد من از اينكه همانند آن هديه صدقه دهم .»
یک نکته از کلام حضرت در مورد به جا هدیه دادن است، یعنی ما آشنا به نیاز های دوستان باشیم و بدانیم احتیاج این زمان آنها چیست و چیزی را برای آنها را هدیه بدهیم که به کارش آید و نکته دوم، با ارزش تر بودن این هدیه از صدقه دادن است .
🔶ج : تحکیم دوستی و نزول محبت
پيامبر اسلام(صلى الله عليه و آله) در کلامی نورانی فرمودند : « الْهَدِيَّةُ تُورِثُ الْمَوَدَّةَ وَ تَجْدُرُ الْأُخُوَّة [4] هديه دادن محبّت مى آورد و برادرى را نگه مى دارد.»
@irc_ir
تربیت فرزند و آثار و برکات آن برای والدین
از منظر امام سجاد(ع) همان گونه که والدین بر فرزندان حقوقی دارند، فرزندان نیز بر گردن والدین حقوقی دارند که پدر و مادر می بایست برای ادای آن حقوق تلاش نمایند. رکن اساسی حق فرزندان در رسالة الحقوق، اهتمام بر تربیت ایشان است. در واقع امام سجاد(ع) مهم ترین وظیفة والدین در قبال فرزندان را تربیت صحیح می داند و آن را در سه بخش تصویر می کند: ادب آموزی، راهنمایی فرزند جهت آشنایی با خداوند و یاری رساندن به او برای اطاعت و فرمانبرداری از اوامر الهی.
بخش اول عهده دار ساحت اخلاق، بخش دوم در برگیرندة ساحت اعتقادات و بخش سوم، ساحت آموزش و اجرای احکام الهی را در بر می گیرد؛ یعنی سه ساحتی که مجموع آموزه های دین را در خود جای می دهند:
«وَ أنَّک مَسئُول عَمَّا وَلَّیتَهُ مِنْ حُسْنِ الأدَبِ وَالدِّلاَلَةِ عَلَی رَبِّه وَالْمَعُونَةِ عَلَی طَاعَتِهِ فِیک وَفِی نَفسِهِ؛ و تو دربارة آنچه به تو سپرده شده است.
دربارة فرزندت، مسئوولیت داری و آن خوب ادب نمودن او، راهنمایی او به سوی پروردگار، و یاری رساندش در کار فرمانبرداری از خداوند در حق تو و خودش است».
رسالة الحقوق امام سجاد(ع)، حق فرزند.
@irc_ir
🔹ویژگی های فرزند صالح
صلاحیت و شایستگی فرزند در مکتب اهل بیت((ع))، فقط در شایستگی های معنوی خلاصه نمی شود؛ گرچه این شایستگی ها از اهمیت والاتری برخوردارند.
در کافی به عنوان سیره و دأب همیشگی امام سجاد(ع) آمده است:
تولد فرزندی را هرگاه به آن حضرت مژده می دادند نمی پرسید دختر است یا پسر؛ بلکه نخست می پرسید آیا سالم و کامل است و اگر این گونه بود، می فرمود: سپاس خدایی را که از من چیز ناقص و ناسالمی نیافرید.
(کافی، ج 6، ص 21؛ تهذیب الأحکام، شیخ طوسی، ج 7، ص 439)
امام سجاد(ع) در دعای بیست و پنجم ویژگی های متعددی را برای فرزندان مطالبه می نماید که می توان همة آن ها را ویژگی های مطلوب یک فرزند صالح قلمداد نمود. برخی از مهم ترین این خصلت ها برای داشتن یک فرزند صالح و شایسته عبارتند از: تندرستی جسمی، قوّت بدنی، سلامت اخلاقی، نیکوکاری، تقوی و خداترسی، محبت اولیای خدا، عناد با دشمنان الهی، اطاعت از والدین و محبت و احسان به ایشان و رفع نیاز والدین.
@irc_ir
📌آثار تربیت صحیح
به طور طبیعی وجود فرزندان آثار و برکاتی برای والدین به دنبال دارد که امام سجاد(ع) به خوبی به این آثار و برکات اشاره کرده است.
🔸تقویت توان والدین
در بخشی از دعای بیست و پنجم صحیفه آمده است: «أللَّهُمَّ أشْدُدْ بِهِمُ عَضُوِی؛ خدایا بازوی مرا به ایشان سخت گردان».تقویت توان جسمی و روحی والدین به خصوص در ایام پیری که معمولاً همراه ضعف و رکود قوا در انسان است، از جمله مهم ترین بهره هایی است که می توان از وجود فرزندان انتظار داشت.
🔹اصلاح نابسامانی ها
در فراز بعدی آمده است:
«وَ أقِمُ بِهِمُ أوَدِی؛ و خلل کار مرا به دست آن ها مرمّت کن».
«اقامه أود» در لغت به معنای رفع کژی و انحراف است.[3] بنابراین معنای فراز چنین است که اگر در زندگی من کژی و انحراف حاصل شد و از راه مستقیم به در رفتم، به وسیله وجود فرزندان، کژی مرا اصلاح فرما و به حال صحیح برگردان. البته همان گونه که صاحب ریاض به درستی اشاره نموده است، این خواسته امام(ع) ـ مبتنی بر فرض وقوع انحراف است نه وقوع آن؛ از این رو نباید عبارت به گونه ای معنا شود که با عصمت آن بزرگوار تنافی پیدا نماید.[4]
🔸زیور بودن برای والدین
یکی دیگر از درخواست های حضرت سجاد(ع) از محضر خداوند متعال، این دعاست: «وَزَینْ بِِهِمْ مَحْضَری؛ و بزم مرا به وجود آن ها آراسته کن».
مزین شدن محضر و مجلس والدین به وسیله فرزندان، فقط یک آراستگی ظاهری و کمّی به وجود جسمی ایشان نسبت؛ بلکه کنایه از آراستگی فرزندان به خصال نیکو و فضایلی است که سبب می شود در منظر مردم، پسندیده و نیکو جلوه کرده و اسباب تزین معنوی والدین به ایشان را فراهم آورد؛ وگرنه چه بسا فرزندان متعدد که مایة ننگ و عار برای پدر و مادر خویش بوده اند. از این رو ملاک زینت محضر در این بخش از دعا، تأدّب به آداب محضر و مجلس و بهره مندی از صفات نیکوست.[5]
🔹زنده ماندن نام و یاد والدین
حضرت در ادامه این گونه می فرماید: «... وَأحْی بِهِمْ ذِکرِی؛ و نام مرا به سبب آن ها جاوید دارد».
شارحان صحیفه، مرا از «ذکر» را در این فراز، آوازة نیکو دانسته اند، نه مطلق یاد و نام.[6] از این رو باید گفت این خواسته امام(ع) نه تنها خواسته ای خودخواهانه نیست؛ بلکه در مسیر زنده نگه داشتن مکارم و خوبی هایی است که والدین بدان آراسته بوده اند و پس از ایشان به واسطة آوازه شان دوباره احیا شده و سرمشقی برای فرزندان و دیگران خواهند بود.
🔸دفع نیازهای معمول
در عبارتی دیگر حضرت به پیشگاه خداوند چنین عرضه می دارد: «... وَ أعِنّی بِهِمْ عَلَی حَاجَتی...؛ آنان را در حوائج یاور من گردان».
فضای زندگی انسان، مملو از نیازها و حاجت های مادی و معنوی ای است که افراد در برآوردن آن ها از کمک دیگران بی نیاز نیستند. مطابق آموزه های دینی نبایست در استعانت و کمک گرفتن از دیگران برای رفع حوائج، نازیبایی و پستی به خرج داد؛ بلکه با حفظ کرامت باید از منافع زندگی اجتماعی بهره برد. در این راستا و از آنجا که وجود فرزندان امتداد وجود آدمی است، نوعی اولویت برای رفع نیازها نسبت به والدین احساس می شود. والدین تمایل دارند حداقل از آن جهت که وجود فرزندان از وجود ایشان نشأت گرفته است و تلاش فراوانی برای رشد جسمی و روحی آنان نموده اند، از سوی فرزندان نیز پاسخ مناسبی در شکل خدمت به والدین و رفع نیازهای مادی و معنوی و عاطفی آن ها صورت پذیرد.
🔹محبت و اقبال نسبت به والدین
امام سجاد(ع) در فراز دیگر با هدف حفظ کانون خانواده و روابط مفید خانوادگی می فرماید: «وَاجْعَلَهُم لِی مُحِبّینَ وَعَلی حَدبِینَ مُقْبِلینَ؛ و آنان را دوستدار و مهربان ساز که دل سوی من داشته باشند».
یکی از مهم ترین اسباب حفظ کانون خانواده، جریان محبت و عاطفه میان فرزندان و والدین است. از آن جا که فرزندان آثار وجودی والدین به شمار می روند، به صورت غریزی و ذاتی معمولاً از محبت فراوان والدین نسبت به خویش برخوردارند؛ اما از سوی فرزندان به خصوص پس از رسیدن به سنین بالاتر و احساس استقلال بیشتر آن گونه که والدین به ایشان محبت می ورزند و از آنان توقع توجه و عاطفه دارند، به پدر و مادر محبت ندارند.
🔸فرمانبرداری از والدین
حضرت(ع) در ادامه فراز می فرماید: «وَأجْعَلُهُم... مُطِیعینَ؛ غَیرَ عاصِینَ وَلاَ عاقّینَ وَلا مُخَالِفینَ وَلاخاطئینَ؛ و درستکار و فرمانبردار من باشند؛ نه نافرمان و بدرفتار و مخالف و تبهکار».
از جمله حقوق و وظایف قطعی فرزندان نسبت به والدین، فرمانبرداری و اطاعت از ایشان است، مگر در معاصی و گناهان.[ 8]
⏪ پی‌نوشت:
[1]. رسالة الحقوق امام سجاد(ع)، حق فرزند.[2]. کافی، ج 6، ص 21؛ تهذیب الأحکام، شیخ طوسی، ج 7، ص 439..[3]. ریاض السالکین، همان، ج 4، ص 104.[4]. همان.
[5]. ریاض السالکین، همان، ج 4، ص 105.[6]. همان.[7]. همان، ص 102.[7]. کافی، ج 2، ص 185، ح 1.[8]. میزان الحکمة، محمدی ری شهری، ج 10، ص 718، ح 22424 و 22427.
@irc_ir
#کلام_نور
نقش مادران در تربیت فرزندان ونتایج آن
...باید توجه داشته باشید که این بچه ها که بیش شما تربیت می شوند، تربیت دینی بشوند، تربیت اخلاقی بشوند، اگر یک بچّه متدین را شما تحویل جامعه بدهید، یک وقت می بینید که همین یک بچّه متدیّن متعهد یک جامعه را اصلاح کند ..».
(صحیفه امام ،ج 8، ص 90-91)
@irc_ir
امانت خدا
در رفتار علامه طباطبايي رحمه الله با دخترهايش احترام و محبت بيشتري مشاهده ميشد. ايشان ميفرمودند: «به اين‌ها بايد محبت بيشتري شود، تا در زندگي آينده با نشاط باشند و بتوانند همسري خوب و مادري شايسته باشند». حتي نام دختران را با پسوند«سادات» صدا مي‌‌کرد و مي‌فرمود: «احترام دختر، مخصوصاً سيده، بايد حفظ شود.» همسرش عقيده داشت که دختر بايد در خانه کار کند؛ ولي علامه ميفرمودند: «به آنها فشار نياور، آنها اکنون بايد آرامش داشته باشند و هنوز موقع کارکردنشان فرا نرسيده است.»
دختر علامه رحمه الله نقل مي‌کند: «بعضي مواقع غذايي درست مي‌کرديم که کمي خراب ميشد، پدرم اصلاً به روي خودش نمي‌آورد و خيلي هم تعريف مي‌‌کرد. مادرم مي‌‌گفت: به اين ترتيب، اين دخترها در کدام خانه مي‌‌توانند زندگي کنند؟ پدرم ميفرمودند: اين‌ها امانت خدا هستند، هر چه آدم به اين‌ها احترام بگذارد، خدا و پيغمبر خوشحال مي‌‌شوند.» تربيت ما فقط در هنگام کودکي صورت نگرفت. من پس از ازدواج نيز هميشه از راهنمايي پدرم بهره‌مند مي‌‌شدم. مثلاً اوايل ازدواج هر وقت به خانة پدرم مي‌‌رفتم، عوض اين‌که بپرسند وضعيت زندگيت چطور است؟ فقط سفارش مي‌‌کردند: «مبادا کاري کني که موجبات ناراحتي مادر شوهرت را فراهم کني که خدا از تو نمي‌گذرد.
(جرعه‌هاي جانبخش، ص 393)
@irc_ir