🔰در آمدی به فلسفه ذهن
🔼کیت مسلین،ترجمه مهدی ذاکری ؛چ1،قم:پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی،زمستان 1388، 484 صفحه وزیری.
⏹خلاصه ی کتاب
فلسفۀ ذهن یك از شاخه‌های فلسفۀ تحلیلی است كه در قرن بیستم پس از معرفت‌شناسی فلسفۀ زبان اهمیت بسیاری یافت و با استفاده از پیشرفت‌های علومی چون روانشناسی تجربی، عصب‌شناسی، فیزیولوژی مغز و علوم كامپیوتری رشد و گسترش پیدا كرد. نویسندۀ كتاب حاضر هرچند از متفكران صاحب‌نام در این حوزه نیست؛ اما این كتاب او ویژگی‌هایی نسبت به كتاب‌های دیگر در این زمینه دارد؛ از جمله اینكه او در اینجا بیشتر شأن معلمی دارد و موضع خود را در طرح مباحث چندان دخالت نمی‌دهد و تلاش می‌كند كه آرا و استدلال‌های اصلی دیدگاه‌های مختلف را به‌‌خوبی گزارش كند. همچنین این كتاب دارای سبك و سیاق آموزشی است و نویسنده سعی كرده كمترین اطلاعات فلسفی را پیش‌فرض بگیرد. ویژگی دیگر این كتاب، جامع‌بودن آن است و مهم‌ترین مسائل و دیدگاه‌ها دربارۀ اساسی‌ترین مسئله در فلسفۀ ذهن را معرفی می‌كند.
⬅️نویسنده در پی معرفی مهم‌ترین مسائل و دیدگاه‌ها دربارۀ فلسفۀ ذهن است؛ از جمله مسئلۀ ذهن و بدن، آگاهی، علیت ذهنی و... . همچنین فصلی جداگانه را به دوگانه‌انگاری اختصاص داده است. بر این اساس وی در این كتاب به پرسش‌های فراوانی در باب فلسفۀ ذهن پاسخ داده است؛ مانند اینكه ذهن چیست؟ حالات ذهنی چه تفاوت‌هایی با حالات فیزیكی دارند؟ چه ارتباطی میان ذهن و اشیای فیزیكی برقرار است؟ طرح اساسی نظریۀ این‌همانی ذهن و مغز چیست؟
◀️شبه‌پدیده‌انگاری چه مدعایی دارد؟ دیدگاه ارسطو در باب فلسفۀ ذهن چیست؟
روش نویسندۀ كتاب، كیت مسلین، در ارایۀ مطالب آن است كه چون كتاب جنبه آموزشی دارد، برای كمك به فهم بهتر مطالب، در ابتدای هر فصل فهرستی از اهداف آن فصل را عرضه می‌كند و در لابه‌لای مطالب تمریناتی را می‌آورد. آن گاه در پایان هر فصل تعدادی پرسش را مطرح می‌سازد و پس از طرح پرسش‌ها، منابعی را برای مطالعۀ بیشتر دربارۀ موضوع آن فصل معرفی می‌كند.
🔰كتاب دارای یازده فصل است كه به این قرار است: فصل اول: مسئله ذهن و بدن؛
فصل دوم: دوگانه‌انگاری؛
فصل سوم: نظریه این‌همانی ذهن و مغز؛
فصل چهارم: رفتارگرایی تحلیلی؛
فصل پنجم: كاركردگرایی؛
فصل ششم: جدی‌گرفتن آگاهی: یگانه‌انگاری غیرتحویلی؛
فصل هفتم: علیت روانی ـ فیزیكی؛
فصل هشتم: دیدگاه ارسطو؛
فصل نهم: مسئله اذهان دیگر؛
فصل دهم: این‌همانی شخصی به عنوان استمرار فیزیكی؛
فصل یازدهم: این‌همانی شخصی به‌عنوان استمرار روانی.
🔰برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.👇👇👇
🔰در امدی بر انسان گرای در غرب
🔼محمد هادی طلعتی؛ چ1،قم : پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی،1395، 224 صفحه رقعی.
⬅️خلاصه کتاب
اثر حاضر با عنوان درآمدی بر انسان‌گرایی در غرب به بررسی یکی از نگرش‌های پر نفوذ و پر‌دامنه در تاریخ فرهنگ و تمدن مغرب زمین به‌ویژه از دورۀ رنسانس به این سو پرداخته است.
در یک نگاه کلی اومانیسم یا انسان‌گرایی در فارسی، نگرشی است که تلاش می‌کند هر چه بیشتر انسان را در مرکز تأملات خود قرار دهد و اصالت را پیش از هر چیز، به رشد و شکوفایی توانایی‌های انسان بدهد. البته باید دانست که این نگرش یک جریان یکنواخت و همگون درطول تاریخ فرهنگ و تمدن و فلسفه‌های غربی نبوده و فراز و فرودهای بی‌شماری را به‌ویژه از دورۀ رنسانس به این سو از سر گذرانیده است.
⏹پژوهش حاضر به روشی توصیفی – تحلیلی کوشیده است که نخستین ریشه‌ها و رگه‌های انسان‌گرایی را از دورۀ باستان واکاوی نموده و آن گاه در یک سیر تاریخی شمایی از یک نوع انسان‌گرایی دینی ذیل عنوان اومانیسم مسیحی شناسایی نموده و درنهایت به بخش عمده این اثر یعنی بررسی اومانیسم از دورۀ رنسانس تا دورۀ معاصر بپردازد و در خلال مباحث مهم ترین مؤلفه‌های اومانیستی هر دوره را باز‌تاباند. بدین ترتیب نوشتار پیش‌رو، در هفت فصل سامان یافته که به منظور شناختی کلی از این اثر در زیر به معرفی اجمالی این فصول می‌پردازیم:
💠فصل اول: کلیات: در این فصل به معنای اومانیسم و گونه‌های مختلف آن پرداخته شده است.
🔼فصل دوم: اومانیسم در فلسفه‌های دوران باستان: تمرکز اصلی در این فصل بر شناسایی ریشه‌های تاریخی اندیشه‌های اومانیستی در خلال تفکرات اسطوره‌ای، شک شکاکان و سوفیست‌ها به‌ویژه پروتاگوراس و درنهایت دوران طلایی یونان و روم باستان مانند اندیشه‌های فلسفی سقراط، افلاطون، ارسطو و اپیکور بوده است. هرچند بجز پروتاگوراس، اندیشه‌های اومانیستی این دوره کم‌رنگ است؛ اما سعی شده تا ویژگی‌هایی همچون توجه به طبیعت و ارائه تبیین‌های علمی متناسب با دیدگاه‌های علمی آن روزگار با تأکید بر عنصر مشاهده و تجربه و توجه به انسان در مقام فاعل‌شناسا و ارایۀ نظریات مختلف و پرهیز از تعصب بازنمایانده شود.
⬇️فصل سوم: اومانیسم دینی (مسیحی) در اندیشۀ فیلسوفان قرون وسطا: در این فصل تلاش شده تا امکان دستیابی به نوعی اومانیسم دینی از لابه‌لای اندیشه‌های فلسفی دو فیلسوف بزرگ این دوران یعنی اگوستین و توماس آکوئیناس در تقابل با اندیشه‌های ضد فلسفی قرون اولیه مسیحیت را میسر گرداند. در این فصل عمده توجه به نظریات این دو فیلسوف بر آشتی‌دادن آموزه‌های فلسفی افلاطون و ارسطو با تعالیم مسیح و ایمان مسیحی همراه با بازنمایی نوعی اومانیسم دینی در حد امکان بوده است.
⬇️فصل چهارم: اومانیسم دورۀ رنسانس: بررسی دو جنبش مهم کلاسیستی و اومانیستی در این دوران مد نظر این فصل است. از این میان، جنبش اومانیسم که مهم‌ترین ویژگی این دوران را رقم می‌زند مؤلفه‌های نوینی را هم در ابعاد فلسفی و هم در بعد اصلاح دین پدید می‌آورد که اثرات آن تا قرن‌های بعد و بعضاً تا به امروز در تاریخ و تمدن غرب ماندگار می‌شود. مهم‌ترین مؤلفه‌های اومانیستی که در این فصل بررسی شده‌اند از قرار زیر است: تقدّس‌زدایی از دین، توجه به تحول باطنی و درونی انسان‌ها به جای تأکید برشعائر ظاهری، تلفیق آموزه‌های اومانیستی با آموزه‌های الهیات مسیحی، کاستن از نقش مرجعیت کلیسا، شاده‌سازی متن کتاب مقدّس.
⬅️فصل پنجم: اومانیسم دورۀ مدرن: در این فصل اندیشه‌های فلسفی نخستین فیلسوفان عقل‌گرا و تجربه‌گرا به‌ویژه بیکن، دکارت، لاک و هیوم مطمح‌نظر بوده‌اند. استنتاج اندیشه‌های اومانیستی از اندیشه‌های دکارت در این فصل با استناد به نظر برخی اندیشمندان معاصر صورت گرفته که معتقدند دکارت با اثبات من اندیشنده و استنتاج انواع مختلف هستی‌ها (از خدا تا انسان‌ها و جهان) از من اندیشنده به نوعی پایۀ ریز اندیشه‌های فلسفی اومانیستی بوده است. اما استنباط اندیشه‌های اومانیستی از خلال اندیشه‌های فیلسوفان تجربه‌گرا به‌ویژه با رویکرد تجربی و حذف عناصر ماوراء طبیعی از مقوله شناخت – که با مذاق اومانیسم سکولار دورۀ معاصر سازگار است – در این فصل سهل‌تر صورت گرفته است.
▶️فصل ششم: اومانیسم در عصر روشنگری: در این فصل تمرکز اصلی بر اندیشه‌های اومانیستی کانت است که در سه ساحت معرفت‌شناسی، اخلاق و دین واکاوی شده است.
⬇️فصل هفتم: اومانیسم دورۀ معاصر: در این فصل مهم‌ترین فلسفه‌های معاصر که ابعاد اومانیستی در آن شاخص بوده‌اند از جمله فلسفه‌های پراگماتیسم و اگزیستانسیالیسم و مارکسیسم بررسی شده‌اند.
البته فلسفۀ مارکسیسم در ذیل اومانیسم الحادی همراه با اندیشه‌های فوئرباخ و اگوست کنت در زیر فصل سوم گنجانده شده است. پایان بخش این فصل در زیر فصل چهارم به عمده جریان اومانیسم در دوره‌های معاصر یعنی اومانیسم سکولار اختصاص یافته که مهم‌ترین بیانیه‌های اومانیست‌ها در سال‌های 1933 ، 1973 و 2002 که بیشتر منتج از فلسفه‌های پیشین است، فراروی خواننده قرار داده شده است.
🔰برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.👇👇👇
🔰دین و اخلاق:بررسی گونه های وابستگی اخلاق به دین
🖊جواد دانش،قم:پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی،زمستان 1392، 344 صفحه رقعی.
⬅️خلاصه ی کتاب
دین و اخلاق هر یك به تنهایی نقش انكارناپذیر در زندگی فردی و اجتماعی انسان دارند و هر دو در بهروزی، آرامش‌بخشی و كمال‌یابی انسان تأثیرگذارند. تردیدی در این تأثیرگذاری نیست، لكن پرسش آن است كه این دو چه نسبتی با یكدیگر دارند؟ آیا رابطه‌ای میان اخلاق و دین می‌توان ترسیم كرد؟
به این پرسش‌ها، پاسخ‌هایی متفاوت و گاه متعارض داده شده است. برخی بر آن‌اند كه اخلاق متكی و وابسته به دین است و این وابستگی در چندین قلمرو است: وابستگی معناشناختی، وابستگی وجودشناختی، وابستگی معرفت‌شناختی و وابستگی روان‌شناختی اخلاق به دین.
⏹اهمیت این بحث ازآن‌روست كه اولاً دین و اخلاق هر دو ادعای نظام‌بخشیدن به زندگی و رفع ناهمواری‌های فراروی انسان را دارند و آگاهی از رابطۀ این دو با یكدیگر و چه بسا ابتنای یكی بر دیگری، برای انسان حائز اهمیت است. ثانیاً دین یا سكولاربودن اخلاق بر كنش فردی و اجتماعی انسان تأثیرگذار است.
▶️نوشتار حاضر در پی تبیین انحای محتمل ابتنای اخلاق به دین در هر یك از چهار حوزۀ تعریف، ثبوت، اثبات و انگیزش و نیز شكل‌ها و دلیل‌های هر یك از آنهاست. همچنین سعی شده است كه دامنۀ تحقیق در كنار اندیشه‌های اسلامی، رهیافت‌های مسیحی را نیز دربرگیرد.
✳️نویسنده در مباحث خود روش توصیفی ـ تحلیلی و انتقادی دارد. وی در فصول جداگانه اخلاق به دین در چهار حوزۀ معناشناسی، وجودشناسی، معرفت‌شناسی و روانشناسی تبیین و بررسی كرده و در پایان هر فصل به ارزیابی هر یك پرداخته است.
⬅️نویسنده بر آن است كه ادعای توقف حداكثری و مطلق اخلاق به دین قابل دفاع نیست، اما در حوزه‌های معرفت‌شناختی و روان‌شناختی، ادیان در كشف یا توجیه گزارههای اخلاقی و عمل به این گزاره‌ها مؤثرند. به لحاظ غایات و اهداف عالی اخلاق (پیرایش نفس از پلیدی و آراستن آن به فضایل، ایجاد روابط سالم اجتماعی و...) نیز این اهداف در دین وجود دارد؛ اما برخی غایات دین در اخلاق یافت نمی‌شود. به اعتقاد وی، در تعریف مفاهیم اخلاقی هیچ فعل اختیاری خدا و هیچ گزاره دینی اخذ نشده و ادعای وابستگی این مفاهیم، ناپذیرفتنی است؛ هرچند از یك منظر از حاجت اخلاق به دین می‌توان دفاع كرد؛ زیرا مفاهیم اخلاقی اوصافی انتزاعی‌اند كه به دلالت التزامی از مطلوبیت و ارزش فعل در تحصیل هدف نهایی اخلاق حكایت می‌كنند.
💠این مفاهیم نشان‌دهنده رابطۀ علیتی هستند كه میان فعل اختیاری عامل اخلاقی و هدف و غایت اخلاق یعنی سعادت انسان وجود دارد. این در این میان كمال مطلوب انسان (قرب به خدا) را به او می‌شناساند و انسان از اهداف بی‌ارزش بازمی‌دارد؛ بنابراین در شكل‌گیری صحیح مفاهیم اخلاقی، گزارههای دینی ملحوظ‌اند.
این مفاهیم در‌واقع رابطۀ ضرورت یا امتناع بالقیاس میان فعل انسان و سعادت اخروی او را نشان می‌دهند.
🌐مطابق این تلقی، ملحدان درك صحیحی از اوصاف اخلاقی ندارند و گزارههای اخلاقی آنان برای متدینان موجه نخواهد بود و اگر نیت را نیز جزء جدایی‌ناپذیر اخلاق بدانیم، افعال ملحدان نیز هیچ گاه اخلاقی نیست؛ البته گفتنی است كه به اعتقاد نویسنده، انكار تقدم دین و وحی بر ارزش‌های اخلاقی یا انكار تقدم معرفت دینی بر معرفت اخلاقی، لزوماً مترادف با اتخاذ یك موضع الحادی نیست.
🔰برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.👇👇👇
🔰ذهن،مغز و علم
🖊جان ار.سرل، ترجمه امیر دیوانی؛چ1،قم: بوستان کتاب،1382، 187 صفحه رقعی.
🔼خلاصه ی کتاب
موضوع و اهمیت آن: تلاش انسان امروز در حل مسائل و معضلات فلسفی و علمی خویش بسیار بیشتر از گذشته، در همه ابعاد، ادامه دارد.
با توجه به نیاز مسائل و پدیده‌ها به مطالعه و بررسی همه‌جانبه، همكاری و مساعدت علمی همۀ رشته‌ها، ضروری به نظر می‌رسد؛ ازاینرو از ویژگی‌های تلاش‌های فكری بشر امروز، «میان رشته‌ای»بودن آنهاست؛ به این معنا كه حوزه‌های مختلف و رشته‌های متفاوت در تلاشند تا با تشریك مساعی، بتوانند به پرسش‌ها، پاسخ دهند.
در‌واقع انسان معاصر به درستی دریافته است كه با تعامل علم و فلسفه بهتر می‌توان آفاق و انفس را مطالعه كرد. بعد از آنكه، معرفت‌شناسی در سنّت فلسفی غرب، توسط دكارت، تبدیل به محور اساسی فلسفه شد و آن گاه، در اواخر قرن 19، با تغییر وضع، زبان و تحلیل مفاهیم محور فلسفه قرار گرفت، اینك فیلسوفان به این نتیجه رسیدند كه برای حل مسئله معرفت، زبان و مسائل دیگر، باید ذهن (mind) و حالت‌های آن را تجزیه و تحلیل نمود و به این پرسش‌ها پاسخ گفت كه: ذهن ما چگونه عالم خارج را می‌نمایاند؟ و ذهن چگونه امری است؟ و پرسش‌های دیگر؛ ازاینرو برخی از فیلسوفان، قرن 21 را قرن فلسفۀ ذهن نامیده‌اند.
⬅️جان ار. سرل. فیلسوف بزرگ زبان و ذهن معاصر در این كتاب، «ذهن، مغز و علم»، تلاش كرده تا به‌طور میان‌رشته‌ای مسئله را بررسی کند و آرا و مدل‌های مختلفی را كه در تبیین ذهن و مغز ارائه شده‌اند، تجزیه و تحلیل نماید.
⏹محتوای اصلی كتاب:
این كتاب در شش فصل صورت‌بندی شده است؛
فصل اول اختصاص به مسئلۀ ذهن و بدن دارد و فصل دوم بحث‌هایی پیرامون تكنولوژی كامپیوتر مطرح می‌شود، با این عنوان كه «آیا كامپیوتر می‌تواند فكر كند؟»
⏹در فصل سوم علوم‌شناختی، بحث شده و در ادامه، در فصل چهارم، «ساختار عمل» بررسی شده و در فصل پنجم، در باب نگاهی به آیندۀ علوم اجتماعی سخن رانده می‌شود. درنهایت در فصل ششم آزادی و اراده بررسی می‌شوند.
ابتكار این اثر این است كه سعی كرده است به تجزیه و تحلیل مسئله‌ای بپردازد كه هم مورد علاقه دانشمندان علوم طبیعی است و هم مد نظر فیلسوفان. در حال حاضر بیشترین حجم كتاب‌های فلسفی در حوزۀ مسائل ذهن نوشته می‌شود و اغلب به صورت میان‌رشته‌ای. كتاب مذكور در زبان فارسی نخستین كتابی است كه به صورت بحث میان‌رشته‌ای ذهن را تجزیه و تحلیل می‌كند و عمدتاً مخاطبان او دانشمندان رشته‌های علوم شناختی، هوش مصنوعی و سایر رشته‌ها هستند.
▶️مؤلف نظریه‌ای خاص را در باب ذهن طرح كرده و می‌پروراند و مدل‌های رقیب را نقد و بررسی می‌كند. نویسنده سعی كرده است در این اثر به این مهم دست یابد كه چگونگی ربط و نسبت میان این دو تصور را، یعنی تصوری كه ما از خود به عنوان موجودی عاقل، آگاه و آزاد داریم و تصوری از جهان به عنوان چیزی مركب از اجزای فیزیكی فاقد ذهن و بی‌هدف، توصیف كند و توضیح دهد كه این دو تصور با یكدیگر سازگارند.
🔵مهم‌ترین ویژگی این اثر میان‌رشته‌ای‌بودن آن است. نویسندۀ این كتاب فیلسوف بزرگی است كه دربارۀ ذهن برای مخاطبانی كه اغلب دانشمندان علوم طبیعی‌اند سخن می‌گوید. ویژگی دیگر كتاب تسلط نویسنده بر بحث و تخصص وی در حوزۀ مورد نظر است. ایجاز و اختصار كتاب در عین وضوح و دقت. به روز‌بودن موضوع و اهمیت آن.
🔰برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.👇👇👇
🔰زبان دین
🖊امیر عباس علیزمانی،چ1،قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی،1375، 294 صفحه رقعی.
⏹خلاصه ی کتاب
یكی از ویژگی‌های دنیای مدرن پیدایش «نگرش برون‌دینی به مقولات دینی» است و بی‌تردید یكی از مباحث مهمی كه در عرصۀ كلام دستخوش تحولات پیچیده‌ای شده و در تحلیل آن منازعات مختلفی در گرفته و پرسش‌های متعددی مطرح گردیده، بحث «زبان دین و مكانیسم فهم و تحلیل آن» است.
⬅️اینكه آیا زبان دین معنادار است یا بی‌معنا؟ آیا با معیارهای علمی و تجربی قابل اثبات، ابطال و تأیید است یا نه؟ زبان دین چه نسبتی با زبان علم و اخلاق و فلسفه و هنر دارد؟ زبان دین تك‌ساحتی است یا ساحت‌های مختلفی دارد؟
آیا صرفاً گزارشگر از عالم واقع است یا تحریك‌كننده نیز می‌باشد؟ چگونه می‌توان زبان دین را فهمید و به باطن آن پی برد؟ از جمله پرسش‌هایی هستند كه در باب موضوع مطرح شده‌اند در این اثر تعدادی از این پرسش‌ها پاسخ داده شده و برخی از آنها تجزیه و تحلیل گردیده است.
◀️ویژگی‌های اثر:
الف) تحقیق و تدقیق در باب موضوع «زبان دین» و نقد و بررسی بعضی از نقدها.
ب) ارجاع به منابع اصلی.
ج) معرفی موضوع و طرح مسئله در جهت تشویق و تحریك اصحاب اندیشه.
▶️شیوۀ اثر تحقیق، اقتباس و تألیف می‌باشد و محقق سعی كرده علاوه بر توصیف و گزارش آرا به نقد و بررسی آنها نیز بپردازد. این اثر پیش‌درآمدی تحقیقی است در باب «زبان دین» و راهگشایی برای تحقیق در موضوع.
💠مباحث اصلی كتاب:
مقدمۀ اثر به ساختار بحث زبان دین و جایگاه آن در فلسفۀ دین و كلام جدید، تفاسیر غیرشناختاری زبان دین، علل و عوامل مطرح‌شدن بحث زبان دین، می‌پردازد.
فصل اول در باب فلسفۀ زبان و مسئلۀ معنا تئوری‌های معنا و معیار معناداری سخن می‌گوید.
فصل دوم در باب معناداری زبان دین در محورهای ذیل بحث می‌كند (معناداری گزارههای كلامی، الهیات و ابطال‌پذیری، امكان و معناداری گزارههای كلامی، تحقیق‌پذیری اخروی، زبان دین به عنوان افسانه‌ای مفید، زبان دین به عنوان بازی زبان مستقل.
فصل سوم به تلقی تمثیلی از زبان دین پرداخته و نظریات مختلف را تحلیل و بررسی می‌کند.
فصل چهارم ضمن تلقی نمادین از زبان دین، به نقد و بررسی آن می‌پردازد.
🔰🔰این کتاب در پژوهان بارگذاری نشده است.
🔰زید بن علی
🖊عبدالمجید اعتصامی؛چ1،قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی،تابستان 1395، 296 صفحه رقعی.
🖊خلاصه کتاب
شخصیت های زیادی از فرزندان یا نوادگان اهل‌بیت (ع) نقش به‌سزایی در پیشبرد اهداف بلند مرتبه اهل‌بیت (ع) و احیانا در توقف این اهداف در جامعه اسلامی و شیعی داشتند.
بعضی از این شخصیت ها از لحاظ اندیشه و تفكر در جدول تاریخ و اندیشه مجهول مانده اند.
▶️زید بن علی یا همان زید شهید، از جمله كسانی است كه به عنوان فرزند بلاواسطه امام (ع) چه به لحاظ علمی و چه به لحاظ اجتماعی و سیاسی اگر بگوییم بعد از واقعۀ عاشورا پررنگ‌ترین نقش را در بین فرزندان اهل بیت (غیر از امامان) در جامعۀ شیعه داشت، بی راه نگفته ایم.
بلاغت، سیاست، تفكر، تفسیر، كلام و تدیّن ویژۀ زید، جایگاه و نقش او را در جامعه ویژه كرد و طیف كثیری از مسلمانان را شیفته خود ساخت. در این اثر سعی شده است ابعاد مختلف شخصیت زید، به‌خصوص اندیشه‌های كلامی او كه سر‌منشأ تفكر و سیرۀ اوست، تحلیل و بررسی شود.
⬅️زید بن علی از جمله شخصیت‌هایی است كه در دوران پرالتهاب شكل‌گیری فِرَق مختلف اعتقادی، چونان رهبری سیاسی و مذهبی مطرح شد، تا‌آنجا‌كه برخی پس از وی، به امامت و خلافت وی معتقد شدند.
این جایگاه و به‌ویژه قیام او سرآغاز شكل‌گیری گروهی اعتقادی در جامعۀ شیعه شد كه با نام و نشان زیدیه شناسانده می‌شود.
✳️اینكه ارتباط زید با جریان موسوم به زیدیه چیست از جمله مباحثی است كه بدان در اثر پیش‌رو پرداخته شده است، اما مجموعۀ اعتقادات او نشان میدهد كه وی در عرصه های مختلف كلامی هم چون خداشناسی، راهنماشناسی و احیاناً معرفت‌شناسی دیدگاه مشخص دارد كه ای‌بسا با جامعۀ امامیه همسو و یا ناسازگار هم باشد.
این موارد از جمله تحقیقاتی است كه نویسندۀ كتاب كوشیده است در مورد آن به بحث بنشیند. از نظر زید تنها راه كسب معارف از طریق كتاب خدا و رسولش می‌باشد و معرفت و عبادت خدا بزرگ‌ترین حقی است كه بر گردن بندگان است. یكی از باورهای بنیادین در نظام فكری زید امر به معروف، نهی از منكر و جهاد علیه كفر است.
🔰برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.👇👇👇
🔰سرشت کلیت و ضرورت:پژوهشی در فلسفه منطق
🖊عسکری سلیمانی امیری؛چ1،قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی،1378، 356 صفحه رقعی.
☮️خلاصه ی کتاب
🖊مقدمات برهان دارای شرایطی است كه مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:
كلیت، ضرورت و یقینی‌بودن. این مقدمات پایه‌های علوم نظری‌اند كه خود به بدیهی و نظری تقسیم می‌شوند و همچنان كه علوم بدیهی علوم پایه نظری می‌شوند، علوم نظری مستنتج از پایه‌ها، پایۀ علوم نظری دیگر قرار می‌گیرند؛ ازاینرو بایسته است در شرایط علومی كه پایه علوم دیگری قرار می‌گیرند تحقیق شود؛ یعنی در شرایط مقدمات برهان كاوش شده و راه‌های حصول آنها به دست آید.
⬅️كتاب سرشت كلیت و ضرورت، اولین كتابی است در منطق اسلامی كه در خصوص كلیت و ضرورت و قضایا بحث كرده است. آرای جدید نیز در این كتاب مطرح گردیدند، از جمله: كلیت قضایای طبیعی، اعتبار قضایای شخصیه‌ای كه مقدمۀ تجربه قرار می‌گیرند، كلی‌بودن برخی قضایای خارجی، مقایسه میان تقسیم‌های قضایا به لحاظ محمول.
▶️در این كتاب سعی شده با بررسی نظریات و ارایۀ نظریه‌های جدید، به این دو موضوع پرداخته شود؛ ازاینرو این تحقیق دارای دو بخش اصلی كلی و ضروری و یك خاتمه می‌باشد. با توجه به اینكه در این كتاب در‌مجموع به مبانی قضایای كلی و ضروری پرداخته می‌شود، روش تحقیق، طبعاً، روشی تعقلی است، لكن از‌آنجا‌كه در مباحث مطروحه، اصطلاحات منطقی نیز به كار می‌رود؛ ازاینرو در چنین مواردی برای ایضاح اصطلاحات بحث صبغۀ نقلی به خود می‌گیرد.
💠در این كتاب از مبانی كلیت و ضرورت و كیفیت دستیابی به آنها در قضایا بحث می‌شود و به تعبیری فلسفۀ كلیت و ضرورت مورد تحقیق می‌باشد. از‌آنجا‌كه در این كتاب، راه‌های رسیدن به كلیت و ضرورت به عقلی، تجربی و استقرایی حصر شده و راه عقلی نیز گاه به لحاظ ماده است و گاه به لحاظ صورت، بنابراین مباحث آن به سه قسم رده‌بندی شده‌اند.
1. دستیابی به كلیت و ضرورت از راه تجربه و احیاناً از راه استقرا.
2. دستیابی به كلیت و ضرورت از راه قیاس و استدلال‌های صوری .
3. دستیابی به كلیت و ضرورت از راه مقایسه بین مؤلفه‌های یك قضیه (البته با توجه به اینكه چگونگی وصول به كلیت و ضرورت در باب فرایند ذهنی در آمادگی برای دریافت آن دو، از بحث‌های مربوط به روانشناسی ذهن است؛ ازاینرو از حیطۀ بحث فلسفۀ كلیت و ضرورت بیرون است؛ بنابراین در این كتاب بحثی از آن نمی‌شود).
🔵سرشت كلیت و ضرورت در‌واقع بحثی در فلسفۀ منطق است. این كتاب راه‌هایی را كه منطق‌دانان اسلامی برای رسیدن به كلیت و ضرورت قضایا پیشنهاد داده‌اند بررسی كرده است. از نظر منطق‌دانان راه رسیدن به قضایای كلی و ضروری نظری قیاس و استقرای تام و بعضی از انواع استدلال‌های مباشر با مقدمه یا مقدمات یقینی است و در قضایای بدیهی اولیات و مجربات است.
🔰مباحث اصلی اثر:
بخش اول كتاب مباحثی در باب قضایای كلی است و در نُه فصل صورت‌بندی شده است؛
فصل اول: تعریف قضیه،
فصل دوم: قضایای حملی و شرطی،
فصل سوم: اقسام قضایای حملی،
فصل چهارم: قضایای شرطی متصله،
فصل پنجم: قضایای شرطی منفصله،
فصل ششم: تقسیم قضایا به ضروری و غیرضروری،
فصل هفتم: راه‌های رسیدن به علوم اكتسابی،
فصل هشتم: روش تحقیق در علوم،
و فصل نهم: راه‌های دستیابی به كلیت و قضایا و ملاك آن.
▶️بخش دوم نیز در باب قضایای ضروری است و در یازده فصل صورت‌بندی شده است،
فصل اول اقسام قضایا به لحاظ محمول،
فصل دوم مقایسه میان اقسام قضایا،
فصل سوم ضرورت به معنای بداهت،
فصل چهارم ضرورت به بحث جهت،
فصل پنجم اقسام ضرورت،
فصل ششم ضرورت بالذات، بالغیر و بالقیاس الی الغیر،
فصل هفتم ضرورت اشراقی،
فصل هشتم معیار ضرورت و لزوم و عناد،
فصل نهم ضرورت و اقسام حمل به لحاظ محمول،
فصل دهم ضرورت صدق
و فصل یازدهم ضرورت de dicto و ضرورتde re،
در خاتمۀ كتاب رابطۀ كلی و ضروری مورد بحث واقع شد.
🔰🔰این کتاب در پژوهان بارگذاری نشده است.
🔰سه تقریر رقیب در پژوهش های اخلاقی دائرة المعارف، تبارشناسی و سنت
السدیر مک اینتایر؛ ترجمۀ حمید شهریاری؛ چ۱، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، پاییز ۱۳۹۲، ۴۳۲ صفحه رقعی.
🔼مک اینتایر یکی از فیلسوفان اخلاق معاصر است که اخلاق مدرن و لیبرالیسم فردگرایانه در عصر روشنگری را به چالش کشانده و بر نابسامانی های اخلاق نظری و عملی در غرب تأکید دارد و بدین سان نظریه های اخلاق هنجاری موجود را که نمی توانند خلأهای اخلاقی انسان معاصر را پر کنند، ناکارآمد می داند و در مقابل، با چرخشی به سوی اخلاق فضیلت ارسطویی، در زمرۀ مدافعان وی قرار می گیرد؛ اگرچه اخلاق ارسطویی را نیز به طورکامل نمی پذیرد و در صدد اصلاح آن بر می آید. تفکر اصلی مک اینتایر در مجموعۀ سه گانه ای یافته می شود که کتاب حاضر رکن سوم آن است.
رکن اول در پی فضیلت است که به طورخلاصه بیان کنندۀ مقاصد اصلی نظریات اوست.
خلاصه بودن کتابِ در پی فضیلت علت نگارش رکن دوم تفکر او شد و کتاب عدالتِ که ؟ کدام عقلانیت ؟ را نگاشت. در کتاب دوم مک اینتایر مدعیات کتاب اولش را به صورت مدلّل و مستند تبیین کرد.
▶️اما رکن سوم تفکر مک اینتایر و سومین اثر وی کتاب حاضر است که با عنوان سه تقریر در پژوهش های اخلاقی: دائرةالمعارف، تبارشناسی و سنّت تألیف شده است. این اثر حاصل مجموعه سخنرانی های وی در دانشگاه ادینبورو است که به سال ۱۹۹۰ در نتردام با نام مذکور چاپ شد. مؤلف به شیوۀ تحلیلی، استدلالی، توصیفی و البته انتقادی به طرح مباحث خود پرداخته است.
☮️از آنجا که این کتاب سومین کتاب از سه گانۀ مک اینتایر است، مرور کتابِ در پی فضیلتِ وی ضروری است. وی در لابه لای کلماتش به نکاتی اشاره می کند که نیازمند اطلاعاتی بیرون از متن است که اگر خواننده آن اطلاعات را نداشته باشد، ممکن است برداشت صحیحی از متن نکند؛ ازاین رو فهم این کتاب ها به پیش نیازهایی نیاز دارد که یکی از این پیش نیازها، آشنایی با تاریخ فلسفۀ غرب، به ویژه فلسفۀ اخلاق و سیاست است.
💠مک اینتایر در کتابِ سه تقریر رقیب در پژوهش های اخلاقی که ترجمه اش به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی چاپ و عرضه شده است، سه دیدگاه در پژوهش های اخلاقی را رقیب و در تقابل با یکدیگر تبیین و تقریر می کند که این سه دیدگاه عبارت اند از:
۱. پژوهش به عنوان کشف مبانی اخلاق؛
۲. پژوهش به عنوان نقاب برداشتن از اخلاق و اراده معطوف به قدرت؛
۳. پژوهش به عنوان الهام تاریخی خیر.
▶️توضیح اینکه او در مقدمه و فصل اول کتابش از سبکی پژوهشی که بنیان ویراست نهم دائرةالمعارف بریتانیکا را تشکیل می دهد، بحث می کند.
خصوصیت این پژوهش آن است که موضوعات را به صورت جداگانه و برکنار از سیاق های تاریخی و اجتماعی که در آن به وجود آمده اند، بررسی می کند.
همۀ افراد عاقل و فکور می توانند از این سبک پژوهش بهره مند گردند؛ چرا که به اعتقاد دائرةالمعارف نویسان همۀ افراد تحصیل کرده در یک تصور بنیادی واحد از عقلانیت توافق دارند و به کمک این عقلانیت می توانیم تصور جامعی از علوم طراحی کنیم.
▶️ دومین نوع پژوهش که در فصل دوم کتاب حاضر توضیح داده شده و نیچه سردمدار آن است، بر این نظر استوار است که همۀ پژوهش های پیشین اخلاقی، اخلاق ابرمردی را سرکوب و اخلاق گله ای را ترویج می کند و می خواهد انسان ها تابع اموری موهوم همچون حقیقت اخلاقی باشند که دیانت یهودی و مسیحی ادعای آن را دارند.
⬅️پژوهش نیچه ای به زعم خود نقاب از رخ این ادعای دروغین اخلاق و حقیقت بر می دارد. نیچه بر آن است عقلِ بی طرف و بی غرض در مسیر کشف حقیقت، ادعایی دروغین است که انگیزه قدرت طلبی را در نهان دارد و حقیقت فی نفسه وجود ندارد، بلکه تنها حقیقت از این دیدگاه یا از آن دیدگاه است.
♈️اما تقریر سومی هست که مک اینتایر از آن دفاع می کند. تقریر وی این خصوصیت را داراست که مرجعیت ارزش های اخلاقی در جوامعی که در سنّت سوم زندگی می کنند، به باور مشترکی وابسته است که همۀ ایشان از خیر انسان ها دارند و به سوی آن حرکت می کنند؛ چون دائرةالمعارف نویسانی که فاقد چنین مرجعیتی هستند، با مشکلی حل نشدنی مواجه می شوند و آن مشکل این است که چگونه باید ارزش های اخلاقی مورد قبول خویش را با منافع افراد ربط داد. بر همین منوال می توان مشکل درونی تبارشناسی نیچه را توضیح داد.
🔰برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.👇👇👇
🔰سه سنت فلسفی: گزارشی از فلسفه های هندی،چینی
🖊ابوالفضل محمودی؛چ1،قم:مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی،1378، 282 صفحه رقعی.
⬅️خلاصه ی کتاب
تلاش دیرپای آدمیان در ارایۀ تفسیری استوار، خردمندانه و معنابخش از انسان، جهان و حقیقت مطلقی كه بر همۀ این عرصه‌ها حكم می‌راند، نه رهیافتی دینی و قومی است، و نه از مقتضیات زمان و مكانی خاص، بلكه نهالی است كه در طبیعت جستجوگر انسان ریشه دارد. از گذشته‌های دور اندیشۀ بشر در تكاپوی شناخت عالم و موقعیت خویش در آن بوده است.
🔼در این تلاش انسان گاه با روشنگری وحی به طریقی مطمئن و محكم دست یافت و گاه با همۀ تلاش‌ها به عاقبتی خوش نایل نیامده است. جریان خردورزی انسان، آن گاه كه در بسترهای گوناگون تربیتی، فرهنگی، نژادی و جز اینها جاری شد، تنوع و تفاوت را بر تابیده و طیفی از سنّت‌های مختلف فلسفی را پیش‌رو نهاد، خود همیشه با این پرسش روبرو بوده كه چه اندازه در نفوذ به راز هستی توفیق داشته است.
⏹در چشم‌اندازی وسیع، تلاش‌های خردمدارانه انسان در ارایۀ تفسیری از حقیقت و جهان و انسان، در دو اردوگاه شرق و غرب صورت پذیرفته‌اند.
اندیشۀ غرب چه در فلسفه، چه در فرهنگ و یا علوم تجربی رنگ و بویی خاص دارد، همچنان كه تفكر شرق نیز ویژگی‌ها و دستاوردهای خاص خود را دارد.
حضور در جهان امروز، كه ارتباط میان فرهنگ‌ها و ملل جدی‌ترین پدیده آن است، بدون آشنایی با اندیشه‌ها، حضوری ناتمام و نامطمئن است.
💠 برای ما كه در جامعۀ اسلامی، در اندیشۀ اعتلای فرهنگ اسلامی و پایه‌گذاری تمدن نوین اسلامی در جهان هستیم، چنین ارتباط فرهنگی امری ضروری است. آشنایی ما با فرهنگ غرب، تا حدودی، وسیع‌تر از آشنایی با اندیشه شرق است، با آنكه نقاط اشتراك ما با فرهنگ شرق بیشتر به نظر می‌رسد.
كوشش در شناساندن این بلوك فلسفی، در راستای آشنایی با اندیشه‌های بنیادی فرهنگ‌های شرقی، امری ستوده و این اثر، تلاشی از این دست است.
🔰🔰این کتاب در پژوهان بارگذاری نشده است.
🔰سید رضی
🖊علیرضا اسعدی؛ چ۱، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، زمستان ۱۳۹۰، ۱۲۸ صفحه رقعی.
▶️تاریخ اندیشۀ کلامی شیعه را از ابعاد مختلفی می توان بررسی کرد؛ مانند آشنایی با شخصیت های مکتب ساز یا سامان بخش، آشنایی با جریان ها و مکاتب اعتقادی، موضوعات و تراث به جای ماندۀ کلامی. کتاب پیش رو به بررسی اندیشه ها و باورهای سید رضی می پردازد.
⏹وی از متکلمان مدرسه کلامی بغداد است که از درخشان ترین مدارس کلامی شیعه به شمار می رود و دانشمندان بزرگی چون شیخ مفید، سید مرتضی، شیخ طوسی و غیر این بزرگان را پرورش داد. سید رضی نیز از این مدرسه کلامی برخاسته است؛ هرچند جایگاه ادبی وی در شعر و ادبیات مشهورتر از جنبه کلامی اوست.
⬅️نویسنده در این کتاب تلاش کرده است از لابه لای آثار برجای مانده از سید رضی دیدگاه های کلامی وی را استخراج کند. در کتاب به روش توصیفی / گزارشی به بررسی اندیشه های کلامی سید رضی پرداخته است.
هرچند سید رضی کتاب مستقلی در کلام ننوشته است یا اگر نوشته، در دسترس ما نیست و ازاین رو دیدگاه او در بسیاری از مسائل بر ما پوشیده است؛ اما نویسنده تلاش کرده است با مراجعه به کتاب های ادبی و سایر تألیفات سید رضی به اندیشه های کلامی او دست یابد.
▶️مباحث کتاب در پنج فصل سامان یافته است: در فصل نخست به شخصیت، زمانه، استادان، شاگردان، تألیفات و معاصران او پرداخته شده است.
در فصل دوم و فصول دیگر که قسمت اساسی و هدف اصلی نگارش کتاب حاضر است، نظام فکری متکلم به تصویر کشیده شده است.
نویسنده از فصل دوم تا فصل پنجم به تبیین نگرش سید رضی در باب علم و معرفت، خداشناسی، نبوت و امامت و در پایان به معادشناسی پرداخته است.
برخی عناوین مباحث از این قرار است:
راه ها و منابع معرفت، راه های شناخت خداوند، صفات خداوند ( وحدت، نفی تشبیه، نفی ترکیب و ...)، افعال الهی، منصوص بودنِ امامت، افضلیت امام علی علیه السلام، مخلوق نبودن بهشت و جهنم، انقطاع تکلیف و اعواض.
🔰برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.👇👇👇
🔰سید مرتضی
🖊علیرضا اسعدی؛ چ۱، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، تابستان ۱۳۹۱، ۴۰۸ صفحه رقعی.
💠سید مرتضی ابوالقاسم علی بن ابواحمد الحسین معروف به سید مرتضی از دانشمندان نام آور شیعه است که دارای جامعیت علمی کم نظیری بود و در علوم متعددی چون فقه، اصول، کلام، ادبیات و ... تبحّر داشت. در فقه وی را در شمار پیشگامان روش اجتهادی نام می برند. دربارۀ جایگاه فکری و کلامی وی، همین بس که در علم کلام و مناظره، وی را جانشین استادش، شیخ مفید دانسته اند که این تخصص وی در برخی آثارش نمود یافته است.
▶️با وجود جامعیت علمی وی، آنچه نویسنده در کتاب حاضر در پی آن است، بررسی و تبیین اندیشه های کلامی سید مرتضی است. اثر حاضر در صدد آشناساختن علاقه مندان به تراث فکری شیعه، با اندیشه سید مرتضی در حوزه های اصول فکری و اعتقادی آن هم از منظر دانشمندی شیعی است. در حوزۀ گرایش کلامی وی، هرچند عده ای او را دارای گرایش معتزلی دانسته اند، نویسندۀ کتاب آن را نمی پذیرد. وی بر آن است که شیعه در کلام، روشی دارد که ممکن است در برخی شاخصه ها با معتزله مشترک باشد، لکن این اشتراک دلیل بر گرایش آنان به معتزله و تأثیرپذیری از معتزلیان نیست.
✳️سید مرتضی در باب معرفت شناسی دارای اصولی است: اولاً او وجود علم و شناخت را امری بدیهی می داند. وی علم را به ضروری و اکتسابی تقسیم می کند. حس و عقل و نقل از راه های معرفت و ادراک به شمار می روند. سید مرتضی دلالت عقل را از دلالت دیگرمنابع قوی تر می داند و معتقد است هرگاه در مسئله ای امکان بررسی عقلی نباشد و عقل راهی برای کشف حقیقت نداشته باشد، باید به نقل رجوع کرد؛ مانند مباحث مربوط به حیات پس از مرگ. در باب وجودشناسی، سید مرتضی « وجود » را « الثابت العین » و عدم را « المنتفی العین » تعریف کرده است. او همچنین قایل به حدوث عالم است. در مبحث خداشناسی، از نگاه سید مرتضی خدا « نظر » در طریق معرفت اش را بر کسی که عقل او را به کمال رسانده، واجب کرده است و دلیل این وجوب را عقلی می داند و بر این اساس، اعتقاد تقلیدی به خدا، امری کافرانه است. سید مرتضی یگانه راه شناسایی خدا را استدلال از راه حدوث اجسام و نظایر آن می داند. وی مباحثی هم در باب صفات و اسمای الهی دارد. به باور او باید ماهیت را از واجب تعالی نفی کرد.
▶️یکی از مباحث انسان شناسی، ماهیت و حقیقت انسان است که در آن اختلاف نظر وجود دارد. سید مرتضی این بحث را در مباحث تکلیف آورده است. به عقیده وی، مکلف همان زنده ( حیّ ) است و زنده همین مجموعه ای است که مشاهده می شود و مراد از حی، اجزا و ابعاض نیست، بلکه همه مجموعه ای است که مشاهده اش می کنیم و همۀ احکام به آن تعلق می گیرد.
🔴در باب پیامبرشناسی، از استدلال سید مرتضی بر می آید که شناخت مصالح و مفاسد جز با بعثت پیامبران ممکن نیست. وی نص و اعجاز را از راه های شناخت پیامبر می داند.
⚫️در باب امامت، وی امامت را « ریاسة فی الدین بالاصالة لابالنیابة عمن هو فی دارالتکلیف » می داند.
سید مرتضی وجود رئیس و امام را در هر زمان لازم می داند. برخی از مهم ترین صفات امام از نظر او عبارت ا ند از: عصمت، منصوص بودن، علم به شئون سیاست و شجاعت.
🔵سید مرتضی در باب معادشناسی، موضوع وعد و وعید را مطرح و تعریف کرده است. وعد و وعید به دو قسم سمعی و عقلی است. وی بر آن است که با اقدام کردن به اعمال، استحقاق مدح، ثواب، شکر، ذم، عقاب و عوض حاصل می شود. از لابه لای سخن سید مرتضی برداشت می شود که انسان در آخرت روح و جسم دارد و هر دو محاسبه می شوند.
🔰برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.👇👇👇
📔شیخ صدوق
🖌سیدحسن طالقانی؛ چ۱، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، زمستان ۱۳۹۴، ۲۸۰ صفحه رقعی.
📒ابوجعفر محمد بن علی بن بابویه، مشهور به شیخ صدوق، فقیه، محدث و متکلم برجستۀ امامی در سدۀ چهارم هجری است. دوران حیات شیخ صدوق مصادف با سال های آغازین غیبت کبری و پیدایش شک و حیرت در برخی از لایه های جامعه شیعی بود و از طرفی پدید آمدن حکومت شیعی آل بویه در این عصر، فضای گفتگو و ورود به عرصه های اجتماعی را برای شیعیان فراهم نمود. شیخ صدوق در چنین برهه حساس و سرنوشت ساز، با شیوه ای متن محور به تنظیم
تدوین و دفاع از باورهای کلامی پرداخت و باورهای کلامی امامیه را در نظامی منسجم و مرتبط ارائه نمود.
📙در این اثر تلاش شده است در کنار معرفی کامل شیخ صدوق، محتوای اندیشه های کلامی شیخ به تفصیل بررسی و در یک نظام به هم پیوسته ارائه شود و گامی برای شناخت دقیق تر تاریخ کلام امامیه در سده های نخستین بردارد.
📖شیخ ابوجعفر صدوق، تنها یک محدّث و فقیه امامی نبوده است. وی که میراث بر و نماینده مدرسه حدیثی قم بود، با آشنایی و احاطه بر میراث متکلمان نخستین امامیه، حتی اندیشه های کلامی سایر جریان های کلامی در آن عصر و در تلاشی مضاعف ضمن تدوین و عرضه نظام مند باورهای امامیه، به دفاع عقلانی از این باورها پرداخت.
⏺وی همچون سایر محدّثان و حتی متکلمان نخستین امامیه بر این باور بود که وحی و تعالیم هادیان الهی برای دست یافتن به شناخت خدا و اصول اساسی اندیشه دینی ضرورت دارد؛ اما این به معنای انکار نقش عقل در فهم و دفاع از تعالیم پیامبر و امامان نیست.
▶️اندیشه های کلامی شیخ صدوق بر پایه این روش کلامی شکل گرفت و وی تلاش کرد تفسیری عقل پسند از تعالیم امامان ارائه دهد.
♈️ این تلاش وی در حوزۀ توحید و عدل در کتاب التوحید هویداست. صدوق در این کتاب کوشیده است تفسیری به دور از تشبیه و جبر از اندیشۀ توحیدی امامیه ارائه دهد. وی در این مسیر به شبهات و اشکالات عقل گرایان معتزلی نیز نظر داشته و از این رو در چینش روایات و تفسیر آن به گونه ای عمل کرده است که اتهامات ایشان را دفع نماید.
🔽تلاش کلامی شیخ صدوق در موضوعات دیگر کلامی نیز بر همین پایه است. در این میان مسئله نبوت و امامت برجستگی بیشتری دارد. او در آثاری
چون کتاب النبوة و کتاب کمال الدین و نیز رسائل متعددی که در بحث امامت و غیبت تألیف نمود، به ارائۀ مستندات و تبیین عقلانی و نیز دفاع از این باورها پرداخت.
☸در مسئله امامت و مهدویت تقابل صدوق با فرق دیگر شیعه پررنگ تر می شود و دراین میان چهرۀ ضد غلو او خود را آشکار می کند. همت او در پاک سازی اندیشه امامیه از پیرایه های غلو در مسائل مختلفِ موضوع امامت، تأثیراتی داشته است که گاه با تفسیری عجولانه و نادرست، صدوق را به عنوان چهره ای تقصیری معرفی می کند.
▶️در مجموع می توان ادعا کرد گرچه میان روش و اندیشه های کلامی شیخ صدوق با روش و محتوای اندیشه کلامی متکلمان بغداد اختلافات قابل ملاحظه ای وجود دارد؛ اما می توان کلام شیخ صدوق را حلقه واسطی میان اندیشۀ محدثان قم و تحولات پدیدآمده از سوی شیخ مفید در بغداد دانست.
▶️شیخ صدوق در باب معرفت شناسی معتقد به معرفت فطری است و شناخت خداوند را نیز اکتسابی نمی داند. در حوزۀ هستی شناسی معتقد به عالم ذر است و از نظر او انسان ها در این عالم به ربوبیت خداوند اقرار کرده اند. او معتقد به سهوالنبی است و عدم اعتقاد به آن را نوعی غلو می شمارد. او معتقد به خلق تقدیری افعال انسان ها توسط خداوند است
.
🔰این کتاب در پژوهان عرضه نشده است.
📖اندیشه سیاسی سید جعفر کشفی(۱)
📔پژوهشگر: عبدالوهاب فراتی (۲)
▶️موضوع اثر و اهمیت آن:
موضوع کتاب اندیشه سیاسی سید جعفر کشفی بررسی آراء و نظریات سیاسی وی می‌باشد که برخاسته از مبانی کشفی در زمینه نوع نگرش وی به عالم هستی و به انسان و ماهیت و حقیقت آن و نوع اعتقاد به منابع و روش‌های معرفت می‌باشد. اهمیت این موضوع در آن است که از این طریق هم احیاء میراث سیاسی گذشته شده و هم به نوعی به بازسازی سنّت پرداخته شده است.
☸️برجستگی‌های اثر نسبت به آثار مشابه:
برجستگی این اثر در آن است که تاکنون کتابی به عنوان اندیشه سیاسی
کشفی که بررسی دیدگاه‌های سیاسی وی موضوع قرار گرفته شده باشد، به رشته تحریر در نیامده مگر این کتاب.
✅روش تحقیق و شیوه ارائه مطالب:
روشی که مؤلّف در این کتاب دارد، روش توصیفی _ تحلیلی است، مؤلّف با توصیف دیدگاه‌های معرفت‌شناسانه و هستی‌شناسانه و انسان‌شناسانه کشفی و تبیین نگرش فکری وی که آمیزه‌ای از گرایشات فلسفی، عرفانی و کلامی است، به تحلیل دیدگاه‌های سیاسی وی برآمده است. مؤلّف در این اثر به‌دنبال توصیف اندیشه سیاسی کشفی است تا این توهم که فیلسوفان اسلامی اندیشه سیاسی ندارد، دفع شود.
✍️نتیجه اثر:
برآیند این اثر ارایه تنوع نظریات سیاسی در عصر غیبت است، نظریه‌هایی که می‌توانند در شرایط و بسترهای مختلف بدیل هم قرار گیرند و راهی برای مسایل ما بجویند.
❇️مباحث اصلی اثر:
این کتاب از هفت فصل و نتیجه‌گیری تشکیل شده است.
فصل اوّل به احوال و سوانح که کشفی در زندگی خود با آنها روبرو بوده و آثار و تألیفاتی که در حیات علمی خود بجا گذاشته اختصاص دارد.
فصل دوّم به بررسی اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و علمی دوران حیات کشفی اختصاص دارد. فصل سوّم عنوان روش‌شناسی دارد و در آن از روش‌های معرفت شناسی و روشی که کشفی در کسب معرفت داشته سخن به میان آمده است.
فصل چهارم به تبیین دیدگاه‌های هستی‌شناسانه وی تحت عنوان جهان‌بینی اختصاص دارد.
فصل پنجم انسان‌شناسی کشفی به بحث گذاشته شده است.
فصل ششم تحت عنوان « دولت‌شناسی » بحث از ضرورت دولت و انواع دولت‌های حق و باطل اختصاص دارد.
فصل هفتم تحت عنوان فضیلت‌شناسی، به غایات حیات سیاسی در اندیشه کشفی و عوامل بقاء و زوال دولت اختصاص یافته است.
🛅در نتیجه‌گیری مؤلّف دغدغه‌های اساسی کشفی و مؤلّفه‌های اساسی اندیشه سیاسی وی را طرح می‌نماید و با مروری بر فصل‌ها به دنبال پاسخ دادن به دغدغه‌های اساسی وی در قالب اندیشه سیاسی وی بر می‌آید.
__________________
۱. . اندیشه سیاسی سید جعفر کشفی (۱۱۹۱ ـ ۱۲۶۷ هـ ق)، عبدالوهاب فراتی، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی، واحد تدوین اندیشه سیاسی اسلام، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، مرکز انتشارات، ۱۳۷۸، ۲۰۸ ص.
۲. . دانش‌آموخته حوزه علمیه قم، دکتری علوم سیاسی.
🔰این کتاب در پژوهان عرضه نشده است.
💠معرفی کتاب ارادۀ خدا از دیدگاه فیلسوفان، متکلمان و محدثان
✳️علی اله بداشتی؛ چ۱، قم: بوستان کتاب، ۱۳۸۱، ۲۳۹ صفحه رقعی.
الف) موضوع اثر و اهمیت آن: اندیشه بشری از معرفت کنه ذات الهی به لحاظ اینکه غیرمتناهی است، قاصر است؛ از این رو چاره ای نیست جز اینکه او را با اسما و صفاتش بشناسد؛ ولی ازآنجاکه صفات الهی نیز نامحدود است، حقیقت آن نیز دست نایافتنی است. از طرفی از روزی که آدمی پا به عرصه وجود نهاد، با این پرسش مهم روبه رو بوده است که آیا اختیار او به دست خود اوست ؟ آیا اساساً ارادۀ مطلقی بر عالم حاکم است و اگر چنین اراده ای وجود دارد، انسان چه وضعیتی پیدا خواهد کرد ؟ آیا جایی برای اختیار انسان باقی خواهد ماند ؟
روشن است طرح چنین مباحثی، به جهت تلاقی آنها با مسائلی چون جبر و اختیار، خالی از دشواری نیست. بحث صفات الهی، به خصوص اراده حق تعالی، به دلیل اهمیت آنها، همواره مورد توجه فیلسوفان، متکلمان و محدثان بوده و آرای گوناگونی دراین باره مطرح شده است. برخی هرگونه صفت را برای خداوند انکار کرده و عده ای صفات را مستقل از ذات دانسته اند و گروهی صفات کمال و جمال را بر محور معنای سلبی بیان کرده و دسته ای دیگر، به وحدت مفهومی در صفات قایل شده اند.
در مورد ارادۀ خدا نیز مسائلی مطرح می شود: آیا خدای سبحان مرید است ؟ اگر آری، آیا ارادۀ او از صفات ذات است یا صفات فعل ؟ اگر اراده در مرتبۀ ذات هم ثابت است، آیا عین ذات است یا زاید بر ذات ؟ آیا ارادۀ او مطلق است ؟ اگر آری، پس افعال انسان نیز به ارادۀ اوست و درنتیجه اختیار انسان جایگاهی نخواهد داشت ؟ علاوه بر این حوادثی که شر و قبیح نامیده می شوند چگونه توجیه می شوند ؟
اینها و ده ها پرسش دیگر همواره ذهن و زبان جوامع بشری را در دغدغۀ پایان ناپذیر خود فرو برده است.
برجستگی های اثر: الف ) طرح و نقادی دیدگاه های مختلف و مهم دربارۀ .موصوع.
ب)تدقیق و تحقیق کامل با استناد به عقل و نقل در باب موضوع.
شیوۀ تحقیق و ارائه مطالب: این اثر در پی آن است با تضارب آرای حکیمان، متکلمان و محدثان و نقادی آنها بر اساس انوار آسمانی و حکمت برهانی، پاسخی درخور برای این مسائل ارائه کند. این کتاب، درحقیقت، تحقیقی است دربارۀ صفات الهی به ویژه ارادۀ او که به گونۀ تطبیقی بین ملل و نحل مهم تاریخ تفکر اسلامی طرح شده است.
نتیجۀ اثر: الف ) اثبات ارادۀ مطلق خداوند؛ ب ) ارجاع خیر و شر و ضرر و نفع به ارادۀ مطلق خدا؛ ج ) اثبات اختیار انسان در طول ارادۀ مطلق خداوند.
مطالب اصلی اثر: این کتاب به صورت یک مدخل و دو فصل ساختاربندی شده است. در بخش مدخل خواننده با نحله های مختلف کلامی و دیدگاه های آنان در صفات حق تعالی آشنا می شود. در فصل اول ارادۀ حق تعالی از دیدگاه های وجودشناسی، معناشناسی تبیین و موضوع مورد نزاع مشخص و آرا بررسی می شوند؛ همچنین رابطۀ اراده با دیگرصفات و مراتب ارادۀ الهی در این فصل مطرح شده اند. فصل دوم نیز اختصاص به شمول ارادۀ الهی دارد و ارادۀ مطلقه الهی مورد بحث واقع می شود.
☸️👇👇👇برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید
#پژوهشکده_فلسفه_وکلام
#علی_اله_بداشتی
#کتب_کلامی
کتاب اراده خدا از دیدگاه فیلسوفان، متکلمان و محدثان را در کتابخوان پژوهان ببینید.
pajoohaan.ir/document/684