برهان صدیقین در تفکر اسلامی
سعیده سادات نبوی؛ چ۱، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، بهار ۱۳۸۹، ۲۴۸ صفحه رقعی.
برهان صدیقین یکی از مهم ترین و معتبرترین برهان های فلسفی اثبات وجود خدا در اندیشۀ اسلامی است. تمایز برجستۀ این برهان از دیگربرهان های اثبات کنندۀ وجود خدا، آن است که وجود خدا را با قطع نظر از مخلوقات و ماسوی الله اثبات می کند. نخستین بار ابن سینا این برهان را در کتاب الاشارات و التنبیهات مطرح کرد که البته سخن وی با انتقادهایی مواجه شد. ملاصدرا این برهان را برهان صدیقین نمی داند، بلکه آن را چیزی شبیه به برهان صدیقین می داند
با گذشت چندین قرن، این برهان در تعریف و توصیف و اثبات و تبیین با تغییراتی مواجه شده است که ابعاد گوناگون آن، تنها از راه مطالعۀ تطبیقی و نقد و تحلیل آشکار می گردد.
با این توضیحات می توان گفت کتاب حاضر عهده دار شناخت ویژگی های برهان صدیقین و تبیین و بررسی تقریرهای گوناگون آن است. نویسنده برای رسیدن به این مقصود، تلاش کرده است سیر تاریخی برهان صدیقین و نقش همۀ مشرب های فکری و فلسفی را بررسی کند. وی مقدمات استدلال را از یکدیگر تفکیک و اصول موضوعه و پیش فرض های آنها را بیان کرده است.
ابن سینا با قبول اصل واقعیت، اصل علیت و استحالۀ دور و تسلسل و تقسیم موجود به حسب مفهوم به واجب و ممکن به اثبات واجب پرداخته و آن را طریق صدیقین نامیده است؛ ولی برهان ابن سینا با اشکالات متعددی مواجه بود؛ به همین دلیل ملاصدرا با تکیه بر اصولی چند از جمله اصالت وجود، تشکیک وجود و اصل علیت، تقریر دیگری از آن ارائه نمود. در شرح و توضیح استدلال ملاصدرا حکمای بعد او اتفاق نظر ندارند. برخی به عنصر وحدت وجود تأکید و تقریر های وحدت گرایانه از آن عرضه کرده اند و برخی نیز با توجه به هر دو رکن وحدت و کثرت تقریرهای تشکیک گرا از آن ارائه کرده اند. ویژگی های برهان صدیقین در حکمت صدرایی این است که در آن غیر خدا واسطه نیست، نیازی به ابطال دور و تسلسل نیست؛ همچنین نظر به حقیقت وجود است نه مفهوم آن و نهایت اینکه با برهان صدیقین صدرایی علاوه بر اثبات وجود خدا، توحید و بقیۀ صفات ثبوتی و سلبی و فعلی خداوند نیز اثبات می شود.
☸️👇👇👇برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.
.
#پژوهشکده_فلسفه_وکلام
#سعیده_نبوی
#کتب_کلامی