کتاب قبیله نخع در تاریخ اسلام و تشیع تا پایان قرن سوم هجری منتشر شد. این کتاب که به قلم دکتر اصغر منتظر القائم استاد دانشگاه اصفهان و خانم دکتر مرین سعیدیان عضو هیأت علمی و دانشیار همان دانشگاه تدوین شده است، جایگاه و نقش قبیله نخع در تحولات تاریخ اسلام و تشیع در سه قرن نخست هجری را بررسی کرده و نقش آنان در دگرگونی‌های اجتماعی و ارتباط آنان با اهل‌بیت‌(ع) را کاویده و تلاش می‌کند تا حرکت تاریخی این قبیله و فراز و فرود آن را تحلیل نماید. بررسی نقش و جایگاه اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی قبایل عرب در تاریخ اسلام موضوع بنیادین تاریخی به شمار می رود. برخی از این قبایل نقش پررنگی در تحولات صدر اسلام و دوره‌های بعد داشته‌اند. قبیلة نخع یکی از این قبایل است. این قبیله یکی از شاخه های قبیله بزرگ مذحج، در دگرگونی های تاریخ اسلام مشارکتی فعال و مؤثر داشت. قبیله نخع با فراگیری علوم اسلامی توانست میراثی عظیم از علوم دینی را در تاریخ علوم اسلامی و در خدمت به تشیع و مکتب اهل بیت علیهم السلام بر جای بگذاردکه چهره‌های برجسته‌ای از افراد این قبیله در تحولات سیاسی صدر اسلام نقش آفریدند و بسیاری از آنها از هواداران اهل‌بیت‌(ع) بودند، مالک اشتر نخعی و کمیل بن زیاد نمونه‌هایی از برجستگان نخع هستند که در تحولات عصر امیرالمؤمنین‌(ع) حضور جدی داشتند. مشارکت رجال نخعی در قیام‌ها و حرکت‌های شیعی نیز بیانگر گرایش اعتقادی آنان است. در دوره‌های بعد برخی افراد این قبیله از جهت علمی نیز اقدامات ارزنده‌ای داشته و نقش مهمی در توسعه و ترویج فرهنگ اهل‌بیت‌(ع) انجام دادند.

کتاب مهم ظرفیت‌های تمدنی علم کلام به اهتمام پژوهشکده مطالعات تمدنی و اجتماعی و به کوشش جناب حجه الاسلام عباس حیدری‌پور منتشر شد. این کتاب از سلسله پروژه‌های خوانش تمدنی اسلام و ظرفیت‌های تمدنی علوم اسلامی است که شکل‌‌گیری آن تقریبا ۵ سال بطول انجامید. امیدواریم فاز بعدی این پروژه با عنوان ظرفیت‌های تمدنی عرفان و فلسفه اسلامی تا پایان سال ۱۴۰۰ به اتمام برسد.

کتاب نظریه های زبان شناسی دانشمندان مسلمان نوشته دکتر سیدحسین سیدی منتشر گردید. به گزارش روابط عمومی پژوهشکده اسلام تمدنی، کتاب نظریه های زبان شناسی دانشمندان مسلمان نوشته دکتر سیدحسین سیدی به همت پژوهشکده اسلام تمدنی منتشر گردید. چکیده کتاب: مسأله مهم در این اثر تبیین سهم و مشارکت زبان‌شناسان مسلمان در شکل‌گیری دانش زبان‌شناسی می‌باشد. ظهور مباحث دانش زبان‌شناسی در جهان اسلام همزمان است با نزول قرآن کریم و لذا مهم‌ترین بخش پژوهش بیان دستاوردهای زبان‌شناسان مسلمان در سه حوزه مطالعات زبانی یعنی صرف و نحو و معنا می‌باشد. با توجه به اهمیت موضوع، این پژوهش بر جنبه دستوری دست‌آورد زبان‌شناسان و روش بررسی آنها تمرکز یافته است. طبیعی است روش پژوهش در چنین مطالعاتی، بررسی مبانی نظری هر یک از زبان‌شناسان و مکاتب زبان‌شناسی می‌باشد. به عبارت دیگر روش پژوهش توصیفی و تحلیلی است. هدف یا اهداف مد نظر نویسنده در درجه نخست، بیان سهم مسلمانان در پژوهش‌های زبان‌شناختی می‌باشد. لذا هدف پژوهش مبتنی بر این فرضیه است که آن چه امروزه تحت نام زبان‌شناسی در دنیای جدید مطرح است به زبان دیگر در تمدن اسلامی توسط زبان‌شناسان مسلمان ـ عرب و غیر عرب ـ مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. پژوهش حاضر در حقیقت نوعی پژوهش کشفی است. بدین معنا که کشف و استخراج تلاش مسلمانان در شکل‌گیری دانش زبان‌شناسی می‌باشد. شیوه پژوهش بازخوانی مجدد منابع نخست واصیل در حوزه مطالعات زبانی مسلمانان می‌باشد. یعنی استخراج مبانی زبان‌شناختی آنان در پرتو مبانی زبان‌شناسی جدید صورت گرفته است. ابتدا الگو و مبانی زبان‌شناسی جدید بررسی و توصیف و سپس با توجه به این مبانی به اسخراج دیدگاه‌های زبان‌شناسان مسلمان پرداخته می‌شود. دستاورد و نتیجه این پژوهش را می‌توان چنین بیان کرد که زبان‌شناسان مسلمان از همان آغاز نزول قرآن با گرایش‌های مختلف زبانی، فلسفی و ادبی، پایه‌های دانش زبان‌شناسی را نهادند و در این راستا خدمت شایانی به دانش تفسیر قرآن و تحلیل زبان‌شناختی متن نمودند.

کتاب نظریه معنویت در قرآن نوشته دکتر محمد مسعود سعیدی منتشر گردید. به گزارش روابط عمومی پژوهشکده اسلام تمدنی، کتاب نظریه معنویت در قرآن نوشته دکتر محمدمسعود سعیدی عضو هیأت علمی حکمت و کلام جدید به همت پژوهشکده اسلام تمدنی منتشر گردید. چکیده کتاب: مسألۀ اصلی این پژوهش این است که نظریۀ معنویت در دیدگاه قرآن چیست؟ یعنی پرسش از مجموعه‌ای منسجم از مفاهیم، گزاره‌ها و ایده‌های قرآنی است که می‌تواند یک نظریه را دربارۀ معنویت شکل دهد؛ یعنی مجموعه‌ای نظام‌مند که بعد از بیان ویژگی‌های معنویت، زمینه‌ها و شرایط علّی و مداخله‌گر در ظهور و رشد آن در افراد جامعه و کنش‌های اجتماعی مرتبط با آن و آثار وجود یا عدمش در زندگی فردی و اجتماعی را توضیح می‌دهد. انگیزۀ اولیۀ پژوهش حاضر فهمیدن این نکته بوده است که آیا می‌توان دیدگاه قرآن دربارۀ معنویت را به گونه‌ای تحصیل کرد که با دیدگاه گروه‌های دینی و معنویِ جدید دربارۀ آن، تا جایی که ممکن است بی‌طرفانه و جامع‌گرایانه قابل مقایسه باشد؛ مقایسه‌ای که بتواند برای کسانی که در این گروه‌ها هستند نیز حتی‌المقدور الزام‌آور باشد. بنابراین، هدف این پژوهش به‌دست آوردن نظر قرآن دربارۀ معنویت با اتخاذ رویکردی تطبیقی بوده است. این تحقیق تبیینی است؛ تبیین تکوین و رشد معنویت در جامعه بر مبنای دیدگاه‌های قرآن، ولی نه به شکل استفادۀ پیشینی از چارچوبی نظری، و آزمون فرضیه‌ای که از دل آن چارچوب استخراج می‌کنیم، بلکه به شکل نظریه‌پردازی داده‌محور با استفاده از آیات قرآنی. در این روش، فرضیه‌ای در ابتدای پژوهش وجود ندارد، زیرا هدفِ پژوهش آزمون فرضیه نیست، بلکه هدف، کشف فرضیه‌ها و پردازش آن‌ها برای رسیدن به یک نظریه به روش نظریۀ زمینه‌ای می‌باشد. در واقع، این تحقیق از نوع تحلیل کیفی متن است و متن مورد تحلیل، کل قرآن کریم می‌باشد. در روش نظریه‌پردازی داده‌بنیاد، تکنیک اصلی کدگذاری متن است؛ کدگذاری باز جهت استخراج مفاهیم، فروکاهیِ مفاهیم جهت شکل‌گیری مقولات، کدگذاری محوری جهت ربط‌دهی مقوله‌ها به‌هم، کدگذاری فرایند جهت استنباط فرایندهای مهم و مرتبط و کدگذاری گزینشی جهت یکپارچه‌سازی و پالایش نظریه. مفاهیم و متغیرها و روابط آن‌ها در روش نظریه‌پردازی داده‌محور، در ضمن کدگذاری‌ها تولید (کشف) و پرورانده می‌شود. اگر معنویت را فرایند نسبتاً پایدارِ جستجوی امرقُدسی در زندگی فرض کنیم، معنویت نوعی شیوۀ رفتاری خاص در زندگیِ برخی از انسان‌ها خواهد بود که آدمی در آن به دنبال ارتباط با قدرتی برتر و منزّه در باور خود است. بنا بر فرض بالا، قرآن امرقدسی را که شایسته‌ است آدمی در جستجوی او باشد الله می‌نامد و صفاتی را برای او بیان می‌کند که مشوّق معنویت است. قرآن مردم را به جستجوی امرقدسی ترغیب می‌نماید، ملازمات و شرایط زمینه‌ای تحقق معنویت را یادآوری و از موانع آن پرهیز می‌دهد، و با هدف تشویق انسان‌ها به رفتار جستجوگرانۀ معنوی، پیامدهای زندگیِ همراه با معنویت را توصیف می‌نماید. اگر مقصودمان از نظریۀ معنویت، مجموعه گزاره‌هایی باشد که ویژگی‌ها، ملازمات، بسترهای تکوین، فرایندها و عملکردهای منتهی‌شونده و پیامدهای معنویت را بیان می‌کنند، در این صورت، آن چه را که در این کتاب تشریح می‌شود، می‌توانیم نظریۀ قرآن دربارۀ معنویت بدانیم و معنویت‌های نوپدید را با آن، به طور نسبتاً همه‌جانبه و بی‌طرفانه مقایسه نماییم.

✅کتاب «معنویت علوی و دنیای امروز» به همت پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت (علیهم السلام) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شد. ♈️کتاب «معنویت علوی و دنیای امروز» که به کوشش حجت الاسلام و المسلمین دکتر حمیدرضا مطهری منتشر شده در بردارنده مقالاتی در حوزه عدالت است که در همایش امام علی(ع) الگوی عدالت و معنویت برای جهان امروز ارائه گردید. ⬅️معنویت به عنوان گمشده جهان امروز توجه بسیاری از پژوهشگران را به خود جلب کرده است. کاویدن معنویت و جایگاه آن در سیره معصومان (علیهم السلام) و ارائه الگوی مناسب به جامعه امروز می‌تواند انسان تشنه امروز را سیراب کند. این مهم در اندیشه و سیره امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) از جایگاه ممتازی برخوردار است. ❎ اثر حاضر دربردارنده مقالاتی است که در همایش «امام علی(علیه السلام) الگوی عدالت و معنویت برای جهان امروز» معنویت علوی(علیه السلام) را بررسی نموده و تلاش می‌کند نمونه ارزشمندی به جامعه امروز ارائه دهد.

✅کتاب «امام علی (علیه السلام) و حکمرانی عادلانه» به همت پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت (علیهم السلام) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شد. ❎کتـاب «امام علی (علیه السلام) و حکمرانی عادلانه» که به کوشش حجت الاسلام و المسلمین دکتر حمیدرضا مطهری منتشر شده در بردارنده مقالاتی درباره عدالت در حوزه حکمرانی است. ⬅️عدالت به عنوان یکی از عناصر حیاتی زندگی اجتماعی همواره مورد توجه معصومان (علیهم السلام) بوده و در زندگی امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای برخوردار بود. ♈️ دوران حکومت علوی به عنوان نماد عدالت در تاریخ اسلام می‌تواند سر لوحه حاکمان و حکومت‌ها قرار گیرد. ⏹کتاب حاضر مجموعه مقالاتی است که عدالت علوی در حوزه حکمرانی را کاویده و به مناسبت هزار و چهار صدمین سال شهادت حضرت علی(علیه السلام) در همایش «امام علی(علیه السلام) الگوی عدالت و معنویت برای جهان امروز» ارائه گردیده است و تلاش می‌کند این موضوع را در حاکمیت علوی به تصویر بکشد.

#معرفی_آثار #آثار_علمی_پژوهشکده_تاریخ_وسیره ✅«تحول سیره نگاری پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) نزد مورخان مسلمان» 📒کتاب «تحول سیره نگاری پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) نزد مورخان مسلمان» به همت پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت (علیهم‌السلام) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شد. ◀️این کتاب، ترجمه کتاب تطور کتابه السیره النبویه عند المورخین المسلمین حتی نهایه العصر العباسی آقای دکتر عمار عبودی محمدحسین نصار است که سیر تحول سیره‌نگاری مسلمانان را از آغاز تا پایان خلافت عباسی بررسی کرده و سرکار خانم دکتر آمنه موسوی شجری و آقای دکتر سیفعلی زاهدی‌فر آن را به فارسی برگردانده و در اختیار سیره پژوهان قرار داده‌اند. 🔹این کتاب به بررسی منابعی می‌پردازد که سیره پیامبر(ص) را از صدر اسلام مورد توجه قرار داده‌اند. برخی از این منابع، جامع و کامل به سیره نبوی از ولادت تا وفات آن حضرت پرداخته‌اند و برخی دیگر به تک‌نگاری‌هایی در مورد ولادت، اهل بیت(ع)، همسران، ... و نشانه‌های نبوت آن حضرت دست زده‌اند. این کتاب به ابعادی از مباحث سیره پرداخته است که پژوهشگران معاصر کمتر به آن توجه کرده‌اند و حاوی اطلاعات و نقدهایی است که در مباحث پیشینیان کمتر دیده می‌شود. این پژوهش تلاشی برای پرکردن خلأهای موجود در تحقیقات مربوط به سیره نبوی(ص) است و در سطح پژوهش‌هایی قرار می‌گیرد که ضمن نقد و بررسی کتاب‌های پیشین، مزایا، معایب و تأثیر آنها را در تحول سیره‌نگاری گزارش کرده است. 🌐https://eitaa.com/lib_isca_ac_ir/522