معرفی کتاب خدای داوکینز به قلم آلیستر مک گراث ترجمة‌ میثم توکلی بینا چهرة نامدار خداناباوری در دنیای امروز فردی به نام ریچارد داوکینز است. وی شهرت خود را مدیون سه چیز است: یکم، بیان و قلم روان که آن را برای عمومی‌سازی علم به کار می‌گیرد؛ دوم، افراطی‌گری و تلقی علم‌زدة وی از جهان است و سوم، تندزبانی و ادبیات بی‌پروای اوست که باعث می‌شود به راحتی دیگران را با کلماتی سرکوبگرانه و سلطه‌جویانه تحقیر کند و خود را با نگاهی توأم با تکبر علمی بر کشد. چند سؤال اساسی مطرح است: اول آنکه تا چه حد گزارش داوکینز از دانش تجربی و علم زیست‌شناسی با واقعیت مطابقت دارد و تا چه حد با تفسیرهای افراطی او آمیخته است؟ استدلال‌های او تا چه حد منطقی و معقول هستند؛ به‌خصوص که می‌دانیم نویسندگان و خطیبان حوزۀ عمومی پیش فرض‌هایشان را در پس گفته‌هایشان زیرکانه پنهان می‌کنند تا کمتر مورد نقد و بررسی قرار گیرد. نیز این دغدغه وجود دارد که چه انتقاداتی به تفسیر‌ها و برداشت‌های وی وارد است؟ آلیستر مک‌گراث که نویسنده‌ای توانا و حداقل‌نویس است، در این کتاب بدون آنکه درگیر بی‌نزاکتی و رفتارهای ناپسند داوکینز قرار گیرد، به نقد و بررسی ایده‌های وی پرداخته است. مک‌گراث در فصل اول تصویر واضح و عاری از تفسیر از نظریه تکامل داروینی و نیز ژنتیک ارائه می‌دهد تا ارکان و قلمرو آن شناخته شود. اهمیت این فصل از این جهت است که بتوان فهمید گزارش داوکینز از نظریه تکامل تا چه حد منطبق با دانش آکادمیک و تا چه حد محصول انتزاعی و نظری اندیشة داوکینز است که به نام همان علم ترویج می‌شود. در فصل دوم به «ژن خودخواه» که اصطلاح مشهور داوکینز و نام کتاب وی است می‌پردازد. نگاه داوکینز نوعی انحصارطلبی و خلاصه‌کردن تمام سطوح انتخاب طبیعی در ژن است. همه چیز به ژن و جهش‌های تصادفی آن باز می‌گردد. مک گراث در این قسمت، نقدهای خود را متوجه عدم انطباق این نظر با سطوح دیگر انتخاب طبیعی و نیز ناکافی‌بودن آن در توضیح همۀ جوانب موضوع متمرکز می‌کند. علاوه بر این، او می‌کوشد نشان دهد که این نظر داوکینز تقریر خاص خود اوست و لزوما در زیست‌شناسی تکوینی این چنین انحصارطلبی وجود ندارد؛ ضمن آنکه با شواهد علمی نیز حمایت نمی‌شود. در فصل سوم شاهد نقد فلسفی و منطقی مک‌گراث بر نگاه ضد دینی داوکینز هستیم. او ابتدا معیار و ملاک عقلانیت و مقبولیت ایمان دینی را معرفی می‌کند و سد علم‌زدگی را از پیش رو بر می‌دارد. در ادامه، با معرفی سنت دینی و ایمانی به عنوان موضوعی که تمامی معیارهای عقلانیت را ارضا می‌کند، سخنان ضد دینی داوکینز را که دین را پدیده‌ای کورکورانه و فاقد اعتبار تلقی می‌کند رد می‌کند. یکی از مهم‌ترین نکات این بخش نقد بسندگی به علم در روزگار معاصر است که ما آن را با طبیعت‌گرایی یا علم‌زدگی می‌شناسیم. در فصل چهارم، کتاب ساعت‌ساز نابینای داوکینز نقد می‌شود. مک‌گراث در این فصل به‌خوبی نشان می‌دهد آنچه داوکینز بدان تاخته، اولاً گزارشی غیر‌دقیق از دین است و با شواهد روشن نشان می‌دهد که داوکینز گزارش خطا از مضامین دینی ارائه داده است. سپس ظرف زمانی و مکانی کلیسای ویکتوریایی دوران کهن را توضیح می‌دهد تا نشان دهد آنچه داوکینز مورد انتقاد و گاه هتاکی قرار می‌دهد، عقیده‌ای در یک دورۀ تاریخی خاص مسیحیت است که لزوماً نه مسیحیت بدان معتقد است و نه عموم مسیحیان را شامل می‌شود. به‌خصوص وی به تقریر ویلیام پیلی می‌پردازد و می‌کوشد تقریری ارائه دهد که مشکلات تقریر پیلی را برای علم مدرن نداشته باشد. سپس به این نکته می‌پردازد که اگر کسی مدعی است اعتقاد به خدا تبیین تام و تمامی برای همه چیز نیست، حتی بر این فرض، حق ندارد مدعی شود که داروینیسم تبیینی تام است و تمام ساحت‌های انسانی و جهانی را تبیین می‌کند؛ آن گونه که خود داوکینز بدان معتقد است! در فصل پنجم شاهد نقد یکی از نوآوری‌های فرهنگی داوکینز هستیم. او اصطلاح میمتیک و میم را در تناظر با ژنتیک و ژن به ادبیات علمی اضافه کرد تا بتواند نقیصه‌ای را بر طرف کند. ژنتیک خودخواهانۀ داوکینز از تبیین ساحت‌های فرهنگی و معنوی و اجتماعی و اخلاقی ... انسان عاجز است. وی با طرح موضوع میمتیک می‌کوشد این نقیصه را هم برطرف کند. مک‌گراث نشان می‌دهد هر چقدر ژن با شواهد علمی پشتیبانی می‌شود، میم فاقد شواهد علمی است و صرفاً تناظر و تمثیلی ذهنی برای حل مشکل است. این روش نمی‌تواند علمی به حساب آید. ضمن اینکه اگر کسی بخواهد از طریق میمتیک به مفاهیم خداباورانه بتازد، به طریق مشابه می‌توان از این ابزار برای تاختن به خود فرهنگ علمی و نیز اخلاق و موضوعاتی مشابه سود جست؛ به تعبیر دیگر استنباط نتایج همراه با قضاوت در مورد صحت و سقم، اشتباهی معرفت‌شناسانه است که نباید حتی در فرض پذیرش میمتیک بدان تن داد. این اشتباه دوم داوکینز است که از نظریۀ خود نتایج قضاوت‌آلوده بر می‌گیرد.

اصول و قواعد #استنباط_ائمه (ع) از #قرآن اثری منتشر شده از پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی کتاب «اصول و قواعد استنباط ائمه(ع) از قرآن» اثر حجت‌الاسلام والمسلمین سید موسی صدر که در پژوهشکده اسلام تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تهیه و به همت نشر این پژوهشگاه در ۶۲۹ صفحه به چاپ رسیده، به منظور ترسیم نقش کلیدی مرجعیت اهل بیت(ع) در ساحت اندیشه و عمل در فضای گفتمانی و جریان سازی جامعه اسلامی، با هدف استخراج اصول و قواعد استنباط ائمه(ع) از قرآن کریم به رشته تحریر درآمده است. این اثر کوشیده است در مرحله نخست ثابت کند اهل بیت(ع) دست‌کم برای تفهیم دیگران یا اقناع منکران، احکام شرعی را از قرآن استنباط و استکشاف می‌کردند. سپس به روش‌های استنباط ائمه(ع) (تطبیق، تعلیل و تفسیر) و قواعد به کار رفته در هر روش، با توجه به نمونه‌های متعدد پرداخته است. فایده و اثری که از این کار یعنی کشف قواعد حاکم بر استنباط ائمه(ع) حاصل می‌شود، عبارت است از: غنا بخشی به قواعد فقه و استنباط از قرآن، دستیابی به روشی که می‌تواند برای دیگران درک و استنباط احکام شرعی از قرآن الگو باشد، بیرون آوردن قرآن از مهجوریت در عرصه تفقه، اصلاح به سازی نگاه و برداشت اهل سنت و نیز برخی شیعیان از میراث فکری و فرهنگی شیعه.

ساختار اثر این اثر در دو بخش و شش فصل تألیف شده است؛ در بخش اول این کتاب که با عنوان «روش‌ها، اصول و قواعد استنباط ائمه(ع)» به رشته تحریر درآمده، ابتدا در فصل اول به «روش‌های استنباط ائمه(ع)» پرداخته شده و ضمن بیان سه روش تطبیق و تعلیل و تفسیر، گونه‌های استنباط ائمه(ع) (متعارف و نامتعارف) تبیین شده است. نویسنده در فصل دوم که به «اصول استنباط ائمه(ع)» اختصاص یافته، پس از بیان اصول مربوط به قرآن (جامعیت تشریعی قرآن، چند بعدی بودن آیات، دلالت استقلالی آیات، نظارت متقابل آیات، تفسیری پذیری گوناگون آیات، تعبیر حکیمانه آیات، و حجیت ظهور آیات) به اصول مربوط به امور دیگر (اعم از اعتبار حکم عقل، حجیت فهم عرف، اعتبار فی الجمله تاریخ) اشاره شده است. نویسنده در سومین فصل از بخش اول که با عنوان «قواعد استنباط ائمه(ع)» نوشته شده، به سه قاعده کلی «اصولی»، «ادبی» و «ویژه» تأکید کرده و در مجموع ۳۱ قاعده را مورد بحث و بررسی قرار داده است. در بخش دوم این کتاب، به نمونه‌های استقراشده از سه روش استنباط ائمه(ع) از آیات یعنی روش‌های تطبیق، تعلیل و تفسیر پرداخته شده است. در فصل اول این بخش، نمونه‌هایی از روش تطبیق در سه قالب قواعد اصولی، ثانوی و ویژه ذکر شده است که از جمله این قواعد می‌توان به قاعده حجیت سیاق، قاعده تکیه بر قرینه، قاعده مقابله به مثل، قاعده اضطرار، قاعده لاحرج، قاعده گستره مفهومی، قاعده واقعیت نگری، قاعده تکیه بر فرهنگ دینی اشاره کرد. دومین فصل از بخش دوم، نمونه‌هایی در روش تعلیل در سه قالب قواعد اصولی، ادبی و ویژه را بیان کرده که برخی از آنها عبارتند از: قاعده قاعده تکیه بر اطلاق (اصاله الاطلاق)، قاعده حجیت ظهور، قاعده ظهور نهی در حرمت، قاعده تکیه بر درک عقلی، قاعده ثانوی اکراه، «من» تبعیضی، «باء» سببیت، قاعده تفکیک از متن، اصالت تعبیر و سیره پیامبر، قاعده تاریخ نگری، قاعده جامع نگری قرآنی. سومین و آخرین فصل از کتاب حاضر، به «نمونه‌هایی از روش تفسیر» می‌پردازد که در سه قالب روش تفسیر، ادبی و ویژه، قواعدی مانند قاعده امر عقیب حذر، قاعده تنقیح مناط و ظهور نهی در حرمت، قاعده، نسخ، قاعده حجیت دلایت التزامی، قاعده اضافه لامیه، قاعده تناسب، قاعده اصالت تعبیر، قاعده واقعیت نگری تشریح شده است. علاقه‌مندان برای خرید اینترنتی این کتاب می‌توانند به نشانی اینترنتیhttp://shop.isca.ac.ir/  مراجعه کنند.

به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شد؛ کتاب «تاریخ برهان‌های اثبات وجود خدا در کلام امامیه»

اهداف این پژوهش عبارت است از: ۱. شناسایی و شرح و توضیح تقریرهای گوناگون ارائه‌شده از هر یک از برهان‌های اصلی خداشناسی در کلام اسلامی و امامی در قرون میانی. ۲. بررسی ریشه و پیشینه طرح هر یک از برهان‌های خداشناسی. ۳. هم‌سنجی و مقایسه تقریرها و صورت‌های مختلف ارائه‌شده از هر یک از برهان‌های خداشناسی و تبیین نسبت و رابطه میان آنها. ۴. تبیین سیر تاریخی تغییرات و تحولات اتفاق‌افتاده در تقریرهای براهین خداشناسی. ۵. بررسی علل و عوامل اثرگذار بر تطورات و تحولات براهین اثبات وجود خداوند. به تصویر کشیدن سیر تجربه عقلی متکلمان امامیه در موضوع اثبات وجود خداوند در یک پیوستار بلند تاریخی، انگشت‌نهادن بر زوایای دقیق براهین اثبات وجود خداوند، کشف مفاهیم و مصطلحات کهن و کمیاب و فرورفتن در تفاوت‌ها و تحولات معنایی آنها، از ویژگی‌های این اثر ارزشمند است. خواننده در این کتاب با دسته‌بندی براهین اثبات وجود خدا و انواع تقریرهای آنها و نکاتی چون تفکیک برهان حدوث ذات از برهان حدوث صفات، جداسازی تقریرهای مختلف از برهان نظم، بازشناخت برهان امکان صفات از برهان امکان ذات و نیز تقریرهای ابتکاری متکلمان امامی از برهان صدیقین آشنا می‌شود و آنچه در نگاشته‌های دیگر به اجمال و عجله می‌بیند، در اینجا به‌ تفصیل و با جزئیات مشاهده می‌کند. همچنین مؤلف در این اثر پرحجم، افزون بر فراهم‌آوردن پرونده علمی پر برگ و بار برای هر یک از برهان‌های خداشناسی، اطلاعات گرانباری در خصوص شخصیت‌های کلامی و آثار آنان در اختیار خواننده می‌گذارد و فضای مباحثات علمی در خصوص مبحث اثبات وجود خدا را آفتابی می‌کند. این کتاب هر چند بر تحقیق در متون کلامی امامیه تمرکز یافته، اما از دادوستد و تعامل متکلمان امامی با دیگر گروه‌های فکری همچون معتزله، اشاعره و فلاسفه نیز غافل نمانده است و در حقیقت، سیر تاریخی موضوع براهین اثبات وجود خدا در ادوار گوناگون کلام اسلامی را به تصویر می‌کشد. اهمیت این اثر به‌طور خاص، مربوط به تحقیق در دوران کلام اسلامی در عصر تأسیس است که مباحث متکلمان این دوره به‌دلیل آنکه فهم مفاهیم و درون‌مایه قواعد و اصطلاحات آنان بسی دشوار و دیریاب است، در دیگر آثار و تحقیقات چندان بازتاب نیافته است». کتاب «تاریخ برهان‌های اثبات وجود خدا در کلام امامیه» در ۱۵۴۴ صفحه با شمارگان ۵۰۰ نسخه به بهای ۸۰۰هزار تومان از سوی انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان راهی بازار نشر شده است. منبع:خبرگزاری ایکنا

کتاب «تاریخ برهان‌های اثبات وجود خدا در کلام امامیه؛ از مکتب بغداد تا مکتب اصفهان» از سوی انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان منتشر شد. به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامیبه نقل از خبرنگار ایکنا از اصفهان، کتاب «تاریخ برهان‌های اثبات وجود خدا در کلام امامیه؛ از مکتب بغداد تا مکتب اصفهان)» به قلم حمید عطایی نظری، از سوی انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان و پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شده است. نویسنده کتاب در معرفی آن نوشته است: «کتاب (تاریخ برهان‌های اثبات وجود خدا در کلام امامیه؛ از مکتب بغداد تا مکتب اصفهان)، نوشتاری است مبسوط که به گزارش و تبیین استدلال‌های مطرح در آثار کلامی امامیه، معتزله و اشاعره برای اثبات وجود خداوند می‌پردازد و تاریخ و سیر تحولات این براهین را در قرون میانی اسلامی بازمی‌نماید. در این کتاب با تحقیق و تتبع گسترده در میراث سترگ کلام اسلامی، سرگذشت، تطورات و تقریرهای گوناگون شش برهان اصلی خداشناسی در دانش کلام بررسی و تشریح شده است. این براهین عبارتند از: برهان حدوث و قدم، برهان حدوث صفات، برهان نظم، برهان امکان صفات (برهان تخصیص)، برهان امکان و وجوب و برهان صدیقین. از این‌رو، جستار حاضر پژوهشی است فراگیر در خصوص تحولات تاریخی برهان‌های اثبات وجود خدا در کلام اسلامی و امامی از حدود قرن چهارم تا قرن ۱۱ هجری.» در مقدمه این کتاب که به قلم حجت‌الاسلام و المسلمین محمدتقی سبحانی، رئیس قطب تعمیق ایمان دینی دفتر تبلیغات اسلامی نگاشته شده، آمده است: «یکی از پروژه‌های مهم در راستای مطالعات تاریخی و موضوعی در کلام امامیه، کتاب تاریخ برهان‌های اثبات وجود خدا در کلام امامیه است که در دو مجلد کلان و با حجمی حدود هزار و ۵۰۰ صفحه انتشار یافته است. این اثر به همت والای محقق گرانمایه، جناب آقای دکتر حمید عطایی نظری در طول چند سال تلاش خستگی‌ناپذیر به انجام رسیده و دستاوردی نیکو و ارجمند را به جامعه علوم عقلی تقدیم داشته است. کتاب نامبرده، درواقع، حاصل بخش نخست از کلان‌پروژه «خداشناسی در کلام امامیه» است که در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به ثمر نشسته و حلقه‌های تکمیلی خود را در قالب سایر موضوعات خداشناسی دنبال خواهد کرد. تاکنون اثری با این گستردگی و دقت در باب تاریخ و تحولات برهان‌های اثبات وجود خداوند در کلام امامیه نگاشته نشده است و از این‌رو، می‌توان این کتاب را منبع و مرجعی اصلی برای فهم مباحث و مطالب مربوط به موضوع اثبات وجود خدا در دانش کلام به‌شمار آورد.»

#تازه_های_نشر ✅وجوه تمایز مکاتب فلسفه سیاسی اسلامی/ تالیف مرتضی یوسفی راد/ انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (قم)/ چاپ اول: 1402/ 363 صفحه. 👈در این اثر نشان داده شده است که در حوزه عمل و زندگی سیاسی می‌توان از مکاتب چهارگانه فلسفه سیاسی اسلامی (فلسفه سیاسی مشاء، فلسفه سیاسی اشراق، فلسفه سیاسی تقریبی، و فلسفه سیاسی متعالیه) سخن گفت. البته در حوزه نظر مکاتبه شکل گرفته شامل مکاتب سه‌گانه فلسفه مشاء، فلسفه اشراق و فلسفه متعالیه هستند. 👈این کتاب در چهار فصل تألیف شده است: 1.مشترکات مکاتب فلسفه سیاسی اسلامی؛ 2. تمایزات محیطی مکاتب فلسفه سیاسی اسلامی؛ 3. تمایزات مبنایی مکاتب سه گانه؛ 4. تمایزات مکاتب فلسفه سیاسی اسلامی. #فلسفه_سیاسی_اسلامی #فلسفه_اسلامی #علوم_سیاسی #اسلام_و_سیاست

کتاب «چیستی رویکرد تمدنی از عرصهٔ نظر تا صحنهٔ عمل» طی چند روز آینده منتشر می شود. این کتاب نه در باره «تمدن»، بلکه در باره «نگاه تمدنی» و مولفه‌های این نگاه و این رویکرد بحث می کند. اهمیت این کتاب که مجموعه فصول آن توسط اساتید مختلف در تمدن‌شناسی نوشته شده است، در بسط نگرش تمدنی به حوزه‌های مختلف نظری و عملی است. رویکرد تمدنی، دانش تمدن را از یک ایدۀ نظری به امر تطبیق یافته در متن زندگی اجتماعی تبدیل می کند. کسانی که می خواهند ایدۀ «تمدن» را از آسمان به زمین و از نظریه به عمل و از حوزه های انتزاعی به عرصه های انضمامی بیاورند سخت به این کتاب نیازمندند. فهرست فصول و نوشته این کتاب در فایل ذیل آمده است. 👇👇👇 ⬅️پژوهشگاه را  در فضای مجازی دنبال کنید 🌐 https://takl.ink/Isca.ac.ir/

⬅️پژوهشگاه را  در فضای مجازی دنبال کنید 🌐 https://takl.ink/Isca.ac.ir/