🔰سه تقریر رقیب در پژوهش های اخلاقی دائرة المعارف، تبارشناسی و سنت
السدیر مک اینتایر؛ ترجمۀ حمید شهریاری؛ چ۱، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، پاییز ۱۳۹۲، ۴۳۲ صفحه رقعی.
🔼مک اینتایر یکی از فیلسوفان اخلاق معاصر است که اخلاق مدرن و لیبرالیسم فردگرایانه در عصر روشنگری را به چالش کشانده و بر نابسامانی های اخلاق نظری و عملی در غرب تأکید دارد و بدین سان نظریه های اخلاق هنجاری موجود را که نمی توانند خلأهای اخلاقی انسان معاصر را پر کنند، ناکارآمد می داند و در مقابل، با چرخشی به سوی اخلاق فضیلت ارسطویی، در زمرۀ مدافعان وی قرار می گیرد؛ اگرچه اخلاق ارسطویی را نیز به طورکامل نمی پذیرد و در صدد اصلاح آن بر می آید. تفکر اصلی مک اینتایر در مجموعۀ سه گانه ای یافته می شود که کتاب حاضر رکن سوم آن است.
رکن اول در پی فضیلت است که به طورخلاصه بیان کنندۀ مقاصد اصلی نظریات اوست.
خلاصه بودن کتابِ در پی فضیلت علت نگارش رکن دوم تفکر او شد و کتاب عدالتِ که ؟ کدام عقلانیت ؟ را نگاشت. در کتاب دوم مک اینتایر مدعیات کتاب اولش را به صورت مدلّل و مستند تبیین کرد.
▶️اما رکن سوم تفکر مک اینتایر و سومین اثر وی کتاب حاضر است که با عنوان سه تقریر در پژوهش های اخلاقی: دائرةالمعارف، تبارشناسی و سنّت تألیف شده است. این اثر حاصل مجموعه سخنرانی های وی در دانشگاه ادینبورو است که به سال ۱۹۹۰ در نتردام با نام مذکور چاپ شد. مؤلف به شیوۀ تحلیلی، استدلالی، توصیفی و البته انتقادی به طرح مباحث خود پرداخته است.
☮️از آنجا که این کتاب سومین کتاب از سه گانۀ مک اینتایر است، مرور کتابِ در پی فضیلتِ وی ضروری است. وی در لابه لای کلماتش به نکاتی اشاره می کند که نیازمند اطلاعاتی بیرون از متن است که اگر خواننده آن اطلاعات را نداشته باشد، ممکن است برداشت صحیحی از متن نکند؛ ازاین رو فهم این کتاب ها به پیش نیازهایی نیاز دارد که یکی از این پیش نیازها، آشنایی با تاریخ فلسفۀ غرب، به ویژه فلسفۀ اخلاق و سیاست است.
💠مک اینتایر در کتابِ سه تقریر رقیب در پژوهش های اخلاقی که ترجمه اش به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی چاپ و عرضه شده است، سه دیدگاه در پژوهش های اخلاقی را رقیب و در تقابل با یکدیگر تبیین و تقریر می کند که این سه دیدگاه عبارت اند از:
۱. پژوهش به عنوان کشف مبانی اخلاق؛
۲. پژوهش به عنوان نقاب برداشتن از اخلاق و اراده معطوف به قدرت؛
۳. پژوهش به عنوان الهام تاریخی خیر.
▶️توضیح اینکه او در مقدمه و فصل اول کتابش از سبکی پژوهشی که بنیان ویراست نهم دائرةالمعارف بریتانیکا را تشکیل می دهد، بحث می کند.
خصوصیت این پژوهش آن است که موضوعات را به صورت جداگانه و برکنار از سیاق های تاریخی و اجتماعی که در آن به وجود آمده اند، بررسی می کند.
همۀ افراد عاقل و فکور می توانند از این سبک پژوهش بهره مند گردند؛ چرا که به اعتقاد دائرةالمعارف نویسان همۀ افراد تحصیل کرده در یک تصور بنیادی واحد از عقلانیت توافق دارند و به کمک این عقلانیت می توانیم تصور جامعی از علوم طراحی کنیم.
▶️ دومین نوع پژوهش که در فصل دوم کتاب حاضر توضیح داده شده و نیچه سردمدار آن است، بر این نظر استوار است که همۀ پژوهش های پیشین اخلاقی، اخلاق ابرمردی را سرکوب و اخلاق گله ای را ترویج می کند و می خواهد انسان ها تابع اموری موهوم همچون حقیقت اخلاقی باشند که دیانت یهودی و مسیحی ادعای آن را دارند.
⬅️پژوهش نیچه ای به زعم خود نقاب از رخ این ادعای دروغین اخلاق و حقیقت بر می دارد. نیچه بر آن است عقلِ بی طرف و بی غرض در مسیر کشف حقیقت، ادعایی دروغین است که انگیزه قدرت طلبی را در نهان دارد و حقیقت فی نفسه وجود ندارد، بلکه تنها حقیقت از این دیدگاه یا از آن دیدگاه است.
♈️اما تقریر سومی هست که مک اینتایر از آن دفاع می کند. تقریر وی این خصوصیت را داراست که مرجعیت ارزش های اخلاقی در جوامعی که در سنّت سوم زندگی می کنند، به باور مشترکی وابسته است که همۀ ایشان از خیر انسان ها دارند و به سوی آن حرکت می کنند؛ چون دائرةالمعارف نویسانی که فاقد چنین مرجعیتی هستند، با مشکلی حل نشدنی مواجه می شوند و آن مشکل این است که چگونه باید ارزش های اخلاقی مورد قبول خویش را با منافع افراد ربط داد. بر همین منوال می توان مشکل درونی تبارشناسی نیچه را توضیح داد.
🔰برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.👇👇👇
🔰سه سنت فلسفی: گزارشی از فلسفه های هندی،چینی
🖊ابوالفضل محمودی؛چ1،قم:مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی،1378، 282 صفحه رقعی.
⬅️خلاصه ی کتاب
تلاش دیرپای آدمیان در ارایۀ تفسیری استوار، خردمندانه و معنابخش از انسان، جهان و حقیقت مطلقی كه بر همۀ این عرصه‌ها حكم می‌راند، نه رهیافتی دینی و قومی است، و نه از مقتضیات زمان و مكانی خاص، بلكه نهالی است كه در طبیعت جستجوگر انسان ریشه دارد. از گذشته‌های دور اندیشۀ بشر در تكاپوی شناخت عالم و موقعیت خویش در آن بوده است.
🔼در این تلاش انسان گاه با روشنگری وحی به طریقی مطمئن و محكم دست یافت و گاه با همۀ تلاش‌ها به عاقبتی خوش نایل نیامده است. جریان خردورزی انسان، آن گاه كه در بسترهای گوناگون تربیتی، فرهنگی، نژادی و جز اینها جاری شد، تنوع و تفاوت را بر تابیده و طیفی از سنّت‌های مختلف فلسفی را پیش‌رو نهاد، خود همیشه با این پرسش روبرو بوده كه چه اندازه در نفوذ به راز هستی توفیق داشته است.
⏹در چشم‌اندازی وسیع، تلاش‌های خردمدارانه انسان در ارایۀ تفسیری از حقیقت و جهان و انسان، در دو اردوگاه شرق و غرب صورت پذیرفته‌اند.
اندیشۀ غرب چه در فلسفه، چه در فرهنگ و یا علوم تجربی رنگ و بویی خاص دارد، همچنان كه تفكر شرق نیز ویژگی‌ها و دستاوردهای خاص خود را دارد.
حضور در جهان امروز، كه ارتباط میان فرهنگ‌ها و ملل جدی‌ترین پدیده آن است، بدون آشنایی با اندیشه‌ها، حضوری ناتمام و نامطمئن است.
💠 برای ما كه در جامعۀ اسلامی، در اندیشۀ اعتلای فرهنگ اسلامی و پایه‌گذاری تمدن نوین اسلامی در جهان هستیم، چنین ارتباط فرهنگی امری ضروری است. آشنایی ما با فرهنگ غرب، تا حدودی، وسیع‌تر از آشنایی با اندیشه شرق است، با آنكه نقاط اشتراك ما با فرهنگ شرق بیشتر به نظر می‌رسد.
كوشش در شناساندن این بلوك فلسفی، در راستای آشنایی با اندیشه‌های بنیادی فرهنگ‌های شرقی، امری ستوده و این اثر، تلاشی از این دست است.
🔰🔰این کتاب در پژوهان بارگذاری نشده است.
🔰سید رضی
🖊علیرضا اسعدی؛ چ۱، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، زمستان ۱۳۹۰، ۱۲۸ صفحه رقعی.
▶️تاریخ اندیشۀ کلامی شیعه را از ابعاد مختلفی می توان بررسی کرد؛ مانند آشنایی با شخصیت های مکتب ساز یا سامان بخش، آشنایی با جریان ها و مکاتب اعتقادی، موضوعات و تراث به جای ماندۀ کلامی. کتاب پیش رو به بررسی اندیشه ها و باورهای سید رضی می پردازد.
⏹وی از متکلمان مدرسه کلامی بغداد است که از درخشان ترین مدارس کلامی شیعه به شمار می رود و دانشمندان بزرگی چون شیخ مفید، سید مرتضی، شیخ طوسی و غیر این بزرگان را پرورش داد. سید رضی نیز از این مدرسه کلامی برخاسته است؛ هرچند جایگاه ادبی وی در شعر و ادبیات مشهورتر از جنبه کلامی اوست.
⬅️نویسنده در این کتاب تلاش کرده است از لابه لای آثار برجای مانده از سید رضی دیدگاه های کلامی وی را استخراج کند. در کتاب به روش توصیفی / گزارشی به بررسی اندیشه های کلامی سید رضی پرداخته است.
هرچند سید رضی کتاب مستقلی در کلام ننوشته است یا اگر نوشته، در دسترس ما نیست و ازاین رو دیدگاه او در بسیاری از مسائل بر ما پوشیده است؛ اما نویسنده تلاش کرده است با مراجعه به کتاب های ادبی و سایر تألیفات سید رضی به اندیشه های کلامی او دست یابد.
▶️مباحث کتاب در پنج فصل سامان یافته است: در فصل نخست به شخصیت، زمانه، استادان، شاگردان، تألیفات و معاصران او پرداخته شده است.
در فصل دوم و فصول دیگر که قسمت اساسی و هدف اصلی نگارش کتاب حاضر است، نظام فکری متکلم به تصویر کشیده شده است.
نویسنده از فصل دوم تا فصل پنجم به تبیین نگرش سید رضی در باب علم و معرفت، خداشناسی، نبوت و امامت و در پایان به معادشناسی پرداخته است.
برخی عناوین مباحث از این قرار است:
راه ها و منابع معرفت، راه های شناخت خداوند، صفات خداوند ( وحدت، نفی تشبیه، نفی ترکیب و ...)، افعال الهی، منصوص بودنِ امامت، افضلیت امام علی علیه السلام، مخلوق نبودن بهشت و جهنم، انقطاع تکلیف و اعواض.
🔰برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.👇👇👇
🔰سید مرتضی
🖊علیرضا اسعدی؛ چ۱، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، تابستان ۱۳۹۱، ۴۰۸ صفحه رقعی.
💠سید مرتضی ابوالقاسم علی بن ابواحمد الحسین معروف به سید مرتضی از دانشمندان نام آور شیعه است که دارای جامعیت علمی کم نظیری بود و در علوم متعددی چون فقه، اصول، کلام، ادبیات و ... تبحّر داشت. در فقه وی را در شمار پیشگامان روش اجتهادی نام می برند. دربارۀ جایگاه فکری و کلامی وی، همین بس که در علم کلام و مناظره، وی را جانشین استادش، شیخ مفید دانسته اند که این تخصص وی در برخی آثارش نمود یافته است.
▶️با وجود جامعیت علمی وی، آنچه نویسنده در کتاب حاضر در پی آن است، بررسی و تبیین اندیشه های کلامی سید مرتضی است. اثر حاضر در صدد آشناساختن علاقه مندان به تراث فکری شیعه، با اندیشه سید مرتضی در حوزه های اصول فکری و اعتقادی آن هم از منظر دانشمندی شیعی است. در حوزۀ گرایش کلامی وی، هرچند عده ای او را دارای گرایش معتزلی دانسته اند، نویسندۀ کتاب آن را نمی پذیرد. وی بر آن است که شیعه در کلام، روشی دارد که ممکن است در برخی شاخصه ها با معتزله مشترک باشد، لکن این اشتراک دلیل بر گرایش آنان به معتزله و تأثیرپذیری از معتزلیان نیست.
✳️سید مرتضی در باب معرفت شناسی دارای اصولی است: اولاً او وجود علم و شناخت را امری بدیهی می داند. وی علم را به ضروری و اکتسابی تقسیم می کند. حس و عقل و نقل از راه های معرفت و ادراک به شمار می روند. سید مرتضی دلالت عقل را از دلالت دیگرمنابع قوی تر می داند و معتقد است هرگاه در مسئله ای امکان بررسی عقلی نباشد و عقل راهی برای کشف حقیقت نداشته باشد، باید به نقل رجوع کرد؛ مانند مباحث مربوط به حیات پس از مرگ. در باب وجودشناسی، سید مرتضی « وجود » را « الثابت العین » و عدم را « المنتفی العین » تعریف کرده است. او همچنین قایل به حدوث عالم است. در مبحث خداشناسی، از نگاه سید مرتضی خدا « نظر » در طریق معرفت اش را بر کسی که عقل او را به کمال رسانده، واجب کرده است و دلیل این وجوب را عقلی می داند و بر این اساس، اعتقاد تقلیدی به خدا، امری کافرانه است. سید مرتضی یگانه راه شناسایی خدا را استدلال از راه حدوث اجسام و نظایر آن می داند. وی مباحثی هم در باب صفات و اسمای الهی دارد. به باور او باید ماهیت را از واجب تعالی نفی کرد.
▶️یکی از مباحث انسان شناسی، ماهیت و حقیقت انسان است که در آن اختلاف نظر وجود دارد. سید مرتضی این بحث را در مباحث تکلیف آورده است. به عقیده وی، مکلف همان زنده ( حیّ ) است و زنده همین مجموعه ای است که مشاهده می شود و مراد از حی، اجزا و ابعاض نیست، بلکه همه مجموعه ای است که مشاهده اش می کنیم و همۀ احکام به آن تعلق می گیرد.
🔴در باب پیامبرشناسی، از استدلال سید مرتضی بر می آید که شناخت مصالح و مفاسد جز با بعثت پیامبران ممکن نیست. وی نص و اعجاز را از راه های شناخت پیامبر می داند.
⚫️در باب امامت، وی امامت را « ریاسة فی الدین بالاصالة لابالنیابة عمن هو فی دارالتکلیف » می داند.
سید مرتضی وجود رئیس و امام را در هر زمان لازم می داند. برخی از مهم ترین صفات امام از نظر او عبارت ا ند از: عصمت، منصوص بودن، علم به شئون سیاست و شجاعت.
🔵سید مرتضی در باب معادشناسی، موضوع وعد و وعید را مطرح و تعریف کرده است. وعد و وعید به دو قسم سمعی و عقلی است. وی بر آن است که با اقدام کردن به اعمال، استحقاق مدح، ثواب، شکر، ذم، عقاب و عوض حاصل می شود. از لابه لای سخن سید مرتضی برداشت می شود که انسان در آخرت روح و جسم دارد و هر دو محاسبه می شوند.
🔰برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.👇👇👇
📔شیخ صدوق
🖌سیدحسن طالقانی؛ چ۱، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، زمستان ۱۳۹۴، ۲۸۰ صفحه رقعی.
📒ابوجعفر محمد بن علی بن بابویه، مشهور به شیخ صدوق، فقیه، محدث و متکلم برجستۀ امامی در سدۀ چهارم هجری است. دوران حیات شیخ صدوق مصادف با سال های آغازین غیبت کبری و پیدایش شک و حیرت در برخی از لایه های جامعه شیعی بود و از طرفی پدید آمدن حکومت شیعی آل بویه در این عصر، فضای گفتگو و ورود به عرصه های اجتماعی را برای شیعیان فراهم نمود. شیخ صدوق در چنین برهه حساس و سرنوشت ساز، با شیوه ای متن محور به تنظیم
تدوین و دفاع از باورهای کلامی پرداخت و باورهای کلامی امامیه را در نظامی منسجم و مرتبط ارائه نمود.
📙در این اثر تلاش شده است در کنار معرفی کامل شیخ صدوق، محتوای اندیشه های کلامی شیخ به تفصیل بررسی و در یک نظام به هم پیوسته ارائه شود و گامی برای شناخت دقیق تر تاریخ کلام امامیه در سده های نخستین بردارد.
📖شیخ ابوجعفر صدوق، تنها یک محدّث و فقیه امامی نبوده است. وی که میراث بر و نماینده مدرسه حدیثی قم بود، با آشنایی و احاطه بر میراث متکلمان نخستین امامیه، حتی اندیشه های کلامی سایر جریان های کلامی در آن عصر و در تلاشی مضاعف ضمن تدوین و عرضه نظام مند باورهای امامیه، به دفاع عقلانی از این باورها پرداخت.
⏺وی همچون سایر محدّثان و حتی متکلمان نخستین امامیه بر این باور بود که وحی و تعالیم هادیان الهی برای دست یافتن به شناخت خدا و اصول اساسی اندیشه دینی ضرورت دارد؛ اما این به معنای انکار نقش عقل در فهم و دفاع از تعالیم پیامبر و امامان نیست.
▶️اندیشه های کلامی شیخ صدوق بر پایه این روش کلامی شکل گرفت و وی تلاش کرد تفسیری عقل پسند از تعالیم امامان ارائه دهد.
♈️ این تلاش وی در حوزۀ توحید و عدل در کتاب التوحید هویداست. صدوق در این کتاب کوشیده است تفسیری به دور از تشبیه و جبر از اندیشۀ توحیدی امامیه ارائه دهد. وی در این مسیر به شبهات و اشکالات عقل گرایان معتزلی نیز نظر داشته و از این رو در چینش روایات و تفسیر آن به گونه ای عمل کرده است که اتهامات ایشان را دفع نماید.
🔽تلاش کلامی شیخ صدوق در موضوعات دیگر کلامی نیز بر همین پایه است. در این میان مسئله نبوت و امامت برجستگی بیشتری دارد. او در آثاری
چون کتاب النبوة و کتاب کمال الدین و نیز رسائل متعددی که در بحث امامت و غیبت تألیف نمود، به ارائۀ مستندات و تبیین عقلانی و نیز دفاع از این باورها پرداخت.
☸در مسئله امامت و مهدویت تقابل صدوق با فرق دیگر شیعه پررنگ تر می شود و دراین میان چهرۀ ضد غلو او خود را آشکار می کند. همت او در پاک سازی اندیشه امامیه از پیرایه های غلو در مسائل مختلفِ موضوع امامت، تأثیراتی داشته است که گاه با تفسیری عجولانه و نادرست، صدوق را به عنوان چهره ای تقصیری معرفی می کند.
▶️در مجموع می توان ادعا کرد گرچه میان روش و اندیشه های کلامی شیخ صدوق با روش و محتوای اندیشه کلامی متکلمان بغداد اختلافات قابل ملاحظه ای وجود دارد؛ اما می توان کلام شیخ صدوق را حلقه واسطی میان اندیشۀ محدثان قم و تحولات پدیدآمده از سوی شیخ مفید در بغداد دانست.
▶️شیخ صدوق در باب معرفت شناسی معتقد به معرفت فطری است و شناخت خداوند را نیز اکتسابی نمی داند. در حوزۀ هستی شناسی معتقد به عالم ذر است و از نظر او انسان ها در این عالم به ربوبیت خداوند اقرار کرده اند. او معتقد به سهوالنبی است و عدم اعتقاد به آن را نوعی غلو می شمارد. او معتقد به خلق تقدیری افعال انسان ها توسط خداوند است
.
🔰این کتاب در پژوهان عرضه نشده است.
📖اندیشه سیاسی سید جعفر کشفی(۱)
📔پژوهشگر: عبدالوهاب فراتی (۲)
▶️موضوع اثر و اهمیت آن:
موضوع کتاب اندیشه سیاسی سید جعفر کشفی بررسی آراء و نظریات سیاسی وی می‌باشد که برخاسته از مبانی کشفی در زمینه نوع نگرش وی به عالم هستی و به انسان و ماهیت و حقیقت آن و نوع اعتقاد به منابع و روش‌های معرفت می‌باشد. اهمیت این موضوع در آن است که از این طریق هم احیاء میراث سیاسی گذشته شده و هم به نوعی به بازسازی سنّت پرداخته شده است.
☸️برجستگی‌های اثر نسبت به آثار مشابه:
برجستگی این اثر در آن است که تاکنون کتابی به عنوان اندیشه سیاسی
کشفی که بررسی دیدگاه‌های سیاسی وی موضوع قرار گرفته شده باشد، به رشته تحریر در نیامده مگر این کتاب.
✅روش تحقیق و شیوه ارائه مطالب:
روشی که مؤلّف در این کتاب دارد، روش توصیفی _ تحلیلی است، مؤلّف با توصیف دیدگاه‌های معرفت‌شناسانه و هستی‌شناسانه و انسان‌شناسانه کشفی و تبیین نگرش فکری وی که آمیزه‌ای از گرایشات فلسفی، عرفانی و کلامی است، به تحلیل دیدگاه‌های سیاسی وی برآمده است. مؤلّف در این اثر به‌دنبال توصیف اندیشه سیاسی کشفی است تا این توهم که فیلسوفان اسلامی اندیشه سیاسی ندارد، دفع شود.
✍️نتیجه اثر:
برآیند این اثر ارایه تنوع نظریات سیاسی در عصر غیبت است، نظریه‌هایی که می‌توانند در شرایط و بسترهای مختلف بدیل هم قرار گیرند و راهی برای مسایل ما بجویند.
❇️مباحث اصلی اثر:
این کتاب از هفت فصل و نتیجه‌گیری تشکیل شده است.
فصل اوّل به احوال و سوانح که کشفی در زندگی خود با آنها روبرو بوده و آثار و تألیفاتی که در حیات علمی خود بجا گذاشته اختصاص دارد.
فصل دوّم به بررسی اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و علمی دوران حیات کشفی اختصاص دارد. فصل سوّم عنوان روش‌شناسی دارد و در آن از روش‌های معرفت شناسی و روشی که کشفی در کسب معرفت داشته سخن به میان آمده است.
فصل چهارم به تبیین دیدگاه‌های هستی‌شناسانه وی تحت عنوان جهان‌بینی اختصاص دارد.
فصل پنجم انسان‌شناسی کشفی به بحث گذاشته شده است.
فصل ششم تحت عنوان « دولت‌شناسی » بحث از ضرورت دولت و انواع دولت‌های حق و باطل اختصاص دارد.
فصل هفتم تحت عنوان فضیلت‌شناسی، به غایات حیات سیاسی در اندیشه کشفی و عوامل بقاء و زوال دولت اختصاص یافته است.
🛅در نتیجه‌گیری مؤلّف دغدغه‌های اساسی کشفی و مؤلّفه‌های اساسی اندیشه سیاسی وی را طرح می‌نماید و با مروری بر فصل‌ها به دنبال پاسخ دادن به دغدغه‌های اساسی وی در قالب اندیشه سیاسی وی بر می‌آید.
__________________
۱. . اندیشه سیاسی سید جعفر کشفی (۱۱۹۱ ـ ۱۲۶۷ هـ ق)، عبدالوهاب فراتی، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی، واحد تدوین اندیشه سیاسی اسلام، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، مرکز انتشارات، ۱۳۷۸، ۲۰۸ ص.
۲. . دانش‌آموخته حوزه علمیه قم، دکتری علوم سیاسی.
🔰این کتاب در پژوهان عرضه نشده است.
💠معرفی کتاب ارادۀ خدا از دیدگاه فیلسوفان، متکلمان و محدثان
✳️علی اله بداشتی؛ چ۱، قم: بوستان کتاب، ۱۳۸۱، ۲۳۹ صفحه رقعی.
الف) موضوع اثر و اهمیت آن: اندیشه بشری از معرفت کنه ذات الهی به لحاظ اینکه غیرمتناهی است، قاصر است؛ از این رو چاره ای نیست جز اینکه او را با اسما و صفاتش بشناسد؛ ولی ازآنجاکه صفات الهی نیز نامحدود است، حقیقت آن نیز دست نایافتنی است. از طرفی از روزی که آدمی پا به عرصه وجود نهاد، با این پرسش مهم روبه رو بوده است که آیا اختیار او به دست خود اوست ؟ آیا اساساً ارادۀ مطلقی بر عالم حاکم است و اگر چنین اراده ای وجود دارد، انسان چه وضعیتی پیدا خواهد کرد ؟ آیا جایی برای اختیار انسان باقی خواهد ماند ؟
روشن است طرح چنین مباحثی، به جهت تلاقی آنها با مسائلی چون جبر و اختیار، خالی از دشواری نیست. بحث صفات الهی، به خصوص اراده حق تعالی، به دلیل اهمیت آنها، همواره مورد توجه فیلسوفان، متکلمان و محدثان بوده و آرای گوناگونی دراین باره مطرح شده است. برخی هرگونه صفت را برای خداوند انکار کرده و عده ای صفات را مستقل از ذات دانسته اند و گروهی صفات کمال و جمال را بر محور معنای سلبی بیان کرده و دسته ای دیگر، به وحدت مفهومی در صفات قایل شده اند.
در مورد ارادۀ خدا نیز مسائلی مطرح می شود: آیا خدای سبحان مرید است ؟ اگر آری، آیا ارادۀ او از صفات ذات است یا صفات فعل ؟ اگر اراده در مرتبۀ ذات هم ثابت است، آیا عین ذات است یا زاید بر ذات ؟ آیا ارادۀ او مطلق است ؟ اگر آری، پس افعال انسان نیز به ارادۀ اوست و درنتیجه اختیار انسان جایگاهی نخواهد داشت ؟ علاوه بر این حوادثی که شر و قبیح نامیده می شوند چگونه توجیه می شوند ؟
اینها و ده ها پرسش دیگر همواره ذهن و زبان جوامع بشری را در دغدغۀ پایان ناپذیر خود فرو برده است.
برجستگی های اثر: الف ) طرح و نقادی دیدگاه های مختلف و مهم دربارۀ .موصوع.
ب)تدقیق و تحقیق کامل با استناد به عقل و نقل در باب موضوع.
شیوۀ تحقیق و ارائه مطالب: این اثر در پی آن است با تضارب آرای حکیمان، متکلمان و محدثان و نقادی آنها بر اساس انوار آسمانی و حکمت برهانی، پاسخی درخور برای این مسائل ارائه کند. این کتاب، درحقیقت، تحقیقی است دربارۀ صفات الهی به ویژه ارادۀ او که به گونۀ تطبیقی بین ملل و نحل مهم تاریخ تفکر اسلامی طرح شده است.
نتیجۀ اثر: الف ) اثبات ارادۀ مطلق خداوند؛ ب ) ارجاع خیر و شر و ضرر و نفع به ارادۀ مطلق خدا؛ ج ) اثبات اختیار انسان در طول ارادۀ مطلق خداوند.
مطالب اصلی اثر: این کتاب به صورت یک مدخل و دو فصل ساختاربندی شده است. در بخش مدخل خواننده با نحله های مختلف کلامی و دیدگاه های آنان در صفات حق تعالی آشنا می شود. در فصل اول ارادۀ حق تعالی از دیدگاه های وجودشناسی، معناشناسی تبیین و موضوع مورد نزاع مشخص و آرا بررسی می شوند؛ همچنین رابطۀ اراده با دیگرصفات و مراتب ارادۀ الهی در این فصل مطرح شده اند. فصل دوم نیز اختصاص به شمول ارادۀ الهی دارد و ارادۀ مطلقه الهی مورد بحث واقع می شود.
☸️👇👇👇برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید
#پژوهشکده_فلسفه_وکلام
#علی_اله_بداشتی
#کتب_کلامی
کتاب اراده خدا از دیدگاه فیلسوفان، متکلمان و محدثان را در کتابخوان پژوهان ببینید.
pajoohaan.ir/document/684
🔰دوازده جانشین: پژوهشی در باب احادیث «خلفای اثنی عشر»
🖊غلامحسین زینلی،چ1، قم:پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی،بهار 1386،200 صفحه رقعی.
🔼خلاصه ی کتاب
شیعیان معتقدند چنان‌كه نبوت و رسالت منصبی الهی و تعیین‌شده از سوی خداست، منصب امامت نیز منصبی الهی است و خلافت الهی به دستور خدا بعد از پیامبر (ص) بر عهدۀ امامان دوازده‌گانه نهاده شده است و این خلافت دارای شئون مختلفی چون تفسیر شریعت، تبیین احكام، هدایت جامعه و تهذیب نفوس است؛ از‌این‌رو یكی از اساسی‌ترین اعتقادات شیعه، اعتقاد به دوازده امام از اهل بیت: است كه اینان جانشینان پیامبر (ص) به شمار می‌روند. این اعتقاد دارای ریشه‌های محكم روایی در منابع فریقین است، لكن اهل سنّت مصادیق دیگری برای این دوازده امام و جانشین بر شمرده‌اند؛ بنابراین شیعه پس از اصل اعتقاد به امامت، به حصر عدد امامان در دوازده تن اعتقاد دارد.
⬅️اصل امامت یكی از اصول مهم در پویایی تشیع بوده است. دشمنان و مخالفان شیعه با شناسایی و درك این نكته همواره كوشیده‌اند بنیادهای اعتقاد تشیع را در اذهان سست جلوه دهند و شیعیان را در باورهایشان دچار تردید كنند و پیروان مذاهب اسلامی و دیگر جویندگان حقیقت را به مذهب اهل بیت بدبین سازند. یكی از موضوعات كه در آن شبهه‌افكنی كردند، مسئلۀ حصر عدد امامان است و اثر حاضر درصدد بررسی این موضوع و ارایۀ پاسخ به پرسش‌هایی است كه دربارۀ حصر عدد امامان پدید آمده است.
◀️نویسنده با روشی تحلیلی و با تكیه بر آیات قرآن، روایات نبوی و سنّت صحیح آن حضرت به بررسی مسئلۀ حصر شمار امامان پرداخته است.
💠مؤلف نشان می‌دهد كه حصر عدد جانشینان پیامبر (ص) و رهبران امت اسلامی به دوازده نفر، مسئله‌ای اسلامی است، نه موضوعی مذهبی، و بنیان‌گذار این اندیشه، خود پیامبر اسلام بوده است.
وی بر آن است كه اندیشۀ حصر تعداد امامان پس از درگذشت پیامبر یعنی در عصر صحابه و تابعین و پس از آن، پیوسته در میان امت اسلامی رایج بوده است و در عصر تدوین حدیث، محدثان هر دو فرقه، احادیث امامان اثنی‌عشر را در آثار خود ثبت كرده‌اند و حتی محدثان اهل سنّت ده‌ها سال شماری از احادیث این موضوع را زودتر از حافظان و محدثان شیعه در آثار خود آورده‌اند.
🔰برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.👇👇👇