تجربۀ دینی و گوهر دین
علیرضا قائمی نیا؛ چ۱، قم: بوستان کتاب، ۱۳۸۱، ۲۹۱ صفحه رقعی.
نگاه جدید به دین و باورهای دینی و طرح عناوین و مسئله های نو در این ارتباط، مدت زمانی است که اذهان متفکران دینی را به خود معطوف کرده است. آنچه امروزه تحت عنوان فلسفۀ دین یا مسائل کلامی جدید طرح می شود، با آنکه عمر چندان طولانی ندارد، در همین فاصلۀ اندک بسط و توسعۀ زیادی یافته است. از جمله عناوین جدیدی که در سدۀ اخیر در این زمینه مطرح شده است، بحث « تجربۀ دینی » است. اگر نگوییم این موضوع مهم ترین بحث کلام جدید است، یکی از مهم ترین مباحث آن است. این بحث در دورۀ مدرن میان برخی متکلمان مسیحی، ازقبیل شلایر ماخر، اُتو و واخ رونق گرفت. آنها برای نجات دادن مسیحیت از انتقادهایی که در دورۀ مدرن مطرح شد، گوهر و هستۀ مسیحیت را نوعی تجربۀ دینی دانستند. تجربه گرایی به طورکلی گرایشی است که گوهر دین را تجربۀ دینی می داند. در این اثر این گرایش و عوامل پیدایش آن بررسی و پیش فرض های معرفت شناختی طرفداران آن موشکافی شده اند.
دو ویژگی این اثر را در میان آثار مشابه در زبان فارسی برجسته می سازد: اول اینکه بیشتر کتب و مقالاتی که به زبان فارسی دربارۀ تجربۀ دینی منتشر شده اند، ترجمۀ آثار انگلیسی هستند؛ اما این کتاب تألیف است و در نتیجه برای خوانندۀ فارسی زبان بسیار قابل فهم تر از ترجمه هاست. ویژگی دیگر که البته مکمّل امتیاز اول نیز هست، این است که مؤلف این اثر با زبان منابع اصلی این بحث، یعنی انگلیسی به خوبی آشناست؛ از این رو با مراجعه به منابع اصلی و
دست اول، اثری قابل اعتماد در بحث تجربۀ دینی فراهم آورده است.
تألیف این اثر به روش تحقیق کتابخانه ای صورت گرفته است؛ یعنی مؤلف با رجوع به منابع مربوط به بخش تجربۀ دینی دیدگاه های موجود در این زمینه را گردآوری و جمع بندی کرده است. مؤلف در سیری منطقی ابتدا به خود مفهوم تجربۀ دینی، پدیدارشناسی آن و اقسام این تجربه پرداخته، آن گاه مکتبی که تجربۀ دینی را اصل و اساس دین می داند، یعنی تجربه گرایی دینی را بررسی کرده و ادله موافق و مخالف این مکتب را ارائه کرده است و در نهایت نیز به نسبت میان تجربۀ دینی و تفسیر پرداخته است.
مؤلف در این اثر به دنبال اثبات فرضیۀ خاصی نیست، بلکه به معرفی مسئلۀ تجربۀ دینی و گرایش تجربه گرایی دینی می پردازد و در بیان مسئله ادلۀ له و علیه تجربه گرایی دینی هم قصد نتیجه گیری ندارد و در حقیقت نتیجه گیری را به خواننده وا می گذارد. البته در این میان چون مهم ترین ادله و اشکالاتی که دربارۀ دیدگاه ها وجود دارد، عرضه شده است، هر خواننده ای می تواند با پیش فرض های خود دراین باره نتیجه بگیرد و به آن اعتماد کند.
مباحث اصلی اثر: در فصل اول مبادی تصوری و تصدیقی بحث تجربۀ دینی بیان شده اند. تعریف های مختلف تجربۀ دینی و تقسیمات آن را می توان در این فصل جست. در فصل دوم گرایش های متفاوت تجربه گرایی دینی کالبد شکافی شده اند و فصل سوم به بحثی معرفت شناختی که تأثیری عمیق بر مباحث تجربۀ دینی به طورعام و تجربه گرایی دینی به طورخاص دارد، اختصاص یافته است. این اثر، درحقیقت، حلقۀ مفقود از مباحث تجربۀ دینی را تحلیل و بررسی کرده است.
👇👇👇برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.
.
#پژوهشکده_فلسفه_وکلام
#علیرضا_قائمی_نیا
#کتب_کلامی
#کلام_جدید
#آثار_ترجمه_ای
تفکر دینی در قرن بیستم
عباس شیخ شعاعی و محمد محمدرضایی؛ چ۱، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۵، ۳۹۲ صفحه رقعی.
بازشناسی اندیشه های گذشته که تأثیرات عمده ای بر بروز تفکرات جدید دارند، از ارکان شناخت هر عصر و میراث موجود علمی و فرهنگی آن است؛ چه اینکه کم نیستند اندیشه هایی که فرهنگ ها و تمدن هایی را تغییر داده یا به مرور در آن نفوذ کرده اند. به راستی آیا اندیشه ها پایه های تمدن ها نیستند ؟ تاریخ نگاری اندیشه ها، در این میان اگر بخواهد بی طرفانه و جامع باشد، کاری بس دشوار است؛ به طوری که اولاً بازتاب بدون پیش داوری تفکرات باشد و ثانیاً تحلیل ها و چالش های فراروی آنها را پیش کشد. در این راستا انتقال تلاش های مختلف دیگران در جهت معرفی و تحلیل آرا و اندیشه ها، کاری پسندیدۀ به نظر می رسد تا هم منبعی باشد برای دریافت اطلاعات لازم و هم امکانی برای آشنایی با تحلیل ها و نقد و بررسی های موجود.
کتاب تفکر دینی در قرن بیستم کوششی است در جهت تحلیل بدون پیش داوری مسائل مربوطه که نویسندۀ محترم، جان مک کویری، در آن تلاش کرده است هم گرایش های دینی معاصر را به روشنی تبیین نماید و هم در حد توان خود، به نقد و تحلیل آنها بپردازد؛ از این رو برای دانش پژوهانی که در صدد آشنایی با گرایش های متفاوت در باب دین و چالش های آنها هستند، منبعی مفید خواهد بود.
مؤلف این اثر یکی از نویسندگان توانای قرن بیستم است که هم بر تفکر فلسفی احاطه دارد و نیز جریان هایی فکری - الهیاتی را به خوبی می شناسد و نشان دهد.
هدف کمی این اثر معرفی تاریخ تفکر عقلی دربارۀ دین در قرن بیستم است. هرچند مؤلف به ارزیابی هر یک از دیدگاه ها نیز می پردازد، در پی اتخاذ موضع و ترجیح دیدگاه خاص بر سایر دیدگاه ها و مکاتب نیست؛ از این رو خود تصریح می کند این کتاب ممکن است یک کتاب راهنما یا اثری که دیدگاهی کلی دربارۀ مکاتب فکری مربوط به دین در قرن بیستم ارائه می کند، مفید واقع می شود؛ اما هدف از نگارش آن، این است که با معرفی دیدگاه های رایج در قرن بیستم تاریخ تفکر دینی در این قرن روشن شود.
مباحث اصلی اثر: در این اثر، به جهت تبیین گرایش های مختلف دینی در قرن بیستم، مطالب در یازده بخش ساختاربندی می شود. ابتدا حوزه، روش و هدف این تحقیق و نظریات ابتدایی جوانب مختلف مسئله بیان می شود. در بخش دوم ایدئالیسم مطلق در تقریرات مختلف آن مطرح و نقد می شود.
در بخش سوم ایدئالیسم شخصی، همراه با نظریات مختلف در باب آن، اشاره و نقد و بررسی می شود. در بخش چهارم به مباحثی در باب فلسفه های روح پرداخته شده و در ادامه، در بخش پنجم مفهوم ارزش در فلسفه و کلام مورد بحث هستند. پوزیتیویسم و اصالت طبیعت و نقد این گرایش بر دین، مباحثی است که در بخش ششم می آیند. در بخش هفتم تحت عنوان مرحلۀ اول و مرحلۀ دوم، ابتدا اشاراتی به مکتب هایی می شود که تا اینجا از آنها بحث شده است و مشخصۀ آنها این بود که حرکت شکوفای خود را پیش از قرن نوزدهم آغاز کردند و در مرحلۀ دوم مکتب هایی که در قرن نوزدهم آغاز و در قرن بیستم شکوفا شدند، بررسی می شوند. در بخش هشتم به فلسفه های تاریخ و فرهنگ و تفسیرهایی تاریخی و فرهنگی از دین اشاره می شود. بخش نهم اختصاص به مسیحیت و نگرش هایی مختلف در باب آموزه های آن دارد. در بخش دهم ما با مباحث و تحلیل ها و نقدهایی درباره نظریۀ جامعه شناختی در باب دین آشنا می شویم و در پایان، در بخش یازدهم اندیشۀ پراگماتیستی در باب دین مطرح و نقد و بررسی می شود.
♈️این کتاب در پژوهان عرضه نشده است.
.
#پژوهشکده_فلسفه_وکلام
#عباس_شیخ_شجاعی
#محمد_محند_رضایی
#کتب_کلامی
#کلام_جدید
تناقض نما یا غیب نمون: نگرشی نو به معجزه
محمدامین احمدی؛ چ۱، قم: بوستان کتاب، ۱۳۸۰، ۳۶۰ صفحه رقعی.
پدیده ای به نام معجزه در متون دینی و غیردینی بسیار روایت شده است؛ اما نوع نگاه بشر به این پدیده یکسان نیست. عده ای تحت تأثیر جهان نگری مادی، این گونه روایات را اساساّ مجعول می پندارند و تأکید می ورزند که آدمی به مقتضای خردورزی خود نباید تسلیم داستان سرایی هایی از این گونه شود. از دیگر سو پیروان ادیان توحیدی « معجزه » را دلیل عقلی بر اثبات یکی از مهم ترین آموزه های دینی، وحی و نبوت، حتی وجود خداوند می دانند. در این اثر به مقتضای این دو نگرش، از یک سو کوشش شده است دلیل کسانی را که به دیدۀ انکار و تردید به معجزات می نگرند، از زبان خودشان بازگو شود. از دیگر سو نشان داده شده است کسانی که باور به آموزه های دینی را بر پایۀ معجزه توجیه می کنند، دست کم با چهار پرسش بنیادین روبرو هستند که باید بدان پاسخ دهند. در غیر این صورت، طرح توجیه باور به آموزه های دینی بر پایۀ معجزه ناتمام خواهد ماند.
چهار پرسش اساسی به ترتیب عبارت اند از:
۱ ) چیستی معجزه؛
۲ ) امکان وقوع معجزه؛
۳ ) اثبات وقوع معجزه؛
۴ ) وجه دلالت معجزه.
مباحث اصلی اثر: بخش اول کتاب به ارائه تعریف های گوناگون از معجزه اختصاص یافته است. در این بخش بحثی در مورد مفهوم خرق عادت از نگاه اندیشمندان مسلمان و تعریف خاص پل تیلیخ از معجزه به عنوان حادثه - نشانه، مطرح شده است. بخش دوم تلاشی است برای پاسخ به دو پرسش: یکی امکان وقوع معجزه و دیگر اینکه چگونه می توان معجزه را به عنوان امر فرا طبیعی از اموری که اساساّ بر اساس علل و عوامل طبیعی قابل تبیین باشد، باز شناخت و متمایز کرد. بخش سوم به نقد و بررسی آرای دیوید هیوم در باب معجزه اختصاص یافته است. بخش چهارم به این پرسش اختصاص یافته است که معجزه بر چه چیز و چگونه دلالت می کند.
در بخش ضمایم، دو ترجمه آورده شده است. ضمیمۀ نخست، ترجمۀ بخش دهم از کتاب تحقیق در فهم انسانی نوشتۀ دیوید هیوم است. او در این بخش از کتاب دربارۀ معجزات بحث می کند و می گوید وقوع معجزات اگر فی حد نفسه ممکن باشند، قابل اثبات نیستند. ضمیمۀ دوم کتاب، ترجمۀ مقاله ای است با عنوان « تفسیری نو از مقالۀ معجزات هیوم » که در آن ادعا شده است
تفسیر مشهور از مقالۀ هیوم اشتباه است. تفسیر مشهور از مقالۀ هیوم این است که به نظر هیوم، از بعد نظری ناممکن است گواهی انسان ها، وقوع معجزه ای را اثبات کند و عنصر اجتناب ناپذیر استدلال هیوم این ادعاست که معجزه طبق تعریف، نقض قانون طبیعت است.
معجزه که در اصل آموزۀ دینی شناخته می شود و عمدتاّ در علم کلام از آن بحث می کنند، فارغ از نگاه مبتنی بر ایمان و دفاعیات کلامی، موضوع تأمل فلسفی فیلسوفان جدید نیز قرار گرفته است. این تأمل سبب طرح مسائل مهمی در باب اعجاز گردیده است. در این اثر کوشش شده است این مسائل توصیف، تحلیل و نقد شوند و از آنجا که این مباحث ارتباط وثیقی با سنّت فلسفی - کلامی و دیدگاه دینی ما دارند، طرح آنها بدون پرداختن به آرای اندیشمندان مسلمان، ناقص به نظر می رسد؛ از این رو تلاش شده است آرای اندیشمندان مسلمان نیز توصیف، تحلیل و نقد و با دیدگاه های غربی مقایسه شود.
👇👇👇برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.
.
#پژوهشکده_فلسفه_وکلام
#محمد_امین_احمدی
#کتب_کلامی
✳️تنزیه الانبیاء و الائمه
⬇️در این كتاب كه بر محور نظریات عالم كبیر شیعی، سیدمرتضی علم‌الهدی (ره)، مطالب صورت پذیرفته، سعی شده است، تا از دیدگاه شیعی در باب لزوم عصمت انبیا و ائمه (ع) و به شبهاتی در باب این موضوع پاسخ داده شود.
محور اصلی این اثر منزه داشتن انبیا و ائمه (ع) از معصیت و گناه به عبارت دیگر عصمت آنان است.
تلاش در این باب از آن جهت صورت پذیرفته است كه مسئلۀ عصمت انبیا و ائمه (ع) از اركان مباحث اسلامی بوده و تأثیر عمده‌ای در تعیین اعتماد به قول، فعل و سیرۀ معصوم دارد. بدین لحاظ كه معصوم ابلاغ‌كنندۀ رسالت الهی بوده و بدون وجود عصمت (و در‌نهایت عدم اعتماد) تبلیغ این رسالت، ناقص و بعد مهمی از این حقیقت باطل تلقی خواهد شد، و این نقص چه در گرفتن وحی و چه در تبلیغ وحی و چه در تطبیق وحی و شریعت اسلامی جاری خواهد بود.
⏹نكتۀ دیگر آنكه از‌آنجا‌كه نبی و امام اسوه و الگوی تربیتی بشر هستند، عصمت آنان ضامن اعتماد خلق به آنها خواهد بود و در غیر این صورت، با وجود احتمال خطا دیگر این ضمانت وجود نخواهد داشت. از طرفی اختلاف فرق اسلامی در باب عصمت و حدود آن، و شبهات كثیری كه در این باب وجود دارد، ضرورت پرداختن به این موضوع را دو‌چندان می‌كند.
ایدۀ این اثر و ارائۀ آن، این است كه عصمت برای انبیا و ائمه (ع) از جمیع جهات انحراف لازم و ضروری است كه من جمله ضامن اعتماد خلق به حجج الهی است.
◀️مباحث اصلی كتاب:
در ابتدای كتاب، سیدمرتضی علم‌الهدی، نویسندۀ تنزیه الأنبیاء و الأئمة، معرفی اجمالی شده‌اند و در ادامه مباحث كتاب به دو بخش اصلیِ تنزیه الانبیاء و تنزیه الائمه تقسیم شده و در هر بخش مباحثی وارد شده است.
🔰 در بخش اول از سیزده پیامبر، همچون آدم، نوح، ابراهیم (ع) تا در پایان محمد (ص)، نامبرده شده و مطالبی در باب عصمت آنها و برخی نسبت‌ها كه به آنها داده شده آورده شده است.
◀️در بخش دوم، تنزیه الائمه (ع)، در باب عصمت امامان معصوم از جمله خلافت و عصمت امام علی (ع)، و پاسخ به برخی نسبت‌های وارد شده به امام، صلح امام حسن (ع) با معاویه، جهاد امام حسین (ع) و ولی‌عهدی امام رضا (ع) و مسئلۀ امام مهدی (ع) و غیبت آن بزرگوار، مباحثی مطرح شده‌اند. در پایان كتاب نیز فهرست‌هایی از قبیل فهرست آیات و اعلام و غیره بیان شده‌اند.
👇👇👇برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.
.
#پژوهشکده_فلسفه_وکلام
#فارس_حسون
#شریف_مرتضی
#کتب_کلامی
✳️توجیه باور
محمد غبی مبینی،چ1،قم:پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی،بهار 1389، 248 صفحه
✳️خلاصه ی کتاب
ویلیام پی. آلستن در آغاز نظریه‌پردازی برجسته دربارۀ توجیه ظاهر شده بود، اما در رویكرد اخیرش بر حذف توجیه در معرفت‌شناسی تأكید و به جای آن از وجود مطلوب‌های معرفتی گوناگونی دفاع می‌كند كه هر كدام از آنها می‌توانند به باورهای ما ارزش معرفتی ببخشند. در كتاب حاضر نخست دیدگاههای معرفت‌شناختی آلستن به‌ویژه رویكرد‌های متقدم و متأخر وی دربارۀ توجیه شرح داده می‌شود و آن گاه دیدگاههای وی به‌ویژه رویكرد توجیه‌ستیز او بررسی می‌گردد. وی در بررسی خود، روشی تحلیلی، توصیفی و انتقادی دارد.
◀️نویسنده با بررسی دو دیدگاه آلستن (دیدگاه نخست و دیدگاه اخیر) بر این عقیده است كه دیدگاه اخیر وی كه مبنی بر حذف توجیه در داوری‌های معرفت‌شناختی است، دچار مشكلاتی جدی است؛ زیرا اولاً انكار توجیه به معنای قانع‌شدن به ارزیابی‌های معرفتی نسبی و نادیده‌گرفتن اهمیت ارزیابی نهایی و جامع‌نگر دربارۀ باورهاست و این چیزی است كه با شهودات مشترك ما نمی‌سازد.
ثانیاً مهم‌ترین مطلوب‌های معرفتی‌ای كه آلستن به‌جای توجیه مطرح می‌كند، به یك ویژگی واحد باز می‌گردند و ازاین‌رو، تنوع و تكثر ادعایی آلستن واقعیت ندارد. نویسنده این اشكال اخیر را با آلستن در میان گذاشته و آلستن آن را وارد دانسته و پذیرفته است كه طرحش به اصلاح نیاز دارد.
⬅️به نظر نویسنده راه گریزی از توجیه به عنوان مسئله‌ای مربوط به مقام ارزیابی نهایی باور نیست؛ هرچند می‌توان در این مقام به بیش از یك معیار و بیش از یك مفهوم برای توجیه معتقد شد. وی یك مفهوم قابل دفاع از توجیه معرفتی را مفهوم وظیفه‌شناختی آن می‌داند.
⏹آلستن، چه در دوران توجیه‌گرایی و چه بعد از آن، با انكار ارادی‌بودن باور، دایرۀ وظایف مربوط به باور را بسیار تنگ می‌كند و برای وظایف قابل تصور نیز جنبه معرفتی معتقد نیست، اما نویسنده معتقد است باورهای ما می‌توانند متعلَّق پذیرش یا عدم پذیرش ما قرار گیرند و چون پذیرش، عملی ارادی است، با ورود آن به معرفت‌شناختی، زمینۀ طرح وظایف بسیار مهم فراهم می‌شود.
⬅️همچنین از‌آنجا‌كه این وظایف در جهت هدف معرفتی صدق طرح می¬شوند، حیثیت معرفتی پیدا می‌كنند و در‌نتیجه توجیه وظیفه‌شناختی باور، بُعد معرفتی می‌یابد. علاوه بر این مفهوم، مفهومی غیر وظیفه‌شناختی و معطوف به صدق نیز برای توجیه قابل تصور است.
👇👇👇برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.
🔰تفسیر کلامی آیه نور
مهدی علیزاده،چ1،قم»بوستان کتاب،1384، 272 صفحه.
◀️خلاصه ی کتاب
آيه نور آيه 35 در سورۀ 24 قرآن است که به همين سبب سورۀ نور نام گرفته است.
اين آيه زبان بسيار پيچيده‌اي دارد. بىشك رمزگشايى از نمادهاى تمثيل نور - همچون چراغ و چراغدان و آبگينه و زيتون- از بارزترين مصاديق «تدبّر قرآنى» و از بايستههاى معرفتى «وحىباورى» است كه قرآن خود، اهالى اقاليم ايمان را بدان فراخوانده است. هم از‌اين‌روست كه حكما و متفكرانى چون «ملاصدرا و مطهرى» اين آيه را بسيار قابل تأمل يافته و صرف همۀ عمر را براى درك اسرار آن شايسته ديدهاند و عرفايى چون «سيّد‌حيدر آملى» آن را اهمّ آيات توحيدى قرآن بر شمردهاند.
⬅️پروردگار حکیم در آیۀ مبارکۀ نور که مشتمل بر یازده جملۀ کوتاه است در‌نهایت ایجاز و اعجاز ـ که از مختصات معجزۀ خالدۀ دین خاتم است ـ چشم‌اندازی بدیع از تمامت نظام هستی ترسیم نموده است و با بیانی در اوج دقّت و اتقان، مختصّات نقطۀ آغاز و انجام چرخۀ وجود را ـ که همان مشیت مطلقه یا حضرت انسان کامل است ـ به دست داده و درهم تنیدگی و تناظر نظام عالم و حیات آدم را بازگفته است و در حقیقت مفاد آیۀ نور، تبیین سرّ واگذاری امانت الهیّه به انسان و ترسیم جایگاه مقام خلافت مطلقۀ انسان از خدای سبحان و چگونگی اِعمال ولایت بر عالم و نحوۀ انتشای طبقات عالم امکان از رهگذر وجود این نقطۀ عطف هستی است.
◀️از دیگر سو تتمّۀ تمثیل در صدر آیۀ 36، خاستگاه رشد و عروج انسان به مقام «قاب قوسین أو أدنی» و نحوۀ دستیابی وی به شایستگی لازم برای مقام خلافت اللّهی را از رهگذر ذکر مدام خدای سبحان و به فراموشی‌سپردن خود و فنای از افعال و صفات و ذات خویش باز می‌نماید.
🔰مؤلف در کتاب تفسير کلامي – عرفاني آيه نور ابتدا به بررسی عناصر درون متنی و زبانی آيۀ نور از لحاظ لغوي، نحوی و بلاغی پرداخته، آن گاه با بررسی رويكردهای تشبيهی، سلفی، طبيعت‌گرا و تنزيهی و نقد آنها، طی تحليل ژرف فقه اللغوی سرانجام به تبيينی هستی‌شناختی از نور الهی دست يافته است. در قسمت بعد به تفسير تمثيل نور پرداخته و در مرحلۀ نخست تفسير ظاهری و آن گاه تفسير باطنی تمثيل را مطرح کرده است.
⬇️در این اثر مجموعاً چهار قول عمده در تفسير ظاهری تمثيل آيۀ شريفه ذكر و نقد شده است و در مقام تفسير باطنی ابتدا رهيافت‌های آفاقی با تقريرهای متعدد آن و سپس رهيافت‌های انفسی با تقريرهای متنوعش نقل و نقد شده است و در پايان، تفسير برگزيده اين پژوهش با رويكرد جامع آفاقی انفسی پس از تمهيد مقدمات فنی آن ارائه شده است. اکنون به اختصار بخش‌‌هاي کتاب را مرور مي¬کنيم.
پژوهش حاضر ابعاد زيبايى‌شناختى، كلامى و به‌ويژه عرفانى اين آيه را در دو بخش به تفصيل بررسيده است كه عناوين آنها عبارت‌اند از:
◀️بخش اول: جستارهايی در ابعاد زبان‌شناختی و زيبايی‌شناختی آيه؛ اين بخش مشتمل بر دو فصل است:
بررسی وجوه واژه‌شناختی و نحوی آيۀ شريفۀ نور، بررسی وجوه زيبايی شناختی آيۀ شريفۀ نور.
⬅️اما بخش دوم کتاب به تفاسير ظاهری و باطنی آيه اختصاص يافته است. ابتدا در تفسير ظاهري به چهار قول پرداخته شده است:
قول نخست: مقصود، وصف نور معرفت و ایمان است.
قول دوم: مقصود، وصف نور مؤمن است.
قول سوم: مقصود، وصف نور قرآن است.
قول چهارم: مقصود، وصف نور رسول اکرم (ص) است.
🔰آن گاه در باب تفسير باطني آيه اين اقوال ذکر شده است:
الف) آیۀ نور، نماد مراتب عالم وجود.
ب) آیۀ نور، نماد تنزّلات الهی در عوالم امکانی.
تعیّن اوّل، نور آسمان‌ها و زمین،
حقیقت انسان کامل، حقیقت تجلّی اعظم ساری و وجود مطلقِ سعی.
سرانجام مؤلف در تبيين نظريه برگزيده در تفسير صدر آيۀ نور به يک رهيافت جامع آفاقي و انفسي دست يافته است:
در مرحلۀ اول تبیین آفاقی ناظر به قوس نزول؛
و در مرحلۀ دوم تبیین أنفسی ناظر به قوس صعود را مطرح ساخته است.
سرانجام نويسنده در مقام نتيجه‌گيري خاتم انبیا و اوصیای محمدیّین (ع) اجمعين را به عنوان مصادیق تمثیل آیۀ نور معرفي کرده است.
👇👇👇برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.