🔰سید مرتضی
🖊علیرضا اسعدی؛ چ۱، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، تابستان ۱۳۹۱، ۴۰۸ صفحه رقعی.
💠سید مرتضی ابوالقاسم علی بن ابواحمد الحسین معروف به سید مرتضی از دانشمندان نام آور شیعه است که دارای جامعیت علمی کم نظیری بود و در علوم متعددی چون فقه، اصول، کلام، ادبیات و ... تبحّر داشت. در فقه وی را در شمار پیشگامان روش اجتهادی نام می برند. دربارۀ جایگاه فکری و کلامی وی، همین بس که در علم کلام و مناظره، وی را جانشین استادش، شیخ مفید دانسته اند که این تخصص وی در برخی آثارش نمود یافته است.
▶️با وجود جامعیت علمی وی، آنچه نویسنده در کتاب حاضر در پی آن است، بررسی و تبیین اندیشه های کلامی سید مرتضی است. اثر حاضر در صدد آشناساختن علاقه مندان به تراث فکری شیعه، با اندیشه سید مرتضی در حوزه های اصول فکری و اعتقادی آن هم از منظر دانشمندی شیعی است. در حوزۀ گرایش کلامی وی، هرچند عده ای او را دارای گرایش معتزلی دانسته اند، نویسندۀ کتاب آن را نمی پذیرد. وی بر آن است که شیعه در کلام، روشی دارد که ممکن است در برخی شاخصه ها با معتزله مشترک باشد، لکن این اشتراک دلیل بر گرایش آنان به معتزله و تأثیرپذیری از معتزلیان نیست.
✳️سید مرتضی در باب معرفت شناسی دارای اصولی است: اولاً او وجود علم و شناخت را امری بدیهی می داند. وی علم را به ضروری و اکتسابی تقسیم می کند. حس و عقل و نقل از راه های معرفت و ادراک به شمار می روند. سید مرتضی دلالت عقل را از دلالت دیگرمنابع قوی تر می داند و معتقد است هرگاه در مسئله ای امکان بررسی عقلی نباشد و عقل راهی برای کشف حقیقت نداشته باشد، باید به نقل رجوع کرد؛ مانند مباحث مربوط به حیات پس از مرگ. در باب وجودشناسی، سید مرتضی « وجود » را « الثابت العین » و عدم را « المنتفی العین » تعریف کرده است. او همچنین قایل به حدوث عالم است. در مبحث خداشناسی، از نگاه سید مرتضی خدا « نظر » در طریق معرفت اش را بر کسی که عقل او را به کمال رسانده، واجب کرده است و دلیل این وجوب را عقلی می داند و بر این اساس، اعتقاد تقلیدی به خدا، امری کافرانه است. سید مرتضی یگانه راه شناسایی خدا را استدلال از راه حدوث اجسام و نظایر آن می داند. وی مباحثی هم در باب صفات و اسمای الهی دارد. به باور او باید ماهیت را از واجب تعالی نفی کرد.
▶️یکی از مباحث انسان شناسی، ماهیت و حقیقت انسان است که در آن اختلاف نظر وجود دارد. سید مرتضی این بحث را در مباحث تکلیف آورده است. به عقیده وی، مکلف همان زنده ( حیّ ) است و زنده همین مجموعه ای است که مشاهده می شود و مراد از حی، اجزا و ابعاض نیست، بلکه همه مجموعه ای است که مشاهده اش می کنیم و همۀ احکام به آن تعلق می گیرد.
🔴در باب پیامبرشناسی، از استدلال سید مرتضی بر می آید که شناخت مصالح و مفاسد جز با بعثت پیامبران ممکن نیست. وی نص و اعجاز را از راه های شناخت پیامبر می داند.
⚫️در باب امامت، وی امامت را « ریاسة فی الدین بالاصالة لابالنیابة عمن هو فی دارالتکلیف » می داند.
سید مرتضی وجود رئیس و امام را در هر زمان لازم می داند. برخی از مهم ترین صفات امام از نظر او عبارت ا ند از: عصمت، منصوص بودن، علم به شئون سیاست و شجاعت.
🔵سید مرتضی در باب معادشناسی، موضوع وعد و وعید را مطرح و تعریف کرده است. وعد و وعید به دو قسم سمعی و عقلی است. وی بر آن است که با اقدام کردن به اعمال، استحقاق مدح، ثواب، شکر، ذم، عقاب و عوض حاصل می شود. از لابه لای سخن سید مرتضی برداشت می شود که انسان در آخرت روح و جسم دارد و هر دو محاسبه می شوند.
🔰برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.👇👇👇
📔شیخ صدوق
🖌سیدحسن طالقانی؛ چ۱، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، زمستان ۱۳۹۴، ۲۸۰ صفحه رقعی.
📒ابوجعفر محمد بن علی بن بابویه، مشهور به شیخ صدوق، فقیه، محدث و متکلم برجستۀ امامی در سدۀ چهارم هجری است. دوران حیات شیخ صدوق مصادف با سال های آغازین غیبت کبری و پیدایش شک و حیرت در برخی از لایه های جامعه شیعی بود و از طرفی پدید آمدن حکومت شیعی آل بویه در این عصر، فضای گفتگو و ورود به عرصه های اجتماعی را برای شیعیان فراهم نمود. شیخ صدوق در چنین برهه حساس و سرنوشت ساز، با شیوه ای متن محور به تنظیم
تدوین و دفاع از باورهای کلامی پرداخت و باورهای کلامی امامیه را در نظامی منسجم و مرتبط ارائه نمود.
📙در این اثر تلاش شده است در کنار معرفی کامل شیخ صدوق، محتوای اندیشه های کلامی شیخ به تفصیل بررسی و در یک نظام به هم پیوسته ارائه شود و گامی برای شناخت دقیق تر تاریخ کلام امامیه در سده های نخستین بردارد.
📖شیخ ابوجعفر صدوق، تنها یک محدّث و فقیه امامی نبوده است. وی که میراث بر و نماینده مدرسه حدیثی قم بود، با آشنایی و احاطه بر میراث متکلمان نخستین امامیه، حتی اندیشه های کلامی سایر جریان های کلامی در آن عصر و در تلاشی مضاعف ضمن تدوین و عرضه نظام مند باورهای امامیه، به دفاع عقلانی از این باورها پرداخت.
⏺وی همچون سایر محدّثان و حتی متکلمان نخستین امامیه بر این باور بود که وحی و تعالیم هادیان الهی برای دست یافتن به شناخت خدا و اصول اساسی اندیشه دینی ضرورت دارد؛ اما این به معنای انکار نقش عقل در فهم و دفاع از تعالیم پیامبر و امامان نیست.
▶️اندیشه های کلامی شیخ صدوق بر پایه این روش کلامی شکل گرفت و وی تلاش کرد تفسیری عقل پسند از تعالیم امامان ارائه دهد.
♈️ این تلاش وی در حوزۀ توحید و عدل در کتاب التوحید هویداست. صدوق در این کتاب کوشیده است تفسیری به دور از تشبیه و جبر از اندیشۀ توحیدی امامیه ارائه دهد. وی در این مسیر به شبهات و اشکالات عقل گرایان معتزلی نیز نظر داشته و از این رو در چینش روایات و تفسیر آن به گونه ای عمل کرده است که اتهامات ایشان را دفع نماید.
🔽تلاش کلامی شیخ صدوق در موضوعات دیگر کلامی نیز بر همین پایه است. در این میان مسئله نبوت و امامت برجستگی بیشتری دارد. او در آثاری
چون کتاب النبوة و کتاب کمال الدین و نیز رسائل متعددی که در بحث امامت و غیبت تألیف نمود، به ارائۀ مستندات و تبیین عقلانی و نیز دفاع از این باورها پرداخت.
☸در مسئله امامت و مهدویت تقابل صدوق با فرق دیگر شیعه پررنگ تر می شود و دراین میان چهرۀ ضد غلو او خود را آشکار می کند. همت او در پاک سازی اندیشه امامیه از پیرایه های غلو در مسائل مختلفِ موضوع امامت، تأثیراتی داشته است که گاه با تفسیری عجولانه و نادرست، صدوق را به عنوان چهره ای تقصیری معرفی می کند.
▶️در مجموع می توان ادعا کرد گرچه میان روش و اندیشه های کلامی شیخ صدوق با روش و محتوای اندیشه کلامی متکلمان بغداد اختلافات قابل ملاحظه ای وجود دارد؛ اما می توان کلام شیخ صدوق را حلقه واسطی میان اندیشۀ محدثان قم و تحولات پدیدآمده از سوی شیخ مفید در بغداد دانست.
▶️شیخ صدوق در باب معرفت شناسی معتقد به معرفت فطری است و شناخت خداوند را نیز اکتسابی نمی داند. در حوزۀ هستی شناسی معتقد به عالم ذر است و از نظر او انسان ها در این عالم به ربوبیت خداوند اقرار کرده اند. او معتقد به سهوالنبی است و عدم اعتقاد به آن را نوعی غلو می شمارد. او معتقد به خلق تقدیری افعال انسان ها توسط خداوند است
.
🔰این کتاب در پژوهان عرضه نشده است.
📖اندیشه سیاسی سید جعفر کشفی(۱)
📔پژوهشگر: عبدالوهاب فراتی (۲)
▶️موضوع اثر و اهمیت آن:
موضوع کتاب اندیشه سیاسی سید جعفر کشفی بررسی آراء و نظریات سیاسی وی می‌باشد که برخاسته از مبانی کشفی در زمینه نوع نگرش وی به عالم هستی و به انسان و ماهیت و حقیقت آن و نوع اعتقاد به منابع و روش‌های معرفت می‌باشد. اهمیت این موضوع در آن است که از این طریق هم احیاء میراث سیاسی گذشته شده و هم به نوعی به بازسازی سنّت پرداخته شده است.
☸️برجستگی‌های اثر نسبت به آثار مشابه:
برجستگی این اثر در آن است که تاکنون کتابی به عنوان اندیشه سیاسی
کشفی که بررسی دیدگاه‌های سیاسی وی موضوع قرار گرفته شده باشد، به رشته تحریر در نیامده مگر این کتاب.
✅روش تحقیق و شیوه ارائه مطالب:
روشی که مؤلّف در این کتاب دارد، روش توصیفی _ تحلیلی است، مؤلّف با توصیف دیدگاه‌های معرفت‌شناسانه و هستی‌شناسانه و انسان‌شناسانه کشفی و تبیین نگرش فکری وی که آمیزه‌ای از گرایشات فلسفی، عرفانی و کلامی است، به تحلیل دیدگاه‌های سیاسی وی برآمده است. مؤلّف در این اثر به‌دنبال توصیف اندیشه سیاسی کشفی است تا این توهم که فیلسوفان اسلامی اندیشه سیاسی ندارد، دفع شود.
✍️نتیجه اثر:
برآیند این اثر ارایه تنوع نظریات سیاسی در عصر غیبت است، نظریه‌هایی که می‌توانند در شرایط و بسترهای مختلف بدیل هم قرار گیرند و راهی برای مسایل ما بجویند.
❇️مباحث اصلی اثر:
این کتاب از هفت فصل و نتیجه‌گیری تشکیل شده است.
فصل اوّل به احوال و سوانح که کشفی در زندگی خود با آنها روبرو بوده و آثار و تألیفاتی که در حیات علمی خود بجا گذاشته اختصاص دارد.
فصل دوّم به بررسی اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و علمی دوران حیات کشفی اختصاص دارد. فصل سوّم عنوان روش‌شناسی دارد و در آن از روش‌های معرفت شناسی و روشی که کشفی در کسب معرفت داشته سخن به میان آمده است.
فصل چهارم به تبیین دیدگاه‌های هستی‌شناسانه وی تحت عنوان جهان‌بینی اختصاص دارد.
فصل پنجم انسان‌شناسی کشفی به بحث گذاشته شده است.
فصل ششم تحت عنوان « دولت‌شناسی » بحث از ضرورت دولت و انواع دولت‌های حق و باطل اختصاص دارد.
فصل هفتم تحت عنوان فضیلت‌شناسی، به غایات حیات سیاسی در اندیشه کشفی و عوامل بقاء و زوال دولت اختصاص یافته است.
🛅در نتیجه‌گیری مؤلّف دغدغه‌های اساسی کشفی و مؤلّفه‌های اساسی اندیشه سیاسی وی را طرح می‌نماید و با مروری بر فصل‌ها به دنبال پاسخ دادن به دغدغه‌های اساسی وی در قالب اندیشه سیاسی وی بر می‌آید.
__________________
۱. . اندیشه سیاسی سید جعفر کشفی (۱۱۹۱ ـ ۱۲۶۷ هـ ق)، عبدالوهاب فراتی، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی، واحد تدوین اندیشه سیاسی اسلام، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، مرکز انتشارات، ۱۳۷۸، ۲۰۸ ص.
۲. . دانش‌آموخته حوزه علمیه قم، دکتری علوم سیاسی.
🔰این کتاب در پژوهان عرضه نشده است.
💠معرفی کتاب ارادۀ خدا از دیدگاه فیلسوفان، متکلمان و محدثان
✳️علی اله بداشتی؛ چ۱، قم: بوستان کتاب، ۱۳۸۱، ۲۳۹ صفحه رقعی.
الف) موضوع اثر و اهمیت آن: اندیشه بشری از معرفت کنه ذات الهی به لحاظ اینکه غیرمتناهی است، قاصر است؛ از این رو چاره ای نیست جز اینکه او را با اسما و صفاتش بشناسد؛ ولی ازآنجاکه صفات الهی نیز نامحدود است، حقیقت آن نیز دست نایافتنی است. از طرفی از روزی که آدمی پا به عرصه وجود نهاد، با این پرسش مهم روبه رو بوده است که آیا اختیار او به دست خود اوست ؟ آیا اساساً ارادۀ مطلقی بر عالم حاکم است و اگر چنین اراده ای وجود دارد، انسان چه وضعیتی پیدا خواهد کرد ؟ آیا جایی برای اختیار انسان باقی خواهد ماند ؟
روشن است طرح چنین مباحثی، به جهت تلاقی آنها با مسائلی چون جبر و اختیار، خالی از دشواری نیست. بحث صفات الهی، به خصوص اراده حق تعالی، به دلیل اهمیت آنها، همواره مورد توجه فیلسوفان، متکلمان و محدثان بوده و آرای گوناگونی دراین باره مطرح شده است. برخی هرگونه صفت را برای خداوند انکار کرده و عده ای صفات را مستقل از ذات دانسته اند و گروهی صفات کمال و جمال را بر محور معنای سلبی بیان کرده و دسته ای دیگر، به وحدت مفهومی در صفات قایل شده اند.
در مورد ارادۀ خدا نیز مسائلی مطرح می شود: آیا خدای سبحان مرید است ؟ اگر آری، آیا ارادۀ او از صفات ذات است یا صفات فعل ؟ اگر اراده در مرتبۀ ذات هم ثابت است، آیا عین ذات است یا زاید بر ذات ؟ آیا ارادۀ او مطلق است ؟ اگر آری، پس افعال انسان نیز به ارادۀ اوست و درنتیجه اختیار انسان جایگاهی نخواهد داشت ؟ علاوه بر این حوادثی که شر و قبیح نامیده می شوند چگونه توجیه می شوند ؟
اینها و ده ها پرسش دیگر همواره ذهن و زبان جوامع بشری را در دغدغۀ پایان ناپذیر خود فرو برده است.
برجستگی های اثر: الف ) طرح و نقادی دیدگاه های مختلف و مهم دربارۀ .موصوع.
ب)تدقیق و تحقیق کامل با استناد به عقل و نقل در باب موضوع.
شیوۀ تحقیق و ارائه مطالب: این اثر در پی آن است با تضارب آرای حکیمان، متکلمان و محدثان و نقادی آنها بر اساس انوار آسمانی و حکمت برهانی، پاسخی درخور برای این مسائل ارائه کند. این کتاب، درحقیقت، تحقیقی است دربارۀ صفات الهی به ویژه ارادۀ او که به گونۀ تطبیقی بین ملل و نحل مهم تاریخ تفکر اسلامی طرح شده است.
نتیجۀ اثر: الف ) اثبات ارادۀ مطلق خداوند؛ ب ) ارجاع خیر و شر و ضرر و نفع به ارادۀ مطلق خدا؛ ج ) اثبات اختیار انسان در طول ارادۀ مطلق خداوند.
مطالب اصلی اثر: این کتاب به صورت یک مدخل و دو فصل ساختاربندی شده است. در بخش مدخل خواننده با نحله های مختلف کلامی و دیدگاه های آنان در صفات حق تعالی آشنا می شود. در فصل اول ارادۀ حق تعالی از دیدگاه های وجودشناسی، معناشناسی تبیین و موضوع مورد نزاع مشخص و آرا بررسی می شوند؛ همچنین رابطۀ اراده با دیگرصفات و مراتب ارادۀ الهی در این فصل مطرح شده اند. فصل دوم نیز اختصاص به شمول ارادۀ الهی دارد و ارادۀ مطلقه الهی مورد بحث واقع می شود.
☸️👇👇👇برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید
#پژوهشکده_فلسفه_وکلام
#علی_اله_بداشتی
#کتب_کلامی
کتاب اراده خدا از دیدگاه فیلسوفان، متکلمان و محدثان را در کتابخوان پژوهان ببینید.
pajoohaan.ir/document/684
🔰دوازده جانشین: پژوهشی در باب احادیث «خلفای اثنی عشر»
🖊غلامحسین زینلی،چ1، قم:پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی،بهار 1386،200 صفحه رقعی.
🔼خلاصه ی کتاب
شیعیان معتقدند چنان‌كه نبوت و رسالت منصبی الهی و تعیین‌شده از سوی خداست، منصب امامت نیز منصبی الهی است و خلافت الهی به دستور خدا بعد از پیامبر (ص) بر عهدۀ امامان دوازده‌گانه نهاده شده است و این خلافت دارای شئون مختلفی چون تفسیر شریعت، تبیین احكام، هدایت جامعه و تهذیب نفوس است؛ از‌این‌رو یكی از اساسی‌ترین اعتقادات شیعه، اعتقاد به دوازده امام از اهل بیت: است كه اینان جانشینان پیامبر (ص) به شمار می‌روند. این اعتقاد دارای ریشه‌های محكم روایی در منابع فریقین است، لكن اهل سنّت مصادیق دیگری برای این دوازده امام و جانشین بر شمرده‌اند؛ بنابراین شیعه پس از اصل اعتقاد به امامت، به حصر عدد امامان در دوازده تن اعتقاد دارد.
⬅️اصل امامت یكی از اصول مهم در پویایی تشیع بوده است. دشمنان و مخالفان شیعه با شناسایی و درك این نكته همواره كوشیده‌اند بنیادهای اعتقاد تشیع را در اذهان سست جلوه دهند و شیعیان را در باورهایشان دچار تردید كنند و پیروان مذاهب اسلامی و دیگر جویندگان حقیقت را به مذهب اهل بیت بدبین سازند. یكی از موضوعات كه در آن شبهه‌افكنی كردند، مسئلۀ حصر عدد امامان است و اثر حاضر درصدد بررسی این موضوع و ارایۀ پاسخ به پرسش‌هایی است كه دربارۀ حصر عدد امامان پدید آمده است.
◀️نویسنده با روشی تحلیلی و با تكیه بر آیات قرآن، روایات نبوی و سنّت صحیح آن حضرت به بررسی مسئلۀ حصر شمار امامان پرداخته است.
💠مؤلف نشان می‌دهد كه حصر عدد جانشینان پیامبر (ص) و رهبران امت اسلامی به دوازده نفر، مسئله‌ای اسلامی است، نه موضوعی مذهبی، و بنیان‌گذار این اندیشه، خود پیامبر اسلام بوده است.
وی بر آن است كه اندیشۀ حصر تعداد امامان پس از درگذشت پیامبر یعنی در عصر صحابه و تابعین و پس از آن، پیوسته در میان امت اسلامی رایج بوده است و در عصر تدوین حدیث، محدثان هر دو فرقه، احادیث امامان اثنی‌عشر را در آثار خود ثبت كرده‌اند و حتی محدثان اهل سنّت ده‌ها سال شماری از احادیث این موضوع را زودتر از حافظان و محدثان شیعه در آثار خود آورده‌اند.
🔰برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.👇👇👇
کتاب دوازده جانشین: پژوهشی در باب احادیث «خلفای اثنی عشر» را در کتابخوان پژوهان ببینید.
pajoohaan.ir/document/632
💠معرفی کتاب ابن قبه رازی
عباس میرزایی؛ چ۱، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، زمستان ۱۳۹۴، ۲۶۴ صفحه رقعی.
❇️ابن قبه رازی از معتزلیان شیعه شده در عصر غیبت صغراست که در میانه دو مدرسه کلامی امامیه کوفه و بغداد فعالیت می کرده است. افزون بر شیخ صدوق که بیشترین استفاده را از آثار ابن قبه برده و در حقیقت میراث دار اندیشه های وی به شمار می رود، متکلمان امامیه بغداد نیز توجه ویژه ای به رهیافت های کلامی او در بحث امامت داشته اند.
⏺در واقع باید گفت انگاره های کلامی ابن قبه در حوزۀ امامت عامه و خاصه جایگاه متمایزی در کلام امامیه دارد و همین امر او را به یکی از تأثیرگذارترین حلقه های جریان فکری معتزلیان شیعه شده در سیر تطوّر فکر امامیان تبدیل کرده است. این پژوهش به بازخوانی جایگاه و میراث علمی این شخصیت در تاریخ کلام شیعه پرداخته است. از حیث روش شناختی ابن قبه متکلمی است که بر نقش عقل در کسب معرفت تأکید دارد و آن را ابزار شناخت و معرفت می داند. او در اثبات خداوند همچون دیگرمتکلمان به استدلال حدوث عالم متوسل می شود. او مخالف آموزۀ بداست و ضرورت وجود نبی را بر اساس عقل می داند. عمده شهرت ابن قبه در بحث امامت است و آن را از فروع می داند و ظاهراً منکر آن را متهم به کفر و الحاد می کند.
☸️👇👇👇برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.
#پژوهشکده_فلسفه_وکلام
#عباس_میرزایی
#اندیشه_نامه_متکلمان_امامیه
#کتب_کلامی
برهان وجودی
جاناتان بارنز؛ ترجمۀ احمد دیانی؛ چ۱، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، بهار ۱۳۸۶، ۲۰۰ صفحه رقعی.
باورداشت خدا رکن اساسی در همۀ ادیان الهی است. این باور گاهی با اقامۀ دلیل و برهان همراه است؛ لکن به نظر برخی رتبۀ ایمان مقدم بر رتبۀ تفکر و اندیشه است و شأن ایمان فراتر از آن است که با استدلال های تجربی و منطقی آزموده شود. با این همه اندیشمندان مسلمان و غیرمسلمان برای اثبات وجود خدای تعالی براهین گوناگونی اقامه کرده اند؛ از جمله در دایرة المعارف فلسفۀ پل ادواردز برهان هایی معرفی و تبیین شده است؛ مانند برهان جهان شناختی، برهان هدف شناختی، برهان درجات کمال و موارد دیگر. از جملۀ این براهین، برهان وجودی است که اندیشمند غربی، آنسلم، در قرن یازدهم آن را مطرح کرد. این برهان از جنجالی ترین براهین بوده که در رد و تأیید آن مقالات و کتاب های گوناگونی انتشار یافته و در جهان اسلام نیز بدان توجه شده است. برهان وجودی از چند منظر دارای اهمیت است؛ از جمله اینکه برهانی است که هم مدافعان و هم مخالفان سرسختی دارد. به لحاظ موضوعی نیز مهم ترین موضوعی است که بیشتر جهانیان به آن تعلق خاطر دارند و مبتکر آن نیز مقام روحانی برجسته و مورد احترام در دنیای مسیحیت است. اهمیت دیگر آن به لحاظ فلسفی است؛ چراکه این برهان خاستگاه مسائل فلسفی فراوانی است؛ مسائلی چون وجود چیست، وجود محمول است یا نه ذاتی است یا عارضی و مباحثی از این دست.
نویسنده در پی آن است که تبیین ساده و روشنی از چیستی برهان وجودی و درستی و نادرستی عناصر به کاررفته در آن عرضه کند؛ البته وی هدفی ثانوی نیز دارد
و آن اینکه نکات و اطلاعاتی دربارۀ چند موضوع فلسفی وسیع تر را که این برهان مطرح ساخته، نشان دهد. نویسنده خود را مدیون اندیشه های متفکران می داند و ازهمین روی تلاش کرده است مهم ترین آنها را در این متن ذکر کند.
کتاب برهان وجودی روشی تحلیلی - انتقادی دارد و یکی از مجموعه رساله ها یی است که دربارۀ مسائل اصلی فلسفۀ دین به نگارش درآمده است. در این مجموعه‌رساله ها مسائل فلسفی مرتبط با ادعاها و باورهای دینی از دیدگاه فلسفۀ تحلیلی معاصر مطرح و باورهای مذهبی و مسائل فلسفی برآمده از آن و راه حل های فلسفۀ کلاسیک و معاصر به صورت موجز و مفید تجزیه و تحلیل شده اند. کتاب حاضر بررسی دقیقی از برهان وجودی است که بیشتر نظریات و ادله ارائه شده تا زمان نگارش آن، بررسی، تجزیه و تحلیل شده اند. نویسنده با دقت و انصاف به تتبع و نقل و بررسی اقوال پرداخته و دلیل های مهم سنتی را در شکل منطق جدید بیان کرده است. نویسنده علاوه بر نقد آرای آنسلم، بسیاری از آرای دیگر را نیز به نقد کشیده است.
در این کتاب پس از ارزیابی تقریرهای معروف آنسلم، دکارت، هارتسهورن و ملکم از برهان وجودی و پس از بررسی ادلۀ نقضی مانند جزیرۀ گانیلون اشاره شده است که برهان وجودی در صورتی تام است که وجود حقایق ضروری ممکن باشد. نویسنده با توجه به حقایق ضروری ریاضی و منطقی، رأی هیوم مبنی بر محال شمردن وجود ضروری را تجزیه و تحلیل و رد کرده است؛ آن گاه با بررسی مفاهیم حمل و وجود، به بررسی شعار کانت مبنی بر « وجود، یک محمول نیست » پرداخته و نتیجه گرفته است که شعار کانت برهان وجودی را در هیچ یک از تقریرهای آن به مخاطره نمی اندازد. در پایان
نویسنده با تبیین و بررسی مفهوم « بزرگی » در برهان آنسلم، مفهوم « کمال » در برهان دکارت و نقش منطقی کلمۀ خدا و تعریف پذیری آن، نتیجه گرفته است که اگر واژۀ خدا در برهان وجودی اسم عام باشد، این برهان معتبر نیست و اگر اسم خاص باشد، برخی تقریرهای آن معتبر است؛ ولی در همۀ این موارد صدق مقدمات برهان بر صدق نتیجۀ آن متوقف می شود و ازاین رو نمی توان آن را یک برهان شمرد.
👇👇👇برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.
.
#پژوهشکده_فلسفه_وکلام
#احمد_دیانی
#کتب_کلامی
#آثار_ترجمه_ای