*┄┄┄┅═✧❁﷽❁✧═┅┄┄┄* ─━━━━⊱🧡⊰━━━━─ #جوابِ پرسشِ شماره: ۰۲ ─━━━━⊱💛⊰━━━━─ 👤برخی از اساتید، در پاسخ از دو سوال مذکور، بیانی را فرمودند که در ادامه مطرح می شود و سپس با #نگاهی_منصفانه، به نقد و بررسی آن و پاسخ به دو سوال مذکور خواهیم ‌پرداخت؛ 💯❌💯 #کپی با ذکر منبع، مجاز است. ✅لینک کانال #کانال_ادبیات_عرب: 🔺 http://eitaa.com/joinchat/3330867217C71996cac28

📝بیان #عینِ عباراتی که این عدّه از اساتید، در پاسخ از دو سوال مذکور مطرح کردند:👇

✅کد اوّل برای #سوال_اوّل: 👈هر گاه در ترجمه ى فارسی، واژه ای عربی بر وزن {فاعل}، پسونده《نده》آمد، آن وزنِ فاعل، اسم فاعل است مانند: {ضارب: زننده} و {قاتل: کشنده}؛ 👆👈اما اگر پسونده یاد شده یعنی《نده》در ترجمه وزن فاعل نیامد، چنین وزنی قطعاً صفت مشبهه است (هر چند بر وزن فاعل باشد) مانند {طاهر: پاک}، {ظاهر: روشن} و {صالح: شایسته}. 🔍#[طرح] اشکال: مگر {طاهر} به معنی {پاک کننده} نیست؟ پاسخ [از اشکال]: خير. پاک کننده معادل مطهر-اسم فاعل باب تفعیل-است چنان که واژه {ظاهر} نیز صفت مشبهه است به معنی روشن و آشکار که اسم فاعلش می شود {مظهر}-بر وزن مکرم- از باب افعال به معنی ظاهر کننده یا آشکار کننده. 📝پس این طور نیست که هر کلمه ای بر وزن فاعل باشد لزوماً اسم فاعل باشد، بل باید دید آیا دارای آن کدِ 《نده》هست يا نيست؛👇 👈اگر دارا بود، اسم فاعل است وگرنه صفت مشبهه است بر وزن فاعل. 🤗از این جاست که نتیجه می گیریم [که]: 🔸صفت مشبهه می تواند بر وزن فاعل هم بیاید و البته بر اوزان و قالب های دیگر مثل فعیل (کریم) و فعال (جبان) نيز مى آيد. #جمع_بندی_پاسخ_سوال_اوّل: 🔵۱) [وزن] فاعل مشترک است بین اسم فاعل و صفت مشبهه؛ پس این گونه نیست که هر کلمه ای که بر وزن فاعل باشد، اسم فاعل باشد چنان که خیلی ها چنین می پندارند! 🔵۲)پسونده 《نده》نشانه فاعلیّت و کنندگی است که به"بن" فعل امر می پیوندد و اسم فاعل می سازد مانند: {زن} (بن فعل امر از مصدر زدن) که وقتی《نده》را به او داديم مى شود: زننده-معادل ضارب. #نكته: کد یاد شده به ثلاثی مجرّد اختصاص ندارد، بل در ثلاثی مزید نیز هست، مانند: مکرم (اکرام کننده)؛ #پس این واژه ی مکرم اسم فاعل است برخلاف مثلاً مفلح (رستگار) که در اين جا《نده》 دیده نمی شود؛ #پس صفت مشبهه است نه اسم فاعل؛ بله فقط وزنش فاعل است در ثلاثی مزید. 🔺[بیان] دو مثال دیگر از ثلاثی مزید: #مستخرج (استخراج کننده)؛ 👆👈پس اسم فاعل است از باب استفعال. 👈برخلاف کلمه مستقیم (راست) که صفت مشبهه است نه اسم فاعل (که خیلی ها اشتباه می کنند و این کلمه را اسم فاعل باب استفعال می گیرند)؛ بله فقط وزنش بر فاعل آمده اما اسم فاعل نیست چون 《نده》ندارد؛ زیرا گفتیم که مستقیم یعنی {راست} و نه راست كننده زیرا راست کننده معادل {مقوم} است که اسم فاعل باب تفعیل می باشد. 💯❌💯 #کپی با ذکر منبع، مجاز است. ✅لینک گروه #بـَـحث_جَنجالے_طَلبگے 🔺http://eitaa.com/joinchat/670302231C6c7e21cb4f

✅كد دوّم براى #سوال_دوّم: 👈اگر دیدید وزن {فعیل} در کلام عرب وزن {فاعل} داشت، این وزن فعیل شما، صیغه مبالغه است مانند {قدير} که {قادر} دارد؛ 👈قادر یعنی توانا یا توانمند امّا قدیر یعنی پُرتوان، بسیارتوانمند و مانند {علیم} که عالم دارد؛ 👈عالم یعنی داننده امّا علیم یعنی پُردان، بسیار دانا که مبالغه است. 😍به این آیه بسیار زیبا و رسا و شیوا بنگرید: 《وَفَوْقَ كُلِّ ذِي عِلْمٍ عَلِيمٌ》 یوسف/76؛ #یعنی بالادست هر داننده ای، پُردانی هست. 👆👈در این آیه، واژه {ذِي عِلْم} یعنی دانا که مساوی است با {عالم}؛ امّا واژه {عَلِيمٌ} برتر است از {ذِي عِلْم یا عالم}، چرا؟🤔 چون صیغه مبالغه است که شما به طور صریح و شفّاف می بینید که در این آیه بین اسم فاعل یعنی کلمه 《ذِي عِلْم》که همان {عالم} است و بین كلمه 《عَلِيمٌ》 که صیغه مبالغه است، جمع صورت گرفته است و می گوید: {علیم فوق عالم است}. 👌اما اگر وزن مزبور یعنی فعیل، وزن فاعل نداشت-یعنی در کلام عرب وزن فاعل برایش به کار نرفته است- این فعیل شما صفت مشبهه است مثل: {کریم} که {کارِم} ندارد یعنی به کار نرفته است و مثل {جمیل} که {جامل} ندارد. 💯❌💯 #کپی با ذکر منبع، مجاز است. ✅لینک گروه #بـَـحث_جَنجالے_طَلبگے 🔺http://eitaa.com/joinchat/670302231C6c7e21cb4f

🔵قبل از بیان نقد و اصل پاسخ، مناسب است از باب مقدّمه به سوالی پاسخ داده شود و آن این که تعریف عنوانِ #اسم فاعل؛ #صفه مشبّهه و #صیغه مبالغه از نگاه #علمای_علم_نحو_و_صرف چه می باشد؟ 💯❌💯 #کپی با ذکر منبع، مجاز است. ✅لینک گروه #بـَـحث_جَنجالے_طَلبگے 🔺http://eitaa.com/joinchat/670302231C6c7e21cb4f

#بیان‌_مقدّمه:👇

۱) بیان #تعریف اسم فاعل 👤مرحوم شیخ بهایی در کتاب {صمدیّه} نسبت به تعریف #اسم فاعل فرموده است: {مَا دلَّ عَلَی حَدَث و فَاعِلِهِ علی مَعنَی الحُدُوث}؛ #ترجمه تحت اللّفظی: 👈اسم فاعل، اسمی است که دلالت بر حدث و فاعل آن حدث، به صورت حدوثی می نماید؛ 🗣مرحوم سیّد علی خان مدنی در کتاب {الفرائد البهیّه} در شرح عبارات مرحوم شیخ بهایی می فرماید:{و اسم الفاعل ما دلّ وضعاً علی حدث و فاعله فخرج اسم المفعول لکن علی معنای الحدوث بِاَن یفیدَ حدوثَه و تجدُّده عن فاعله ...} یعنی اسم فاعل در مقام وضع دلالت بر حدث و فاعل آن حدث عَلَی نحوِ الحدوث می کند به گونه ای که مفید حدوث و صدور و تجدُّد از فاعل اش باشد. 🔸با توجّه به این تعریف نتیجه آن می شود که نگاهی که در اسم فاعل می باشد، نگاه حدوثی است یعنی زمانی که گفته شد: {ضارب}، مراد این است که این لفظ دلالت بر حدث ضَرب به همراه فاعل آن حدث به صورت حدوثی و صدوری می کند یعنی در کلامِ {زید ضارب}، گفته می شود: زید، حدث ضرب را در خارج، ایجاد و صادر و احداث نمود. 📚رجوع بفرمایید: الفرائد البهیّه فی شرح الفوائد الصمدیّه، ص۲۳۱، چاب مهر بیکران. 💯❌💯 #کپی با ذکر منبع، مجاز است. ✅لینک گروه #بـَـحث_جَنجالے_طَلبگے 🔺http://eitaa.com/joinchat/670302231C6c7e21cb4f

۲) بیان #تعریف صفه مشبّهه 👤ابن هشام در کتاب {قطر الندی} نسبت به تعریف صفه مشبهه می فرماید: {و هی الصفهُ المَصُوغَهُ لغیرِ تفضیل لافاده الثُّبوت} و سپس در شرح این عبارت فرموده است: {الصفهُ المَصُوغَهُ لغیرِ تفضیل لافاده نسبهِ الحدَثِ الی مَوصُفِها دون اِفادهِ الحدُوث}؛ #ترجمه تحت اللّفظی: 👈صفه مشبّهه، وصفی است که ساخته شده است برای غیر تفضیل و به جهت افاده ثبوت یعنی برای صفه مشبّهه برای دو امر وضع شده است: یکی ساخته شده برای غیر تفضیل است و دیگری برای افاده این که حدث موجود به صورتِ ثبوتی در ذات فاعل و موصوف موجود می باشد به گونه ای که همانند یکی از طبائع لازمه برای آن موصوف شده است به تعبیری برای افاده حدوث وضع نشده است. 🔸با توجّه به این تعریف نتیجه آن می شود که نگاهی که در صفه مشبّهه می باشد، نگاه ثبوتی است یعنی زمانی که گفته شد: {مررتُ برجل حسن الوجهِ}، مراد این است که لفظِ {حسن} دلالت بر وجود حدثِ حُسن در ذات رجل به صورت ثبوتی می نماید یعنی حدثِ حُسن برای این شخص به صورت دائمی و همانند این که یکی از خصوصیّات لا ینفکّ رجل شده است. 🗣قال ابن هشام فی شرح القطر: {مثالُ ذلک: حَسن فی قولک: مررت برجل حسن الوجهِ} سپس در توضیح مقصود خویش از این مثال، چنین بیان می کند: {اعنِی بذلک اَنَّها تُفئیدُ اَنَّ الحُسنَ فی المثال المذکور ثابت لوجه الرَّجلِ و لیس بحادث متجدّد...}. 📚رجوع بفرمایید: شرح قطر الندی وبل الصدی، ص۲۶۱، چاپ دارالکتب العلمیّه. 💯❌💯 #کپی با ذکر منبع، مجاز است. ✅لینک گروه #بـَـحث_جَنجالے_طَلبگے 🔺http://eitaa.com/joinchat/670302231C6c7e21cb4f

۳) بیان #تعریف اسم مبالغه 👤صاحب کتاب صرف ساده در بیان تعریف اسم مبالغه فرموده است: {اسم المبالغه اسم یَدُلُّ علی ما یَکثُرُ صُدورُ فِعل عنه او قیامُ وصف به}؛ #ترجمه تحت اللّفظی: 👈اسم‌ مبالغه، اسمی است که دلالت می نماید بر ذاتی که صدور فعل از آن ذات، زیاد است و یا دلالت می کند بر ذاتی که قیام وصف به وسیله آن ذات زیاد است؛ 🔺مثال برای صدور فعل: {اِنَّه هو التّواب الرحیم}؛ ♧در این آیه، کلمه {التواب} اسم مبالغه و دلالت می کند بر این که صدور فعلِ توبه از جانب خداوند متعال، زیاد است. 🔺مثال برای قیام وصف: {و مَکَرُوا مَکراً کُبَّاراً}؛ ♧در این آیه کلمه {کُبَّاراً} اسم‌مبالغه بوده و دلالت می کند بر این که قیام فعل بزرگی از جانب ذات زیاد می باشد یعنی نیرنگ کردند نیرنگی که این چنین صفت دارد بسیار بزرگ است یعنی مکر کنندگان، نیگرنگی که بسیار بزرگ است را استفاده می نمودند. 📚رجوع بفرمایید: صرف ساده، ص۲۲۴، چاپ دارالعلم. 💯❌💯 #کپی با ذکر منبع، مجاز است. ✅لینک گروه #بـَـحث_جَنجالے_طَلبگے 🔺http://eitaa.com/joinchat/670302231C6c7e21cb4f

#بیانِ_پاسخ_و_نقد:👇

📝یکی از بهترین راه هایِ تشخیص: 🔍این که فلان کلمه ای #آیا اسم فاعل می باشد و یا صفه مشبهه و بالعکس و #آیا فلان کلمه ای صفه مشبهه است و یا اسم ‌مبالغه و بالعکس، #شناخت_دقیق مفاد و تعریف عناوین به #همراه_لحاظ_قرینه است یعنی با #فهم کامل و وافی مفاد و تعریفِ عناوین در مقام وضع که علماء ادبی بالخصوص نحویّون به بیان این مفاد و تعریف پرداختند کمَا مَرَّ، آن گاه در مقام استعمال به راحتی می توان تصدیق نمود که در نگاه متکلّم بلیغ آیا فلان کلمه، اسم فاعل است یا صفه مشبهه و این که آیا فلان کلمه، صفه مشبّهه است یا اسم مبالغه. ☢در حقیقت علماء، با تفحُّص و جستجو میان استعمالات اهل محاوره، برای هر عنوانی از عناوین گذشته یعنی اسم فاعل، صفه مشبّهه و اسم مبالغه، اوزانی را کشف نمودند مثلاً برای صفه مشبهه در قالب وزن قیاسی، مواردی را دریافتند و در قالب موارد سماعی نیز مواردی دیگر را دریافتند و یا مثلاً برای اسم مبالغه وزن هایی نیز دریافتند؛ 👈به همین جهت ایشان بعد از این که این گونه وزن ها را در میان اهل محاوره دیده اند، سعی نمودند که در کتب خود، آن ها را جمع بندی بنمایند که می توان آن ها را در کتب صرفی مشاهده نمود. 💯❌💯 #کپی با ذکر منبع، مجاز است. ✅لینک گروه #بـَـحث_جَنجالے_طَلبگے 🔺http://eitaa.com/joinchat/670302231C6c7e21cb4f